Published
2 years agoon
By
Betim GashiShumica e njerëzve mund të mendojnë për diçka që është veçanërisht e tmerrshme për ta. Ndoshta ata kanë frikë nga merimangat – deri në 15% e amerikanëve kanë akrofobia – ose kanë frikë nga fluturimi, gjë që disa studime sugjerojnë se prek rreth 1 në 5 persona.
Por pse përjetojmë frikë dhe fobi?
Së pari, është e rëndësishme të theksohet ndryshimi midis një fobie dhe një reagimi të arsyeshëm ndaj diçka që është e rrezikshme ose e paparashikueshme.
“Një fobi është një frikë nga një situatë ose objekt i caktuar që është jashtë proporcionit me realitetin objektiv dhe ndërhyn në jetën e një personi”, thotë Ron Rapee, profesor i psikologjisë dhe drejtor themelues i Qendrës për Shëndetin Emocional në Universitetin Macquarie në Australi.
“Shumica e fobive tregojnë në thelb të njëjtat karakteristika dhe ndryshojnë vetëm në fokusin e veçantë të frikës”, shton ai në një përgjigje për LIveScience.
“Karakteristikat e zakonshme përfshijnë shmangien e situatës ose objektit të frikësuar, mendimet e shqetësuara ose negative, dhe simptomat fizike kur përballemi me frikën, si rritja e rrahjeve të zemrës, zgjerimi i bebëzës dhe rritja e ritmit të frymëmarrjes”, tha Rapee.
Shumica e njerëzve do të jenë të kujdesshëm kur ndeshen me situata ose objekte të rrezikshme, por ndonjëherë këto frika “realiste” mund të lëvizin përtej asaj që shumica e njerëzve do ta shihnin si “në përputhje me realitetin e situatës, shpjegon Rapee.
Kjo është kur reagimet e njerëzve ndaj skenarëve të tillë priren të etiketohen si të tepruara ose irracionale.
Një neveri dobësuese ndaj ujit është, sipas Rapee, një shembull i një “masa paraprake” të arsyeshme, tërësisht racionale që mund të shndërrohet, për një arsye ose një tjetër, në një fobi të plotë. Dhe është e mundur që disa nga fobitë më të zakonshme, të tilla si frika nga lartësitë (akrofobia), të kenë lindur në fakt për shkak të presioneve evolucionare.
“Në shumicën e rasteve, fobitë gjenden në lidhje me objekte dhe situata realiste dhe të ndjeshme evolucionarisht”, tha Rapee. “Për shembull, pothuajse kurrë nuk shihet një fobi ndaj telave ose prizave elektrike (edhe pse këto mund t’ju vrasin), por është e zakonshme të shohësh fobi nga stuhitë, gjarpërinjtë ose merimangat – me fjalë të tjera, gjëra që mund të na vrasin në kohët e lashta”.
Megjithatë, është ende e paqartë pse frika ose kujdesi evoluon në një fobi për disa, por jo të gjithë.
“Një teori e zakonshme është se fobitë “mësohen” në periudhat kyçe të zhvillimit më herët në jetë dhe shumica e fobive shfaqen fillimisht në fëmijëri. Ky mësim mund të vijë nga një përvojë e keqe p.sh., të kafshuarit nga një qen, por ky është ndoshta përjashtim, pasi shumica e njerëzve me fobi nuk mund të raportojnë përvoja specifike traumatike”.
Teoria psikodinamike, e paramenduar për herë të parë nga Sigmund Freud, sugjeron se shumë sjellje dhe frikë mund të lidhen me përvojat në fëmijëri.
Në raste veçanërisht traumatike, kujtesa e këtyre ngjarjeve të hershme të jetës mund të shtypet, pretendon teoria, dhe mund të përfundojë duke u manifestuar në fobi më vonë në jetë.
Megjithatë, disa ekspertë, si Joel Paris, një profesor i psikiatrisë në Universitetin McGill në Kanada, kanë sugjeruar se “mungesa e provave të forta dhe bindëse për teorinë” do të thotë se, ndërkohë që kujtimet e shtypura mund të luajnë një rol në zhvillimin e fobive për disa njerëz, nuk ka gjasa të jetë rasti për shumicën.
Në fakt, një person nuk duhet të ketë një përvojë negative për të zhvilluar një fobi; ata mund të shohin dikë tjetër të ketë një përvojë të keqe, ose t’u thuhet ose tregohet vazhdimisht se diçka është e rrezikshme.
Me fjalë të tjera, një prind që shpesh paralajmëron një fëmijë për oqeanin e rrezikshëm, ose një person që shikon filma të tillë si “Nofullat” dhe “Titanic”, të cilët shfaqin detin si kërcënues dhe vdekjeprurës, mund të katalizojë zhvillimin e talasofobisë, një frikë nga trupa të mëdhenj uji.
“Me kalimin e kohës, ky [mësim] mund të shkaktojë që frika të grumbullohet rreth kafshëve, objekteve ose situatave të caktuara”, tha Chris Askew, një pedagog në psikologji në Universitetin e Surrey në Britani të Madhe.
Shëndeti
Kardiokirurgjia shënon numër rekord të operimeve në zemër të hapur
Published
2 days agoon
January 20, 2025By
UBTNewsShërbimi Klinik i Kardiokirurgjisë, gjatë vitit 2024 ka shënuar numër rekord të ndërhyrjeve në zemër të hapur. E falë rinovimeve që kanë ndodhur po në këtë njësi janë krijuar mundësitë që të rritet edhe numri i operacioneve më të komplikuara për pacientët.
Përmirësimet infrastrukturore që kanë ndodhur vitin e kaluar kanë rritur numrin e shtretërve në njësinë intensive, por edhe në gjithë klinikën, thotë drejtori i Shërbimit klinik të Kardiokirurgjisë, Shpejtim Shurdhiqi.
“Ka qenë një vit jashtëzakonisht i suksesshëm për shërbimin klinik të kardiokirurgjisë, gjatë vitit 2024 kemi arritur që të bëhet një rinovim i klinikës në tërësi e cila ka krijuar një hapësirë të mirë për të gjithë stafin, e posaçërisht për pacientët. Ajo që është me rëndësi është arritur që të rritet numri i shtretërve në intensiv, është rritur numri nga 4 në 10 shtretër, ndërsa në repart është rritur numri prej 14 në 17. Kështu që kjo hapësirë e rritur, rinovimet e pjesës së nënkulmit ka bërë që të kemi një aktivitet më të shtuar të ndërhyrjeve kirurgjike në repartin tonë.. kemi arritur që ky numër i operacioneve të rritet ndjeshëm, përderisa më herë janë realizuar 6-7 operacione brenda javës tash kemi arritur që ky numër të arrijë në 10, shto edhe rastet urgjente apo emergjente të cilat kryhen gjatë tërë javës. Kjo ka ndikuar në masë të madhe që të kemi gradualisht edhe zvogëlim të listës së pritjes, e cila mendoj se në të ardhmen, ky numër i listës së pritjes do të reduktohet edhe mëtutje”, thotë Shurdhiqi.
E numër rekord të operimeve kjo njësi ka shënuar vitin e kaluar.
“Vitin e kaluar është një numër rekord i operimeve gjatë historisë së kardiokirurgjisë, deri në fund të dhjetorit kemi arritur që të kryhen 372 intervenime kirurgjike në zemër të hapur. Kjo siç ka thash ka ndikuar që edhe lista e pritjes lehtësisht të arrihet dhe të zvogëlohet”, theksoi kardiokirurgu Shurdhiqi.
Në Kardiokirurgji duke nisur nga viti i kaluar është rritur edhe numri i operimeve të komplikuara në zemër të hapur.
Drejtori i kësaj njësie, Shpejtim Shurdhiqi thotë se planifikojnë që në periudhën dy deri tri vjeçare të realizohen më shumë ndërhyrje me metoda minimale invazive.
“Krahas numrit është rritur edhe numri i operacioneve më të komplikuara çka do të thotë se me një pacientë sot kryhet ndërrimi i dy ose tre valvulave apo tek i njëjti pacienti kryhet edhe ndonjë bajpas. Janë operacione komplekse përderisa më herët kanë qenë shumë më të rralla. Kështu që tash është një formë rutinë e kryerjes së operacioneve të kombinuara duke përfshirë edhe pjesën valvulare edhe pjesën rivaskularizimit të zemrës, po shto këtu edhe intervenimet që kanë të bëjnë me sëmundjet e aortës qofshin ato elektive apo emergjente të cilat kryhen gjatë javës apo viti… Gjatë vitit të kaluar në bashkëpunim me Spitalin e Zyrihut me ndihmën e profesorit, Xhemajli kemi arritur që të kryhen edhe tri raste me metoda minimale invazive e cila në të ardhmen neve na hup rrugën që në periudhë 2-3 vjeçare të fillohen edhe këto procedura të realizohen në kuadër të klinikës”, theksoi Shurdhiqi.
Duke qenë që kryerja e një intervenimi kirurgjik në zemër në institucionet private shëndetësore për pacientët kosovarë ka kosto të lartë e cila prek shifrat deri në 30 mijë euro, ofrimi i këtij shërbimi në QKUK bëhet pa pagesë.
“Operacionet në zemër të hapur tek ne bëhen pa pagesë, kurrfarë pagese nuk kryhet nga ana e pacientit apo familjarëve kështu që është një përparësi e madhe për arsye se çdo intervenim, se zakonisht intervenimet tona kushtojnë shumë mbi 10 mijë, 20 mijë, 30 mijë euro kështu të gjitha kryhen pa kurrfarë pagese apo financimi”, shprehet ai.
Shërbimi i Kardiokirurgjisë po planifikon që përgjatë këtij viti të pasurohet edhe me pajisje të reja.
Përballja me të ftohurën është e vështirë në çdo stinë. Disa nga aleatët më të mirë të sistemit imunitar janë vitaminat, mineralet dhe probiotikët.
Një nga ushqimet më të pasura me probiotikë është kosi, i cili sipas ekspertëve është ideal për të luftuar të ftohurën.
Studimet thonë se probiotikët ofrojnë përfitime të forta në zbutjen e simptomave dhe shkurtimin e kohëzgjatjes së të ftohurës.
A mjafton kosi për të luftuar të ftohurën?
Te kosi gjenden dy nga llojet më mirëbërëse të baktereve që janë të shëndetshm organizmin, gjë që e bën kosin një aleat të njeriut jo vetëm gjatë të ftohurës. Kosi është padyshim i mirë kundër të ftohurë sepse përmban edhe zink.
Ky mineral jo vetëm që forcon imunitetin por shkurton kohëzgjatjen e simptomave të të ftohurës, sasia e nevojshme e zinkut për të mundur sëmundjen është të paktën 75 miligramë.
Studimet tjera kanë treguar se kur gratë konsumojnë kos çdo ditë për 9 javë, kanë më pak inflamacion në organizëm. E ftohura është një reagim inflamator ndaj bakterit. Kosi është ushqim fantastik për t’u konsumuar gjatë të ftohurës dhe jo vetëm.
Ai përmban vitaminë D dhe kalcium që së bashku me zinkun dhe probiotikët ofrojnë ushqyes të rëndësishëm, e ftohura nuk largohet vetëm duke e ngrënë. Kosi funksionon në kombinim me një regjim të shëndetshëm ushqimor. Kosi është i butë dhe i lëngshëm ndaj mund të konsumohet lehtë në rastet e acarimit të fytit apo bllokimit të hundëve.
Ekspertët nënvizojnë që njerëzit e prekur nga e ftohura s’duhet t’i mbajnë shpresat tek kosi si terapia kryesore kundër sëmundjes. Konsulta me mjekun është kryesorja, bashkë me ushqimin e shëndetshëm. /UBT News/
Shëndeti
Problemet me zemrën, çfarë të keni kujdes kur është ftohtë?
Published
6 days agoon
January 16, 2025I ftohti përbën një sfidë të madhe për njerëzit që vuajnë nga sëmundjet e zemrës. Në rastin e sëmundjeve koronare, temperaturat e ftohta mund të nxisin ishemi kardiake, gjë që mund të shkaktojë edhe atak në zemër.
Ndikimi i temperaturave të ulëta te shëndeti i zemrës – Kur trupi gjendet në ambient të ftohtë duhet të përshtatet, të ruajë temperaturën e brendshme. Mënyra si përshtatet ka të bëjë me ndryshime fiziologjike që janë sfiduese për njerëzit. Temperaturat e ftohta shkaktojnë probleme si rritje e rrahjeve të zemrës, rritje të tensionit, sforcim të zemrës, prirje më e lartë ndaj trombozës.
Ekspozim minimal ndaj të ftohti – Kufizoni kohën e kaluar në ambiente të ftohta dhe nëse u duhet të dilni patjetër, vishuni ngrohtë nga koka tek këmbët.
Mos u stërmundoni – Stërmundimi fizik në hapësira të jashtme e në ambient të ftohtë mund të jetë dëmtues për zemrën.
Mos e teproni me nxehtësinë – Nëse visheni trashë dhe kryeni aktivitet fizik do ta stërmundoni zemrën. Enët e gjakut zgjerohen papritur dhe tensioni i gjakut do të ulet. Nëse jeni në ambient të jashtëm dhe vëreni që po djersisni, atëherë kjo është një shenjë rreziku.
Kujdes me gripin – I rrezikshëm për njerëzit që vuajnë nga zemra. Para se të merrni medikament, konsultohuni më parë me mjekun.
Mos pini alkool – Ajo zgjeron enët e gjakut në lëkurë, ju bën të ndiheni ngrohtë. Por nga ana tjetër, nxehtësia e nevojshme përthithet nga organet jetësore duke ju vënë në rrezik. /UBT News/
Dimri është sezoni kur sistemi imunitar ka nevojë për mbështetje të shtuar për t’u mbrojtur nga infeksionet e ftohta dhe gripi. Një mënyrë e shkëlqyer për ta forcuar imunitetin është përmes ushqimit të shëndetshëm, veçanërisht duke konsumuar fruta që janë të pasura me vitamina.
Ja disa fruta që mund t’ju ndihmojnë të mbani imunitetin të fortë gjatë dimrit:
Citruset (portokalli, mandarina, limoni, grejpfruti) – Këto fruta janë burime të pasura me vitaminën C, e cila është e njohur për rolin në forcimin e sistemit imunitar. Vitamina C ndihmon në luftimin e infeksioneve dhe redukton kohën e rikuperimit nga ftohjet.
Kivi – Tjetër burim i shkëlqyer i vitaminës C, dhe përmban fibra dhe antioksidantë që ndihmojnë trupin të luftojë bakteret dhe viruset.
Molla – E pasur me vitamina dhe minerale, sidomos me A dhe C, që janë të rëndësishme për funksionimin e duhur të sistemit imunitar. Ajo përmban fibra që ndihmojnë tretjen.
Pjeshka –Burim i shkëlqyer i vitaminës A, që është esenciale për mbrojtjen e mukozave të trupit e forcimin e mbrojtjes natyrore të trupit.
Mjedra dhe boronica – Këto fruta të kuqe janë të pasura me antioksidantë, veçanërisht me flavonoide, të cilat ndihmojnë në rritjen e përgjigjes imunitare dhe zvogëlojnë inflamacionin.
Konsumimi i këtyre frutave, me dietë të balancuar, rrit aftësinë e trupit për t’u mbrojtur nga sëmundjet dhe do t’ju ndihmojë të kaloni dimrin më të shëndetshëm. Në këtë sezon të ftohtë, kujdesuni për trupin e sigurohuni t’i jepni lëndët ushqyese të nevojshme për të mbajtur imunitetin në nivele të larta! /UBT News/
Përgatitja profesionale e studentëve të kontabilitetit përmes aktiviteteve praktike në UBT
Abdixhiku pas takimit me Hargreaves: Kosova do të rikuperojë pozicionin e saj ndërkombëtar
Sërish lëkundje të forta tërmeti në Greqi, ja ku ishte epiqendra
Shpërthim në një minierë në Poloni, plagosen 16 punëtorë
Emmanuel Macron u bën thirrje vullnetarëve të rinj për të ‘përforcuar’ ushtrinë franceze
Trump: Nëse Elon Musk do të blejë TikTok-un e mirëpres këtë vendim pozitiv
Huamarrja në Mbretërinë e Bashkuar arrin nivelin më të lartë në katër vjet
Scholz dhe Macron takohen pas kthimit të Trump në Shtëpinë e Bardhë
Haradinaj takon Serwer: Kosova të rikthehet në partneritetin strategjik me aleatë
Të kërkuara
-
Bota3 months ago
Trump premton paqe në Liban nëse rikthehet në Shtëpinë e Bardhë
-
Bota3 months ago
Koreja e Veriut rrit frikën në botë, lëshon raketën e re balistike ndërkontinentale
-
Bota2 months ago
“Ethet” e kthimit të Trump! Takohen Macron e Starmer, zbardhet fokusi i diskutimeve
-
Lajmet2 months ago
Rektori Hajrizi: Çdo sukses i joni është një sukses për Kosovën!