Aktualitet

Shqipëria krijon pulla postare me portretet e akademikëve dhe intelektualëve shqiptarë

Published

on

Filatelia shqiptare ka nderuar për veprën e tyre akademikët dhe intelektualët shqiptarë me emetimin në pullat e postës.

Pullat e postës me portretet dhe emrat e akademik Kristo Frashërit, akademik Shaban Demirajt, studiuesit Ramadan Sokoli, aktorit Sandër Prosi dhe shkrimtarit e përkthyesit Vexhi Buharaja janë tashmë në qarkullim me logon figurat e shquara kombëtare.

Akademik Kristo Frashëri ka punuar për vite me radhë si punonjës shkencor në shumë institute shkencore të vendit tonë, si në Institutin e Shkencave, në Institutin e Historisë e të Gjuhësisë dhe Fakultetin e Historisë e të Filologjisë të Universitetit të Tiranës. Ai dha një ndihmesë të veçantë duke kontribuar me studime të shumta dhe prodhimtari të pasur shkencore që shtrihet në të gjitha periudhat historike, si antikiteti, mesjeta, rilindja kombëtare dhe koha e sotme. Akad.

Frashëri trajtoi tema shkencore jo vetëm nga historia, por edhe nga jeta politike, ekonomike, shoqërore dhe kulturore e vendit tonë. Ai ka marrë dy herë “Çmimin e Republikës” të klasit të parë, në vitet 1961 dhe 1984 dhe është dekoruar me urdhrat “Mjeshtër i Madh” dhe “Nderi i Kombit”.

Akademik Shaban Demiraj është gjuhëtar, profesor, akademik. Në vitet 1993–1997 ishte kryetar i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë. Ka botuar veprat: “Çështje të sistemit emëror të gjuhës shqipe”, (1972); “Gramatikë historike e gjuhës shqipe”, 1986 (në një formë më të përmbledhur është botuar edhe gjermanisht nga Akademia e Shkencave e Austrisë, 1993); “Gjuha shqipe dhe historia e saj”, 1988 (botuar edhe italisht nga Universiteti i Kalabrisë, 1997); “Gjuhësi ballkanike”, Shkup, 1994 (shqip dhe maqedonisht), ribotuar në Tiranë, 2004; “Fonologjia historike e gjuhës shqipe” (1996); “Prejardhja e Shqiptarëve në dritën e dëshmive të gjuhës shqipe” (1999), dhe një version anglisht i saj “The Origin of the Albanians (linguistically investigated)” (2006); “Eqrem Çabej” (1990); “Epiri, pellazgët, etruskët dhe shqiptarët” (2008). Shaban Demiraj është redaktor dhe bashkautor në veprën “Gramatikë e gjuhës shqipe, vëll. I Morfologjia” (1976, ribotuar 1995, 2002) etj.

Ka transkriptuar e përshtatur në shqipen e sotme veprën e Gavril Darës “Kënga e sprasme e Balës” (1994), etj. Ka marrë titullin “Mësues i Popullit” dhe Çmimin e Republikës të shkallës së parë dhe të shkallës së dytë (dy herë); është dekoruar me urdhrin “Mjeshtër i Madh i Punës”.Prof. Ramadan Sokoli është muzikant, kompozitor, shkrimtar dhe etnomuzikologu i parë shqiptar. Qysh në moshë të re, bënte pjesë në Bandën Frymore të Qytetit të Shkodrës. Rreth moshës 16 – 17-vjeçare, filloi të kompozojë.

Pasi mbaroi gjimnazin me rezultate të larta, ai fitoi një të drejtë studimi për të ndjekur Konservatorin “Luigi Cherubini” në Firence për Flaut e Kompozicion. Për shkak të luftës në vitin 1944, Ramadan Sokoli i ndërpreu studimet në atë konservator. Ai ka punuar për organizimin e Ansamblit të Ushtrisë dhe të Korit të Filarmonisë. Ka qenë drejtor i muzikës në Shtëpinë e Kulturës në Tiranë dhe ndërkohë është marrë me organizimin e festivaleve të këngës e valles popullore dhe ka punuar si mësues në Liceun Artistik derisa doli në pension në vitin 1980.

Prof. Ramadan Sokoli ka botuar dhjetëra vepra studimore për traditën muzuikore dhe etnografike lidhur me vallet dhe muzikën e të parëve tanë. Ai ka botuar studime për veglat muzikore, traditat e tjera folklorike dhe veprat e trashëgimisë së popullit shqiptar.Sandër Prosi është një ndër figurat më të shquara të teatrit dhe kinematografisë shqiptare. Ai lindi në qytetin e Shkodrës më 6 janar 1920 dhe ndërroi jetë më 24 mars 1985 në qytetin e Durrësit gjatë xhirimeve të filmit “Pranverë e hidhur”.

Ai luajti në më shumë se 30 produksione kinematografike ku krijoi role dhe figura artistike shumë të arrira.Sandër Prosi ka krijuar rreth 100 personazhe të tjera në skenën e teatrit të cilat edhe sot kujtohen me shumë dashuri dhe nostalgji. Për ndihmesën e tij të madhe në zhvillimin e artit tonë skenik e kinematografik Sandër Prosi është nderuar me çmime dhe vlerësime të shumta si: “Artist i Popullit”, “Nderi i Kombit”, “Gjergj Kastrioti Skënderbeu” pas vdekjes.Vexhi Buharaja është shkrimtar, orientalist, epigrafist dhe përkthyes shqiptar nga osmanishtja e persishtja.

Ai lindi në në qytetin e Beratit më 12 maj 1920 dhe ndërroi jetë më 5 korrik 1987. Jeta e tij ka kaluar përmes një kalvari të dhimbshëm gjatë regjimit komunist. Në vitin 1965 u pranua në sektorin e historisë së mesjetës, pranë Institutit të Historisë në Tiranë, ku mblodhi, përktheu në shqip e transkriptoi rreth treqind mbishkrime turko-osmano-arabe. Ai shkroi studimin “Mbishkrimet turko-arabe në vendin tonë si dëshmi historike”.

Ka përkthyer një varg materialesh të periudhës së Rilindjes Kombëtare Shqiptare, siç janë aktet dhe memorandumet e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, etj.Në vitin 1965 Buharaja u pranua në sektorin e historisë së mesjetës, pranë Institutit të Historisë në Tiranë, ku mblodhi, përktheu në shqip e transkriptoi rreth treqind mbishkrime turko-osmano-arabe.

Përveç dokumenteve historike, përktheu nga gjuha turke e perse edhe vepra të tjera shkencore dhe letrare, si veprat shkencore të Hoxhë Hasan Tahsinit, dramën “Besa” të Sami Frashërit, “Shahnamenë” e Firdeusit, përmbledhjen poetike “Tahajjulat/ Ëndërrimet” dhe “Katër stinët” e Naim Frashërit, “Gjylistani dhe Bostani” të Saadi Shirazit. Vexhi Buharaja ka marrë titujt: “Mësues i Popullit: (pas vdekjes), kurse biblioteka e qytetit të Beratit është pagëzuar me emrin “Vexhi Buharaja”. /atsh/

Bota

Hamasi liron tetë pengje

Published

on

By

Grupi palestinez Hamas – i shpallur organizatë terroriste nga Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian – ka liruar tetë pengje nga Rripi i Gazës dhe ia ka dorëzuar Kryqit të Kuq.

Më vonë gjatë ditës, Izraeli pritet të lirojë 110 palestinezë të burgosur. Kryeministri izraelit, Benjamin Netanyahu, ka vendosur që 110 palestinezët do të lirohen pas “lirimit të sigurt” të pengjeve, pas lirimit të tyre kaotik në Gazë.

Agram Breger, ushtar 20-vjeçar, u lirua i pari në kampin e refugjatëve Xhabalia në veri të Gazës dhe dy orë më pas u liruan dy izraelitë dhe pesë tajlandezë, të cilët iu dorëzuan Kryqit të Kuq në Han Junis.

Ky është lirimi i tretë i pengjeve që kur hyri në fuqi marrëveshja e armëpushimit mes Izraelit dhe Hamasit më herët gjatë këtij muaji.

Marrëveshja për armëpushim ka në qendër përfundimin e luftimeve, që nisën më 7 tetor 2023 mes Izraelit dhe Hamasit, dhe lirimin e pengjeve që mbahen nga Hamasi, por edhe qindra palestinezëve të burgosur në Izrael.

Sipas marrëveshjes, qindra mijëra palestinezë po ashtu janë kthyer në veri të Gazës në tre ditët e fundit.Më 7 tetor 2023, Hamasi sulmoi Izraelin duke vrarë afër 1.200 persona dhe duke rrëmbyer afër 250 të tjerë. Si pasojë e ofensivës izraelite, në Gazë janë vrarë më shumë se 47.000 palestinezë dhe enklava palestineze ka pësuar shkatërrime të mëdha./REL/

Continue Reading

Bota

Qëllohet për vdekje burri që dogji Kuranin në Suedi

Published

on

By

Burri që pati nxitur protesta të dhunshme pas djegies së librit të shenjtë Kuranit, është qëlluar për vdekje në Suedi, sipas raportimeve të mediave lokale.

Salwan Momika, 38-vjeçar, raportohet të jetë vrarë në një apartament në Sodertalje të Stokholmit, në pasditen e së mërkurës.

Ai pati nxitur trazira të mëdha pasi pati djegur kopje të Kuranit jashtë xhamisë qendrore të Stokholmit më 2023.

Policia në Stokholm ka thënë përmes një deklarate se pesë persona janë arrestuar pasi një burrë në të 40-at është qëlluar për vdekje përgjatë natës.

Mediat lokale kanë raportuar se Momika ishte kyçur drejtpërdrejt në rrjetet sociale rreth kohës kur është qëlluar.

Momika, irakian që ka jetuar në Suedi, është akuzuar në gusht, bashkë me një tjetër person, për “agjitacion kundër një grupi etnik”, në të paktën katër raste, në verën e vitit 2023.

Vendimi, që ishte paraparë të bëhej publik të enjten, është shtyrë pasi është konfirmuar se “njëri prej të pandehurve ka vdekur”, ka thënë gjykata në Stokholm.

Momika ka organizuar disa herë protesta kundër Islamit, dhe kështu pati nxitur protesta në shumë shtete me shumicë myslimane.

Qeveria suedeze i pati dhënë leje Momikas për protesta, në të cilat ka djegur librin e shenjtë, me arsyetimin se veprimet e tij janë në linjë me ligjet për liri të shprehjes.

Më vonë zyrtarët qeveritarë patën thënë se janë duke shqyrtuar mjete ligjore për moslejim të protestave në të cilat mund të digjen tekste./REL/

Continue Reading

Bota

Egjipti refuzon zhvendosjen e palestinezëve nga Gaza, kundërshton kërkesën e Trump

Published

on

By

Presidenti egjiptian, Abdel Fattah el-Sisi, deklaroi të mërkurën se Egjipti nuk do të marrë pjesë në zhvendosjen e palestinezëve, duke e konsideruar atë një “akt padrejtësie” që kërcënon sigurinë kombëtare të vendit.

Kjo ishte përgjigja e tij e parë publike ndaj thirrjes së ish-presidentit amerikan Donald Trump, i cili kërkoi që Kajro të pranojë banorët e Gazës.

Duke folur në një konferencë për shtyp, Sisi theksoi se Egjipti do të punojë me presidentin e ri të SHBA për të arritur paqe midis Izraelit dhe Palestinës, bazuar në një zgjidhje me dy shtete.

Zhvendosja e palestinezëve nuk mund të tolerohet apo lejohet kurrë për shkak të ndikimit të saj në sigurinë kombëtare të Egjiptit,” tha ai.

Një burim egjiptian mohoi gjithashtu raportet mediatike se ka pasur një telefonatë mes Sisi-t dhe Trump-it lidhur me këtë çështje. Kanali shtetëror Al-Qahera Neës, duke cituar një burim të lartë, theksoi se çdo telefonatë presidenciale njoftohet në përputhje me protokollet zyrtare.

Trump deklaroi të shtunën se Egjipti dhe Jordania duhet të pranojnë palestinezët nga Gaza.

Sidoqoftë, çdo propozim për largimin e palestinezëve nga Gaza është refuzuar në mënyrë të përsëritur nga udhëheqësit palestinezë dhe shtetet arabe fqinje që prej fillimit të luftës në tetor 2023.

Jordania, e cila tashmë strehon miliona palestinezë, dhe Egjipti, ku jetojnë dhjetëra mijëra të tjerë, e kanë hedhur poshtë sugjerimin e Trump-it për zhvendosjen e palestinezëve. Ministritë e Jashtme të dy vendeve kanë konfirmuar kundërshtinë e tyre ndaj kësaj ideje në ditët e fundit.

Continue Reading

Bota

Ahmed Al-Shaara bëhet president i përkohshëm i Sirisë

Published

on

By

Udhëheqësi i rebelëve të Sirisë që rrëzuan presidentin Bashar Al- Assad muajin e kaluar u emërua president i përkohshëm i vendit të mërkurën.

Ahmad Al-Sharaa, një rebel dikur i lidhur me Al-Qaidan është kreu i grupit, Hayat Tahrir al-Sham (HTS) i shpallur terrorist nga Shtetet e Bashkuara.

Emërimi i tij erdhi pasi ish-kryengritësit anuluan Kushtetutën ekzistuese, duke thënë se një e re do të hartohej së shpejti.

Njoftimi u bë nga zëdhënësi për sektorin e ri të operacioneve ushtarake të qeverisë de fakto të Sirisë, kolonel Hassan Abdul Ghani, raportoi agjencia shtetërore e lajmeve SANA.

Al-Sharaa pritej të shfaqej në një fjalim televiziv pas takimit, por nuk e bëri këtë menjëherë dhe mbeti e paqartë nëse do ta bënte.

Mekanizmi i saktë sipas të cilit ai u zgjodh president të përkohshëm nuk ishte gjithashtu i qartë.

Al-Sharaa, i njohur më parë si Abu Mohammed Al-Jolani udhëhoqi ofensivën e rrufeshme që rrëzoi Asadin në fillim të dhjetorit.

Dikur grupi ishte i lidhur me Al-Qaidan, por që atëherë është distancuar dhe në vitet e fundit, Al-Sharaa është përpjekur të paraqitet si një kampion i pluralizmit dhe tolerancës dhe ka premtuar të mbrojë të drejtat e grave dhe pakicave fetare.

Shtetet e Bashkuara kishin vendosur më parë një shpërblim prej 10 milionë dollarësh për kapjen e Al-Sharaas, por e anuluan atë muajin e kaluar pasi një delegacion amerikan vizitoi Damaskun dhe u takua me të.

Diplomatja e lartë amerikane për Lindjen e Mesme, Barbara Leaf tha pas takimit se Al-Sharaa u konsiderua si “pragmatik”.

Nuk pati asnjë reagim të menjëhershëm nga bota arabe apo më gjerë për emërimin e Al-Shaaras, gjë që pritej.

Vendet perëndimore, megjithëse kanë lëvizur për të rivendosur lidhjet me Damaskun pas përmbysjes së Assadit, janë ende disi të kujdesshëm ndaj sundimtarëve të rinj islamikë të Sirisë.

Abdul Ghani, zëdhënësi, njoftoi gjithashtu të mërkurën anulimin e kushtetutës së vendit – të miratuar në vitin 2012, nën sundimin e Asadit – dhe tha se Al-Sharaa do të autorizohej të formonte një këshill të përkohshëm legjislativ derisa të hartohet një Kushtetutë e re.

Të gjitha fraksionet e armatosura në vend do të shpërbëhen, tha Abdul Ghani, dhe do të absorbohen në institucionet shtetërore.

Që nga rënia e Assadit, HTS është bërë partia de fakto në pushtet dhe ka krijuar një qeveri të përkohshme të përbërë kryesisht nga zyrtarë të qeverisë lokale që ajo drejtonte më parë në provincën Idlib të kontrolluar nga rebelët.

Autoritetet e përkohshme kanë premtuar se do të nisin një proces gjithëpërfshirës për të krijuar një qeveri dhe kushtetutë të re, duke përfshirë thirrjen e një konference të dialogut kombëtar dhe ftimin e komuniteteve të ndryshme të Sirisë, megjithëse nuk është caktuar një datë.

Derisa ish-ushtria siriane u shemb me rënien e Asadit, Al-Sharaa ka bërë thirrje për krijimin e një ushtrie të re të unifikuar kombëtare dhe forcave të sigurisë, por pyetje janë ngritur mbi mënyrën se si administrata e përkohshme mund të bashkojë një grup të ish-grupeve rebele, secili me grupet e veta. liderët dhe ideologjinë.

Në takimin vjetor të Forumit Ekonomik Botëror në Davos këtë muaj, Asaad al-Shibani, ministri i Jashtëm i Sirisë dhe zyrtari i HTS, tha se vendi ka nevojë për anëtarët e komunitetit ndërkombëtar ndërsa fillon rindërtimin pas 14 vjetësh lufte brutale civile./REL/

Continue Reading

Të kërkuara