Lajmet

Studimi hedh poshtë një nga idetë kryesore për inteligjencën

Published

1 year ago

October 28, 2023

UBT news

Është një besim i përhapur se aftësia për të zgjidhur detyrat shpejt është një shenjë e inteligjencës së lartë, domethënë se rezultatet më të larta të inteligjencës shoqërohen me përpunim më të shpejtë të informacionit. Një nga pasojat e një mendimi të tillë është se njerëzit me aftësi më të ulëta njohëse shpesh quhen të ngadaltë.

Megjithatë, një studim i kryer në Gjermani dhe i botuar në revistën “Nature Communications” sfidoi këtë besim pasi tregoi se njerëzve me aftësi më të larta njohëse u duhet më shumë kohë për të zgjidhur detyra komplekse.

Studimi zbuloi gjithashtu se ekziston një lidhje midis aftësisë për zgjidhjen e problemeve dhe dallimeve në lidhjen e trurit dhe sinkronizimin midis lobeve frontale dhe parietale të trurit.

Së fundi, gjetjet sugjerojnë se ka një farë shkëmbimi midis shpejtësisë dhe saktësisë në proceset njohëse dhe theksojnë rëndësinë e të menduarit më të ngadaltë dhe më të mundimshëm për zgjidhjen e problemeve të vështira dhe marrjen e vendimeve më të mira.

Kritika e testeve të inteligjencës

Psikologët janë marrë me inteligjencën për më shumë se një shekull, por ata ende nuk kanë arritur një konsensus të qartë se çfarë është dhe si të matet më mirë. Për më tepër, disa madje vënë në dyshim vlefshmërinë e testeve të krijuara për ta matur atë.

Disa nga kundërshtimet kryesore ndaj testeve të standardizuara të inteligjencës përfshijnë:

Rëndësia: Disa kritikë vënë në dyshim nëse testet e IQ janë treguesit më të mirë të aftësisë për të përballuar në botën reale.

Besueshmëria: Është treguar se rezultatet e testit të IQ mund të kenë gabime dhe mund të ndryshojnë në varësi të ditës, kushteve të testimit dhe madje edhe marrëdhënies me testuesit. Megjithatë, psikologët theksojnë se testet e mira të inteligjencës janë ndër më të besueshmet në psikologji me një faktor 0.9 (në një shkallë nga 0 në 1). Ata besojnë se bëhet fjalë për cilësinë e analizave.

Paragjykimi: Që nga fillimet e testimit të IQ-së, kritikët i kanë rezistuar aplikimit të testeve për popullata të ndryshme nga ato për të cilat testet janë zhvilluar dhe standardizuar. Për shembull, Robert Sternberg, një psikolog amerikan i njohur për teoritë e tij mbi dashurinë, inteligjencën dhe krijimtarinë, tregoi se njohja varet nga kultura dhe se përkufizimet e sjelljes inteligjente në testet moderne të IQ kanë një paragjykim të nënkuptuar perëndimor.

Shpejtësia si masë konstante

Pavarësisht nga këto mosmarrëveshje, një ide rreth inteligjencës – që rezultatet më të mira në testet e inteligjencës lidhen me përpunimin më të shpejtë të informacionit ose “shpejtësinë mendore” – u shfaq shumë herët dhe ka vazhduar për një kohë shumë të gjatë, pjesërisht falë studimeve të shumta që e kanë mbështetur atë. Megjithatë, një studim i ri ka treguar se edhe kjo ide ka shumë të ngjarë të mos jetë plotësisht e saktë ose se ka përjashtime shumë domethënëse nga ky rregull.

Çfarë treguan rezultatet e studimit?

Studimi gjerman zbuloi se njerëzit me rezultate përgjithësisht më të larta në testet e inteligjencës kanë nevojë për më shumë kohë për të zgjidhur problemet komplekse, pasi ata kanë më pak gjasa të shpejtojnë në përfundime.

Një ekip shkencor nga Spitali Universitar Charité-Universitätsmedizin Berlin, një institucion prestigjioz që krenohet me më shumë se gjysmën e të gjithë fituesve gjermanë të çmimit Nobel në fiziologji ose mjekësi, ekzaminoi të dhënat nga 1.176 pjesëmarrës në Projektin Human Connectome, duke analizuar marrëdhënien midis rezultateve të inteligjencës dhe reagimit – koha në testin e arsyetimit të matricës Penn, i cili përbëhet nga një grup detyrash gjithnjë e më të vështira për përputhjen e modeleve.

Rezultatet treguan se njerëzit me rezultate më të larta të inteligjencës, nga njëra anë, i zgjidhnin më shpejt problemet e thjeshta, ndërsa nga ana tjetër, u duhej më shumë kohë për të zgjidhur detyra të vështira.

Autorët besojnë se ata shpenzuan më shumë kohë duke hulumtuar rregullat e fshehura në detyra përpara se të arrinin në zgjidhjen e duhur.

Aktualitet

Tentimvrasja në Pejë, i dyshuari në arrati

Published

16 hours ago

April 23, 2025

Albina Zeneli

Policia e Kosovës ka njoftuar se i dyshuari për rastin e tentimvrasjes në Pejë, të martën, është në arrati.

Në raportin 24-orësh të Policisë, bëhet e ditur se pas rastit viktima ka folur në Polici. Sipas raportit, ai ka treguar se ka ikur nga vendi i ngjarjes, pasi i dyshuari ka shtënë me armë.

“VRASJE NË TENTATIVË. Rr. Vëllezërit Gërvalla, Pejë 22.04.2025 – 12:18. Viktima mashkull kosovar, ka informuar se i dyshuari mashkull kosovar, pas një mosmarrëveshje ka shtënë me armë zjarri prapa tij, pastaj viktima nga paniku është larguar nga vendi i ngjarjes. I dyshuari gjendet në arrati. Rasti është duke u hetuar”, thuhet në njoftim.

Aktualitet

Seanca konstituive vazhdon të premten në ora 10:00

Published

17 hours ago

April 23, 2025

Albina Zeneli

Kryesuesi i seancës konstituive, Avni Dehari, e ka ndërprerë seancën pasi dështoi të votohet Albulena Haxhiu si kryeparlamentare.

Ai tha se seanca do të vazhdojë sërish më 25 prill në ora 10:00.

“Në sallë kanë votuar 57 deputetë për, 46 kundër dhe 3 kanë abstenuar. Në bazë të rezultateve të votimit nuk kalon kandidatja për kryetare dhe seanca ndërpitet për të premtën 25 prill në ora 10:00”, tha Dehari.

Aktualitet

Burimet e Vatikanit zbulojnë detaje të momenteve të fundit të Papës

Published

17 hours ago

April 23, 2025

Albina Zeneli

Burime nga Vatikani kanë dhënë më shumë detaje për momentet e fundit të Papës.

Bëhet e ditur se të hënën në mëngjes, Papa u zgjua rreth orës 6 të mëngjesit dhe ishte mirë për të paktën një orë.

Por rreth orës 7 të mëngjesit, njësia mjekësore e Vatikanit mori një telefonatë urgjente nga apartamenti i tij në Casa Santa Marta.

Zyrtarët e Vatikanit konsideruan një transferim urgjent në Spitalin Gemelli në Romë dhe burime policore kanë konfirmuar se kanë marrë një kërkesë urgjente për shoqërim policor nga Vatikani pas orës 7 të mëngjesit, shkruan Skynews.

Mësuam më herët sot se infermierja personale e Papës Massimiliano Strappetti e pyeti atë përpara paraqitjes së tij të së dielës së Pashkëve nëse mendonte se mund ta menaxhonte atë.

Papa kishte insistuar se ishte në rregull. Më pas, Papa e falënderoi dhe i tha: “Faleminderit që më ktheve në shesh”.

Më pas ai kaloi një pasdite “të qetë” të së dielës dhe shijoi darkën e tij, bëhet e ditur nga Vatikani.

Lajmet

Si të ngrini produktet e qumështit pa humbur shijen?

Published

1 day ago

April 22, 2025

Albina Zeneli

Edhe produktet e qumështit mund të ngrihen, dhe kryesisht të mos e ndryshojnë teksturën dhe shijen. Zbuloni se cilat janë truket për ngrirje të duhur të produkteve të qumështit.

Në këtë mënyrë do ta zgjasni afatin e qumështit, djathit dhe produkteve të tjera, por disa prej tyre nuk ka kuptim të ngrihen, sepse pas shkrirjes nuk do ta kenë të njëjtën shije.

Truket që funksionojnë:

Ai reagon mjaft mirë ndaj ngrirjes. Atë mund ta “paketoni” në shishe plastike dhe ta vendosni në ngrirës.

E shkrini në frigorifer. Nëse e keni ngrirë qumështin e papërpunuar të pavluar, më së miri është ta vendosni (të shkrirë) në një tigan në shporet (në temperaturë mesatare) dhe të lihet të vlojë. (Bëni kujdes, qumështi është “mashtrues”, – ai mund të vlojë shpejt).

Mos e pini qumështin derisa të shkrihet, yndyrat dhe pjesa e lëngshme nuk shkrihen në të njëjtën kohë, po të shkrihej qumështi do mbetej vetëm një përzierje e bardhë e holluar me ujë. Vetëm lëreni të shkrihet ngadalë dhe përzieni para se ta përdorni. Ai do ta ketë të njëjtën shije sikurse kur e keni blerë.

Djathërat

Edhe djathërat mund t’i ngrini lehtë, bëni kujdes me shkrirjen. Në qoftë se përdorni djathë të fortë e doni ta përdorni në ushqimin ku duhet të shkrihet, vetëm vendoseni të ngrirë, në salca dhe supa. Atë mund ta imtësoni edhe të ngrirë mbi pica a ndonjë ushqim tjetër dhe vetëm e lini në furrë për disa minuta.

Nuk do duhej ta shkrini në frigorifer, sidomos djathërat e forta, se fillojnë të shpërbëhen, nëse e shkrini në temperaturë dhome, e vendosni në frigorifer për një orë ose dy para se ta përdorni. Ai do të jetë pothuajse i njëjtë si kur e keni blerë. Djathërat tjerë do t’i shkrini në frigorifer, si djathi i dhisë, krem djathi.

Ato mund t’i konsumoni pa ndonjë përgatitje të veçantë kur të shkrihen. Djathi i shtëpisë reagon në mënyrë të ngjashme me qumështin. Duhet ta keni parasysh që shtrihet kur ngrihet, bëni kujdes në çfarë do ta vendosni kur ta vendosni në frigorifer, opsioni më i mirë janë enët plastike.

Lëreni atë të shkrihet në frigorifer.

Gjalpi

Nuk ka asgjë më të thjeshtë. Vetëm vendoseni në ngrirës, dhe më pas nxirreni të shkrihet në frigorifer apo vetëm përdoreni një pjesë (sikurse në gjendje të shkrirë), dhe pjesën tjetër kthejeni në frigorifer. (Nëse gjalpi është në ulje çmimi, blijeni në sasi më të madhe dhe ngrijeni).

Ajka

Për këtë produkt të qumështit nuk rekomandohet ngrirja. Kur e shkrini në frigorifer mund ta hani pa ndonjë rrezik, por ajo do të jetë e shpërbërë dhe krejtësisht ndryshe. Më së miri është që ngrirjen e ajkës ta anashkaloni dhe atë ta përdorni të freskët.