Njerëzit e kanë të vështirë të thonë jo, kryesisht nga frika e mosmarrëveshjeve.
Ndërsa punonte si studente e diplomuar në qytetin e Nju Jorkut, Vanessa Bohns iu dha puna e frikshme e mbledhjes së të dhënave të anketës në Penn Station si pjesë e një projekti kërkimor akademik. Sa herë që i afrohej një kalimtari, ajo priste të dëgjonte një psherëtimë zemërimi ose një fyerje të pëshpëritur. Megjithatë përgjigjet e këqija vinin rrallë; shumë më tepër njerëz ishin të gatshëm t’u përgjigjeshin pyetësorëve nga sa priste ajo.
A ishte e mundur, pyeti ajo, që shumica prej nesh të nënvlerësojnë gatishmërinë e të tjerëve për t’iu përgjigjur kërkesave tona?
Gjatë dekadës në vijim, ajo kreu studime të shumta që konfirmuan se kjo ishte vërtet kështu: në shumë situata të ndryshme, njerëzit shpesh kanë shumë më tepër gjasa të bashkëpunojnë sesa supozojmë.
Shpesh, njerëzit na binden vetëm sepse e kanë shumë të vështirë të thonë jo, edhe kur nuk ndihen rehat me kërkesat tona.
Puna e Bohns – të cilën ajo tani është kthyer në një libër të ri, “Ju keni më shumë ndikim sesa mendoni” – bazohet në kërkimin e Ellen Langer në Universitetin e Harvardit nga vitet 1970. Në studimin e saj, pjesëmarrësit u përpoqën të kalonin radhën për fotokopjuesin në bibliotekën e universitetit. Siç mund të shpresoni, një numër i madh ranë dakord nëse personi që bën kërkesën kishte një justifikim të mirë. Nëntëdhjetë e katër përqind e njerëzve i lejuan ata të vazhdonin nëse pjesëmarrësi tha se ishin “në nxitim” – krahasuar me 60% kur personi nuk ofroi asnjë arsye për kërkesën e tyre.
Megjithatë, çuditërisht, pothuajse po aq njerëz – 93% – e lejuan pjesëmarrësin të shkonte përpara nëse ai thoshte se “duhen të bëjë disa kopje”, gjë që në të vërtetë nuk është fare justifikim. Eksperimenti sugjeroi që njerëzit nuk u kushtojnë vëmendje detajeve të asaj që dikush thotë, dhe për këtë arsye ata mund të ndikohen nga një shpjegim sipërfaqësor.
Hulumtimi i vetë Bohns mbi ndikimin dhe pajtueshmërinë filloi në fund të viteve 2000. Eksperimenti i parë u përpoq të përsëriste përvojën e saj në Penn Station: pjesëmarrësit duhej t’u afroheshin të huajve në kampusin universitar dhe t’u kërkonin atyre të plotësonin një anketë. Gjithçka që ata mund të thoshin ishte “A do të plotësoni një pyetësor?”
Në një eksperiment tjetër, pjesëmarrësit që dilnin nga laboratori duhej t’i kërkonin një të huaji që t’i ecte në një palestër aty pranë, duke u shpjeguar se nuk mund ta gjenin. Kur ata kryen detyrën, ata zbuluan se rreth një në çdo dy persona u ofrua të dilte nga rruga për të ndihmuar. “Ata dilnin të frikësuar dhe ndonjëherë të zemëruar që duhej ta bënin këtë”, thotë Bohns. “Dhe pastaj ata do të ktheheshin shumë më herët nga sa pritej dhe do të ktheheshin përsëri në laborator.”
Megjithatë, disa vite pas hulumtimit, ajo vendosi të testojë nëse ne mund ta përdorim ndikimin tonë në mënyrë joetike, pa e kuptuar se sa lehtë do të ndikoheshin të tjerët nga kërkesat tona, ose sa në siklet do të ndiheshin duke thënë jo.
Mund të kemi frikë se duke thënë jo, ne po sugjerojmë disi që personi tjetër është imoral ose egoist.
Nga studimet e saj, Bohns tani dyshon se njerëzit shpesh i përmbushin kërkesat tona për shkak të frikës së mosmarrëveshjes. “Ne jemi një specie sociale dhe nuk duam të bëjmë gjëra që rrezikojnë të dëmtojnë marrëdhëniet tona”, thotë ajo.
Lini vend për refuzim!
Bohns beson se tendenca jonë për të nënvlerësuar ndikimin tonë është shumë e rëndësishme në vendin e punës. Nëse i kërkoni një kolegu t’ju bëjë një nder, për shembull, duke ndërprerë punën e tij, mund të supozoni se ai thjesht mund të refuzojë, por frika e tyre për të krijuar siklet mund t’i pengojë ata ta bëjnë këtë.
Vlen të theksohet se këto janë modele të përgjithshme. Dallimet individuale në ndikimin e njerëzve dhe perceptimi i tyre për këtë fuqi, natyrisht do të varen nga shumë faktorë dhe nga konteksti specifik i situatës.
Në studimet e Bohns, pjesëmarrësit ishin pothuajse gjithmonë të barabartë. Është e qartë se dinamika e pushtetit do të luajë një rol të rëndësishëm, megjithatë: sipas përkufizimit, njerëzit me status më të lartë duhet të kenë më shumë ndikim mbi njerëzit me status më të ulët brenda një hierarkie. Më e rëndësishmja, hulumtimi i Bohns sugjeron se këta njerëz mund të mos e kuptojnë se sa në siklet do të ndihet dikush kur i thotë jo kërkesave të tyre. Rezultati është se ata mund të përfundojnë duke kërkuar shumë nga kolegët e tyre të rinj, pa menduar as të abuzojnë me pozitën e tyre.
Ndikimi ynë shpesh mund të jetë i padukshëm për ne, por me pak stërvitje ne të gjithë mund ta përdorim atë fuqi me më shumë dhembshuri dhe përgjegjësi./UBTNews/
Lajmet nga UBT2 months ago
Lajmet nga UBT1 month ago
Lajmet nga UBT1 month ago
Lajmet nga UBT1 month ago