Gjykata Penale Ndërkombëtare (ICC) ka lëshuar urdhër-arrest për kryeministrin izraelit Benjamin Netanyahu dhe ish-ministrin e Mbrojtjes Yoav Gallant për krime lufte në territoret palestineze, përfshirë Gazën.

Dhoma e Procedurës Paraprake të ICC-së tha se urdhër-arrestet mbulojnë “krimet kundër njerëzimit dhe krimet e luftës të kryera nga të paktën 8 tetori 2023 deri të paktën më 20 maj 2024”.

Duke vepruar kështu, ajo gjithashtu hodhi poshtë njëzëri sfidat e Izraelit ndaj juridiksionit sipas neneve 18 dhe 19 të Statutit të Romës, traktati qeverisës i ICC-së.

Njoftimi i ICC-së ka pasoja të rëndësishme për Netanyahun dhe Gallantin, pasi të 124 vendet nënshkruese të gjykatës tani janë të detyruara t’i arrestojnë dhe t’i dorëzojnë për ndjekje penale nëse shkelin në territorin e tyre.

Këto 124 vende përfshijnë disa nga aleatët perëndimorë më të vendosur të Izraelit, si Britania e Madhe, Kanadaja, Australia, Gjermania, Franca, Belgjika, Italia, Holanda dhe Norvegjia.

Vende të tjera evropiane që do të ishin jashtë kufijve për udhëheqësit izraelitë përfshijnë Spanjën, Zvicrën, Danimarkën, Kroacinë, Republikën Çeke, Finlandën, Hungarinë, Portugalinë dhe Poloninë.

Më shumë nënshkrues kryesorë të ICC përfshijnë Greqinë, Zelandën e Re, Korenë e Jugut, Japoninë, Afrikën e Jugut, Nigerinë, Meksikën, Kenia, Kolumbinë dhe Brazilin.

Një përjashtim i dukshëm do të ishte SHBA, e cila u tërhoq nga Statuti i Romës në 2002, që do të thotë se nuk do të ishte ligjërisht e detyruar të merrte masa kundër Netanyahut dhe Gallantit.

Megjithatë, sipas ICC-së, përderisa palët jo-shtetërore nuk kanë asnjë detyrim, ato “inkurajohen” të ndërmarrin veprime për ekzekutimin e urdhrave, pasi vetë gjykata nuk ka asnjë mekanizëm përmbarues.

Një manual i ICC thotë se disa jo-nënshkrues kanë luajtur një rol aktiv në operacionet e mëparshme të dorëzimit.

“Sidoqoftë, kur KS i OKB-së shkakton juridiksionin e Gjykatës mbi një situatë të caktuar, detyra për të bashkëpunuar detyron shtetet anëtare përkatëse të OKB-së, pavarësisht nëse janë apo jo Shtet Palë në Statutin e Romës”, thuhet në dokument.

Studiuesi juridik Gerhard Kemp tha për Anadolu se vendimi i ICC-së për lëshimin e urdhër-arresteve është “i rëndësishëm për disa arsye” dhe ushtron presion mbi ato kombe që kanë mbështetur Izraelin pavarësisht reagimit ndërkombëtar mbi gjenocidin e tij në Gaza.

“Ai rikonfirmon se GJNP ka juridiksion mbi situatën në Palestinë, hodhi poshtë sfidat e juridiksionit të Izraelit, bëri vëzhgime të rëndësishme në lidhje me natyrën e konfliktit (konflikti i armatosur ndërkombëtar dhe zbatueshmëria e së drejtës ndërkombëtare humanitare e kështu me radhë), bëri vëzhgime të rëndësishme për forca e provave,” tha ai.

“Ndoshta më e rëndësishmja, konfirmon parimin e ICC-së se kapaciteti zyrtar nuk është pengesë për ekzekutimin e urdhër-arresteve dhe përfundimisht gjykimin në ICC të zyrtarëve të lartë të qeverisë, në këtë rast duke përfshirë edhe kryeministrin e Izraelit.”

Ashtu si Omar Al-Bashir i Sudanit dhe presidenti rus Vladimir Putin, ky urdhër-arresti për Netanyahu “do të përbëjë sfida të rëndësishme diplomatike dhe politike për anëtarët e ICC-së, veçanërisht shtetet partiake në Perëndim – si Gjermania dhe Britania e Madhe”, vazhdoi ai.

“Sigurisht, shtetet palë në Statutin e Romës kanë detyrimin ligjor … por siç e kemi parë me Bashirin (kur Afrika e Jugut dhe Jordania dhe shtetet e tjera nuk arritën të zbatonin një urdhër pushimi) dhe së fundmi Mongolia (kur nuk arriti të arrestonte Putin), shtetet anëtare shpesh e kanë të vështirë politikisht të përmbushin detyrimet e tyre”, tha Kemp.

“Unë dyshoj se vendet evropiane dhe aleatët e tjerë tradicionalë të Izraelit në Perëndim do të vihen nën presion për të marrë shpejt një pozicion nëse do të ekzekutojnë urdhër-arrestet nëse lind rasti.” 

Deputeti shqiptar në Parlamentin e Serbisë, Shaip Kamberi, ka reaguar ashpër ndaj përpjekjeve të fundit të Serbisë për të penguar realizimin e Fondit të Qeverisë së Kosovës, i cili ka për qëllim mbështetje financiare për shqiptarët në Luginën e Preshevës. Në një postim të tij në rrjetet sociale, Kamberi ka akuzuar ministrin serb për të Drejtat e Njeriut dhe Pakicave, Tomislav Zhigmanov, duke e cilësuar atë si një “marionetë kroate të Vuçiqit”, dhe ka denoncuar përpjekjet e tij si një masë tjetër diskriminuese ndaj shqiptarëve të Luginës.

Zhigmanov ka kërkuar nga Këshilli Kombëtar Shqiptar (KKSH) anulimin e konkursit për subvencionet në bujqësi, të cilat financohen nga Republika e Kosovës. Sipas Kamberit, ministri serb ka kërcënuar se nëse KKSH nuk anulon konkursin, ai do ta bëjë këtë përmes ministrisë së tij.

Deputeti shqiptar theksoi se këto veprime janë një përpjekje e qartë nga Beogradi për të bllokuar ndihmën e Kosovës për shqiptarët e Luginës dhe për të penguar zhvillimin ekonomik të rajonit. Ai akuzoi gjithashtu subjektin politik lokal “Alternativa për Ndryshim” si “kalin e trojës,” që bashkëpunon me Beogradin për të penguar ndikimin e Kosovës në Luginë.

“Diskriminimi në funksion të shpopullimit”

Kamberi nënvizoi se kjo masë e re është pjesë e një politike më të gjerë diskriminuese të Serbisë ndaj shqiptarëve, duke përfshirë pasivizimin e adresave, mosnjohjen e diplomave dhe mosintegrimin në institucionet shtetërore. Sipas tij, këto politika janë në funksion të shpopullimit të Luginës së Preshevës.

Thirrje për veprim nga Kosova dhe Shqipëria

Kamberi ka kërkuar që Qeveria e Kosovës të adresojë këtë çështje me prioritet në bisedimet e ardhshme në Bruksel, dhe ka bërë thirrje që Shqipëria të ngrejë këtë çështje në forumet ndërkombëtare, si një problem i rëndësishëm që ndikon në të drejtat e shqiptarëve në Luginën e Preshevës. Ai përfundoi me një apel për “rezistencë aktive”, duke kërkuar bashkimin e shqiptarëve të Luginës dhe të gjithë shqiptarëve kudo që janë, për t’u kundërvënë këtyre politikave diskriminuese dhe për të ruajtur të drejtat e tyre.

Në ceremoninë solemne të hapjes së Kuvendit Kombëtar për Gjuhën Shqipe, me temën “Sfidat e Gjuhës Shqipe në Shekullin XXI”, akademik Skënder Gjinushi, kryetari i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, mbajti një fjalë përshëndetëse të ngarkuar me emocion dhe përkushtim ndaj vlerës dhe rëndësisë së gjuhës shqipe.

Gjinushi shprehu mbështetje të fuqishme për nismën e Qeverisë për shpalljen e vitit 2024 si Vit të Gjuhës Shqipe, një ngjarje që përfshin të gjithë shqiptarët, nga Shqipëria, Kosova dhe Maqedonia e Veriut, deri tek Arbëreshët e Italisë dhe shqiptarët e Malit të Zi dhe diasporës, duke e bërë këtë vit një kalendar mbarëkombëtar të rëndësishëm për identitetin dhe ruajtjen e gjuhës.

Në fjalën e tij, Gjinushi vuri në dukje se pa njësimin e alfabetit dhe latinizimin e shkrimit, të realizuar në Kongresin e Manastirit, nuk mund të kuptohet as historia dhe as zhvillimi i gjuhës shqipe, e cila është një prej shtyllave më të forta të identitetit kombëtar shqiptar. “Kombi shqiptar u formua dhe shteti shqiptar u pavarësua përmes kontributit të shoqërive atdhetare, klubeve kulturore e lëvizjeve mendore, vendimeve të marra në kongrese e evente të tilla si ai i Manastirit,” theksoi Gjinushi, duke nënvizuar rolin kyç të këtyre momenteve të rëndësishme historike në formimin e kombit dhe shtetit shqiptar.

Për akademikun, shqipja është një gjuhë e mrekullueshme, e lindur dhe e formuar përmes një procesi 6-mijëvjeçar. Duke iu referuar studimeve të fundit, të bazuara në ADN-në e popullatave dhe gjetjeve arkeologjike, Gjinushi theksoi se këto dëshmi vërtetojnë lashtësinë dhe vijimësinë e popullimit të rajonit, që ka nisur 8 mijë vjet më parë. Ai theksoi se këto studime nuk janë vetëm dëshmi të historisë së shqiptarëve, por ofrojnë një vend të denjë për gjuhën shqipe dhe popullin shqiptar në skenën botërore. “Ky proces, që ka filluar nga periudha parailire dhe parapellazge, ka krijuar një gjuhë të mrekullueshme, të cilën autorë të mëdhenj si Ismail Kadare e kanë përdorur për të krijuar kryevepra botërore. Kjo është dëshmi e pasurisë dhe fuqisë së gjuhës shqipe,” u shpreh Gjinushi.

Në fund, Gjinushi apeloi që të gjithë shqiptarët të mbrojnë gjuhën shqipe si një pasuri të paçmuar kombëtare, duke theksuar se kjo mbrojtje duhet të fillojë nga vetvetja, nga mospërdorimi dhe keqpërdorimi i saj. Ai theksoi gjithashtu rëndësinë e ruajtjes dhe zhvillimit të gjuhës standarde, si një tregues i një stadi të avancuar të zhvillimit të kulturës dhe identitetit të një kombi./UBTNews/