Lajmet

Zbulimi që mund të zhdukë njëherë e mirë krizat energjetike

Published

2 years ago

on

Super–përçuesit janë materiale që nuk ofrojnë rezistencë ndaj kalimit të energjisë elektrike. Ato lejojnë që rryma të transportohet pa asnjë shpërndarje në formën e nxehtësisë apo dritës. Por ka një problem që e kufizon ndjeshëm mundësitë e tyre të përdorimit:që të shfaqincilësitë e tyre duhet t’i nënshtrohen temperaturave shumë të ulëta ose presioneve shumë të larta. Prandaj, funksionimi i tyre në temperaturën e mjedisit, është një nga ëndrrat e vjetra të fizikës moderne. Por është pikërisht ajo që besojnë se kanë zbuluar studiuesit në laboratorët e Universitetit të Roçesterit.

Lutetium hidrit, një material i ri tregon karakteristikat e super–përcjellshmërisë në një temperaturë prej vetëm 21 gradë Celcius, dhe në kushte presioni jo shumë të larta. Zbulimi, i prezantuar pak ditë më parë gjatë kongresit vjetor të Shoqatës Amerikane të Fizikës, u prit me një entuziazëm nga komuniteti shkencor.

Dhe arsyeja është e lehtë për t’u kuptuar:një super–përçues që punon në temperaturë normale,do të ishte një zbulim vërtet revolucionar, me pasoja në një mori fushash të teknologjisë. Për shembull, do t’i bënte më pak të kushtueshme pajisjet ku përdoren tashmë super–përçuesit për të krijuar mbështjellje magnetike, si në skanerët MRI.

Dhe kjo do t’i hapte derën zbatimeve krejtësisht të reja, si trenave të lirë që lëvizin përmes fushës magnetike, dhe që do të jenë të aftë të udhëtojnë në distanca të krahasueshme me ato të avionëve, apo bateritë me kohë rimbushjeje shumë të shpejta, që do jenë të afta të ruajnëpërgjithmonë ngarkesën e tyre.

Por mbi të gjitha, do ta revolucionarizonte mënyrën se si e prodhojmë dhe transportojmë energjinë. Mund të duket e parëndësishme, por fakti që kabllot e bakrit e humbasin energjinë elektrike në formën e nxehtësisë, i kufizon shumë vendet ku mund të prodhohet ajo.

Sepse me distancën që duhet të përshkojë energjia elektrike, humbet jo pak sasi gjatë rrugës. Me kabllot elektrike me materiale super–përçuese, do të kursehej jo vetëm energjia elektrike që aktualisht humbet gjatë transportit, por mund të mos jetë më nevoja e zhvendosjes sëimpianteve të prodhimit.

Po ashtu do të kishte një zhvillim akoma më të madh të energjive të rinovueshme. Për shembull, imagjinoni se si do të ishte bota nëse do të mund të mbulonim qendrën e shkretëtirës së Saharasë me panele diellore, dhe më pas ta transportonim në të katër anët e globit energjinë e prodhuar atje.

Apo ndërtimin e termocentrale bërthamore në zona krejtësisht të pabanuara për të kufizuar rreziqet. Apo shfrytëzimin e termocentraleve gjeotermale apo me erë në zona të largëta, dukee kufizuar ndikimin e tyre në peizazh. Dhe për ta bërë këtë, duhet një super–përçues i aftë të punojë temperatura dhe presion jo ekstrem.

Ato që disponohen aktualisht punojnë në temperaturat -160 dhe -140 gradë Celsius.

Prandaj, kanë nevojë për sisteme të mëdha ftohje. Materiali i përshkruar nga studiuesit në Universitetin e Roçesterit, tregonte se super–përcjellësi mund të punojë në temperaturën 21 gradë dhe me një presion 10 kilobar, ose rreth 10 herë më i lartë se ai i përjetuar në thellësitëmë të mëdha të oqeanit, por gjithsesi shumë më i ulët sesa miliona ATM (atmosfer, njësi e matjes së presionit) që janë të nevojshme për të prodhuar materiale të tjera me tipare të ngjashme super–përçuese.

Materiali në fjalë u përftua nga një përzierje e hidrogjenit, azotit dhe lutetiumit (një mineral irrallë), dhe në eksperimentet e kryera ai tregoi të gjitha karakteristikat tipike të një super–përçuesi:jo vetëm rezistencë elektrike zero, por edhe fushë magnetike të fortë si dhe një ndryshim drastik në kapacitetin e nxehtësisë.

Për autorët e studimit, kjo është një provë e pagabueshme:materiali i ri është super–përçuesi i parë i zbuluar ndonjëherë, i aftë të veprojë në temperatura që janë normale për ne. Me kujdesin e duhur, mund të zgjidhen pa shumë probleme edhe kriteret e presionit. Nëse ndodh kjo, materiali i ri mund të përdoret relativisht së shpejti.

Related Topics:
Continue Reading

Rajoni

Me shumicë votash, Vesa Shatri zgjidhet Kryetare e re e Këshillit Studentor të UBT-së

Published

13 hours ago

on

December 3, 2025

By

Këshilli Studentor i UBT-së ka zhvilluar procesin zgjedhor për përzgjedhjen e përfaqësuesve të rinj të studentëve, në një proces të drejtë, transparent dhe të monitoruar nga autoritetet akademike të institucionit. Me shumicë votash, Vesa Shatri është zgjedhur Kryetare e Këshillit Studentor të UBT-së, duke marrë besimin e studentëve për të udhëhequr strukturën përfaqësuese të tyre.

Në përbërjen e re të kryesisë, janë zgjedhur këta përfaqësues:

  • Kryetare: Vesa Shatri
  • Nënkryetare: Eliona Kastrati
  • Sekretar: Mal Shehu
  • Këshilli Akademik: Ema Spahija
  • Komisioni për Ankesa: Elena Jashanica
  • Komisioni i Cilësisë: Odesa Mala
  • Komisioni Disiplinor: Rizgjim Sejdiu
  • Komisioni i Etikës: Arianit Hasani

Procesi zgjedhor u mbikëqyr nga përfaqësues të lartë të UBT-së, përfshirë Prorektorin e UBT-së, Prof. Dr. Binak Beqaj, sekretarin e institucionit, Prof. Dr. Artan Tahiri, këshilltarin në Zyrën e Rektorit, Prof. Dr. Elmi Kelmendi, koordinatoren për Çështje Akademike në UBT, Mirlinda Jashanica, si dhe Ismije Pllana, nga zyra e sekretarit.

Zgjedhja e kryesisë së re vjen me synimin që përfaqësimi i studentëve të jetë sa më efektiv, gjithëpërfshirës dhe i orientuar drejt përmirësimit të vazhdueshëm të jetës akademike e studentore në UBT. Përfaqësuesit e rinj do të angazhohen për të qenë zëri i studentëve, për të adresuar kërkesat e tyre dhe për të bashkëpunuar ngushtë me menaxhmentin e institucionit.

Në fjalën e saj, Kryetarja e re, Vesa Shatri, falënderoi studentët për besimin dhe theksoi angazhimin e saj për të mbrojtur interesat e tyre dhe për të ndërtuar ura komunikimi të qëndrueshme mes studentëve dhe strukturave drejtuese të UBT-së.

Continue Reading

Lajmet

BE-ja i kërkon KPK-së zbatimin e plotë të reformave: Shteti ligjor, parakusht i domosdoshëm për integrim

Published

13 hours ago

on

December 3, 2025

By

Zyra e Bashkimit Evropian ka njoftuar se në takimin e zhvilluar me Këshillin Prokurorial të Kosovës, u është bërë thirrje të gjithë anëtarëve të tij t’i zbatojnë plotësisht reformat e KPK-së.

Në njoftimin e lëshuar nga kjo zyrë, thuhet se shteti ligjor është parakusht thelbësor për Bashkimin Evropian.

“Zyra e BE-së në Kosovë u bëri thirrje sot të gjithë anëtarëve të tij që të zbatojnë plotësisht dhe së bashku reformën e KPK-së, të sigurojnë ligjshmërinë e vendimeve të tyre, të veprojnë me integritet dhe të mbrojnë besimin e publikut në sistemin e drejtësisë”, thuhet në njoftim.

Pas shkarkimit të u.d. së kryeprokurorit Besim Kelmendi dhe përplasjeve brenda KPK-së, Zyra e BE-së dje ka kërkuar takim urgjent me të gjithë anëtarët.

Ndërsa tri organizata të shoqërisë civile kanë paralajmëruar për rritje të rrezikut të kundërligjshmërisë në KPK.

Për këtë arsye ato kanë kërkuar ndërhyrjen e gjykatës./EO

Continue Reading

Lajmet

​Certifikohet NISMA

Published

15 hours ago

on

December 3, 2025

By

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve ka certifikuar sot subjektin politik Nisma Socialdemokrate, për pjesëmarrje në zgjedhjet e parakohshme parlamentare të 28 dhjetorit.

Drejtori i Zyrës për Regjistrim, Certifikim dhe Kontrollin Financiar të Subjekteve Politike, Besnik Buzhala tha se Nisma ka përmbushur të gjitha kriteret sipas ligjit për zgjedhje dhe ka paguar taksën për certifikim.

“Periudha e certifikimeve politike ka përfunduar me 30 nëntor. Subjekti politik NISMA ka përmbushur kriteret për certifikim duke dorëzuar listën e nënshkrimeve dhe mbështetësve dhe ka paguar taksën për certifikim. Nuk ka gjoba nga PZAP, KQZ dhe Zyra”, tha Buzhala.

Më 2 dhjetor 2025, KQZ mori vendim për certifikimin e 22 subjekteve politike, 16 parti politike; tri koalicione, dy iniciativa qytetare dhe një kandidat i pavarur për pjesëmarrje në zgjedhjet e dhjetorit, ndërsa nuk e ka certifikuar Listën Serbe./KP

Continue Reading

Lajmet

Lista Serbe fton konferencë për media pas moscertifikimit nga KQZ

Published

15 hours ago

on

December 3, 2025

By

Lista Serbe, ka njoftuar se sot më 03.12.2025, në ora 15:00, në selinë e partisë do të mbajnë konferencë për media.

Sipas njoftimit, drejtuesit do të flasin për vendimin nga KQZ-ja i cili siç pretendojnë ata ka penguar pjesëmarrjen e subjektit në zgjedhjet e parakohshme parlamentare të 28 dhjetorit 2025, transmeton KosovaPress.

“Udhëheqja e Listës Serbe do të mbajë një konferencë të jashtëzakonshme për media, ku do të flasë për vendimin joligjor për të penguar pjesëmarrjen e Listës Serbe në zgjedhjet e parakohshme parlamentare më 28 dhjetor 2025” thuhet në njoftimin e partisë.

Ndërsa dje gjatë mbledhjes së dytë lidhur me përgatitjet për procesin zgjedhor, KQZ-së nuk ka certifikuar Listën Serbe për zgjedhjet e parakohshme parlamentare të 28 dhjetorit.

KQZ votoi certifikimin ndaras për partitë politike, meqë rast Lista Serbe me 2 vota për, 2 kundër dhe 7 abstenime nuk u certifikua./KP

Continue Reading

Të kërkuara