Kulturë

”Vanity Fair”: Në Berat, ku ëndrra për pushime ideale shndërrohet në realitet

Published

on

Duke ecur nëpër rrugët e qytetit të vjetër të Beratit të duket sikur je katapultuar pas në kohë, shkruan prestigjiozja ”Vanity Fair”.

”Ky qytet, një Vend i Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s që nga viti 2008, duket sikur ka dalë nga një libër përrallash për fëmijë: shtëpi guri, rrugë labirint, kopshte me lule, xhami dhe kisha antika dhe një kështjellë që e mbikëqyr nga lart.

Nga tarraca e ”Traditës së Beratit”, një shtëpi tradicionale e shndërruar në një hotel dhe restorant, pamja nuk harrohet lehtë. Duke shtrirë duart, duket sikur mund të prekësh çatitë me tulla të shtëpive antike përgjatë lumit Osum dhe Urës së Goricës. Vetëm pak metra larg është sfondi i përsosur për një foto suvenire

. Është vendi ideal për t’u zhytur në këtë qytet me një histori mijëravjeçare. Të zgjohesh brenda mureve të këtij hoteli të vendosur në një vilë guri dhe të hash një mëngjes të bollshëm i rrethuar nga heshtja e qytetit që zgjohet ngadalë, përpara se të fillosh ta eksplorosh atë, është një nga përvojat më të bukura që mund të kesh në Berat dhe në Shqipëri.

Në tavolinë keni mundësi zgjedhjeje: lëngje frutash të freskëta, kafe, vezë fermerësh, kruasanë, petulla, makarona të skuqura që shkrihen në gojë, djathë i bardhë dhie, mjaltë dhe reçelra shtëpie.

”Tradita e Beratit” ka 6 dhoma gjumi të mobiluara deri në detajet më të vogla: midis qilimave me modele gjeometrike, objekteve prej bakri, dekorimeve prej druri dhe perdeve të bardha të qëndisura me dorë nga artizanët e qytetit, bien në sy elementët origjinalë të strukturës, siç janë oxhaqet dhe muret prej guri të ruajtura me kujdes.

Nevojitet një ngarkesë e plotë energjie për ta përballuar më së miri ditën.

Berati është një qytet piktoresk me rrugë të pjerrëta dhe labirinte që të çojnë në vende ku koha duket se ka ndalur. Shtëpitë e bardha me çati kafe dhe dritare që mbivendosen, kishat e lashta, si ato të Shën Thomait dhe Shën Spiridhonit, kopshtet e harlisura që dalin nga pas dyerve shumëngjyrëshe. Dhe, përsëri, xhamitë e qytetit, ndër të cilat spikat ”Xhamia e Beqarëve”, e ndërtuar për djem që kërkojnë gra, me piktura të kujdesshme që dekorojnë muret e saj të jashtme.

Çdo cep, çdo vështrim është një ftesë për të ndaluar dhe për të vëzhguar, pa nxitim, bukurinë dhe veçantinë e këtij vendi. Deri në Kalanë e Beratit, brenda mureve të së cilës, ende të banuara sot, ka rrënoja kishash, xhamish dhe një nga muzetë më të bukur në Shqipëri, ai i Onufrit, kushtuar piktorit të ikonave të shekullit XVI.

Për më romantikët, është mbrëmja, kur qielli ngjyroset me nuanca portokalli dhe rozë, kur ndodh magjia.

Menuja e ”Traditës së Beratit” përbëhet nga pjatat më të shijshme të kuzhinës vendase. Nga byreku me spinaq te fërgesa, një tavë e gatuar në furrë me gjizë të kripur, domate dhe speca, nga specat dhe patëllxhanët e mbushur te qoftet e bëra në shtëpi dhe ullinjtë e famshëm të Beratit, çdo pjatë është një gëzim për sytë dhe qiellzën.

Për t’u shoqëruar vetëm me një nga verërat nga vreshtaria vendase, ”Hoço Wine”.

”Berati, në zemër të Shqipërisë, krenohet me disa nga vreshtat më të mira në vend, të cilat krijojnë një peizazh që nuk ka asgjë për t’i pasur zili Italisë dhe Francës”, thotë Antonel Hoço, i cili, së bashku me motrën e tij Kejsi, menaxhon vilën.

Çdo përbërës në menu është vendase, sezonale dhe e freskët, sipas traditës më të mirë shqiptare.

Në verë, kur nxehtësia e ditës ia lë vendin temperaturave të freskëta, ha nën qiellin me yje, ndërsa vështron dritat e qytetit.

Një ëndërr? Jo, këtu është thjesht realitet.

Kulturë

Nga Azerbajxhani në Shqipëri, udhëtim mes artit të qilimave në GAT

Published

on

Galeria e Artit Tiranë ka prezantuar një koleksion të veçantë qilimash tradicionalë dhe bashkëkohorë në ekspozitën “Qoftë e shëndetshme dora që krijon – Arti i qilimave: Azerbajxhan & Shqipëri”.

Ekspozita sjell në fokus traditën e endjes përmes historive, teknikave dhe mjeshtërisë së artizanëve që ruajnë e po ashtu e përcjellin këtë trashëgimi të rëndësishme kulturore.

Qilimat shumëngjyrësh paraqiten si një pikëtakim mes kulturave shqiptare dhe azerbajxhanase, ndërsa artizanët e të dy vendeve ndajnë punimet dhe përvojat e tyre, duke treguar pasionin që kalon brez pas brezi.

Ky dialog artistik do të qëndrojë i hapur për publikun deri më 20 janar 2026.

Ekspozita, e kuruar nga Edit Pula dhe Azerkhalcha, përfaqëson një bashkëpunim të rëndësishëm mes Galerisë së Artit Tiranë dhe kompanisë azerbajxhanase Azerkhalcha, i cili nisi nëntë muaj më parë me mbështetjen e Ambasadës së Azerbajxhanit. /A.Z/UBT News/

 

 

Continue Reading

Kulturë

Ledia Xhoga sjell romanin e saj të suksesshëm pranë lexuesve kosovarë

Published

on

Në edicionin e radhës të programit “Në bisedë / In Conversation”, Heritage Space mirëpret për herë të parë në Prishtinë shkrimtaren dhe dramaturgen shqiptaro-amerikane Ledia Xhoga.

Ajo do të zhvillojë një diskutim me shkrimtaren dhe përkthyesen Doruntina Vinca, i cili do të fokusohet në romanin e saj të parë, “Keqkuptimi”, i nominuar në listën e gjatë për Booker Prize 2025.

Romani “Keqkuptimi” trajton trashëgimitë e errëta familjare dhe të vendlindjes, si dhe kufirin delikat mes dhembshurisë dhe vetëmbrojtjes.

Në qendër të ngjarjes është një përkthyese shqiptare në Nju Jork, qnjë përfshihet në historinë e një të mbijetuarit të torturave në Kosovë.

Duke u përballur me makthet e klientit e përpjekjet për t’i ndihmuar të tjerët, nis të përjetojë ringjalljen e kujtimeve të mohuara prej kohësh.

Ledia Xhoga, e lindur në Tiranë dhe aktualisht me banim në Bruklin dhe Catskills, ka fituar me këtë roman New York City Book Award, ndërsa është finaliste edhe për Center for Fiction First Novel Prize. Shkrimet e saj janë botuar në platforma prestigjioze si Electric Literature, Lit Hub, Brooklyn Rail, Large Hearted Boy, Intrepid Times, Hobart dhe revista të tjera letrare.

Doruntina Vinca—shkrimtare, hulumtuese dhe përkthyese nga Prishtina, me bazë në Tiranë notohet për punën e saj mbi gjuhën, letërsinë feministe dhe mënyrat se si teksti krijon forma të reja të shpërndarjes së dijes.

Ngjarja organizohet në kuadër të platformës Heritage Space, e zbatuar nga CHwB Kosova, e mbështetur nga Qeveria Suedeze, duke ofruar mundësi të veçantë për publikun me një nga zërat më të rëndësishëm të letërsisë bashkëkohore shqiptaro-amerikane. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

Dy ikonat e letërsisë për fëmijë nderohen nga Posta e Kosovës

Published

on

Në kuadër të temës “Personalitete të shquara” dhe në shënim të Ditës Ndërkombëtare të të Drejtave të Fëmijëve, Posta e Kosovës ka lëshuar sot në qarkullim një emision të ri pullash postare, i dedikuar dy prej figurave më të rëndësishme të letërsisë shqipe për fëmijë: Rifat Kukajt dhe Ymer Elshanit.

Rifat Kukaj (1938–2005) ishte mësues, poet dhe dramaturg, i njohur për stilin e thjeshtë, por të ngarkuar me emocione dhe simbolikë.

Ai krijoi një botë të veçantë letrare për fëmijët, duke lënë pas vepra të paharrueshme si: “Xhuxhi nga Taxhuxhi”, “Lepuri me pesë këmbë”, “Bardhi e Mirushja”, “Rrasa e zogut”, “Shkrepi i diellit”, “Vjollca magjike” dhe shumë poezi të tjera.

Ymer Elshani (1948–1999) ishte poet, prozator dhe kritik letrar, i cili krijoi edhe në fushën e letërsisë për fëmijë, duke sjellë një botë të pasur imagjinare dhe ide të ndjeshme.

Ndër veprat e tij më të njohura renditen: “Çka ëndërrojnë lulet”, “Plaku me violinë”, “Unaza magjike”, “Ndodhitë e hundëkarotës” dhe “Guri i çmueshëm”. Ai u nda nga jeta si martir gjatë luftës në Kosovë, ndërsa pas përfundimit të saj, e bija, Teuta Elshani, botoi disa nga dorëshkrimet e tij të mbetura.

Ky emision i ri i pullave postare vjen si një nderim për kontributin e tyre të jashtëzakonshëm në letërsinë për fëmijë dhe për pasurimin e kulturës shqiptare.

 

 

Continue Reading

Kulturë

Muzeu më i ri i arteve në Almaty hap dyert për publikun

Published

on

Muzeu i Madh i Arteve në Almaty ka hapur dyert në kryeqytetin e Kazakistanit, duke shënuar një moment të rëndësishëm për jetën kulturore të rajonit.

I themeluar nga biznesmeni dhe filantropi Nurlan Smagulov, muzeu prezantohet si një qendër e re e rëndësishme për artin bashkëkohor, raporton Euronews.

Brenda tij ekspozohen mbi 700 vepra nga Kazakistani dhe vendet e Azisë Qendrore, të shoqëruara me punime të artistëve ndërkombëtarë.

Me një gamë të gjerë mediash e zhanresh, muzeu synon të kthehet në hapësirë dinamike për krijimtarinë e dialogun artistik.

Ndërtesa e muzeut, e vendosur pranë vargmaleve Tian Shan, është një vepër arti më vete.

E projektuar nga studioja britanike “Chapman Taylor” dhe e ndërtuar për tre vite, struktura prej 10.600 metrash katrorë përbëhet nga dy krahë të ndërthurur: një prej guri Jura dhe një tjetër prej alumini, simbolizim i peizazhit malor dhe mjedisit urban të Almatit.

Instalacionet e mëdha jashtë ndërtesës u japin vizitorëve një shije të përvojës që do t’i presë brenda.

Hapja e muzeut shoqërohet me dy ekspozita të rëndësishme.

E para, “Qonaqtar” (Të Ftuarit), fokusohet tek artistët e viteve 1960, duke paraqitur kulturën nomade, ritualet e përditshme, festat tradicionale dhe ndikimin e kufizimeve sovjetike mbi trashëgiminë artistike të rajonit.

Një nga veprat kryesore është fotografia “On Virgin Soil. Lunchtime” Salikhitdin Aytbayev, trajton fushatën sovjetike për kultivimin e stepës.

Ekspozita e dytë është retrospektiva e Almagul Menlibayeva “I understand everything” (Unë kuptoj gjithçka). Artistja multidisiplinare përzien mite euraziatike, imazhe shamane e realitete postsovjetike, duke i kushtuar vëmendje identitetit, kujtesës dhe rezistencës kulturore.

Muzeu ofron hapësira të dedikuara për artistë si Richard Serra, Anselm Kiefer, Yayoi Kusama dhe Bill Viola, duke krijuar dialog të natyrshëm mes skenës vendore dhe asaj globale. Instalacionet madhështore, ambientet imersive dhe përdorimi i materialeve të ndryshme u ofrojnë vizitorëve një përvojë të thellë, reflektuese dhe bashkëkohore.

Me hapjen e tij, Muzeu i Madh i Arteve synon të kthehet në qendër të gjallë arti dhe dialogu në zemër të Azisë Qendrore. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara