Presidenti amerikan pretendon se Kina dhe Rusia kanë kryer teste sekrete të armëve bërthamore, ndërsa ai kërkon të justifikojë rikthimin në testime.

Kina ka mohuar se ka testuar fshehurazi armë bërthamore, duke hedhur poshtë një pretendim nga Presidenti i Shteteve të Bashkuara Donald Trump.

Zëdhënësja e Ministrisë së Jashtme kineze, Mao Ning, këmbënguli të hënën se Pekini nuk e ka thyer moratoriumin joformal që ka vazhduar për dekada mbi testimin e armëve bërthamore.

Trump pretendoi të dielën se, përveç Kinës, Rusia, Koreja e Veriut dhe Pakistani janë të gjithë të angazhuar në testime sekrete nëntokësore. Ai i bëri komentet ndërsa shtyn që SHBA-të të rifillojnë testet.

Kina “i është përmbajtur angazhimit të saj për të pezulluar testimet bërthamore”, tha Mao në përgjigje të pyetjeve në lidhje me pretendimin e Trump.

“Si një shtet i përgjegjshëm i armëve bërthamore, Kina është e përkushtuar ndaj zhvillimit paqësor, ndjek një politikë ‘mospërdorimi i parë’ i armëve bërthamore dhe një strategji bërthamore që përqendrohet në vetëmbrojtje, dhe i përmbahet moratoriumit të saj të testimeve bërthamore”, tha ajo.

Ajo tha gjithashtu se Pekini u bën thirrje SHBA-ve të mbështesë moratoriumin mbi testimet bërthamore, pas njoftimit të papritur të Trump të enjten se ai kishte urdhëruar Departamentin e Mbrojtjes të rifillonte “menjëherë” testet.

Kina shpreson që SHBA-të do të “ndërmarrin veprime konkrete për të mbrojtur regjimin ndërkombëtar të çarmatimit bërthamor dhe mospërhapjes dhe për të ruajtur ekuilibrin dhe stabilitetin strategjik global”, vazhdoi Mao.

“I vetmi vend që nuk kryen teste”

Trump bëri pretendimet për testet sekrete bërthamore, pa ofruar prova, në një intervistë televizive me CBS.

“Testimet e Rusisë dhe testimet e Kinës, por ata nuk flasin për këtë”, tha ai.

“Nuk dua të jem i vetmi vend që nuk kryen teste”, vazhdoi ai, duke shtuar Korenë e Veriut dhe Pakistanin në listën e kombeve që dyshohet se testojnë arsenale.

SHBA-të nuk kanë shkaktuar një shpërthim bërthamor që nga viti 1992.

Asnjë vend tjetër përveç Koresë së Veriut nuk dihet se ka kryer një shpërthim bërthamor për dekada të tëra. Rusia dhe Kina raportojnë se nuk kanë kryer teste të tilla që nga viti 1990 dhe 1996, përkatësisht.

Megjithatë, Rusia tha javën e kaluar se kishte testuar një raketë të re me energji bërthamore, Burevestnik, dhe një dron nënujor me energji bërthamore dhe të aftë për të mbushur bomba bërthamore.

‘Testet e sistemit’

Konfuzioni rrethon njoftimin e papritur të Trump se ai ka urdhëruar ushtrinë amerikane të fillojë testimin, i cili u bë nëpërmjet një postimi në mediat sociale disa minuta para se të hynte në një samit me udhëheqësin kinez Xi Jinping.

I pyetur drejtpërdrejt nëse planifikonte që SHBA-të të shpërthenin një armë bërthamore për herë të parë në më shumë se tre dekada, Trump i tha CBS: “Po them se do të testojmë armë bërthamore siç bëjnë vendet e tjera, po”.

Po atë ditë, sekretari amerikan i energjisë minimizoi sugjerimin që do të thoshte një shpërthim bërthamor.

“Mendoj se testet për të cilat po flasim tani janë teste sistemi. Këto nuk janë shpërthime bërthamore”, tha Chris Wright në një intervistë për Fox News.

“Këto janë ato që ne i quajmë ‘shpërthime jo-kritike’, kështu që po testoni të gjitha pjesët e tjera të një arme bërthamore për t’u siguruar që ato japin gjeometrinë e duhur dhe ato krijojnë shpërthimin bërthamor”, tha ai./EO

Shërbimet thelbësore shëndetësore në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme po ndërpriten rëndë, pasi ndihma e jashtme shëndetësore parashikohet të bjerë me 30% deri në 40% në vitin 2025 krahasuar me vitin 2023, paralajmëroi të hënën Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH).

Në udhëzimet e saj të reja për të ndihmuar qeveritë të reagojnë ndaj krizës, OBSH tha se shkurtimet e mprehta dhe të papritura të fondeve po e zvogëlojnë aksesin në kujdesin e nënës, vaksinimet, mbikëqyrjen e sëmundjeve dhe përgatitjen për emergjenca deri në 70% në disa vende, sipas të dhënave të anketës së mbledhura këtë mars.

Të dhënat nga 108 vende treguan se mbi 50 vende kanë raportuar gjithashtu humbje vendesh pune midis punonjësve të shëndetësisë dhe ndërprerje të programeve të trajnimit.

“Shkurtimet e papritura dhe të paplanifikuara të ndihmës kanë goditur rëndë shumë vende, duke kushtuar jetë njerëzish dhe duke rrezikuar përfitimet e fituara me mund në shëndetësi”, tha Drejtori i Përgjithshëm i OBSH-së, Tedros Adhanom Ghebreyesus. “Por në krizë qëndron një mundësi për vendet që të kalojnë nga varësia nga ndihma drejt një vetëmbështetjeje të qëndrueshme, bazuar në burimet e brendshme.”

Sipas OBSH-së, shkurtimet e financimit të këtij viti kanë përkeqësuar vitet e sfidave të vazhdueshme të financimit të shëndetësisë për vendet, duke përfshirë rritjen e barrës së borxhit, inflacionin, pasigurinë ekonomike, shpenzimet e larta nga xhepi, mungesën e financimit sistemik të buxhetit dhe varësinë e madhe nga ndihma e jashtme.

Agjencia i nxiti politikëbërësit ta bëjnë shëndetin një përparësi politike dhe fiskale në buxhetet qeveritare edhe gjatë kohërave të krizës, “duke i parë shpenzimet për shëndetësi jo thjesht si një kosto që duhet të përmbahet, por si një investim në stabilitetin shoqëror, dinjitetin njerëzor dhe qëndrueshmërinë ekonomike”, shkruan AA.

Udhëzimet e vendeve kërkuan të prioritizonin shërbimet shëndetësore të aksesueshme nga më të varfrit, të mbronin buxhetet shëndetësore dhe shërbimet thelbësore shëndetësore, të përmirësonin efikasitetin përmes prokurimit më të mirë, të ulnin shpenzimet e përgjithshme dhe blerjet strategjike, të përdornin vlerësimet e teknologjisë shëndetësore për të prioritizuar shërbimet dhe produktet që kanë ndikimin më të madh në shëndet për çdo dollar të shpenzuar.

OBSH-ja tha se vende të tilla si Nigeria, Kenia, Afrika e Jugut, Gana dhe Uganda kanë ndërmarrë tashmë hapa për të rritur buxhetet e shëndetësisë dhe për të reformuar sistemet e financimit./KP

Është raportuar se qeveria e Mbretërisë së Bashkuar i ka siguruar Ukrainës kohët e fundit më shumë raketa lundruese Storm Shadow.

Dorëzimi i raketave me rreze të gjatë veprimi do t’i lejojë Kievit të kryejë sulme të mëtejshme me rreze të gjatë veprimi brenda Rusisë.

Raketat me rreze të gjatë veprimi Storm Shadow – të cilat kushtojnë afërsisht 2 milionë funta secila – janë përdorur me efekte shkatërruese në Detin e Zi, duke fundosur ose dëmtuar disa anije ruse, si dhe kundër një uzine kimike .

Vitin e kaluar, aleatët e Ukrainës hoqën kufizimet për raketat Storm Shadows dhe raketat e tjera me rreze të gjatë veprimi, që do të thotë se ushtria e Kievit mund t’i përdorë ato kundër objektivave përtej kufirit.

Storm Shadows janë zhvilluar nga Mbretëria e Bashkuar dhe Franca në vitet 1990.

Të lëshuara nga aeroplanët, ato kanë një rreze veprimi prej më shumë se 250 kilometrash dhe mund të udhëtojnë me shpejtësi që tejkalojnë 960 km/h.

Raketat mund të përdoren me saktësi të lartë për sulme të thella, duke shmangur zbulimin.

Ato janë përdorur nga RAF dhe forcat ajrore franceze dhe në Gjirin Persik, Irak dhe Libi, dhe kohët e fundit janë përdorur nga forcat ukrainase.

Ajo që i dallon ato nga disa predha të tjera është se ato përdorin hartën e terrenit për të lundruar drejt objektivit të tyre, në vend që të mbështeten vetëm në GPS./EO

Presidenti i Finlandës, Alexander Stubb, tha se ka nisur “një epokë e re e armëve bërthamore”, pasi javën e kaluar Shtetet e Bashkuara njoftuan se planifikojnë të kryejnë testime të reja të armëve bërthamore.

Stubb tha se “logjika e frenimit” dhe “stabiliteti strategjik midis superfuqive” po i nënshtrohet një transformimi.

“Ne kemi hyrë në një epokë të re të armëve bërthamore, të cilën, fatkeqësisht, rëndësia e armëve bërthamore është në rritje”, tha Stubb gjatë një fjalimi në Helsinki më 3 nëntor.

Javën e kaluar presidenti amerikan, Donald Trump, njoftoi se SHBA-ja do të fillojë testimet e armëve bërthamore – për herë të parë që nga viti 1992.

Njoftimi erdhi pasi Rusia tha se kishte testuar një raketë të re lundruese bërthamore, Burevestnik, si dhe një dron nënujor me kapacitet bërthamor.

Asnjë shtet tjetër, përveç Koresë së Veriut, nuk dihet të ketë kryer ndonjë shpërthim bërthamor për dekada të tëra.

Rusia dhe Kina nuk kanë zhvilluar testime të tilla që nga viti 1990, respektivisht nga viti 1996.

Të dielën, Trump pretendoi se shtetet si Rusia dhe Kina kanë kryer testime bërthamore nëntokësore, të panjohura për publikun, dhe SHBA-ja do të veprojë njësoj.

”Si mund të ndërtojmë së bashku politikën e frenimit? Si mund ta kontrollojmë përshkallëzimin”, pyeti Stubb, duke theksuar se këto janë pyetje që një vend i vogël i Finlanda, që ndan një kufi prej 1.340 kilometrash me Rusinë, duhet t’i shqyrtojë tani bashkë me aleatët e saj.

Duke hequr dorë nga dekada të mosangazhimit ushtarak, ky vend nordik iu bashkua NATO-s më 2023, pas nisjes së pushtimit rus të Ukrainës./EO