Lajmet

Tri shtetet që i ashpërsuan masat për kontrollimin e armëve

Australia, Britania e Madhe dhe Zelanda e Re me kontrolle të ashpra ndaj armëve.

Published

on

Opinion nga Philip Alpers

Shënim: Philip Alpers është profesor i asociuar dhe drejtor themelues i GunPolicy.org, një projekt global në Shkollën e Shëndetit Publik të Universitetit të Sidneit, i cili krahason dhunën e armatosur, legjislacionin e armëve të zjarrit dhe parandalimin e lëndimeve në 250 juridiksione në mbarë botën

Një burrë – pothuajse në shumicën e rasteve një burrë – pa histori kriminale dhe pa diagnozë të sëmundjeve mendore, i armatosur me armë gjysmëautomatike në mënyrë të paligjshme, vran dhe plagos një numër njerëzish të pafajshëm në shtetet që ata i imagjinuan si të sigurta.

Ndodh në vende të ndryshme rreth botës, por në mënyrë të tmerrshme dhe në raste të shpeshta në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, dhe kryesisht në Uvalde, Teksas dhe Buffalo, New York.

Për ata prej nesh që jetojnë në kombe kulturalisht të ngjashme, por ku disponueshmëria e armëve vdekjeprurëse është e kufizuar, mbështetja në rritje e amerikanëve tek armët edhe përballë tmerreve në rritje është e paimagjinueshme.

Ne jetojmë me shumë më pak frikë nga të shtënat me armë zjarri dhe e shikojmë problemin e vetëshkaktuar të Amerikës me armët e zjarrit si një simptomë të mosfunksionimit politik të gjymtuar. Ndërsa çdo e shtënë eklipson të fundit, ndërsa frika dhe ideologjia i mposhtin provat edhe një herë, është e tmerrshme të imagjinosh shkallën, përmasat e mëdha të kësaj pike kthese që më në fund mund t’i detyrojë politikanët amerikanë të përballen me përgjegjësinë e tyre kolektive dhe të bëjnë ndryshime.

Në anën tjetër, shtetet tjera pas rasteve të tilla kanë ashpërsuar masat në këtë drejtim dhe ngadalësuan apo pothuajse zhdukën masakra të tilla. Ja si kombet sikurse Australia, Britania e Madhe dhe Zelanda e Re forcoi kontrollet e armëve pas të shtënave masive për të mbrojtur gjeneratat e ardhshme.

Australia

Port Arthur, 1996

Në vetëm 90 sekonda brenda një kafeneje turistike në Port Arthur të Tasmanisë, në vitin 1996 një i ri vrau 20 persona me 29 të shtëna nga një pushkë gjysmë automatike. Numri total i viktimave ishte 35 të vdekur dhe 18 të plagosur.

Për një komb që kishte humbur 105 jetë nga masakrat me armë në dekadën e mëparshme, kjo ishte pika e fundit. Kryeministrit të sapozgjedhur John Howard, një nga udhëheqësit më konservatorë të vendit në dekada, iu deshën vetëm 12 ditë për të ndërmjetësuar në mbarë vendin reformën dypartiake të ligjit për armët në të tetë shtetet dhe territoret.

Armët e gjata gjysmë automatike u ndaluan, ndërsa pronarëve të armëve iu kërkohej një dëshmi për arsyen e vërtetë të posedimit të armëve, kryesisht për profesion ose për anëtarësim në klube gjuajtjesh me armë. Kurse vetëmbrojtja nuk konsiderohej arsye e pranueshme, prandaj pronarët ishin të detyruar të regjistronin çdo armë në polici.

Pas 26 vitesh në Port Arthur, Australia ngriti shumë amnisti dhe blerje të armëve federale dhe shtetërore. Mbi 1 milion armë u dorëzuan për shkatërrim.

Britania e Madhe

Dunblane, 1996

I bazuar në një sistem klasor në të cilin të pasurit shkonin të gjuanin në krah të të varfërve, legjislacioni i armëve të zjarrit në Britani gjithmonë ka kontrolluar me rreptësi pushkët, revolverët dhe pistoletat. Përveç kësaj, shumë britanikë thjesht nuk i pëlqejnë armët.

Në vitin 1987, një person i armatosur qëlloi për vdekje 16 persona të tjerë, përfshirë edhe një polic të paarmatosur dhe nënën e tij në Hungerford të Anglisë. Një protestë mbarëkombëtare shtyu Britaninë e Madhe të ndalojë përdorimin e pushkëve gjysmë automatike dhe disa armë gjahu.

Thuajse një dekadë më vonë, në vitin 1996, pasi një gjuajtës me pistoletë me leje vrau 16 nxënës të shkollës fillore dhe një mësues në Dunblane, Skoci, presioni i ri i publikut, së bashku me ndryshimin e qeverisë, bëri që Britania e Madhe të ndalonte më tej të gjitha pistoletat.

Zelanda e Re

Christchurch, 2019

Në vitin 1990, në vendbanimin e vogël të Ishullit Jugor të Aramoana, një burrë i armatosur me një pushkë gjysmë automatike vrau 13 persona, përfshirë këtu katër fëmijë dhe një polic. Megjithë presionin publik për të ndaluar armët e zjarrit, lobi i mirë-formuar i armëve në vend parandaloi të gjitha kufizimet, por të pjesshme, me të meta për një numër të vogël armësh gjysmë automatike.

Tri raste të tjera të shtënave masive në vitet 1992, 1994 dhe 1997 përforcuan mbështetjen për një ndalim më të gjerë, por në një vend me më shumë armë për frymë se Britania e Madhe apo Australia, lobi i të shtënave ende diktonte politikën e policisë dhe qeverisë.

Diku tjetër në mbarë globin, në vitet 2003-2018, Argjentina, Belgjika, Gjermania, Suedia dhe Norvegjia, të cilat u përballën me të shtëna, shkatërruan më shumë se 800 mijë armë zjarri. Megjithatë, përpjekjet e tilla zvogëlohen nga stoku global i vlerësuar në 1 miliard armë, 85% e të cilave janë në duart e civilëve.

Në Amerikë, ndryshimi i kërkuar nga kaq shumë qytetarë është, një ditë, me siguri i pashmangshëm. Me rekordin e saj të admirueshëm të ndërhyrjeve të shëndetit publik që kanë shpëtuar miliona jetë, shoqëria me burimet më të mira në botë duhet të shmangë përfundimisht grupet dhe politikanët e interesit vetjak që me mosveprimin e tyre nxisin sulme të armatosura ndaj familjeve të vendit.

Megjithëse amerikanët janë të lirë të prezantojnë, ose të shfuqizojnë një amendament kushtetues ashtu siç bënë për të zgjeruar të drejtën e votës për të gjithë qytetarët, për t’i dhënë fund skllavërisë dhe për të futur dhe shfuqizuar ndalimin, masakrat me armë duket se do të rriten gjithnjë e më lart derisa votuesit e të kërkojnë ndryshim./UBTNews/

Lajmet

Irlanda e Veriut triumfon ndaj Maltës në kualifikuese të Botërorit 2026

Published

on

Një fitore miqësore 3-0 ndaj Maltës erdhi nga Irlanda e Veriut në kualifikuese të Kupës së Botës 2026, ku Jordan Jones, Gavin Whyte dhe Ali McCann shënuan në Austri.

Pjesa më e madhe e ndeshjes u zhvillua në një mënyrë tipike miqësore të fundsezonit dhe nuk pati lojtarë që të spikasnin gjatë gjithë 90 minutave.

Dallasi arriti një fitore si kapiten i Irlandës së Veriut në mungesë të Steven Davis dhe kjo është një përvojë jetësore për lojtarin në formë të mirë të Leeds.

Jones shfrytëzoi mbrojtjen e dobët për të shënuar një gol të hershëm përpara se Josh Magennis të shihte penalltinë e tij të pritej nga portieri i Maltës, Henry Bonello, në një pjesë të parë kryesisht të çrregullt.

Irlanda e Veriut u përmirësua në pjesën e dytë me dy gola në tre minuta.

Fitorja në 90 minuta më në fund erdhi për trajnerin e Irlandës së Veriut, por ishte e pakëndshme ta shikoje në pjesën e parë pavarësisht golit të hershëm.

Pasimi i gabuar i Ferdinando Apap i dha mundësinë Jones dhe anësori i Rangers e shfrytëzoi me një gjuajtje të ulët që e rrëzoi Bonellon përpara se të fluturonte drejt portës.

Bonello u ul për të pritur penalltinë e Magennis në minutën e 21-të – e akorduar për faullin e Kurt Shaw ndaj Whyte – dhe humbja e penalltisë përmblodhi një fillim të vështirë prej 45 minutash nga Irlanda e Veriut.

Malta hyri në ndeshje 127 vende poshtë kundërshtarëve të saj në renditjen botërore, por ata e kaluan pjesën e parë me Joseph Mbong dhe Luke Montebello që u afruan shumë.

Irlanda e Veriut kishte më shumë shpejtësi dhe vendosmëri në rifillimin e ndeshjes dhe Whyte shënoi me shpejtësi nga një pasim i Stuart Dallas për ta bërë rezultatin 2-0 pas 53 minutash.

Pastaj u pasua shpejt nga numri tre, pasi McCann u kap nga Paddy McNair dhe ai dha një gjuajtje të shkathët përtej Bonellos për ta çuar ndeshjen përtej një skuadre të Maltës që po shkatërrohej./S.K/BBC/

Continue Reading

Lajmet

​Sulm në parkingun e kopshtit në Vushtrri dhe arsenal armësh në shtëpi, një muaj paraburgim për dy persona

Published

on

By

Prokuroria Themelore në Mitrovicë ka paraqitur kërkesë për caktimin e masës së paraburgimit në Gjykatën Themelore në Mitrovicë – Dega në Vushtrri, ndaj të dyshuarve K.M. dhe K.M., për shkak të dyshimit të bazuar se kanë kryer disa vepra penale.

Të dyshuarit ngarkohen me veprat penale: “Mbajtja në pronësi, kontroll ose posedim të paautorizuar të armëve”, si dhe “Përdorimi i armës apo mjetit të rrezikshëm”, ndërsa njëri prej tyre, K.M., dyshohet gjithashtu për veprën penale “Lëndimi i rëndë trupor”.

Sipas Prokurorisë, ngjarja ka ndodhur më 20 maj 2025, rreth orës 08:55, në parkingun e një kopshti fëmijësh në Vushtrri, ku i dyshuari K.M., së bashku me persona të tjerë, e kanë sulmuar fizikisht të dëmtuarin L.O., në momentin që ai po zbriste nga automjeti për të shoqëruar vajzën në kopsht.

Sipa sprokurorisë, sulmi është kryer me një shufër metalike, duke i shkaktuar viktimës lëndime të rënda në kokë, këmbë dhe pjesë të tjera të trupit.

Pas sulmit, të dyshuarit janë larguar nga vendi i ngjarjes me motoçikleta.

Gjatë bastisjes së shtëpisë së të dyshuarve në fshatin Ropicë të Vushtrrisë, janë sekuestruar elektroshokë, sprej, telefona mobil, si dhe një sasi e konsiderueshme armësh dhe municioni, përfshirë armë të gjata dhe të shkurtra, snajperë, pistoleta me silenciatorë. Në telefonat e të dyshuarve janë gjetur video dhe fotografi ku ata shihen duke përdorur armë, përfshirë edhe një imazh ku njëri prej tyre shihet duke shënjestruar një automjet të policisë me revole.

Gjykata Themelore në Mitrovicë – Dega në Vushtrri ka aprovuar kërkesën e Prokurorisë dhe ka caktuar masën e paraburgimit prej një muaji ndaj të dyshuarve K.M. dhe K.M./D.B/KP

Continue Reading

Lajmet

​Lautaro tejkalon Maradonën me gola për Argjentinën

Published

on

Kapiteni i Interit, Lautaro Martinez, shënoi si zëvendësues për Argjentinën në fitoren 3-0 ndaj Venezuelës mbrëmë, duke tejkaluar Diego Armando Maradonën dhe duke u bërë golashënuesi i pestë më i mirë me ekipin kombëtar.

Lautaro Martinez kontribuoi në fitoren 3-0 të Argjentinës ndaj Venezuelës mbrëmë, duke shënuar vetëm dy minuta pas futjes së tij nga stoli në pjesën e dytë.

Kapiteni i Nerazzurrëve gjeti rrjetën me një gjuajtje me kokë, duke shënuar golin e tij të 33-të ndërkombëtar dhe duke tejkaluar legjendën e Argjentinës dhe Napolit , Maradonën, i cili kishte shënuar 32 gola.

Siç e vuri në dukje me krenari Interi në faqen e tyre të internetit, vetëm Lionel Messi (114 gola), Gabriel Omar Batistuta (55), Sergio Agüero (41) dhe Hernan Crespo (35) kanë shënuar më shumë gola për Argjentinën sesa Lautaro./S.K/KP/

Continue Reading

Lajmet

Gjykata Kushtetuese vendos masë të përkohshme, s’ka mandatar për Qeverinë deri më 30 shtator

Published

on

By

Gjykata Kushtetuese ka nxjerrur aktgjykimin në lëndën e parashtuar nga deputetës e Listës Serbe për ‘masë të përkoheshme’ rreth veprimeve të mëtejme të Kuvendit të Kosovës.

Gjykata vlerëson se kjo ndërhyrje është e nevojshme për të shmangur “rreziqe ose pasoja të pariparueshme” dhe se miratimi i saj është në “interes publik”.

Po ashtu, Gjykata thekson se kjo masë nuk paragjykon përmbajtjen përfundimtare të çështjes që është ende në shqyrtim.

VENDIMI I GJYKATËS:

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Kosovës, në mbështetje të nenit 116 (2) të Kushtetutës, të nenit 27 të Ligjit dhe rregullat 44, 45, 46 (2) dhe 48 (1) (d) të Rregullores së punës, më 4 shtator 2025, njëzëri

VENDOS

I. TË CAKTOJË ex officio dhe sipas kërkesës së parashtruesve masën e përkohshme përmes të cilës ndalohet çdo veprim i deputetëve të zgjedhur të Kuvendit të Republikës së Kosovës, si dhe çdo procedurë për formimin e Qeverisë;

II. TË URDHËROJË që masa e përkohshme hyn në fuqi më 5 shtator 2025, në kohëzgjatje deri më 30 shtator 2025;

III. T’U’A KUMTOJË këtë Vendim palëve;

IV. TË PUBLIKOJË këtë Vendim në Gazetën Zyrtare, në pajtim me paragrafin 4 të nenit 20 të Ligjit;

V. Ky Vendim hyn në fuqi më 5 shtator 2025./D.B/EO

Continue Reading

Të kërkuara