Lajmet

Talibanët u kthyen – çka tash?

Qeveria në Kabul, që njihej ndërkombëtarisht, gjerësisht ka kolapsuar.

Published

on

Situata në kryeqytetin afgan, Kabul po ndryshon shpejt teksa talibanët kanë hyrë në qytet dhe kanë marrë kontrollin e shumicës së qytetit, përfshirë edhe të Pallatit presidencial. E gjithë kjo ndodhi derisa presidenti afgan, Ashraf Ghani u largua nga shteti dhe forcat e sigurisë në qytet u larguan.

Edhe pse shumëçka nuk dihet, janë disa pyetje kyçe për shtetin e shkatërruar nga lufta teksa grupi militant islamik merr kontrollin e të gjithë shtetit.

Çfarë ndodhi me Qeverinë afgane të zgjedhur në mënyrë demokratike?

Qeveria në Kabul, që njihej ndërkombëtarisht, gjerësisht ka kolapsuar.

Presidenti Ashraf Ghani u largua nga Afganistani më 15 gusht, efektivisht duke ua dhënë pushtetin talibanëve, teksa luftëtarët rrethuan Kabulin dhe më vonë hynë në qytet. Ai arriti në Taxhikistan dhe raportohet se ka udhëtuar menjëherë në një shtet të tretë.

Anëtarët kyçë të administratës së Ghanit – përfshirë zëvendëspresidentin e parë, Amrullah Saleh, një kritik i ashpër i talibanëve; Këshilltarin për siguri kombëtare, Hamdullah Mohib; dhe Fazel Fazly, kreun e zyrës administrative të presidentit – gjithashtu janë larguar nga shteti.

Disa zyrtarë të lartë qeveritarë, përfshirë edhe ministra të kabinetit qeverisës, vazhdojnë të jenë në qytet.

Kush po udhëheq tani?

Forcat e sigurisë afgane duket se pjesërisht kanë nën kontroll qytetin, por mbrëmjen e 15 gushtit u raportua se talibanët me shpejtësi po e marrin kontrollin e kryeqytetit.

Pasi fillimisht u zotuan se nuk do të hynin në qytet, talibanët thanë se kanë dërguar luftëtarët në “disa zona” të qytetit, për siç thanë, mbajtur rendin, për shkak të pretendimeve se mund të ketë plaçkitje.

Ka pasur raportime për të shtëna sporadike në qytet, por duket se nuk ka pasur ndonjë luftim të madh.

Disa ushtarë afganë dhe zyrtarë policorë janë parë duke u larguar nga postet e tyre, duke hequr uniformat dhe duke ikur, pa dorëzuar armët.

Komandantët talibanë shpejt morën kontrollin e të gjitha ndërtesave qeveritare dhe ata janë parë brenda Pallatit presidencial, që gjendet në qendër të Kabulit. Ata janë parë duke hequr flamurin afgan, që si duket ishte i vendosur në zyrën e Ghanit.

Aeroporti ndërkombëtar i Kabulit ende kontrollohet nga disa mijëra forca amerikane, që po mbajnë të sigurta fluturimet për evakuimin e diplomatëve të huaj, qytetarëve të huaj dhe afganëve që kanë punuar me entitetet e huaja.

Omar Samad, ish-diplomat afgan në Evropë tha se “ka njësi të sigurisë gjithandej, por nuk ka komandant të përgjithshëm pasi kreu i shtetit u largua nga vendi”.

Hamid Karzai, ish-presidenti afgan, më 15 gusht ka njoftuar për krijimin e “këshillit koordinues”. Ai tha se ky trup do të mbikëqyrte transferimin paqësor të pushtetit.

Në këtë këshill, përveç Karzait bën pjesë edhe Abdullah Abdullah, që është zyrtari i dytë më i lartë i Qeverisë në Kabul dhe Hekmatyar Gulbuddin, një prej ish-komandantëve më famëkeq afganë dhe ish-lider i militantëve.

“Duket se ky këshill është përgjegjës”, tha Ali Adili, hulumtues në Rrjetin e Analizave të Afganistanit, një organizatë e pavarur në Kabul.

“Por, është e paqartë se kush e ka autorizuar këtë këshill”, shtoi ai. “Formimi i këshillit ende nuk e ka siguruar popullin e Kabulit”.

U bë edhe më e paqartë nëse këshilli do të formohej teksa talibanët nisën të hynin në Kabul më 15 gusht.

Çfarë qeverie pritet të formohet?

Ministri i Brendshëm i Afganistanit, Abdul Sattar Mirzakawal tha se pushteti do të dorëzohej te një administratë kalimtare.

Por, talibanët duket se kanë refuzuar këto pretendime, duke insistuar se grupi pret që ta marrë pushtetin e plotë.

“Kam frikë se talibanët do ta marrin pushtetin direkt ose do të kenë një qeveri të përkohshme, që praktikisht do të udhëhiqet nga ta”, tha Haroun Rahimi, profesor në Universitetin amerikan të Afganistanit në Kabul.

“Në atë rast, sistemi i ardhshëm politik ka pak gjasa të jetë gjithëpërfshirës duke bërë që shumë afganë ta perceptojnë atë si të imponuar dhe jolegjitim”, shtoi ai.

Zyrtarët amerikanë thanë se Uashingtoni nuk do ta njohë një qeveri të talibanëve nëse grupi militant merr pushtetin me forcë.

Talibanët më herët kanë thënë se preferojnë një qeveri kalimtare, nëse Ghani jep dorëheqje. Por, është e paqartë nëse ata do të vazhdojnë ta mbajnë premtimin për formimin e qeverisë kalimtare.

“Tani që Ghani është larguar, ne do ta dimë nesër ose pas dy ditësh nëse do të ketë sistem me bazë të gjerë apo sistem njëpartiak, edhe pse shenjat tregojnë se do të ketë një periudhë me qeverisje kalimtare, që do të jetë më përfshirëse”, tha Samad.

Torek Farhadi, ish-këshilltar i Qeverisë afgane, tha se nëse do të ketë një periudhë kalimtare të qeverisjes, që do të jetë më gjithëpërfshirëse, talibanët me gjasë do ta dominojnë atë, por sipas tij, mund të ketë hapësirë edhe për aktorë të tjerë politikë, edhe pse ai pret që personalitete më pak të njohur dhe hisedarë, në vend të figurave aktuale të elitës politike në Kabul, të jenë pjesë e kësaj qeverie.

“Talibanët me gjasë do të formojnë një qeveri sipas dëshirës së tyre, me përfaqësues nga të gjitha provincat dhe grupet etnike, por jo domosdoshmërish ata do të jenë figura politike që ne i njohim”, tha Farhadi.

Po në periudhë më afatgjatë?

Qeveria e dominuar nga talibanët në Kabul ka gjasa që të formohet, thonë analistët.

Gjatë udhëheqjes së talibanëve, pushteti ishte i centralizuar në duart e “Amir ul-Momineen” ose liderit të besimtarëve. Lideri suprem ishte kreu i shtetit dhe kishte autoritet të plotë. Ai ishte Mullah Omari, lideri shpirtëror i talibanëve dhe themeluesi i këtij grupi.

Talibanët kanë refuzuar demokracinë dhe zgjedhjet, duke i cilësuar këto procese si “importe të huaja”.

Është ende e paqartë nëse talibanët do të rivendosin regjimin brutal, që kishin në të kaluarën.

Kur kanë udhëhequr nga Afganistanin nga 1996 deri më 2001, fundamentalistët islamikë shtypën gratë, masakruan minoritetet etnike dhe fetare dhe ndaluan muzikën dhe televizionin.

Indikacionet e para sugjerojnë se militantët do të rivendosin shumicën e ligjeve shtypëse dhe të kthejnë mbrapsht politikat e Kabulit – siç kanë bërë edhe në qytetet e tjera që kanë marrë nën kontroll në mbarë Afganistanin.

Grupi ekstremist kishin ndaluar gratë që të punojnë jashtë shtëpive të tyre, kishin kufizuar edukimin e vajzave dhe nuk lejonin që gratë të dalin nga shtëpia pa u shoqëruar nga një anëtar mashkull i familjes. Ka pasur disa raportime se gratë e reja janë detyruar që të martohen me luftëtarët talibanë.

Përkundër gjithë këtyre, militantët kanë tentuar që të portretizojnë se janë më të moderuar, duke premtuar se do të respektojnë të drejtat e grave dhe do të mbrojnë të huajt dhe afganët.

“Ne i sigurojmë njerëzit, veçanërisht në qytetin e Kabulit, se pronat e tyre dhe jeta e tyre janë të sigurta”, tha më 15 gusht, zëdhënësi i talibanëve, Suhail Shaheen.

Me çka mund ta kushtëzojnë fuqitë e huaja një qeveri të talibanëve që të sigurohen se militantët respektojnë të drejtat e njeriut?

Fuqitë perëndimore më herët janë zotuar se do të jenë të angazhuara në Afganistan edhe pasi të gjitha trupat ndërkombëtare do të largohen më 31 gusht.

“Është thelbësore, siç kemi premtuar, që komuniteti ndërkombëtar të mos largohet dhe të braktisë Afganistanin siç ka ndodhur nga viti 1989 deri më 2001”, tha Samad.

“Po ashtu, është imperative që talibanët të sillen në atë mënyrë që të kenë vëmendjen dhe mbështetjen ndërkombëtare, veçanërisht sa u përket politikave të tyre për të drejtat e njeriut dhe të drejtat gjinore dhe liritë themelore, siç është liria e shprehjes”, shtoi ai.

Analistët thonë se Shtetet e Bashkuara dhe fuqitë e tjera të huaja mund të ndikojnë në sjelljen e talibanëve, duke iu ofruar ndihmë ndërkombëtare për vendin e varfër, por edhe duke e njohur këtë grup.

Vëzhguesit thonë se Uashingtoni po vë bast që talibanët do të ngurojnë të sundojnë si një parti ndërkombëtare, siç bën në vitet e 90-ta.

Por, është e paqartë nëse legjitimiteti ndërkombëtar është ende i rëndësishëm për talibanët, marrë parasysh se ata kanë marrë pothuajse tërë territorin e Afganistanit. Deri më 15 gusht, ky grup ka kontrollin e 27 prej 34 provincave afgane.

“Nëse talibanët tregojnë se nuk janë të interesuar që të fitojnë legjimitetin e brendshëm përmes një qeverive gjithëpërfshirëse, atëherë legjitimiteti ndërkombëtar mund të jetë një prej burimeve që mund të përdoren për t’i kushtëzuar ata”, tha Rahimi.

Aktualitet

ShSKUK në Spitalin e Pejës: Është bërë funksionalizimi i pajisjeve të avancuara diagnostike

Published

on

Shërbimi Spitalor Klinik dhe Universitar i Kosovës (ShSKUK) ka njoftuar se me përkrahjen buxhetore të ShSKUK-së, në Spitalin e Përgjithshëm të Pejës, janë kryer ndërhyrjet e nevojshme teknike dhe është bërë funksionalizimi i pajisjeve të avancuara diagnostike.

Rezonanca Magnetike dhe Rentgeni Digjital janë rregulluar dhe tashmë janë në dispozicion të qytetarëve të rajonit të Pejës, duke u mundësuar atyre që të marrin shërbime moderne dhe të sigurta brenda këtij institucioni shëndetësor.

“ShSKUK kërkon mirëkuptimin e qytetarëve për periudhën kur këto shërbime nuk ishin në shërbim të pacientëve, për shkak të procedurave të domosdoshme të prokurimit dhe kohës që kërkojnë ato”, thuhet në njoftim.

ShSKUK thotë se mbetet e përkushtuar që përmes përkrahjes buxhetore dhe investimeve të vazhdueshme, të përmirësojë infrastrukturën dhe cilësinë e shërbimeve në të gjitha spitalet e përgjithshme dhe institucionet tjera përbërëse.

Continue Reading

Aktualitet

OEK do të dorëzojë padi në Gjykatën Supreme kundër shkyçjeve të bizneseve nga energjia

Published

on

Kryetari i Odës Ekonomike të Kosovës, Lulzim Rafuna, paralajmëroi se sot do të dorëzohet padi në Gjykatën Supreme, duke kundërshtuar vendimin e Zyrës së Rregullatorit për Energji (ZRRE) për shkyçjen e qindra bizneseve nga rrjeti elektrik.

Ai tha se Oda Ekonomike e Kosovës do të përdorë hapësirën ligjore për të mbrojtur bizneset anëtare.

“Si Oda ne sot në emër të anëtarëve të OEK-ut do ta shfrytëzojmë rastin të shkojmë me kërkesë padi në Gjykatën Supreme, lënda është kompletuar, sot do të dorëzohet në administratën e Gjykatës Supreme. Do të kërkojmë të drejtën që na njeh ligji, në emër të bizneseve. Ne si OEK nuk e kemi gëzuar të drejtën për të shkuar në Gjykatë Komerciale në emër të bizneseve, por në Gjykatën Supreme kemi gjetur hapësirë ligjore që mundemi me shkuar,” tha ai.

Rafuna tha se procesi është zhvilluar me veprime të kundërligjshme dhe të padrejta, të cilat sipas tij kanë dëmtuar rëndë ekonominë e vendit.

Sipas tij ndërprerjet e bëra gjatë uikendit i kanë ekspozuar bizneset si të ishin të paligjshme, gjë që, sipas tij, është e papranueshme.

“Në këtë proces kanë ndodhur shumë veprime të kundërligjshme, shumë veprime të pa menduara mirë dhe jo të drejta. Përveç që të kundërligjshme dhe të dëmshme që i kemi arsyetuar shumë herë, nuk ka qenë e drejtë që energjia elektrike të ndërpritet ditën e shtunë kur është uikend e që biznesi të jetë deri sot pa energji elektrike dhe të mos ketë mundësi të bëjë asgjë. Gjatë uikendit na kanë informuar që me polici ju kanë shkuar, ju kanë krijuar një imazh shumë të keq sikur të jenë biznese kriminale, se jo biznese shumë të ndershme që kanë paguar tatim dhe çka ka pasur të bëhet një shkëputje e energjisë elektrike”, tha Rafuna.

Ai bëri të ditur se sipas të dhënave të OEK-ut deri më tani janë shkyçur nga energjia elektrike rreth 450 biznese dhe se pritet që numri të rritet.

Ai shtoi se dëmet për bizneset janë të pariparueshme dhe akuzoi ZRRE-në për veprime të dhunshme.

Vendimi për liberalizimin e tregut ka hyrë në fuqi më 1 qershor 2025, sipas të cilit të gjitha kompanitë me më shumë se 50 punëtorë ose me qarkullim mbi 10 milionë euro në vit janë të obliguara të kalojnë në tregun e hapur. Për të mos mbetur pa energji gjatë kësaj periudhe tranzitore, bizneset u furnizuan përkohësisht nga KEK si Furnizues i Mundësisë së Fundit.

Continue Reading

Aktualitet

Elezi nga KQZ: Jemi në proces verifikimi për certifikimin e kandidatëve

Published

on

Prej 104 subjekteve politike që kërkuan nga Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ) certifikimin e kandidatëve të tyre për pjesëmarrje në zgjedhjet lokale, edhe 46 të tjera me kandidatë të shumtë janë në pritje të vendimmarrjes së këtij institucioni.

Në mesin e tyre janë edhe partitë e mëdha parlamentare, të cilat kanë kërkuar certifikimin e kandidatëve që do të garojnë në pothuajse të gjitha komunat e Republikës së Kosovës.

Zëdhënësi i KQZ-së, Valmir Elezi, ka treguar se KQZ është duke vazhduar procesin e certifikimit dhe këtë javë pritet që ky institucion të vendos për pjesën e mbetur, që në fakt përbën numrin më të madh të kandidatëve.

“KQZ nuk ka shqyrtuar ende për 46 subjekte politike, prej të cilave 33 parti politike, dy koalicione, një iniciativë qytetare dhe tetë kandidatë të pavarur. Pas pranimit të këtyre aplikimeve, janë ndërmarrë hapat ligjorë që në bashkëpunim me institucionet e ndryshme shtetërore të verifikohet përshtatshmëria e kandidatëve. Pasi të përmbushet ky detyrim ligjor, Zyra për Regjistrim, Certifikim dhe Kontrollin Financiar të Subjekteve Politike do të përgatisë rekomandimet dhe do t’i paraqesë në mbledhje të KQZ-së dhe anëtarët e KQZ-së do të marrin vendime lidhur me këto aplikime”, tha Elezi.

Gjatë javës së kaluar, KQZ ka arritur të certifikojë 58 subjekte politike, ndërsa 2 iniciativa qytetare janë refuzuar. Sipas të dhënave të KQZ-së, numri i kandidatëve që deri më tani janë certifikuar dhe që do të jenë pjesë e garës zgjedhore është mbi 500.

“Nga 104 subjekte aplikuese, deri më tani KQZ ka certifikuar 58 subjekte politike, prej të cilave janë 31 iniciativa qytetare dhe 27 kandidatë të pavarur. Numri i përgjithshëm i kandidatëve, që përfaqësojnë këto subjekte politike, është 510 prej të cilëve 34 kandiatë për kryetarë të komunave dhe 476 për anëtarë të kuvendeve komunale. Nga shqyrtimet e deritashme KQZ-ja, nuk ka certifikuar dy iniciativa qytetare, për shkak të vërejtjeve që janë dhënë në mbledhje publike të KQZ-së”, shtoi Elezi.

Sipas nenit 30 të Ligjit për zgjedhjet e përgjithshme, një person nuk mund të certifikohet si kandidat nëse ai apo ajo është funksionar me status të veçantë në bazë të ligjit në fuqi për Zyrtarët Publikë, anëtar i shërbimit të jashtëm dhe përfaqësues diplomatik, kryesues apo anëtar i KQZ-së dhe Komisionit Komunal të Zgjedhjeve, zyrtar i PZAP-it, me anë të vendimit të gjykatës, duke përfshirë edhe vendimin e PZAP-it, i është hequr e drejta për të qenë kandidat, është dënuar në tre vjetët e fundit me vendim gjyqësor të formës së prerë për vepër penale, me një ose më shumë vjet burgim efektiv, ka dështuar të paguajë gjobën e vënë nga PZAP-i, ose KQZ-ja ose ka dështuar t’i përmbahet ndonjë urdhri të PZAP-it.

Zgjedhjet lokale në Kosovë mbahen me 12 tetor.

Continue Reading

Aktualitet

Kuçi: Për të ikur vëmendjen nga trazirat në Serbi, Vuçiq bën veprime agresive kundrejt Kosovës 

Published

on

Protestuesit në Serbi me revoltën e tyre kanë shprehur tendencën që kjo protestë të kalojë në luftë civile, nëse qeveria nuk realizon kërkesat e tyre. Kështu thotë hulumtuesi në Institutin për Studime të Luftës Hibride “Octopus”, Gurakuç Kuçi.

Ai thekson se rrahjet dhe incidentet e vazhdueshme ndaj protestuesve po ndodhin me urdhrin e presidentit serb Aleksander Vuçiq dhe i quan manipulime deklaratat e Vuçiqit, përmes së cilave ai akuzon Perëndimin se po ndihmojnë financiarisht protestuesit në Serbi.

“Atje (Serbi) protestuesit me revoltën që e kanë bërë ditëve të fundit kanë shprehur që mund të ketë tendenca të dukshme që nëse qeveria nuk merr masat e duhura për të realizuar kërkesat e tyre, atëherë mund të eskalojë edhe në një luftë civile. Por, akoma nuk mund të themi që Serbia është në luftë civile pasi nuk kemi protestues të armatosur, të cilët kanë armët e tyre e po ashtu kanë edhe një në thonjëza ‘regjiment sulmues’ dhe po ashtu nuk kemi edhe një qeveri e cila ka filluar të jetë në anarki të plotë në Serbi”, thotë Kuçi.

Kuçi potencon se presidenti serb po i përdor këto interesa për të ushtruar presion ndaj BE-së dhe Perëndimit, duke akuzuar këto vende për financim dhe mbështetje të protestuesve, gjë që, sipas tij, përbën manipulim dhe rrezik për përçarje.

Mbi thë gjitha ai thekson se për të larguar vëmendjen nga trazirat që po ndodhin në Serbi, presidenti Vuçiq vepron kundrejt Kosovës apo bën veprime agresive ndaj shteteve përreth saj.

Këtu, Kuçi përmend arrestimet e njëpasnjëshme kohëve të fundit të kosovarëve nga autoritetet serbe.

“E kemi parë që gjithmonë kur Vuçiqi ka një problem me çështje të brendshme, atëherë i sulen çështjes së Kosovës, vepron kundrejt Kosovës apo bën veprime agresive ndaj shteteve përreth saj. Edhe në rastet e më hershme Vuçiqi dhe BIA serbe në koordinim vepruan kundrejt Kosovës duke i arrestuar disa njerëz për shkak të çështjeve të hakmarrjes për shkak se u zbulua një rrjet i inteligjencës së Serbisë dhe tani po ashtu kur filluan të ndodhnin protestat në Serbi ai mori veprime të ngjashme. Ata dëshirojnë vazhdimisht ta mbajnë fokusin jashtë protestave në Serbi që po ndodhin atje dhe po ashtu ta ngrisin çështjen e problemit të Kosovës sa më lartë”, thotë Kuçi.

Ndërkaq, kujtojmë se protestat në Serbi kanë nisur në nëntor të vitit 2024 dhe janë shtrirë veçanërisht në Beograd dhe qytete të tjera kryesore.

Ato organizohen kryesisht nga studentë dhe qytetarë të pakënaqur me qeverisjen aktuale, duke kërkuar zgjedhje të parakohshme parlamentare, llogaridhënie për korrupsion dhe tragjedi të ndryshme, si dhe reforma në sistemin politik.

 

 

Continue Reading

Të kërkuara