Shëndet

Zbulohet se cilat mikrobe i bëjnë njerëzit më tërheqës për mushkonjat

Kjo sipas një publikimi në The Conversation.

Published

on

Mushkonjat përhapin sëmundjen duke vepruar si bartëse të viruseve dhe patogjenëve të tjerë, sepse një mushkonjë që kafshon një person të infektuar me virusin mund ta marrë virusin dhe t’ia kalojë atë personit tjetër që kafshon.

Për imunologët dhe studiuesit e sëmundjeve infektive, një kuptim më i mirë i ndërveprimeve virus-pritës mund të ofrojë strategji të reja për parandalimin dhe trajtimin e sëmundjeve të transmetuara nga mushkonjat, shkruan Penghua Wang, një imunolog në Universitetin e Konektikatit, për The Conversation.

Në një studim të publikuar së fundmi, Wang dhe kolegët e tij zbuluan se disa viruse mund të ndryshojnë erën e trupit të një personi për ta bërë atë më tërheqës për mushkonjat, duke çuar në më shumë pickime që lejojnë përhapjen e virusit.

Wang dhe ekipi i tij hetuan nëse viruset e tjera të transmetuara nga mushkonjat, si denga dhe Zika, mund të ndryshojnë gjithashtu aromën e një personi për t’i bërë ata më tërheqës për mushkonjat dhe nëse ka një mënyrë për të parandaluar këto ndryshime.

“Për të hetuar këtë, ne vendosëm minj të infektuar me virusin denga ose Zika, minj të pa infektuar dhe mushkonja në një nga tre krahët e një dhome qelqi. Kur aplikuam fluksin e ajrit nëpër dhomat e minjve për të drejtuar aromat e tyre drejt mushkonjave, zbuluam se më shumë mushkonja zgjodhën të fluturonin drejt minjve të infektuar sesa drejt minjve të pa infektuar”, tha Wang.

Wang dhe ekipi i tij përjashtuan dyoksidin e karbonit si arsyen pse mushkonjat tërhiqeshin nga minjtë e infektuar, sepse ndërsa minjtë e infektuar me Zika lëshonin më pak dyoksid karboni sesa minjtë e pa infektuar, minjtë e infektuar nga dengo nuk ndryshuan nivelet e tyre të emetimit.

Ata gjithashtu përjashtuan temperaturën e trupit si një faktor potencial tërheqës, pasi mushkonjat nuk bënin dallimin midis minjve me temperatura të ngritura ose normale të trupit.

Pas kësaj, ata vlerësuan rolin e erës së trupit në rritjen e tërheqjes së mushkonjave te minjtë e infektuar.

“Pas vendosjes së filtrave në dhomat e qelqit për të parandaluar aromën e miut të arrinte te mushkonjat, ne zbuluam se numri i mushkonjave që fluturonin drejt minjve të infektuar dhe të pa infektuar ishte i krahasueshëm. Kjo sugjeron se kishte diçka në aromat e minjve të infektuar që tërhiqte mushkonjat tek ata,” shkruan Wang.

Për të identifikuar erën, ata izoluan 20 komponime të ndryshme kimike të gazta nga aroma e lëshuar nga minjtë e infektuar. Kështu, ata zbuluan se tre komponime kimike të gazta stimuluan një përgjigje të rëndësishme në antenat e mushkonjave.

“Kur aplikuam këto tre përbërës në lëkurën e minjve të shëndetshëm dhe në duart e vullnetarëve njerëzorë, vetëm një, acetofenoni, tërhoqi më shumë mushkonja në krahasim me testin e kontrollit. Ne zbuluam se minjtë e infektuar prodhonin 10 herë më shumë acetofenon sesa minjtë e pa infektuar,” shpjegon Wang.

Në mënyrë të ngjashme, Wang dhe ekipi i tij zbuluan se aromat e mbledhura nga sqetullat e pacientëve me denga përmbanin më shumë acetofenon sesa ato të njerëzve të shëndetshëm.

Kur aplikonim aromat e pacientëve me denga në njërën dorë të një vullnetari dhe aromat e një personi të shëndetshëm në tjetrën, mushkonjat tërhiqeshin vazhdimisht nga duart me aromë denga, thotë Wang.

Këto rezultate sugjerojnë se viruset e denga dhe Zika janë në gjendje të rrisin sasinë e acetofenonit të prodhuar, duke i bërë ato më tërheqëse për mushkonjat.

Acetofenoni, përveçse është një kimikat që përdoret zakonisht si aromë në parfume, është gjithashtu një nënprodukt metabolik i prodhuar zakonisht nga disa baktere që jetojnë në lëkurën dhe zorrët e njerëzve dhe minjve. 

Shëndet

Shenjat e plakjes nuk lidhen gjithmonë me moshën, ja faktorët që shkaktojnë rrudha

Published

on

Qeskat e syve dhe rrudhat shpesh perceptohen si shenja të plakjes natyrale. Me kalimin e kohës, lëkura humbet elasticitetin dhe shfaqen rrudha të mimikës dhe më pas ato më të thella.

Megjithatë, jo gjithmonë shenjat e plakjes lidhen me moshën. Faktorë tjerë mjedisorë dhe të stilit të jetesës mund të ndikojnë dukshëm në shfaqjen e rrudhave. Midis tyre përfshihen: ushqyerja e keqe, mungesa e gjumit, stresi kronik, dielli, ndotja dhe zakonet e përditshme.

Dielli

Ekspozimi i tepruar ndaj rrezeve UVA dhe UVB shkakton plakje të parakohshme të lëkurës dhe rrudha. Përdorimi i kremit me faktor mbrojtës më të lartë se 30 është i domosdoshëm jo vetëm për parandalimin e kancerit të lëkurës, por edhe për një pamje më të re.

Ndotja mjedisore

Shkakton dëme të mëdha për lëkurën përmes radikaleve të lira. Studimet tregojnë se gratë që jetojnë në zona urbane kanë më shumë rrudha dhe njolla se ato në zona rurale.

Mungesa e gjumit

I rëndësishëm për rigjenerimin e lëkurës. Pa gjumë të mjaftueshëm, pehashi i lëkurës prishet dhe aftësia e qelizave për të mbajtur lagështinë zvogëlohet. Ekspertët rekomandojnë 6-8 orë gjumë çdo natë.

Stresi

Rrit nivelet e kortizolit, hormonit që zvogëlon aftësinë e lëkurës për të ruajtur lagështinë. Nivelet e larta të sheqerit në gjak dëmtojnë kolagjenin dhe elasticitetin e lëkurës, duke nxitur formimin e rrudhave.

Sheqeri

Konsumimi i tepërt ul nivelin e kolagjenit dhe elasticitetin e lëkurës, duke favorizuar shfaqjen e rrudhave.

Mimika

Lëkura e fytyrës kontraktohet gjatë leximit në kompjuter ose përdorimit të mimikës të shpeshtë. Shprehjet e përsëritura, përdorimi i pipës për pijet e gazuara dhe lëvizjet e përsëritura të gojës mund të nxisin rrudha në zonën e syve dhe përreth gojës.

Duhani

Një nga shkaqet më të fuqishme të plakjes së lëkurës. Nikotina ngushton enët e gjakut, duke bërë lëkurën më të brishtë e penguar furnizimin me ushqyes të rëndësishëm. Për të ruajtur një lëkurë më të shëndetshme dhe të lëmuar, ekspertët rekomandojnë mbrojtje nga dielli, një gjumë të rregullt, një dietë të balancuar dhe shmangien e duhanit dhe stresit kronik. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Shëndet

Arsyet e fshehura të shtimit në peshë edhe kur ushqeheni shëndetshëm

Published

on

Një nga problemet më të përhapura të shëndetit sot është padyshim pesha e tepërt dhe kequshqyerja.

Ky është një fakt që e pranojnë mjekët dhe pacientët, shkaktohet nga ushqimi jo i shëndetshëm. Zgjidhja nis nga një dietë e ekuilibruar dhe e shëndetshme, por ekzistojnë disa përjashtime.

Edhe nëse keni një stil jetese të shëndetshëm dhe konsumoni pak ushqim, mund të vini re frymim ose shtim kilogramësh.  Kjo mund të ketë shkaqe të fshehura shëndetësore.

Hormonet dhe shtimi në peshë:

Një nga shkaqet më të zakonshme të shtimit të papritur në peshë janë çrregullimet hormonale. Një hormon kryesor që ndikon është estrogjeni. Tek gratë, nivelet e ulëta të estrogjenit shkaktojnë shtim në peshë, që mund të shfaqet që nga adoleshenca deri në menopauzë.

Estrogjeni ndihmon në rregullimin e metabolizmit dhe peshës trupore, prandaj mungesa e tij mund të shkaktojë akumulim të dhjamit rreth barkut dhe kofshëve. Ky dhjam rreth organeve mund të rrisë rrezikun për sëmundje si diabeti, sëmundjet kardiovaskulare dhe ishemia.

Pse bie estrogjeni?

Ulja e estrogjenit nuk ndodh vetëm me moshën apo menopauzën. Mund të shkaktohet edhe nga:

Pas lindjes:

Probleme me vezoret

Çrregullime të të ushqyerit, si anoreksia

Si ta mbani estrogjenin në nivele të shëndetshme

Konsumoni fruta të pasura me vitamina, si bananet, luleshtrydhet dhe pjeshkët.

Arrorët janë një alternativë natyrale për rritjen e nivelit të estrogjenit.

Ndiqni një dietë të shëndetshme dhe të ekuilibruar.

Konsultohuni me një mjek specialist, për të monitoruar gjendjen hormonale dhe peshën trupore. Duke ndjekur këto këshilla të thjeshta, mund të ndihmoni trupin të funksionojë në mënyrë optimale dhe të shmangni shtimin e pashëndetshëm në peshë. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Shëndet

Kungulli, perimi i vjeshtës që sjell shëndet dhe energji

Published

on

Kungulli është një nga perimet më të dashura të vjeshtës. Ai është i pasur me vitamina, minerale dhe antioksidantë, ndërsa përmban pak kalori, duke e bërë një ushqim ideal për çdo regjimi ushqimor.

Përveç frutës, edhe farat, gjethet dhe lëngjet ofrojnë përfitime të shumta për shëndetin. Kungulli mund të konsumohet në mënyra të ndryshme: si supë, sallatë, komposto, ëmbëlsirë apo madje si zëvendësues për gjalpin në gatimet e pjekjes në formë pureje.

Kungulli përmban kalium, që ndihmon në rregullimin e tensionit të gjakut,  antioksidantët e tij parandalojnë dëmtimet e shkaktuara nga radikalet e lira dhe të përmirësojnë shikimin. Kungujt e papërpunuar mund të ruhen në një vend të freskët dhe të errët për deri në dy muaj.

Pse kungulli është i dobishëm për shëndetin?

Shëndeti i syve dhe sistemi imunitar:

Falë vitaminës A, kungulli ndihmon në mbrojtjen e syve dhe forcimin e sistemit imunitar. Një racion i vetëm ofron deri në 200% të dozës ditore të rekomanduar të kësaj vitamine.

Shëndeti i zemrës: Kaliumi dhe antioksidantët e kungullit ndihmojnë në parandalimin e sëmundjeve të zemrës dhe disa llojeve të kancerit.

Kolesteroli: Sterolët bimorë të farave të kungullit ndihmojnë në uljen e kolesterolit të keq, ndërsa acidet yndyrore omega-3 reduktojnë trigliceridet dhe ndihmojnë në kontrollin e tensionit të gjakut.

Kontrolli i peshës trupore: Kungulli është ushqim i lehtë dhe i pakalorisë: një racion përmban vetëm 50 kalori dhe 3 gramë fibër, duke ndihmuar që të ndiheni të ngopur më gjatë.

Si ta konsumoni kungullin?

Piqeni në furrë dhe përdoreni në antipasta.

Shtoni pure kungulli në supa për të trashur strukturën e tyre ose për të zëvendësuar yndyrat e karbohidratet.

Përdoreni si zëvendësues të yndyrës në gatimet e brumit dhe ëmbëlsirat.

Shtoni kungull të gatuar në kos me mjalt për një shije të ëmbël dhe të pasur.

Përdoreni në lëngje frutash ose perimesh.

Farat e kungullit mund të piqen dhe të shtohen në sallata ose si garniturë për perimet e pjekura.

Kungulli është perim i shëndetshëm që mund të përfshihet lehtë në çdo dietë, duke sjellë përfitime të shumta për trupin dhe shëndetin tuaj. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Shëndet

Si të luftosh plakjen? Ushtrimet që forcojnë trupin dhe mendjen

Published

on

Nëse dikush dëshiron të plaket shëndetshëm, zakonisht mendon për ushqim të balancuar, ecje të rregullta dhe shoqëri aktive.

Megjithatë, ekspertët nënvizojnë se ekziston edhe një zakon tjetër, po aq i rëndësishëm për shëndetin afatgjatë: ushtrimet me peshëngritje.

Për dekada, ngritja e peshave shihej si aktivitet ekskluziv për sportistët e rinj. Por, sipas Time, studimet e 20 viteve të fundit kanë treguar se përdorimi i peshave apo i peshës së trupit si rezistencë është një nga mënyrat më të fuqishme për të ruajtur shëndetin me kalimin e viteve.

Përfitimet nuk lidhen vetëm me biceps më të mëdhenj ose bark të sheshtë, por me forcimin e eshtrave, ruajtjen e metabolizmit, parandalimin e rënieve dhe uljen e rrezikut nga sëmundjet kronike.

Eshtra më të forta dhe më pak fraktura

Eshtrat duken të forta, por janë struktura dinamike që reagojnë ndaj stresit. Ato forcohen kur përdoren dhe dobësohen kur lihet inaktiviteti.

“Çdo ushtrim si squat, push-up apo ngritje peshe dërgon një sinjal trupit për të forcuar skeletin,” shpjegon fizioterapistja Kristen Lettenberger nga New Yorku. Presioni nga ushtrimet aktivizon qelizat që krijojnë ind të ri, duke rritur dendësinë me kalimin e kohës.

Dendësia e tyre arrin kulmin në të 20-at, e fillon të bjerë pas të 30-ave. Tek gratë, menopauza ose periudhat me ulje të estrogjenit e përshpejtojnë këtë proces, duke rritur rrezikun e osteoporozës dhe frakturave.

Ushtrimet me peshë janë një nga mënyrat më efektive për t’u mbrojtur nga këto ndryshime, sipas kirurgut ortoped Rahul Shah.

Muskujt, motor i metabolizmit

Përveç eshtrave, ushtrimet me peshë mbrojnë edhe masën muskulore, e cila ka rol të madh në metabolizëm. Muskujt djegin më shumë kalori edhe në pushim, ndihmojnë në kontrollin e sheqerit në gjak dhe rrisin ndjeshmërinë ndaj insulinës.

Me kalimin e moshës, njeriu humb 3–8% të masës muskulore çdo dekadë, proces i njohur si sarkopeni. Kjo ngadalëson metabolizmin, lehtëson shtimin në peshë e rrit rrezikun nga diabeti. Ruajtja e muskujve nuk është vetëm për pamjen fizike, por për shëndetin afatgjatë.

Ekuilibri dhe pavarësia

Një nga sfidat më të mëdha për të moshuarit është parandalimi i rrëzimeve, që shkaktojnë dëmtime serioze dhe humbje të vetëbesimit.

Ushtrimet,  veçanërisht ato që përfshijnë këmbët dhe pjesën e mesme, ndihmojnë në ndërtimin e muskujve e përmirësimin e ekuilibrit.

Trajneri Tom Connolly, thotë se ekuilibri i mirë varet nga sa shpejt reagon truri dhe sa shpejt muskujt e trupit rikthejnë pozicionin e duhur.

Ushtrimet e forcës përmirësojnë të dyja këto aftësi, duke zvogëluar ndjeshëm rrezikun e rrëzimeve.

Parandalimi i sëmundjeve dhe shëndeti i përgjithshëm

Peshëngritja ka përfitime edhe për shëndetin metabolik e kardiovaskular. Ajo ul rrezikun nga diabeti i tipit 2, sëmundjet e zemrës, demenca dhe disa lloje të kancerit. Muskujt ndihmojnë trupin të përdorë glukozën e rrit ndjeshmërinë ndaj insulinës.

Ushtrimet përmirësojnë qarkullimin e gjakut, zvogëlojnë inflamacionin dhe ndihmojnë ruajtjen e kujtesës. Aktiviteti i rregullt mund të ulë rrezikun e vdekjes me rreth 15%.

Rregullsia mbi intensitetin

Nuk është e nevojshme të ngresh peshat më të rënda. Çelësi është rregullsia, ndërtimi gradual i forcës e krijimi i një rutine të qëndrueshme. Edhe disa seanca të shkurtra në javë mund të sjellin ndryshime të mëdha për muskujt, metabolizmin dhe shëndetin e përgjithshëm.

“Shëndeti i eshtrave duhet të fillojë të merret seriozisht më herët. Muskujt janë dhurata më e madhe që mund t’i bësh vetes ndërsa plakesh,” përfundon Lettenberger. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara