Lajmet

Tri shtetet që i ashpërsuan masat për kontrollimin e armëve

Australia, Britania e Madhe dhe Zelanda e Re me kontrolle të ashpra ndaj armëve.

Published

on

Opinion nga Philip Alpers

Shënim: Philip Alpers është profesor i asociuar dhe drejtor themelues i GunPolicy.org, një projekt global në Shkollën e Shëndetit Publik të Universitetit të Sidneit, i cili krahason dhunën e armatosur, legjislacionin e armëve të zjarrit dhe parandalimin e lëndimeve në 250 juridiksione në mbarë botën

Një burrë – pothuajse në shumicën e rasteve një burrë – pa histori kriminale dhe pa diagnozë të sëmundjeve mendore, i armatosur me armë gjysmëautomatike në mënyrë të paligjshme, vran dhe plagos një numër njerëzish të pafajshëm në shtetet që ata i imagjinuan si të sigurta.

Ndodh në vende të ndryshme rreth botës, por në mënyrë të tmerrshme dhe në raste të shpeshta në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, dhe kryesisht në Uvalde, Teksas dhe Buffalo, New York.

Për ata prej nesh që jetojnë në kombe kulturalisht të ngjashme, por ku disponueshmëria e armëve vdekjeprurëse është e kufizuar, mbështetja në rritje e amerikanëve tek armët edhe përballë tmerreve në rritje është e paimagjinueshme.

Ne jetojmë me shumë më pak frikë nga të shtënat me armë zjarri dhe e shikojmë problemin e vetëshkaktuar të Amerikës me armët e zjarrit si një simptomë të mosfunksionimit politik të gjymtuar. Ndërsa çdo e shtënë eklipson të fundit, ndërsa frika dhe ideologjia i mposhtin provat edhe një herë, është e tmerrshme të imagjinosh shkallën, përmasat e mëdha të kësaj pike kthese që më në fund mund t’i detyrojë politikanët amerikanë të përballen me përgjegjësinë e tyre kolektive dhe të bëjnë ndryshime.

Në anën tjetër, shtetet tjera pas rasteve të tilla kanë ashpërsuar masat në këtë drejtim dhe ngadalësuan apo pothuajse zhdukën masakra të tilla. Ja si kombet sikurse Australia, Britania e Madhe dhe Zelanda e Re forcoi kontrollet e armëve pas të shtënave masive për të mbrojtur gjeneratat e ardhshme.

Australia

Port Arthur, 1996

Në vetëm 90 sekonda brenda një kafeneje turistike në Port Arthur të Tasmanisë, në vitin 1996 një i ri vrau 20 persona me 29 të shtëna nga një pushkë gjysmë automatike. Numri total i viktimave ishte 35 të vdekur dhe 18 të plagosur.

Për një komb që kishte humbur 105 jetë nga masakrat me armë në dekadën e mëparshme, kjo ishte pika e fundit. Kryeministrit të sapozgjedhur John Howard, një nga udhëheqësit më konservatorë të vendit në dekada, iu deshën vetëm 12 ditë për të ndërmjetësuar në mbarë vendin reformën dypartiake të ligjit për armët në të tetë shtetet dhe territoret.

Armët e gjata gjysmë automatike u ndaluan, ndërsa pronarëve të armëve iu kërkohej një dëshmi për arsyen e vërtetë të posedimit të armëve, kryesisht për profesion ose për anëtarësim në klube gjuajtjesh me armë. Kurse vetëmbrojtja nuk konsiderohej arsye e pranueshme, prandaj pronarët ishin të detyruar të regjistronin çdo armë në polici.

Pas 26 vitesh në Port Arthur, Australia ngriti shumë amnisti dhe blerje të armëve federale dhe shtetërore. Mbi 1 milion armë u dorëzuan për shkatërrim.

Britania e Madhe

Dunblane, 1996

I bazuar në një sistem klasor në të cilin të pasurit shkonin të gjuanin në krah të të varfërve, legjislacioni i armëve të zjarrit në Britani gjithmonë ka kontrolluar me rreptësi pushkët, revolverët dhe pistoletat. Përveç kësaj, shumë britanikë thjesht nuk i pëlqejnë armët.

Në vitin 1987, një person i armatosur qëlloi për vdekje 16 persona të tjerë, përfshirë edhe një polic të paarmatosur dhe nënën e tij në Hungerford të Anglisë. Një protestë mbarëkombëtare shtyu Britaninë e Madhe të ndalojë përdorimin e pushkëve gjysmë automatike dhe disa armë gjahu.

Thuajse një dekadë më vonë, në vitin 1996, pasi një gjuajtës me pistoletë me leje vrau 16 nxënës të shkollës fillore dhe një mësues në Dunblane, Skoci, presioni i ri i publikut, së bashku me ndryshimin e qeverisë, bëri që Britania e Madhe të ndalonte më tej të gjitha pistoletat.

Zelanda e Re

Christchurch, 2019

Në vitin 1990, në vendbanimin e vogël të Ishullit Jugor të Aramoana, një burrë i armatosur me një pushkë gjysmë automatike vrau 13 persona, përfshirë këtu katër fëmijë dhe një polic. Megjithë presionin publik për të ndaluar armët e zjarrit, lobi i mirë-formuar i armëve në vend parandaloi të gjitha kufizimet, por të pjesshme, me të meta për një numër të vogël armësh gjysmë automatike.

Tri raste të tjera të shtënave masive në vitet 1992, 1994 dhe 1997 përforcuan mbështetjen për një ndalim më të gjerë, por në një vend me më shumë armë për frymë se Britania e Madhe apo Australia, lobi i të shtënave ende diktonte politikën e policisë dhe qeverisë.

Diku tjetër në mbarë globin, në vitet 2003-2018, Argjentina, Belgjika, Gjermania, Suedia dhe Norvegjia, të cilat u përballën me të shtëna, shkatërruan më shumë se 800 mijë armë zjarri. Megjithatë, përpjekjet e tilla zvogëlohen nga stoku global i vlerësuar në 1 miliard armë, 85% e të cilave janë në duart e civilëve.

Në Amerikë, ndryshimi i kërkuar nga kaq shumë qytetarë është, një ditë, me siguri i pashmangshëm. Me rekordin e saj të admirueshëm të ndërhyrjeve të shëndetit publik që kanë shpëtuar miliona jetë, shoqëria me burimet më të mira në botë duhet të shmangë përfundimisht grupet dhe politikanët e interesit vetjak që me mosveprimin e tyre nxisin sulme të armatosura ndaj familjeve të vendit.

Megjithëse amerikanët janë të lirë të prezantojnë, ose të shfuqizojnë një amendament kushtetues ashtu siç bënë për të zgjeruar të drejtën e votës për të gjithë qytetarët, për t’i dhënë fund skllavërisë dhe për të futur dhe shfuqizuar ndalimin, masakrat me armë duket se do të rriten gjithnjë e më lart derisa votuesit e të kërkojnë ndryshim./UBTNews/

Lajmet

​Lansohet udhëzuesi për matjen e dënimit, konsiderohet hap i rëndësishëm për sistemin e drejtësisë penale

Published

on

By

Gjykata Supreme ka lansuar udhëzuesin për matjen e dënimit, i cili u konsiderua si hap i rëndësishëm për sistemin e drejtësisë penale. Ky dokument u tha se do të ofrojë një kornizë të qartë për shqiptimin e dënimeve për shkeljet penale në Kosovë. Në lansimin e këtij udhëzuesi mori pjesë edhe ambasadori amerikan, Jeff Hovenier, i cili deklaroi se raportet ndërkombëtare dhe vendore tregojnë se “sistemi i drejtësisë shpesh shqipton dënime të buta”.

Kryetari i Gjykatës Supreme, Fejzullah Rexhepi tha se ky udhëzues shënon moment të rëndësishëm për sistemin e drejtësisë.

Me lansimin e këtij udhëzuesi të Gjykatës Supreme shënojmë një moment të rëndësishëm për sistemin e drejtësisë. Ky dokument është rezultat i një pune të gjatë, reflekton edhe angazhimin tonë për të siguruar një drejtësi të konsoliduar dhe një praktikë unifikuese në përputhje me dispozitat e legjislacionit në fuqi. Udhëzuesi i përgjithshëm i politikës ndëshkimore i miratuar në vitin 2018 ka shërbyer si një pikë reference për gjyqtarët për trajtimin e rasteve penale. Megjithatë, zhvillimet e reja ligjore në Kodin Penal dhe në Kodin e Procedurës Penale të Republikës së Kosovës dhe problemet me zbatimin e ligjit në praktikë kanë nevojë për rishikimin dhe përmirësimin e tij me qëllim që të adresohen ndryshimet e bëra dhe harmonizimin në praktika brenda sistemit gjyqësor”, deklaroi ai.

Kreu i Supremes theksoi se udhëzuesi i ri ofron sqarime specifike për secilin kapitull të Kodit Penal. Në hartimin e tij, Fejzullahu tha se kontributi i Ambasadës Amerikane ka qenë thelbësor edhe në hartimin e udhëzuesit të përgjithshëm për matjen e dënimit.

Ambasadori i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Jeff Hovenier teksa foli për rëndësinë e këtij udhëzuesi, theksoi se raportet ndërkombëtare e vendore tregojnë se në Kosovë po shqiptohen dëbime më të buta.

Dënimi është ndër fazat më të rëndësishme të drejtësisë penale dhe udhëzuesi i përgjithshëm do të ofrojë një kornizë të qartë për shqiptimin e dënimeve për shkeljet penale në Kosovë. Siç e dëgjuam, para gjashtë viteve Kosova ka miratuar udhëzuesin e parë për matjen e dënimeve dhe zyrtarët e sistemit të drejtësisë së Kosovës vazhdojnë që të jenë shembull për vendet e rajonit duke integruar një udhëzues i cili është i bazuar në qasje të bazuar në udhëzues në kornizën e punës së drejtësisë së tyre penale. Raportet ndërkombëtare dhe vendore tregojnë se sistemi i drejtësisë në Kosovë ende shumë shpesh shqipton dënime të buta dhe jo proporcionale, duke theksuar nevojën urgjente që ky udhëzues të zbatohet plotësisht. Drejtësia është e drejtë vetëm kur është e drejtë”, u shpreh Hovenier.

E kryesuesi i Këshillit Gjyqësor të Kosovës (KGjK), Albert Zogaj tha se udhëzuesi është një sistem rregullash i domosdoshëm për interpretimin unik të ligjit në Kosovë.

Edhe raportet ndërkombëtare për sundimin e ligjit në Kosovë, me theks të veçantë raporti i Komisionit Evropian për progresin në Republikën e Kosovës vë theksin tek nevoja e unifikimit të praktikës gjyqësore dhe tek roli kyç që ka Gjykata Supreme në përpjekjen dhe unifikimin e praktikës gjyqësore dhe zbatimit unik të ligjit. Është krejtësisht e domosdoshme dhe sigurisht KGjK e mbështet nevojën që drejtësia të jetë e parashikueshme, ku të gjithë zbatojnë rregullat unike të interpretimit, vlerësimit, fakteve dhe njëkohësisht aplikimit të ligjeve për të ruajtur balancin e vlerave shoqërore. Kemi arritur në standardin apo nivelin kur në fakt ky sistem rregullash duhet të shndërrohet në sistem të vlerësimit të performancës së gjyqtarëve dhe prokurorëve por edhe njëkohësisht edhe të sistemit të performancës së gjykatave në vend“, theksoi Zogaj.

Në lansimin e udhëzuesit të përgjithshëm për matjen e dënimit, ushtruesi i detyrës së kryeprokurorit të shtetit, Besim Kelmendi theksoi se

Miratimi i udhëzuesit për matjen e dënimit është një nga hapat më të rëndësishëm në sistemin e drejtësisë dhe mund të bëjë një hap shumë të madh për harmonizimin e praktikave për matjen e dënimit. Në vitin e parë kur i miratua udhëzuesi për matjen e dënimit shumë nga ne ishim skeptik për fatin e këtij udhëzuesi. Është pikërisht ai udhëzues që ka ndryshuar thelbësisht perspektiven e sistemit gjyqësor dhe sistemit prokurorial për matjen e dënimeve. Në vitin e parë, për prokurorët matja e dënimit është konsideruar detyrë dhe obligim ekskluziv i gjyqësorit, tani edhe për ne është e qartë se udhëzuesi i kësaj natyre është një burim me vlerë të jashtëzakonshme edhe për punën e prokurorëve”, përfundoi ai.

Udhëzuesi i politikës ndëshkimore ka për qëllim të mbështesë gjykatat në krijimin e vendimeve që mbështeten në parimet themelore të shtetit të së drejtës. Po ashtu, rëndësia e këtij udhëzuesi është thelbësore për rritjen e besimit të publikut në sistemin e drejtësisë penale.

Continue Reading

Lajmet

Ministria e Infrastrukturës njofton për mbylljen e një rruge për shkak të punimeve

Published

on

By

Ministria e Infrastrukturës njofton se nesër (e shtunē) do të ndërpritet qarkullimi i automjeteve nga udhëkryqi i Gjakovës në Klinë e deri te udhëkryqi i rrugës për Gjurgjevik.

Kjo ministri ka dhënë arsyet për ndërprerjen e trafikut dhe ka treguar se ndalimin i qarkullimit do të bëhet në intervalin kohor nga ora 15:00 deri në orën 16:00.

Ju njoftojmë që nesēr (e shtunē) mē datën 23.11.2024, në trasen e Zgjerimit të Rrugës Nacionale N9.1, Segmenti Kijevë-Dollc LOT-3, do të realizohet minimi i masave shkëmbore nga ana e majtë dhe e djathtë e zgjerimit të rrugës. Me këtë rast do të bëhet ndërprerja e qarkullimit të trafikut nga udhëkryqi i Gjakovës në Klinë e deri te udhëkryqi i rrugës për Gjurgjevik”, thuhet në njoftim.

Continue Reading

Lajmet

Banka Botërore: Shqipëria rrezikohet nga analfabetizmi

Published

on

By

22 Nëntori është Dita e Alfabetit të Gjuhës Shqipe, tashmë e shpallur dhe festë zyrtare.

116 vite pas “Kongresit të Alfabetit”, që ishte një konferencë akademike në qytetin e Manastirit, që sot njihet si “Kongresi i Manastirit”, Shqipëria po bën hapa pas, duke rrezikuar rritjen e analfabetizmit në vend.

Të dhënat e Bankës Botërore tregojnë se jo vetëm që numri i të regjistruarve në shkollat fillore po bie ndjeshëm, por ai është dhe ndër më të ulëtit në Europë.

Në vitin 2023, norma bruto e regjistrimit në shkollën fillore në Shqipëri zbriti në 93.7%, nga 105.4% që kishte qenë në vitin 2017, duke shënuar një rënie të fortë pas pandemisë.

Kjo do të thotë që të regjistruarit në shkollë fillore (pavarësisht moshës) ishin sa gati 94% e popullsisë 6-12 vjeç. Ky është niveli më i ulët rekord, që nga viti 1976, kur Banka Botërore raporton të dhënat.

Përkeqësimi i këtij treguesi, sipas ekspertëve, është i lidhur me disa faktorë si statistikorë, ashtu dhe të sjelljes. Së pari, emigrimi i familjeve që kanë fëmijë në arsimin e detyruar si dhe i atyre në moshën e arsimit të mesëm, ndërkohë që ata vijojnë të figurojnë në regjistrat e gjendjes civile.

Të dhënat tregojnë se ka rrezik të kemi rritje të numrit të të rinjve, që nuk kanë kryer as arsimin e detyruar, çka do të ulë nivelin mesatar të shkollimit në vend. Kjo mund të çojë në rritjen e numrit të analfabetëve në vend.

Jo vetëm regjistrimi në shkollat fillore që japin formim bazë ka rënë, por gjithashtu edhe cilësia e mësimdhënies, siç treguan rezultatet e fundit të testit ndërkombëtare Pisa, ku Shqipëria kishte rënien më të lartë në botë.

Nivelin më të ulët të regjistrimit bruto në arsimin fillor në Europë e ka Rumania (84.9) e ndjekur nga Bosnjë-Hercegovina (87.2), Ukraina (92.8), Malta (93.5).

Continue Reading

Kulturë

Nga burgu i Iranit në tapetin e kuq, regjisori iranian përfaqëson Gjermaninë në garën për Oscar 2024

Published

on

Filmi “The Seed of the Sacred Fig” i regjisorit iranian Mohammad Rasoulof është përzgjedhur si kandidati i Gjermanisë për çmimin Oscar 2024 në kategorinë e ‘Filmit më të Mirë Ndërkombëtar’. Ky lajm ka tërhequr vëmendjen për shkak të kontekstit të jashtëzakonshëm në të cilin Rasoulof ka realizuar këtë vepër dhe për historinë e tij personale si një regjisor dissident që ka arritur të ikë nga regjimi iranian pas persekutimit për qëndrimet e tij kundër autoriteteve.

Një film i frymëzuar nga protestat e 2022-ës në Iran

“The Seed of the Sacred Fig” është një thriller që trajton temat e dhunës shtetërore, censurës dhe paranojës që mbizotëron në Iran, një vend ku regjimi autoritar e përdor dhunën për të shuar çdo lëvizje proteste. Filmi është frymëzuar nga protestat masive që shpërthyen pas vrasjes së Mahsa Amini, një 22-vjeçare që u mbyt në duar të policisë morale iraniane, për shkak të një shkeljeje të supozuar të kodit të veshjes për gratë. Rasoulof, duke qenë në atë kohë i burgosur, dëgjoi protestat nga qelia e tij dhe e përdori këtë ngjarje si pikënisje për të krijuar një histori të fuqishme që shqyrton moralin dhe pasojat e regjimit shtypës.

Në qendër të filmit është Iman, një hetues i Gjykatës Revolucionare të Iranit, i cili është besnik ndaj regjimit, por fillon të dyshojë në ligjshmërinë e urdhërave të vdekjes që i japin atij për të nënshkruar. Në shtëpi, gruaja dhe vajzat e tij janë të përfshira në protestat “Gratë, Jeta, Liria” që shpërthyen pas vdekjes së Mahsa Amini, duke e ndërlikuar më tej jetën e Imanit, i cili është i detyruar të përballet me moralin e tij dhe me ndjenjat e tij për regjimin.

Rasoulof dhe arratisja nga Irani

Pas një periudhe të gjatë përndjekjeje nga regjimi, Rasoulof, i cili kishte qenë i ndaluar të bënte filma që nga viti 2017, u detyrua të arratisej nga Irani. Ai kishte qenë i dënuar me tetë vjet burg dhe 74 goditje me kallash për kritikat ndaj regjimit, përfshirë reagimin e ashpër të tij ndaj protestave për demokraci në Iran. Pas përfundimit të xhirimeve të filmit në fshehtësi, Rasoulof u detyrua të largohej nga Irani dhe të kalonte kufirin me këmbë për të shpëtuar nga dënimi që e priste. Ai kërkoi azil në Gjermani dhe mori mbështetje nga autoritetet gjermane, pasi informacionet e tij ishin tashmë në regjistrat e tyre.

Një film i suksesshëm në festivalet ndërkombëtare

Pas largimit të tij nga Irani, Rasoulof arriti të përfundojë filmin dhe të prezantojë “The Seed of the Sacred Fig” në Festivalin e Filmit në Kanë, ku mori çmimin special të jurisë dhe çmimin Fipresci, çmimi i kritikëve. Këto shpërblime vërtetuan suksesin dhe forcën artistike të filmit, i cili u njoh për përshkrimin e ndjeshëm të tensioneve shoqërore dhe politike në Iran. Rasoulof, pas triumfit në Cannes, shprehu në intervista se do të vazhdojë të bëjë filma dhe të tregojë histori, duke theksuar se asgjë nuk mund ta ndalojë më të shprehurit e tij artistik, pavarësisht kushteve të rrezikshme.

Përfaqësimi i Gjermanisë në Oscars

Përzgjedhja e “The Seed of the Sacred Fig” si kandidati i Gjermanisë për çmimin Oscar është një ngjarje e jashtëzakonshme, jo vetëm për shkak të cilësisë artistike të filmit, por edhe për shkak të kontekstit të tij politik dhe kulturor. Kompania e marketingut të filmit gjerman “German Films” ka zgjedhur këtë film nga një garë me 13 prodhime të tjera dhe ka vlerësuar Rasoulof si një nga regjisorët më të mëdhenj të kinemasë botërore. Zgjedhja e këtij filmi është një shembull i fuqisë së shkëmbimit kulturor në një shoqëri të lirë, ku artet mund të zhvillohen pa frikën e censurës dhe persekutimit, që është realiteti për shumë artistë të tjerë, si Rasoulof.

Një mesazh për lirinë dhe përkrahje për emigrantët

Kjo përzgjedhje gjithashtu i dërgon një mesazh të fortë për rëndësinë e lirisë së shprehjes dhe përkrahjen e artistëve që luftojnë për të drejtat e njeriut dhe lirinë. Rasoulof ka theksuar se filmi është një testament për shpresën dhe guximin e atyre që luftojnë kundër një sistemi që i shtyp. Ai shpreson që filmi të shërbejë si një urë lidhëse mes kulturave dhe të stimulojë më shumë diskutime për çështje të rëndësishme sociale dhe politike.

Filmi “The Seed of the Sacred Fig” është një vazhdim i angazhimit të Rasoulof për të përçuar mesazhe të fuqishme përmes kinemasë, dhe mundësia për ta parë këtë film të realizuar nën një sistem të lirë si ai gjerman është një mundësi e çmuar për t’u njohur me historinë e shtypjes dhe rezistencës në Iran, si dhe me forcën e artit si mjet për të thyer barrierat politike dhe sociale./D.E/

Continue Reading

Të kërkuara