Bota

​Gripi spanjoll: Si dukej bota pas pandemisë së vitit 1918

Publikuar

Nëse nuk keni dëgjuar për pandeminë e gripit spanjoll, kriza e koronavirusit ndoshta ka tërhequr vëmendjen tuaj për faktin se ky virus vdekjeprurës u përhap në të gjithë botën në fillim të shekullit 20.

Shpesh referuar si “nëna e të gjitha pandemive”, ajo shkaktoi vdekje midis 40 dhe 50 milionë brenda dy vjetësh, midis 1918 dhe 1920 – sipas Organizatës Botërore të Shëndetit dhe Qendrave për Kontrollin e Sëmundjeve (CDC).

Shkencëtarët dhe historianët besojnë se një e treta e popullsisë së botës, e cila në atë kohë numëronte rreth 1.8 miliardë njerëz, ishte e infektuar.

Dhe gripi shkaktoi gjithsej më shumë vdekje sesa vetë Lufta e Parë Botërore, e cila u dha fund në një kohë kur sëmundja kishte filluar të përhapet.

Ndërsa e gjithë bota reagon ndaj krizës COVID-19, le të shohim nga afër pandeminë e fundit që e varrosi botën në vend – dhe si dukej kur përfundoi më në fund?

Në vitin 1918, mjekësia dhe shkenca ishin shumë më të kufizuara në luftën kundër sëmundjeve sesa sot.

Mjekët e dinin që kishte mikroorganizma prapa gripit spanjoll dhe se sëmundja mund të transmetohej nga personi në person, por ata ende menduan se ajo ishte shkaktuar nga bakteret dhe jo nga viruset.

Trajtimi ishte gjithashtu i kufizuar – antibiotiku i parë në botë, për shembull, nuk u zbulua deri në vitin 1928.

Vaksina e parë e gripit u bë e disponueshme për publikun në vitet 1940. Është e rëndësishme të përmendet se atë kohë nuk kishte sistem shëndetësor për të gjithë njerëzit. Edhe në vendet e pasura, sistemi i kanalizimeve publike ishte ende një luks.

“Në vendet e industrializuara, shumica e mjekëve ose kanë punuar vetë ose janë financuar nga bamirësitë ose institucione fetare, dhe shumë njerëz nuk kanë qasje në to,” tha Laura Spini, një gazetare e shkencës dhe autore e “The Pale Rider: The Spanish Flu”.

Për t’i bërë gjërat edhe më keq, gripi spanjoll sulmoi në një mënyrë që nuk ishte parë më parë në pandemitë e gripit, të tilla si ajo në 1889-90, e cila vrau më shumë se një milion njerëz në të gjithë botën.

Shumica e viktimave ishin midis moshës 20 dhe 40-vjeç, dhe burrat u prekën në mënyrë disproporcionale – ndoshta pasi pandemia mendohet të ketë filluar në kampe ushtarake të mbipopulluara në Frontin Perëndimor dhe të përhapet ndërsa trupat u kthyen në shtëpi pas Luftës së Parë Botërore.

Një studim i vitit 2020 i udhëhequr nga studiuesi i Harvardit Robert Barrot vlerësoi se megjithëse rreth 0.5 për qind e popullsisë së atëhershme amerikane vdiqën nga gripi spanjoll (rreth 550,000 njerëz), 5.2 për qind e popullsisë në Indi u prek, ose rreth 17 milionë vdekje.

Pasojat për ekonominë ishin të mëdha. Barrot dhe ekipi i tij vlerësuan se pandemia çoi në një rënie mesatare prej 6 për qind të produktit të brendshëm bruto në të gjitha vendet.

“Viktimat e Luftës së Parë Botërore dhe gripit spanjoll çuan në një katastrofë të vërtetë ekonomike”, thotë shkrimtarja Katarina Arnold, autore e librit ‘Pandemic 1918’.

Vazhdo të lexosh

Bota

Të paktën 500 emigrantë u shpëtuan pranë ishujve Kanarie

Publikuar

nga

Anijet spanjolle të shpëtimit detar kanë intervenuar gjatë natës duke shpëtuar rreth 500 emigrantë nga Afrika pranë Ishujve Kanarie. Ky operacion shpëtimi është një prej atyre që tregon rritjen e vazhdueshme të numrit të migrantëve që përpiqen të arrijnë në këtë arkipelag, i cili ndodhet në brigjet perëndimore të Afrikës.

Më shumë se 300 nga këta njerëz u morën në bordin e anijes së kërkim-shpëtimit, Guardamar Calliope, e cila i dërgoi ata në qytetin port të La Restinga, në skajin jugor të ishullit El Hierro. Shërbimi i shpëtimit detar të Spanjës ka raportuar se operacioni ka përfshirë gjithashtu katër varka të tjera, të cilat shpëtuan emigrantë të mbetur dhe i transferuan ata në ishujt e tjerë të Kanarive, si La Gomera dhe Lanzarote.

Ditët e fundit, fluksi i emigrantëve ka vazhduar të rritet, me qindra individë që arrijnë në ishuj me varka të vogla prej druri, shpesh të mbingarkuara. Kjo situatë tregon sfidat e vazhdueshme që emigrantët përballen në përpjekjet e tyre për të gjetur një jetë më të mirë, duke kaluar përmes ujërave të rrezikshme të Oqeanit Atlantik.

Sipas Komisionerit të Lartë të Kombeve të Bashkuara për Refugjatët (UNHCR), pothuajse 27,000 migrantë janë numëruar që kanë mbërritur në Ishujt Kanarie nga Afrika midis janarit dhe mesit të shtatorit të këtij viti. Kjo tregon një rritje të ndjeshme të numrit të atyre që e bëjnë këtë udhëtim të rrezikshëm, në kërkim të sigurisë dhe mundësive më të mira për jetesën.

Ky incident i fundit nxjerr në pah nevojën për një përgjigje më të fortë ndërkombëtare për të adresuar krizat e emigracionit dhe për të mbështetur ata që janë të detyruar të ikin nga vendet e tyre për shkak të luftës, varfërisë dhe pasigurisë. Shpëtimi i këtyre njerëzve është një hap i rëndësishëm, por sfidat e mëdha vazhdojnë të ekzistojnë përpara tyre./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Bota

Irani thërret të dërguarin afgan për ‘mosrespektim’ të himnit

Publikuar

nga

Irani ka thirrur ushtruesin e detyrës së kreut të ambasadës së Afganistanit, pas një incidenti të ndodhur në një konferencë për unitetin islamik në Teheran, ku një zyrtar afgan u akuzua për “mosrespektim” të himnit kombëtar të Republikës Islamike. Ky veprim vjen pas një ngjarjeje të ngjashme që ndodhi në Pakistan, duke theksuar tensionet diplomatike në rajonin e Lindjes së Mesme.

Ministria e Jashtme iraniane e quajti veprimin e zyrtarit afgan si “jokonvencional dhe të papranueshëm,” duke ngritur një “protestë të fortë” ndaj tij. Pjesëmarrësi nga Kabul mbeti ulur gjatë luajtjes së himnit kombëtar të Iranit, një veprim që u konsiderua si një shkelje e rregullave diplomatike.

Pas incidentit, ai kërkoi falje, duke shpjeguar se ulja e tij ishte e lidhur me ndalimin e muzikës nga talebanët, të cilët kanë shpallur rregulla të rrepta në lidhje me kulturën dhe artin. “Ne e kuptojmë rëndësinë e himneve kombëtare, por ky është një zakon i yni,” deklaroi ai në një video postuar pas ngjarjes.

Ministria e Jashtme iraniane theksoi se, përveç domosdoshmërisë që mysafirët të respektojnë simbolet e vendit pritës, respektimi i himnit kombëtar është një sjellje e njohur ndërkombëtarisht.

Një ngjarje e ngjashme ndodhi në Pakistan, ku të ngarkuarit me punë të Afganistanit u thirrën për mosrespektimin e himnit kombëtar nga një konsull afgan gjatë një ceremonie në Peshawar. Zyrtarët pakistanezë thanë se zyrtarët afganë nuk qëndruan në këmbë për shkak të muzikës së himnit, duke sqaruar se nuk kishin për qëllim të ofendonin.

Irani, i cili ndan një kufi prej 900 kilometrash me Afganistanin, nuk e ka njohur zyrtarisht qeverinë e talebanëve që nga rikthimi i tyre në pushtet në gusht 2021. Kjo situatë ka ndikuar në marrëdhëniet mes dy vendeve, duke shtuar tensionet dhe kompleksitetet diplomatike në rajon./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Bota

Ukraina ndalon ushtarët dhe zyrtarët e tij të përdorin aplikacionin Telegram

Publikuar

nga

Këshilli i Mbrojtjes dhe Sigurisë Kombëtare të Ukrainës shpalli sot një vendim të rëndësishëm, duke ndaluar ushtarët dhe zyrtarët e qeverisë nga përdorimi i aplikacionit Telegram në pajisjet e tyre elektronike për arsye sigurie.

Në një njoftim zyrtar, Këshilli theksoi se “vendimi përfshin ndalimin e instalimit dhe përdorimit të Telegramit në pajisjet zyrtare të përfaqësuesve të qeverisë, personelit ushtarak, punonjësve në sektorin e sigurisë dhe mbrojtjes, si dhe në kompanitë që operojnë në infrastrukturën kritike,” duke bërë përjashtime të vogla për situata specifike.

Ky vendim erdhi pas një takimi të rëndësishëm ku u diskutuan kërcënimet e sigurisë kombëtare që lidhen me përdorimin e aplikacioneve të tilla. Telegram, i themeluar nga rus Pavel Durov, është një aplikacion i njohur për dërgimin e mesazheve, por që është kritikuar për potencialin e tij për abuzim dhe për rrezikun që paraqet për informacione të ndjeshme.

Autoritetet ukrainase kanë shprehur shqetësime se përdorimi i Telegramit mund të rrisë riskun e spiunazhit dhe rrjedhjes së informacionit të ndjeshëm, duke e bërë këtë masë të domosdoshme për ruajtjen e sigurisë kombëtare./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Bota

A do ta pushtojë Izraeli Libanin?

Publikuar

nga

Tensionet në Lindjen e Mesme po rriten pas një serie sulmesh që kanë shkaktuar dhjetra viktima dhe mijëra të plagosur, duke sjellë në qendër të vëmendjes marrëdhëniet mes Izraelit dhe Hezbollahut. Sulmet, të cilat besohet të jenë kryer nga Izraeli, përfshinin shpërthime të pajisjeve elektronike të lidhura me anëtarët e Hezbollahut, duke rezultuar në vdekjen e 37 personave dhe plagosjen e rreth 3,000 të tjerëve.

Izraeli bombardoi Libanin jugor në një moment kritik, përpara një takimi të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, ndërsa analistët paralajmërojnë për rrezikun e një lufte gjithëpërfshirëse. Një ekspert gjeopolitik izraelit theksoi se “asnjëherë më parë nuk kemi qenë kaq afër një lufte”.

Hezbollah ka përjetuar humbje të mëdha, me shpërthimet e fundit që kanë vrarë të paktën 12 njerëz në Liban dhe Siri. Udhëheqësi i Hezbollahut, Hassan Nasrallah, i quajti sulmet “krime lufte”, por nuk dha detaje mbi përgjigjen e grupit.

Rreth 60,000 njerëz janë evakuuar nga Izraeli verior për shkak të kërcënimeve nga Hezbollah. Diplomacia është në qendër të vëmendjes, me Shtëpinë e Bardhë që paralajmëron të gjitha palët kundër një përshkallëzimi të situatës.

Analistët parashikojnë se ndërhyrja ushtarake e Izraelit është një mundësi reale, por jo e pashmangshme. Roli i Iranit dhe mbështetje ndaj Hezbollahut gjithashtu do të ndikojnë në zhvillimet e ardhshme, duke nxitur diskutime për një zgjidhje diplomatike që mund të ndalojë përshkallëzimin e mëtejshëm të konfliktit./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara