Lajmet

​Do të ketë më tepër probleme të shëndetit mendor, shkak pandemia

Neuropsikiatri Sami Rexhepi thotë se pasojat e pandemisë do t’i vuajnë të gjithë pa përjashtim.

Publikuar

Stresi, frika, kufizimet në lëvizje dhe emocionet e forta me të cilat u përballë e gjithë bota që prej shfaqjes së virusit COVID-19, rrezikojnë shëndetin mendor të qytetarëve. Se pasojat mund të jenë afatgjata e thotë drejtori i Qendrës së Shëndetit Mendor, Sami Rexhepi.

Rexhepi në një intervistë për KosovaPress, thotë se për shkak të gjithë situatës së shkaktuar nga pandemia, do të ketë edhe më tepër probleme të pasojave mendore në të ardhmen.

“Pasojat e pandemisë COVID-19 janë shumë më shumë se nëse përkufizohemi në një aspekt, qoftë nëse e marrim shëndetin fizik, qoftë nëse i marrim humbjet të cilat kanë ndodhur, vendet e punës, e ajo që ka qenë edhe më e rëndë, humbja e anëtarëve të familjes. Të gjitha këto e përbëjnë një tërësi që nuk mund të shprehet vetëm me numër. Mirëpo, ajo që po më brengos më tepër është se do të ketë edhe më tepër probleme të pasojave mendore në të ardhmen. Posaçërisht po e theksoj në aspektin e shëndetit mendor do të ketë pasoja mjaftë të mëdha”, thotë ai.

Ai thekson se pasojat e pandemisë do t’i vuajnë të gjithë pa përjashtim.

“Në shëndetin mendor normalisht që ndikojnë edhe apsketi socio-ekonomik i individit. Një çrregullim i baraspeshës së shëndetit mendor dhe shëndetit fizik patjetër rezulton me një mosfunksionalizim të individit. Kur një individ nuk është funksional ai nuk mundet me e përmbushë dhe të realizojë vetveten në kuptimin e plotë, edhe në vendin e punës. Do të thotë do të ballafaqohemi si pasojë e kësaj me probleme edhe në të ardhmen. Nuk do të munden me u kthy në punë dhe në detyrat e tyre menjëherë të gjithë individët, të gjithë ata që e kanë kalu sëmundjen, qoftë ata që nuk janë prekur nga vet sëmundja, por pasojat sa i përket shëndetit mendor do t’i përjetojnë të gjithë”, thotë ai.

Ajo që mund të jetë më problematike, sipas neupsikiatrit Sami Rexhepi, është mundësia e paraqitjes së çrregullimit post-traumatik, pasi që thotë se ka karakter kronik.

“E kemi pasur një luftë të pashpallur me një armik të padukshëm, i cili për neve individualisht ka qenë prezent në çdo vend. Dhe, të jetosh me një presion të tillë për më tepër se një vjet e gjysmë dhe me faktin se ka pasur tërë kohën strese të reja, do të dëshiroja të mos ketë çrregullime të stresit post-traumatik sepse ka një karakter kronik ai çrregullim. Pastaj, është pjesa ku shpeshherë nuk kemi arritur me e tejkalu as stresin e pikëllimit për humbjen e anëtarëve. Tërë kohën ka pasur strese të reja”, thekson ai.

Ai flet edhe për situatat me të cilat u përballën qytetarët e Kosovës përgjatë periudhës pandemike. Mbyllja e plotë që ndodhi në fillim, mungesa e vaksinave, vala e re e virusit, pastaj dezinformatat pas ardhjes së vaksinës janë disa nga faktorët që sipas tij do të rëndojnë edhe më shumë shëndetin mendor.

“Të gjitha këto kanë ndikuar për individin që të rëndojnë edhe më tepër gjendjen e shëndetit mendor[…] Personat, të cilët do të preken nga stresi post-traumatik, ky është çrregullim i cili ka karakter kronik, shumë do të varet prej fuqisë që e ka secili individ, do të jetë individuale. Nuk mund të flitet për ditë, për muajin, kjo duhet të jetë një tregues për mobilizim shumë më të madh për ata persona për me i ndihmu me i tejkalu”, shton ai.

Rexhepi thotë se pa një baraspeshë të shëndetit mendor dhe fizik njerëzit nuk mund të jenë funksional për një shoqëri të shëndoshë, për çka apelon institucionet që të ndërgjegjësohen për rëndësinë që ka institucionalizimi i kësaj fushe.

“Rëndësinë e parë këtu e zë vet familja, e cila duhet të jetë më mbështetëse dhe më përkrahëse me anëtarët e familjes, sepse dikush është atakuar më tepër, dikush më pak. Familja është vendi i thithjes së energjisë pozitive, kështu që duhet të kemi kujdes për fuqizimin e familjes. Pastaj vjen fuqizimi i mjedisit social që mjerisht me këto kufizime, jo vetëm jemi kufizuar por edhe jemi traumatizuar mjaftë… Duhet të ndërrohen politikat sa i përket shëndetit mendor. Për fat të mirë e kemi një ushtri të tërë te psikologëve, nuk na mungojnë kuadrot, na mungon fuksionalizimi i tyre dhe organizimi i mirëfilltë e kjo mangësi është mungese e politikave”, thotë neuropsikiatri.

Më 13 mars të vitit 2020 u shënuan dy rastet e para me COVID-19 në Kosovë.

Lajmet

Refleksione nga UBT: Rëndësia e Pronësisë Intelektuale në shoqërinë e inovacionit

Ahmet Maloku, dekan i Fakultetit Juridik, shpreh rëndësinë e Pronësisë Intelektuale (IP) në zhvillimin shoqëror dhe inovacionin.

Publikuar

nga

Duke reflektuar mbi temën e rëndësisë së Pronësisë Intelektuale (IP) në promovimin e inovacionit dhe kreativitetit, të martën në Parkun Shkencor Innovativ të UBT-së, në Lipjan u bë një forum i diskutimit të thellë dhe reflektimit mbi këtë çështje të rëndësishme për shoqërinë.

Ahmet Maloku, dekan i Fakultetit Juridik, shpreh rëndësinë e Pronësisë Intelektuale (IP) në zhvillimin shoqëror dhe inovacionin. Ai shpjegoi se në kohën e ndryshimeve të shpejta teknologjike, mbrojtja e pronësisë intelektuale është e rëndësishme për të siguruar që krijuesit dhe inovatorët të kenë mbështetje.

“Pronësia intelektale është themelore për zhvillimin e një shoqërie të drejtë dhe innovative. Ajo na jep mundësinë të mbrojmë dhe të shpërblejmë krijmtarinë e inovacionit. Në kohërat e sotme të ndryshimeve të shpejta teknologjike të zhvillimit të informacionit, mbrojtja e pronësisë intelektuale është më e rëndësishme se kurrë. Është detyrë e jona si individ dhe si shoqëri të sigurojmë që krijuesit dhe inovatorët të kenë mbështetje dhe motivim për të krijuar dhe për të ndarë idetë e tyre me botën”, deklaroi Maloku.

Isa Dukaj nga Agjencia për Pronësi Industriale sqaron procesin e regjistrimit të objekteve të pronësisë industriale dhe nevojën për mbrojtjen e tyre. Dukaj përshkroi procesin e regjistrimit si një mjet për të siguruar mbrojtjen e objekteve të tyre nëse ato fillonin të keqpërdoren ose nëse dikush tjetër përpiqej t’i merrte ato si pronë të tyre.

“Të gjitha objektet e pronësisë industriale për përjashtim të drejtës së autorit regjistrohen. Në secilin shtet ekzsiton një institucion që mirret me regjistrimin e tyre dhe pronarët e këtyre objekteve që ti realizojnë të drejtat e tyre patjetër se duhet ti regjistrojne këto objekte. Regjistrimi i tyre nuk është se bëhet për ti kontestuar apo shikuar nëse ato objekte janë apo nuk janë të tyre, mirëpo nëse fillon e keqpërdoret një objekt i tyre ose i merret një patentë, një markë, një dizajn, atëherë ai duhet të dëshmojë dikund kush është pronari i tyre”, deklaroi Isa Dukaj.

Sadie Topojani nga Dogana e Kosovës vë në pah rëndësinë e mbrojtjes së të drejtave të krijuesve, duke u bazuar në legjislacionin e Kosovës, siç është Kushtetuta. Ajo citonte Kushtetutën e Republikës së Kosovës si burim kryesor i mbrojtjes së pronësisë intelektuale.

“Pse është e rëndësishme krijueshmëria, krijuesit duhet ti mbrohet ajo e drejtë, për cfarë arsyje duhet ti mbrohet ajo e drejtë, që të gjenerojë të hyra, nxit konkurencën, inovacionin. Organet ligj-zbatuese janë shumë të rëndësishëm në mbrojtjen e të drejtave. Burim kryesor i mbrojtjes së këtyre të drejtave në Kosovë është akti më i lartë- Kushtetuta e Republikës së Kosovës.  Neni 46 i Kushtetutës ‘mbron të drejtën e pronës’ dhe Paragrafi 5. thotë se ‘Prona intelektuale mbrohet me ligj’. Neni 48 thotë se ‘liria e krijimtarisë artistike dhe shkencore është e garantuar”, deklaroi Topojani.

Ky diskutim u bë një platformë e rëndësishme për të sensibilizuar publikun dhe aktorët e ndryshëm në shoqëri për rëndësinë e Pronës Intelektuale dhe për nevojën për të forcuar legjislacionin dhe institucionet./UBTNews/

Dionesa Ebibi

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Nesër varroset Gjyljeta Ukella, u vra nga burri i saj

Për varrimin kanë njoftuar familjarët e 42-vjeçares.

Publikuar

nga

Nesër i jepet lamtumira e fundit Gjyljeta Ukellës, e cila u vra nga bashkëshorti i saj Edmond Lajçi mëngjesin e së martës në Pejë.

Për varrimin kanë njoftuar familjarët e 42-vjeçares.

“Të Allahut jemi dhe tek Ai do të kthehemi.” Do te na mungosh gjithmone , do te kujtojme me mall Gjyljeta ti shpirt i bardhe”, thuhet në njoftimin e Shpat Ukellës.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

​Lajçak kërkon nga Vuçiq progres në zbatimin e marrëveshjes me Kosovën

Diplomati sllovak ka theksuar se në takim kanë biseduar mbi procesin e dialogut dhe për takimin e ardhshëm që do të kenë kryenegociatorët.

Publikuar

nga

Emisari special i Bashkimit Evropian për dialogun Miroslav Lajçak, është takuar me presidentin e Serbisë, Aleksandar Vuçiq sot në Mostar të Bosnje e Hercegovinës.

Diplomati sllovak ka theksuar se në takim kanë biseduar mbi procesin e dialogut dhe për takimin e ardhshëm që do të kenë kryenegociatorët.

“Në Mostar fola edhe me presidentin e Serbisë, Aleksandar Vuçiq, për hapat e ardhshëm në dialog dhe për takimin e ardhshëm të kryenegociatorëve, si dhe zhvillimet rajonale. Theksova nevojën për progres urgjent në zbatimin e marrëveshjes për rrugën drejt normalizimit”, shkroi Lajçak.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Haxhiu: Vrasësit të marrin dënimet maksimale dhe meritore

Haxhiu tha se këto vrasje janë “armiku ynë i brendshëm me rrezik të madh”.

Publikuar

nga

Ministrja e Drejtësisë, Albulena Haxhiu ka kërkuar nga institucionet e drejtësisë dhe sigurisë që të reagojnë sa më parë lidhur me vrasjen e grave në Kosovë. Haxhiu tha se këto vrasje janë “armiku ynë i brendshëm me rrezik të madh”.

Pas takimit me ministrin e Punëve të Brendshme, kryesuesit e këshillave, ushtruesin e detyrës së Kryeprokurorit dhe Drejtorin e Policisë së Kosovë, Haxhiu tha se që nga paslufta e deri më sot, 99 gra janë vrarë nga bashkëshortë e ish-bashkëshortë.

“Është brengosëse dhe tejet alarmante që e shohin dhunën si mjet të rëndomtë në tejkalimin e problemeve, të cilat tashmë shpesh herë po përfundojnë me fatalitet, pra me vrasjen e grave nga burrat e tyre apo nga ish-bashkëshortët. Ky fenomen është armiku ynë i brendshëm me rrezik të madh. Këto sjellje barbare dhe këto akte monstruoze, shkatërrojnë jo vetëm jetën e viktimave por edhe familjet e tyre por edhe të shoqërisë. Nga viti 1999 që prej atëherë ku me entuziazëm po prisnim ngritin e Kosovës pas çlirimit e deri më sot, Kosova shënon 99 gra të vrarë nga burrat”, ka thënë Haxhiu.

Ajo ka bërë thirrje që vrasësit të marrin dënimet që i meritojnë nga institucionet gjyqësore të vendit. Ajo mes tjerash bëri thirrje që të monitorohet gjuha e urrejtjes që po përdoret në rrjetet sociale, duke theksuar se kjo është nxitëse që të vazhdojnë krime të tilla.

“Fatkeqësisht është tejet serioze gjuha e urrejtjes që qytetarët i përdorin në rrjetet sociale. Njësoj kishin gjuhë të urrejtjes edhe para katër dite edhe sot kemi paragjykimeve të viktimave. Bej thirrje që sërish mund të kritikohem nga institucionet por bëj thirrje me kujdes të veçantë të monitorohet kjo gjuhe që po përdoren në rrjetet sociale. Ndaj këtyre fenomeneve nuk mund të jem spektator, andaj me urgjencë duhet të veprojmë”, u shpreh Haxhiu.

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara