Një truk i thjeshtë, 100% natyral që kursen para, ndihmon kopshtin dhe planetin – gjithçka fillon nga gjethet në oborr.

Për shumë njerëz, pamja e fshesave dhe qeseve të mbushura me gjethe është pjesë e zakonshme e pastrimit vjeshtor. Megjithatë, ndërsa kopshtaria ekologjike ao bëhetmë e njohur, shumë po e vënë në dyshim këtë praktikë tradicionale.

Heqja e gjetheve nuk është gjithmonë zgjidhja më e mirë – përkundrazi, ato mund të jenë një ndihmë e madhe për kopshtin dhe mjedisin.

Pse është e rëndësishme të mos i hidhni gjethet?

Sipas Agjencisë Amerikane për Mbrojtjen e Mjedisit, çdo vit rreth 10 milionë ton mbetje kopshti përfundojnë në deponi, ku gjatë dekompozimit prodhojnë metan – një gaz me ndikim të fuqishëm në ngrohjen globale.

Në fakt, gjethet luajnë një rol të rëndësishëm në shëndetin e tokës dhe ekosistemit.

“Ato veprojnë si një mulç natyral falas: ndihmojnë në ruajtjen e lagështisë, parandalojnë barërat e këqija, mbrojnë rrënjët e bimëve dhe rikthejnë lëndët ushqyese në tokë”, shpjegon Mary Phillips nga National Wildlife Federation.

Nëpër to kalojnë dimrin shumë insekte të dobishme, si larvat e xixëllonjave apo fluturat, ndërsa shërbejnë edhe si burim ushqimi për zogjtë gjatë muajve të ftohtë, shton arkitektja e peizazhit L. Be Laskowski-Sholar.

Si t’i mbani gjethet pa humbur pamjen e rregullt të oborrit?

Zgjidhja më e thjeshtë dhe natyrale është t’i lini gjethet aty ku bien.

“Kjo është mënyra më e mirë për të mbështetur pllenuesit dhe për të ruajtur ekuilibrin natyror”, thekson Phillips.

Nëse ju shqetëson ideja se mund të dëmtojnë barin, shpërndani në shtresë të hollë.

“Shtresa e lehtë dekompozohet gjatë dimrit e ushqen tokën, shtresat e trasha dëmtojnë barin në zonat e lagështa”, THA Krista De Cooke.

Një mënyrë tjetër është t’i shpërndani rreth pemëve ose në shtretërit e luleve, ku ato do të funksionojnë si mbulesë natyrale mbrojtëse kundër të ftohtit. “Në pranverë, bimët do ta shpërthejnë lehtësisht shtresën e gjetheve”, shton De Cooke.

Për pamje të rregullt, mund të vendosni një bordurë rreth pemëve ose të krijoni “rrethe gjetjesh”, për t’u dhënë atyre funksion të dukshëm estetik. Disa kopshtarë ekologjikë ndërtojnë “gardhe të vdekura”, struktura dekorative prej degësh ku mund të grumbullohen gjethet.

“Përdorni gurë ose trungje për të përcaktuar kufijtë, që tufat e gjetheve të duken të planifikuara, jo të shpërfillura”, këshillon De Cooke.

Gjatë dimrit, ato do të dekompozohen dhe do ta pasurojnë tokën për mbjelljet e pranverës.

Kujdes me vendin ku i lini gjethet

Mos i grumbulloni pranë hyrjeve, shtigjeve apo afër mureve të shtëpisë, pasi krijohet lagështi ose të tërhiqen insekte të padëshiruara. Në zonat ku ka rriqna apo brejtës, shtigjet duhet të mbahen të pastra.

Kur është koha më e mirë për t’i shpërndarë gjethet?

Ekspertët këshillojnë që kjo të bëhet në fillim të vjeshtës, para se të grumbullohen shumë dhe para se insektet të fillojnë të strehohen në to.

“Shumë insekte futen në shtresat e gjetheve sapo temperaturat bien 10°C, është mirë të veproni para këtij momenti”, shpjegon De Cooke.

Në pranverë, prisni para se t’i zhvendosni apo t’i përdorni për kompostim, insektet që dalin prej tyre ndihmon kopshtin të lulëzojë sërish.

“Lërini natyrën të bëjë punën e vet,” përfundon Phillips. “Gjethet që dikur i shihnim si mbeturina, janë në të vërtetë një dhuratë për tokën, për kopshtin dhe për planetin.” /A.Z/UBT News/

Naim Frashëri u lind më 25 maj 1846 në fshatin Frashër të Dangëllisë. Arsimin fillestar e mori në vendlindje, ku pranë teqesë bektashiane filloi të mësonte edhe gjuhën perse.

Më 1865, familja e tij u shpërngul në Janinë, ku Naimi vijoi studimet në gjimnazin “Zosimea”,  një ndër shkollat më të njohura të kohës.

Pas kthimit në atdhe, nisi hapat e parë në krijimtarinë poetike shqipe, i ndikuar nga bejtexhinjtë dhe më pas nga letërsia persiane.

Në vitin 1885, botoi përmbledhjen poetike në persisht “Tehajylat” (Ëndërrime). Frashëri mori pjesë aktive në Lidhjen Shqiptare të Prizrenit, sidomos në mbledhjen e degëve të Jugut që u mbajt në Frashër më 1878.

Ai u përkushtua me pasion ndaj zgjimit kombëtar, duke promovuar gjuhën shqipe, letërsinë kombëtare dhe arsimimin në gjuhën amtare. Synimi i tij ishte që çdo shqiptar të kishte mundësinë të mësonte dhe të përparonte në gjuhën e vet.

Më 1882, Naimi u vendos në Stamboll, ku u angazhua në mënyrë të palodhur në veprimtarinë atdhetare, arsimore dhe kulturore.

Me punën e tij të frytshme, u bë një ndër figurave qendrore të Rilindjes Kombëtare Shqiptare dhe u quajt me nder “Apostulli i Shqiptarizmës”. Gjatë më pak se dy dekadave, ai botoi një krijimtari të gjerë në disa gjuhë, shqip, persisht dhe greqisht – duke lënë pas poezi, poema, tekste shkollore, prozë dhe përkthime. Ndër veprat e tij më të njohura janë:

“Bagëti e Bujqësija” (1886) – një himn për jetën bujqësore dhe dashurinë për atdheun;

“Luletë e verësë” (1890) – përmbledhje me poezi lirike, filozofike dhe atdhetare;

“Istori e Skënderbeut” (1898) – poemë epike kushtuar heroit kombëtar;

“Ëndërrime” – lirika në persisht;

“O alithis pothos ton Skyperaton” (Dëshira e vërtetë e shqiptarëve, 1886) – poemë në gjuhën greke që pasqyron idealin e lirisë shqiptare.

Krijimtaria e Frashërit vazhdon të botohet, lexohet dhe studiohet si një gur themeli i letërsisë shqipe dhe i vetëdijes kombëtare.

Naim Frashëri ndërroi jetë në Stamboll më 20 tetor 1900. Në vitin 1937, eshtrat e tij u sollën në atdhe dhe sot prehen me nderime në Memorialin e Rilindësve Kombëtarë në Tiranë. /A.Z/UBT News/

Të ftohtit gjatë stinëve të dimrit mund ta bëjë lëkurën tuaj më të yndyrshme, duke ndikuar kështu edhe tek flokët.

Larja e flokëve gjatë dimrit mund të jetë e bezdishme, prandaj duke i larë më rrallë ato pa dyshim që duken më të yndyrshme.

Gjatë stinës së dimrit, disa njerëzve u pëlqen të bëjnë dush nën ujë të nxehtë, duke mos e ditur se kjo mund t’i bëjë flokët më të yndryshme.

Gjithashtu, shkaktar i yndyrës në flokë mund të jetë edhe përdorimi i një shampo të gabuar.

Një tjetër faktor është edhe vendosja e kapeleve, sepse mbështjellja e kokës për orë të gjata mund të shkaktojë djersitje më të madhe, gjë që i bën flokët të duken më të yndyrshëm dhe çon në shfaqjen e zbokthit. /A.Z/UBT News/

Muzeu “Vendi i Dëshmisë dhe i Kujtesës” në Shkodër po tërheq gjithnjë e më shumë vizitorë, si vendas ashtu edhe të huaj. Vizitorët shprehen se ndihen të prekur nga historia që paraqitet aty, pasi muzeu ruan kujtimet e një periudhe të errët të komunizmit në Shqipëri.

“Jam nga Gjermania, nga një qytet i vogël pranë Berlinit. Kjo është hera jonë e parë që vizitojmë Shqipërinë, ajo që më tërheq më shumë është historia e këtij vendi. Sigurisht, peizazhet dhe natyra janë të mrekullueshme, por muzeu më ka ndihmuar të kuptoj shumë nga e kaluara e Shqipërisë”, tha një vizitor.

Një tjetër vizitor shtoi: “Është jashtëzakonisht interesante të ndjekësh zhvillimin e ngjarjeve gjatë 2000 viteve të fundit, dhe veçanërisht ndryshimet e fundit 100-vjeçare. Është vërtet mbresëlënëse.”

“Vlerësoj shumë shpjegimet mbi historinë e vendit, dhe kemi respekt për rrugën që ka ndjekur Shqipëria sot. Është një vend i mrekullueshëm për t’u vizituar. Atmosfera autentike dhe dëshmitë e ish-të përndjekurve politikë e bëjnë muzeun një pikë të rëndësishme reflektimi dhe njohjeje me të kaluarën”, tha një vizitor tjetër gjatë vizitës së tij.

Në guidën turistike të Shkodrës, përveç Muzeut Historik, Kalasë “Rozafa” dhe Muzeut Kombëtar të Fotografisë “Marubi”, përfshihet edhe Muzeu i Dëshmisë dhe i Kujtesës.

I vendosur në ambientin e ish-degës së Punëve të Brendshme gjatë periudhës komuniste, muzeu është unik në Shqipëri. /A.Z/UBT News/