Lajmet

​Çfarë është humbja normale e kujtesës dhe kur duhet të shkoni te mjeku?

Kërkoni ndihmë kur gabimet tuaja të kujtesës janë të shpeshta.

Publikuar

Ju keni shkuar me makinë nga puna në të njëjtën rrugë për pesë vjet, por kohët e fundit keni ndaluar në të njëjtin kryqëzim, duke u përpjekur të mbani mend nëse duhet të ktheheni majtas apo djathtas…

Shumë situata në jetën e përditshme mund të na bëjnë të pyesim veten nëse mungesat e kujtesës janë një shenjë normale e rënies njohëse apo edhe fillimit të demencës.

Instinkti ynë i parë mund të jetë se është për shkak të përkeqësimit të trurit tonë. Dhe është e vërtetë që, si pjesa tjetër e trupit tonë, qelizat tona të trurit tkurren ndërsa plakemi. Ata gjithashtu mbajnë më pak lidhje me neuronet e tjera dhe ruajnë më pak kimikate të nevojshme për të dërguar mesazhe te neuronet e tjera.

Por jo të gjitha gabimet e kujtesës janë për shkak të ndryshimeve të lidhura me moshën në neuronet tona. Në shumë raste, faktorët ndikues janë të parëndësishëm, duke përfshirë lodhjen, ankthin ose shpërqendrimin.

Disa harresa janë normale

Sistemi ynë i kujtesës është i ndërtuar në atë mënyrë që një shkallë e harresës është normale. Kjo nuk është një e metë, por një karakteristikë. Ruajtja e kujtimeve jo vetëm që e zbraz metabolizmin tonë, por shumë informacione të panevojshme mund të ngadalësojnë ose të ndërhyjnë në rikthimin e disa kujtimeve.

Fatkeqësisht, jo gjithmonë varet nga ne që të vendosim se çfarë është e rëndësishme dhe çfarë duhet mbajtur mend. Truri ynë e bën atë për ne. Në përgjithësi, truri ynë preferon informacionin social (thashethemet më të fundit), por lehtësisht i refuzon informacionet abstrakte (siç janë numrat).

Humbja e kujtesës bëhet problem kur fillon të ndikojë në jetën tuaj të përditshme. Nuk është problem i madh nëse nuk mbani mend të ktheheni djathtas ose majtas.

Megjithatë, të harrosh pse je pas timonit, ku po shkon apo edhe si të ngasësh nuk është normale. Këto janë shenja se diçka mund të jetë e gabuar dhe duhet të hetohen më tej.

Dëmtim i lehtë njohës

Rruga midis humbjes së kujtesës të lidhur me moshën dhe humbjes shqetësuese të kujtesës është dëmtimi i lehtë kognitiv. Shkalla e dëmtimit mund të mbetet e qëndrueshme, mund të përmirësohet ose përkeqësohet.

Megjithatë, ai tregon një rrezik në rritje, afërsisht tre deri në pesë herë, të një sëmundjeje neurodegjenerative të ardhshme si çmenduria. Çdo vit, rreth 10 deri në 15 për qind e njerëzve me dëmtim të lehtë njohës do të zhvillojnë demencë.

Për njerëzit me dëmtim të lehtë kognitiv, aftësia për të ndërmarrë aktivitete të zakonshme bëhet graduale dhe ndryshon ndjeshëm me kalimin e kohës. Përveç humbjes së kujtesës, ajo mund të shoqërohet me probleme të tjera me aftësitë gjuhësore, të të menduarit dhe vendimmarrjes.

Një diagnozë e lehtë e dëmtimit njohës mund të jetë një thikë me dy tehe. Kjo konfirmon shqetësimin e të moshuarve se humbja e kujtesës së tyre është anormale. Ajo gjithashtu ngre shqetësime se çmenduria do të zhvillohet. Por gjithashtu mund të çojë në kërkime për trajtimin e mundshëm dhe planifikimin për të ardhmen.

Cili mund të jetë një tregues i hershëm i sëmundjes Alzheimer?

Dëmtimi në navigacion mendohet të jetë një shënues i hershëm për sëmundjen e Alzheimerit, lloji më i zakonshëm i demencës. Studimet e rezonancës magnetike (MRI) kanë treguar se pjesët që mbështesin në mënyrë thelbësore kujtimet për mjedisin tonë hapësinor janë të parat që preken nga kjo sëmundje degjeneruese.

Kështu, një rritje e dukshme e rasteve të humbura mund të jetë një shenjë paralajmëruese e vështirësive më të theksuara dhe më të përhapura në të ardhmen.

Duke pasur parasysh lidhjen parashikuese midis rënies njohëse dhe demencës, ekziston një nxitje për të zhvilluar dhe përdorur teste të standardizuara për të zbuluar deficitet sa më shpejt që të jetë e mundur.

Aktualisht, literatura shkencore përshkruan qasje të ndryshme, duke filluar nga testet me stilolaps dhe letër dhe realiteti virtual, te navigimi në jetën reale, por ende nuk ka një standard të artë.

Një sfidë e veçantë është zhvillimi i një testi që është i saktë, me kosto efektive dhe i lehtë për t’u administruar gjatë një dite të ngarkuar në klinikë.

“Ne zhvilluam një test pesëminutësh që përdori kujtesën për aftësinë për të gjetur rrugë. Ne u kërkojmë pjesëmarrësve të mësojnë përmendësh fotografitë e shtëpive dhe më pas të testojnë aftësinë e tyre për të dalluar fotografitë që kanë mësuar dhe një grup fotografish të reja të shtëpive”, tha Cindy Jones, profesoreshë e asociuar e Shkencave të Sjelljes në Universitetin Bond dhe Oliver Bauman, asistent profesoreshë në Fakultetin e Psikologjisë në Universitetin Bond.

Ata shtuan se ata zbuluan se testi funksionon mirë në parashikimin e variacioneve natyrore në aftësinë e gjetjes së rrugës tek të rinjtë e shëndetshëm, por ne aktualisht jemi ende duke vlerësuar efektivitetin e testit tek të moshuarit.

Kërkoni ndihmë kur gabimet tuaja të kujtesës janë të shpeshta!

Edhe pse gabimet e përditshme të kujtesës nuk janë diçka për t’u shqetësuar pa nevojë, megjithatë, është e mençur të kërkoni këshilla profesionale për kujdesin shëndetësor, për shembull nga mjeku juaj i përgjithshëm, kur këto dëmtime bëhen më të theksuara dhe të shpeshta.

Edhe pse aktualisht nuk ka ende një kurë për sëmundjen e Alzheimerit, zbulimi i hershëm do t’ju lejojë të planifikoni për të ardhmen dhe menaxhimin më të synuar të çrregullimit, shkruan The Conversation.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Të mërkurën takimi i radhës për dinarin, optimizëm për marrëveshje

Publikuar

nga

Më 15 maj (e mërkurë) për herë të gjashtë me radhë në Bruksel do të takohen kyenegociatorët e Kosovës dhe Serbisë, në lidhje me Rregulloren e BQK-së ku ndalohet përdorimi i dinarit në Kosovë. Pas përfundimit të fazës së tranzicionit të Bankës Qendrore, në partinë në pushtet theksojnë se s’ka asnjë alternativë që e parandalon apo shtynë vendimin për dinarin. Në anën tjetër, njohës të procesit të dialogut janë optimist se në takimin e nesërm do të arrihet një dakordim për çështjen e dinarit. Optimist gjatë ditës u shfaq edhe vet ndërmjetësi i Bashkimit Evropian për dialogun, Miroslav Lajçak.

Pjesëmarrjen e zëvendëskryeministrit Besnik Bislimi në takimin e Brukselit e ka konfirmuar këshilltari i tij, Klisman Kadiu, mirëpo nuk dha detaje të tjera sa i përket mundësisë së arritjes së një marrëveshje.

Ndërkaq, deputetja e LVV-së, njëherësh kryetare e Komisionit për Punë të Jashtme, Arbëreshë Kryeziu-Hyseni, thotë për KosovaPress se vendimi për ndalimin e përdorimit të dinarit serbë në Kosovë nuk do të prolongohet apo anulohet vetëm pse nuk i konvenon Serbisë.

Sipas saj, ekzekutivi është i gatshëm të bashkëpunojë sa i përket ofrimit të ndihmës për qytetarët serbë që jetojnë në Kosovë, në mënyrë që konvertimi në euro të jetë sa më i lehtë që të jetë e mundshme.

“Çfarëdo alternative që shkon kundrejt qëndrimit tonin si qeveri dhe si institucion i BQK-së për ne është i papranueshëm. As nuk negociohet dhe as nuk ka alternativë tjetër qoftë që e parandalon apo e shtyn vendimin për dinarin. Thjeshtë ata duhet të pranojnë faktin se ky vendim do të implementohet pasi të tejkalohen hapat e tranzicionit nga BQK-ja. Ne jemi të gatshëm të bashkëpunojmë sa i përket ofrimit të ndihmës për qytetarët serbë që jetojnë në Kosovë, në mënyrë që konvertimi në euro të jetë sa më i lehtë që të jetë e mundshme. Por nuk jemi të gatshëm që qoftë të prolongojmë apo anulojmë vetëm pse nuk po i përgjigjet Serbisë”, thotë ajo.

Në anën tjetër, analisti politik, Fidan Ukaj, thotë se do të ketë një pajtim në heshtje për çështjen e dinarit.

“Mendoj se do të ketë një kalim në heshtje të kësaj problematike. Qytetarët serbë tashmë ka më shumë se një dekadë që janë mësuar me euron dhe mendoj se më shumë ka qenë një propagandë politike e Vuqiqit që me dramatizua një gjë të tillë. Mendoj se kjo periudha tre mujore e dhënë nga institucionet e Kosovës ka qenë ndihmës e madhe për qytetarët serbë apo qoftë për bizneset që me i ndërruar çmimet dhe për qytetarët që me i konvertu dinarët në euro. Mendoj se do të zbatohet rregullorja e BQK-së nga takimi i paralajmëruar…Pres që të ketë një dakordim nga propozimet e faktorit ndërkombëtar dhe të gjendet një zgjidhje për çështjen e dinarit”, thekson Ukaj.

Më 12 maj ka përfunduar faza e tranzicionit që ka ndërmarrë BQK-ja për rregulloren, rrjedhimisht edhe një nga masat lehtësuese që ishte mosaplikimi i gjobave dhe masave, si ndalimi i importimit të valutave të huaja për subjektet që operojnë me para të gatshme në përputhje me Ligjin për Bankën Qendrore dhe ligjet e tjera në fuqi.

Për çështjen e dinarit palët janë takuar pesë herë të tjera në Bruksel, mirëpo kanë dështuar të arrihet një ujdi kompromisi. Me rregulloren e re të Bankës Qendrore të Kosovës (BQK), euroja u caktua si valuta e vetme në Kosovë për kryerjen e pagesave me para të gatshme nga 1 shkurti.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Gërvalla e Peci vizitojnë Leposaviqin: Në çdo cep shihet dhe ndihet kujdesi i shtuar i institucioneve

Publikuar

nga

Ministrja e Punëve të Jashtme dhe Diasporës, Donika Gërvalla dhe ministri i Bujqësisë Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, Faton Peci kanë vizituar Leposaviqin, më saktë Bistricën e Shalës dhe Boletinin.

Gërvalla ka thënë se tash në çdo cep shihet dhe ndihet kujdesi i shtuar i institucioneve ndaj kësaj pjese të harruar dhe braktisur të Republikës së Kosovës.

“Nga Bistrica e Shalës në komunën e Leposaviqit e deri në Boletin. Bashkë me Ministrin Faton Peci një paradite në këto vise të Kosovës me bukuri të rrallë dhe potencial të madh jo vetëm në fushën e agroturizmit, të lëna mizorisht prapa me dekada të tëra. Tash, në çdo cep shihet dhe ndihet kujdesi i shtuar i institucioneve ndaj kësaj pjese të harruar dhe braktisur të Republikës së Kosovës”, ka shkruar Gërvalla.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

“Duam të kthehemi në shtëpi”, thotë nëna ukrainase e cila u largua nga Kharkivi

Publikuar

nga

Olesiia është mësuese në Ukrainë dhe deri dje jetoi në qytetin e dytë më të madh të Ukrainës, në Kharkiv. Ajo thotë se ka frikë për fëmijët e saj.

“Duan të kthehen në shtëpi, por shqetësohen… dhe po flasin sikurse të rritur dhe madje kuptojnë edhe më shumë lidhur me atë që po ndodh”, i tha ajo BBC-së.

Ajo tha se bashkëshortin e ka në Kharkiv sepse i duhet të punojë.

“Dua që gjithçka të jetë në rregull dhe të kthehemi në shtëpi”./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Rusia vazhdon sulmet në Kharkiv

Publikuar

nga

Në sulmet e reja ruse në qytetin e Kharkivit katër persona janë plagosur, njoftuan zyrtarët ukrianas më 14 maj.

Një burrë dhe tri gra u plagosën si pasojë e granatimeve nga forcat ruse në orët e para të së martës, tha Oleh Sinehubov, guvernator i rajonit të Harkivit.

Rusia sulmoi qytetin e dytë më të madh të Ukrainës me bombat e reja UMPB D-30, që janë bomba me precizitet të lartë dhe veprojnë sikurse raketat lundruese.

Përdorimi i këtyre lloj bombash nuk ka mundur të konfirmohet në mënyrë të pavarur, ndërkaq Moska ende nuk ka komentuar për këto pretendime të Ukrainës.

Lufta ka lënë të vrarë mijëra persona, ka detyruar miliona të tjerë të zhvendosen dhe i ka shndërruar qytetet ukrainase në gërmadha.

Në ditët e fundit, Rusia po shtyn përpara një sulm tokësor të saj në rajonin e Harkivit, që gjendet pranë kufirit me Rusinë.

Ndërsa sulmet e reja ruse në Harkiv po ndodhin në ditën kur sekretari amerikan i Shtetit, Antony Blinken, po qëndron në Ukrainë në një vizitë të paparalajmëruar, gjatë së cilës do të takohet me krerët shtetëror ukrainas.

Qëllimi i vizitës është që të riafirmohet mbështteja e Uashingtonit për Kievin, forcat e të cilit po përballën tashmë me pushtimin rus për më shumë se dy vjet./REL

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara