

Shëndet
Cilat vajra janë më të shëndetshëm për gatim dhe cilat duhet të shmangen?
Published
4 years agoon
By
Betim GashiShumica e njerëzve përdorin një lloj vaji çdo ditë gjatë përgatitjes së ushqimit, dhe shpesh diskutohet se cili është më i shëndetshmi.
Nuk duhet të harrojmë se vaji nxehet gjatë gatimit, gjë që ndikon edhe në shëndet. Kjo pasi që vajrat e gatimit në një temperaturë të caktuar nuk janë më të njëjtat.
Këto janë llojet më të shëndetshme të vajit që mund të përdorni gjatë gatimit, por edhe llojet që duhet të shmangen, sipas portalit Healthline.
Vaj ulliri
Pika e vlimit për këtë vaj është 176 gradë C, e cila është një temperaturë e zakonshme në të cilën përgatiten shumica e enëve. Vaji i ullirit ka një reputacion të mirë, kryesisht sepse mund të përdoret në shumë mënyra. Për shkak të shijes delikate, mund ta përdorni për pjekje, zierje ose shtresa të ftohta.
Ky vaj është gjithashtu i pasur me vitaminë E, e cila vepron si një antioksidues. Acidi yndyror primar në vajin e ullirit është një yndyrë mono e pangopur e quajtur acid oleik, për të cilin studimet kanë treguar se mund të ketë veti antiinflamatore. Përveç kësaj, ky vaj përmban përbërësit antioksidues oleocantal dhe oleuropein, të cilët gjithashtu kanë veti antiinflamatore.
Kërkimet kanë zbuluar se vaji i ullirit përmban përbërës të shëndetshëm për zemrën dhe mund të ndihmojë në parandalimin e kushteve të tilla si mbipesha dhe diabeti i tipit 2.
Vaj avokado
Pika e vlimit për këtë vaj është 271 gradë Celsius, andaj është i shkëlqyeshëm të përdoret për tiganisje. Ka një aromë të butë avokado dhe mund të përdoret në mënyra të ndryshme, sikurse vaji i ullirit. Ky vaj ka vlera të ngjashme ushqyese si vaji i ullirit, dhe është i pasur me acid oleik, i cili është i shëndetshëm për zemrën.
Disa studime mbi kafshët kanë treguar se përbërësit në vajin e avokados mund të ndihmojnë në uljen e presionit të gjakut, kolesterolit të keq dhe triglicerideve. Përkatësisht, nivelet e larta të triglicerideve mund të rrisin rrezikun e zhvillimit të sëmundjeve të zemrës.
Vaji i avokados mund të lehtësojë inflamacionin në nyje, të rrisë aftësinë për të thithur lëndë të tjera ushqyese dhe mund të mbrojë qelizat nga dëmtimet radikale. Përveç kësaj, një studim tregoi se ky vaj ka të njëjtën vlerë ushqyese si në temperatura të larta ashtu edhe në temperatura të ulëta.
Vaj kokosi
Pika e vlimit për këtë vaj është 176 gradë Celsius. Ka disa polemika që lidhen me këtë lloj vaji. Përkatësisht, ky vaj përmban kryesisht yndyra të ngopura, të cilat shoqërohen me një rrezik në rritje të zhvillimit të sëmundjeve të zemrës. Por disa studime të tjera sugjerojnë që vaji i kokosit gjithashtu përmban përbërës të shëndetshëm që ndihmojnë në luftimin e inflamacionit dhe dëmtimit oksidues.
Vaj susami
Pika e vlimit për këtë vaj është 210 gradë Celsius. Përmban antioksidues të shëndetshëm në zemër sesamol dhe sesaminol, të cilat mund të kenë një larmi përfitimesh, përfshirë efektet e mundshme neuro-mbrojtëse kundër sëmundjeve të caktuara siç Parkinsoni.
Vaji i susamit është i shkëlqyeshëm për zierje, pjekje, madje edhe si salcë sallate. Ka një shije të butë me arra, kështu që mund të kombinohet lehtësisht me shumë pjata.
Vaj shafrani
Pika e vlimit për këtë vaj është 265 gradë Celsius. Përmban pak yndyrë të ngopur dhe një përqindje më të lartë të acideve yndyrore të pangopura. Një studim sugjeron që ky vaj mund të lehtësojë inflamacionin, të ndihmojë në kontrollimin e niveleve të sheqerit në gjak dhe kolesterolit. Vaji i shafranit ka një shije neutrale kështu që është i mirë për marinadat, salcat dhe veshjet.
Vajrat për të shmangur
Jo të gjitha llojet e vajit duhet të përdoren për gatim, veçanërisht jo për gatim në temperatura të larta. Sidoqoftë, disa vajra rekomandohen vetëm për aplikime të ftohta.
Vajrat që nuk duhet të përdoren në gatim, në temperatura të larta, janë vaji i peshkut, algave, vaji farës së lirit dhe i palmës. Vaji i palmës është shumë i ngjashëm me atë të kokosit dhe problemi kryesor me përdorimin e tij është etik në natyrë, pasi prodhimi i vajit të palmës shoqërohet me shkatërrimin e pyjeve të shiut.
Shëndet
Një simptomë e zakonshme që mund të tregojë arterie të bllokuara
Published
31 seconds agoon
October 6, 2025By
UBT News
Arteriet e bllokuara janë një problem serioz shëndetësor që shpesh zhvillohet pa simptoma të dukshme.
Megjithatë, shenjat e hershme të problemeve të qarkullimit të gjakut zakonisht shfaqen në këmbë, jo në gjoks, dhe shumë njerëz nuk i vënë re si paralajmërim.
Një nga simptomat kryesore është dhimbja e këmbëve gjatë ecjes, e njohur si klaudikacion.
Kjo dhimbje zakonisht ndihet në pulpa ose kofshë dhe zbutet kur personi ndalon dhe pushon. Ajo shkaktohet nga rrjedhja e pamjaftueshme e gjakut përmes arterieve, duke bërë që muskujt të mos marrin oksigjenin e nevojshëm.
Kjo dhimbje interpretohet si lodhje ose plakje, por nëse ndodh shpesh pas aktiviteteve të shkurtra fizike, mund të jetë shenjë e çrregullimit serioz. Në faza më të avancuara, dhimbja mund të ndodhë edhe në qetësi, duke treguar nevojën për një kontroll mjekësor të menjëhershëm.
Përveç dhimbjes, mund të shfaqen edhe simptoma të tjera si:
Ndjesia e rëndesës në këmbë
Dobësi muskulore
Ngërçe
Njohja dhe veprimi i hershëm mbi këto shenja është thelbësor për ruajtjen e shëndetit të enëve të gjakut dhe për parandalimin e komplikacioneve serioze. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Një lugë sheqer më pak! Studimi që tregon se çaji mund të jetë po aq i shijshëm pa të
Published
3 hours agoon
October 6, 2025By
UBT News
Sipas një studimi të realizuar në Londër, shtimi i sheqerit në çaj nuk është i nevojshëm për ta shijuar atë.
Hulumtuesit analizuan për një muaj zakonet e 64 meshkujve që zakonisht e pinin çajin me sheqer.
Pjesëmarrësve iu kërkua të ndiqnin një nga tre qasje: të ndalonin krejt shtimin e sheqerit, ta zvogëlonin gradualisht sasinë e tij ose të vazhdonin ta konsumonin si më parë.
Pas katër javësh, rezultatet treguan se edhe ata që e kishin ndaluar krejtësisht sheqerin, vazhdonin ta shijonin çajin njësoj. Në fund të eksperimentit, 42% e pjesëmarrësve që kishin reduktuar gradualisht sasinë e sheqerit, kishin hequr dorë plotësisht nga ai.
Studiuesit theksojnë se konsumimi i tepërt është një shqetësim serioz për shëndetin publik, pijet e zakonshme përbëjnë burim të madh të tij.
Në Britani, njerëzit konsumojnë rreth 700 gramë sheqer në javë ekuivalente me 140 lugë çaji për person, shumë mbi sasinë e rekomanduar prej 210 gramësh në javë (apo 30 gramë në ditë).
Një tjetër studim paralajmëron se një dietë e pasur me sheqer mund të ndikojë negativisht në shëndetin mendor, duke kontribuar në zhvillimin e depresionit.
Sheqernat e tepërt lidhen me procese inflamatore, neurobiologjike dhe metabolike që shoqërohen me simptoma depresive.
Kur kjo shoqërohet me mungesën e ekspozimit ndaj diellit gjatë dimrit dhe konsumimin e ushqimeve të përpunuara, rreziku për probleme të shëndetit mendor rritet ndjeshëm. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Llojet e mjaltit që forcojnë imunitetin dhe përmirësojnë shëndetin
Published
4 hours agoon
October 6, 2025By
UBT News
Mjalti klasifikohet sipas llojeve të luleve nga të cilat është mbledhur nektari. Cilësia, ëmbëlsia dhe vetitë medicinale varen nga burimi natyral i luleve, duke bërë që çdo lloj mjalti të ketë karakteristika dhe përfitime të veçanta.
Disa varietete kanë aromë të butë dhe delikate, ndërsa të tjerë ofrojnë shije më të forta dhe intensive.
Po ashtu, disa lloje njihen për fuqinë e tyre shëruese ndaj plagëve apo infeksioneve, ndërsa të tjerë ndihmojnë në uljen e tensionit të gjakut apo lehtësimin e dhimbjeve të fytit.
Mjalti i tërfilit: Vetitë e tij ndryshojnë sipas zonës ku prodhohet. Mund të ketë ngjyrë qelibari ose të bardhë. Ky lloj është i pasur me antioksidantë, përmban flavonoide që mbështesin funksionin e zemrës dhe mushkërive, si dhe acide fenolike që ndihmojnë sistemin nervor.
Mjalti i sherebelës: Ka ngjyrë të lehtë dhe kristalizohet ngadalë. Përveç vetive të tij antioksiduese, njihet edhe për ndihmën që jep në tretje dhe qetësimin e stomakut.
Mjalti i boronicës: Një zgjedhje ideale për përdorim të përditshëm. Ka veprim antibiotik natyral dhe studimet tregojnë se mund të ndihmojë në trajtime kundër sëmundjeve kronike.
Mjalti i luleradhiqes: Ka ngjyrë qelibari të errët dhe aromë karakteristike të luleve pranverore. Forcon sistemin imunitar, ndihmon shëndetin e zorrëve dhe traktit tretës.
Mjalti i hikërrorit: Me ngjyrë kafe të errët dhe shije të fortë, është i pasur me antioksidantë dhe substanca antibakteriale.
Ndihmon në trajtimin e kollës, uljen e kolesterolit, si dhe në shërimin e plagëve dhe kujdesin ndaj lëkurës.
Mjalti i luleve të egra: Përftohet nga nektari i shumë llojeve të luleve të egra, ndaj ngjyra dhe shija ndryshojnë sipas stinës. Ka efekte antioksiduese, ndihmon në qetësimin e kollës dhe besohet se lehtëson alergjitë sezonale.
Mjalti i shqopës: Ndër varietetet më të pasura me acide fenolike, ky mjaltë ndihmon në parandalimin e dëmtimeve qelizore që shkaktohen nga radikalet e lira. Përdorimi i tij lidhet me mbrojtjen e zemrës dhe forcimin e organizmit.
Përndryshe, mjalti mbetet një dhuratë natyrore me vlera të jashtëzakonshme, jo vetëm si ëmbëlsues, por edhe si aleat për shëndetin e trupit dhe forcimin e sistemit imunitar. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Sa është i dëmshëm ndryshimi i orës? Ja çfarë thonë studimet e reja
Published
2 days agoon
October 4, 2025By
UBT News
Një studim i publikuar në Proceedings of the National Academy of Sciences zbulon se ruajtja e përhershme e kohës standarde të dimrit është më e favorshme për trupin e njeriut, krahasuar me kohën e përhershme të verës ose me sistemin aktual të ndërrimit sezonal të orës.
Studiuesit analizuan ekspozimin ndaj dritës në 48 shtete të SHBA-së dhe e krahasuan me të dhëna shëndetësore, duke përdorur modele matematikore për të matur “ngarkesën cirkadiane” stresin që ora biologjike e trupit përjeton nën skenarë të ndryshëm kohorë.
Përfundimi ishte i qartë: koha e dimrit shkakton më pak stres dhe është më e shëndetshme.
Dr. Karin Johnson, neurologe, thekson se trupi rregullohet nga dielli dhe sa më shumë të përputhemi me kohën natyrore, aq më i mirë është gjumi, funksioni i trurit dhe mirëqenia.
Ajo paralajmëron se ora e përhershme e verës mund të shkaktojë mungesë dritë në mëngjes, duke ndikuar negativisht tek shëndeti, veçanërisht për fëmijët dhe ata që punojnë herët.
Sondazhet tregojnë një ndarje të opinionit publik: sipas Gallup 2024, 48% mbështesin kohën e dimrit, ndërsa 24% preferojnë kohën e verës.
Një sondazh YouGov 2023 tregoi të kundërtën, me 50% që favorizonin kohën e përhershme të verës.
Mbështetësit e kohës së verës përmendin përfitime si më shumë dritë pasdite, kursim energjie dhe më pak aksidente, por Akademia Amerikane e Mjekësisë së Gjumit e konsideron atë opsionin më të dëmshëm nga tre alternativat.
Dr. Johnson thotë se ndryshimi është i vështirë, por studime si ky mund të ndihmojnë gradualisht në zhvendosjen e opinionit publik drejt kohës së përhershme të dimrit, duke përmirësuar shëndetin dhe ritmet natyrale të trupit. /A.Z/UBT News/

Një simptomë e zakonshme që mund të tregojë arterie të bllokuara

Del Piero kritikon Tudorin: Nuk ka ide të qarta në sulm

BE kundër Apple, rihapen hetimet për shkelje të ligjit digjital

Lëndohet ylli tjetër i Arsenalit

Si të zgjidhni ngjyrat e duhura për një gjumë të qetë?

Meghan Markle ndeshet me kritika pas një videoje të publikuar nga Paris

10 mijë euro ilegalisht në Vërmicë, dogana jep detaje

Derbi i madh i Superligës zhvillohet sot

Veç 26 ditë kryeministër, jep dorëheqje i pari i qeverisë franceze
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT1 month ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Rajoni3 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Lajmet nga UBT3 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Vendi4 weeks ago
Votoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën