Aktualitet

Shqipëria krijon pulla postare me portretet e akademikëve dhe intelektualëve shqiptarë

Published

on

Filatelia shqiptare ka nderuar për veprën e tyre akademikët dhe intelektualët shqiptarë me emetimin në pullat e postës.

Pullat e postës me portretet dhe emrat e akademik Kristo Frashërit, akademik Shaban Demirajt, studiuesit Ramadan Sokoli, aktorit Sandër Prosi dhe shkrimtarit e përkthyesit Vexhi Buharaja janë tashmë në qarkullim me logon figurat e shquara kombëtare.

Akademik Kristo Frashëri ka punuar për vite me radhë si punonjës shkencor në shumë institute shkencore të vendit tonë, si në Institutin e Shkencave, në Institutin e Historisë e të Gjuhësisë dhe Fakultetin e Historisë e të Filologjisë të Universitetit të Tiranës. Ai dha një ndihmesë të veçantë duke kontribuar me studime të shumta dhe prodhimtari të pasur shkencore që shtrihet në të gjitha periudhat historike, si antikiteti, mesjeta, rilindja kombëtare dhe koha e sotme. Akad.

Frashëri trajtoi tema shkencore jo vetëm nga historia, por edhe nga jeta politike, ekonomike, shoqërore dhe kulturore e vendit tonë. Ai ka marrë dy herë “Çmimin e Republikës” të klasit të parë, në vitet 1961 dhe 1984 dhe është dekoruar me urdhrat “Mjeshtër i Madh” dhe “Nderi i Kombit”.

Akademik Shaban Demiraj është gjuhëtar, profesor, akademik. Në vitet 1993–1997 ishte kryetar i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë. Ka botuar veprat: “Çështje të sistemit emëror të gjuhës shqipe”, (1972); “Gramatikë historike e gjuhës shqipe”, 1986 (në një formë më të përmbledhur është botuar edhe gjermanisht nga Akademia e Shkencave e Austrisë, 1993); “Gjuha shqipe dhe historia e saj”, 1988 (botuar edhe italisht nga Universiteti i Kalabrisë, 1997); “Gjuhësi ballkanike”, Shkup, 1994 (shqip dhe maqedonisht), ribotuar në Tiranë, 2004; “Fonologjia historike e gjuhës shqipe” (1996); “Prejardhja e Shqiptarëve në dritën e dëshmive të gjuhës shqipe” (1999), dhe një version anglisht i saj “The Origin of the Albanians (linguistically investigated)” (2006); “Eqrem Çabej” (1990); “Epiri, pellazgët, etruskët dhe shqiptarët” (2008). Shaban Demiraj është redaktor dhe bashkautor në veprën “Gramatikë e gjuhës shqipe, vëll. I Morfologjia” (1976, ribotuar 1995, 2002) etj.

Ka transkriptuar e përshtatur në shqipen e sotme veprën e Gavril Darës “Kënga e sprasme e Balës” (1994), etj. Ka marrë titullin “Mësues i Popullit” dhe Çmimin e Republikës të shkallës së parë dhe të shkallës së dytë (dy herë); është dekoruar me urdhrin “Mjeshtër i Madh i Punës”.Prof. Ramadan Sokoli është muzikant, kompozitor, shkrimtar dhe etnomuzikologu i parë shqiptar. Qysh në moshë të re, bënte pjesë në Bandën Frymore të Qytetit të Shkodrës. Rreth moshës 16 – 17-vjeçare, filloi të kompozojë.

Pasi mbaroi gjimnazin me rezultate të larta, ai fitoi një të drejtë studimi për të ndjekur Konservatorin “Luigi Cherubini” në Firence për Flaut e Kompozicion. Për shkak të luftës në vitin 1944, Ramadan Sokoli i ndërpreu studimet në atë konservator. Ai ka punuar për organizimin e Ansamblit të Ushtrisë dhe të Korit të Filarmonisë. Ka qenë drejtor i muzikës në Shtëpinë e Kulturës në Tiranë dhe ndërkohë është marrë me organizimin e festivaleve të këngës e valles popullore dhe ka punuar si mësues në Liceun Artistik derisa doli në pension në vitin 1980.

Prof. Ramadan Sokoli ka botuar dhjetëra vepra studimore për traditën muzuikore dhe etnografike lidhur me vallet dhe muzikën e të parëve tanë. Ai ka botuar studime për veglat muzikore, traditat e tjera folklorike dhe veprat e trashëgimisë së popullit shqiptar.Sandër Prosi është një ndër figurat më të shquara të teatrit dhe kinematografisë shqiptare. Ai lindi në qytetin e Shkodrës më 6 janar 1920 dhe ndërroi jetë më 24 mars 1985 në qytetin e Durrësit gjatë xhirimeve të filmit “Pranverë e hidhur”.

Ai luajti në më shumë se 30 produksione kinematografike ku krijoi role dhe figura artistike shumë të arrira.Sandër Prosi ka krijuar rreth 100 personazhe të tjera në skenën e teatrit të cilat edhe sot kujtohen me shumë dashuri dhe nostalgji. Për ndihmesën e tij të madhe në zhvillimin e artit tonë skenik e kinematografik Sandër Prosi është nderuar me çmime dhe vlerësime të shumta si: “Artist i Popullit”, “Nderi i Kombit”, “Gjergj Kastrioti Skënderbeu” pas vdekjes.Vexhi Buharaja është shkrimtar, orientalist, epigrafist dhe përkthyes shqiptar nga osmanishtja e persishtja.

Ai lindi në në qytetin e Beratit më 12 maj 1920 dhe ndërroi jetë më 5 korrik 1987. Jeta e tij ka kaluar përmes një kalvari të dhimbshëm gjatë regjimit komunist. Në vitin 1965 u pranua në sektorin e historisë së mesjetës, pranë Institutit të Historisë në Tiranë, ku mblodhi, përktheu në shqip e transkriptoi rreth treqind mbishkrime turko-osmano-arabe. Ai shkroi studimin “Mbishkrimet turko-arabe në vendin tonë si dëshmi historike”.

Ka përkthyer një varg materialesh të periudhës së Rilindjes Kombëtare Shqiptare, siç janë aktet dhe memorandumet e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, etj.Në vitin 1965 Buharaja u pranua në sektorin e historisë së mesjetës, pranë Institutit të Historisë në Tiranë, ku mblodhi, përktheu në shqip e transkriptoi rreth treqind mbishkrime turko-osmano-arabe.

Përveç dokumenteve historike, përktheu nga gjuha turke e perse edhe vepra të tjera shkencore dhe letrare, si veprat shkencore të Hoxhë Hasan Tahsinit, dramën “Besa” të Sami Frashërit, “Shahnamenë” e Firdeusit, përmbledhjen poetike “Tahajjulat/ Ëndërrimet” dhe “Katër stinët” e Naim Frashërit, “Gjylistani dhe Bostani” të Saadi Shirazit. Vexhi Buharaja ka marrë titujt: “Mësues i Popullit: (pas vdekjes), kurse biblioteka e qytetit të Beratit është pagëzuar me emrin “Vexhi Buharaja”. /atsh/

Aktualitet

Verë në pranverë! Ja parashikimi i motit për sot

Published

on

Sipas Institutit Hidrometeorologjik, sot mbi vendin tonë po mban mot pjesërisht i kthjellët.

Temperaturat në mëngjes pritet të jenë 12°C, kurse maksimalja e ditës do të arrijë deri në 23°C.

Edhe nesër, me datë 7 maj pritet të mbaj mot i ngjashëm me temperatura nga 9°C deri 20°C. /UBT News/

Continue Reading

Bota

Izraeli synon ta sundojë tërë Rripin e Gazës për kohë të papërcaktuar, sipas zyrtarëve

Published

on

By

Izraeli e ka aprovuar një plan të hënën për ta uzurpuar tërë Rripin e Gazës dhe për të qëndruar në territorin palestinez për një kohë të papërcaktuar, sipas dy zyrtarëve izraelitë.

Ky plan, nëse zbatohet, do t’i zgjerojë jashtëzakonisht shumë operacionet e Izraelit në Gazë dhe me shumë gjasë do të përballet me kundërshtime të ashpra ndërkombëtare.

Ministrat e kabinetit izraelit e miratuan planin në orët e hershme të mëngjesit, disa orë pasi shefi i ushtrisë izraelite tha se ushtria po i thërriste dhjetëra mijëra ushtarë rezervistë.

Zyrtarët thanë se me këtë Izraeli synon t’i arrijë synimet e luftës për ta mposhtur Hamasin – grupin e shpallur terrorist nga SHBA dhe BE – dhe për t’i liruar pengjet që mbahen në Gazë.

Plani gjithashtu parashikon që qindra mijëra palestinezë të zhvendosen në jug të Gazës – gjë që nënkupton se me gjasë ata do të zhvendosen me forcë dhe se kriza e rëndë humanitare veçse do të përkeqësohet.

Njëri nga zyrtarët tha se plani do të zbatohet dalëngadalë për t’u dhënë mundësi përpjekjeve për arritjen e një armëpushimi dhe marrëveshjeje për lirimin e pengjeve. Të dy zyrtarët folën në kushte anonimiteti.

Izraeli u tërhoq nga Gaza në vitin 2005 pas një okupimi disa dekadësh dhe më pas e vendosi një bllokadë ndaj territorit bashkë me Egjiptin.

Kapja dhe mbase pushtimi i territorit sërish për kohë të pacaktuar jo vetëm që do t’i shuante edhe më shumë shpresat për një shtet palestinez, por do ta vendoste Izraelin brenda një popullsie thellësisht armiqësore ndaj tij dhe do të ngrinte pyetje për mënyrën se si Izraeli synon ta qeverisë territorin, veçanërisht në një kohë kur po shqyrton zbatimin e vizionit të presidentit amerikan, Donald Trump, për të marrë nën kontroll Gazën.

Prej se i dha fund armëpushimit me grupin militant Hamas në mes të marsit, Izraeli ka kryer sulme të ashpra në territor, duke vrarë qindra njerëz. Ai ka kapur pjesë të mëdha të territorit dhe tani kontrollon rreth 50% të Gazës.

Para përfundimit të armëpushimit, Izraeli i ndaloi të gjitha ndihmat humanitare për në territor, përfshirë ushqimin, karburantin dhe ujin, duke shkaktuar atë që besohet të jetë kriza më e rëndë humanitare në gati 19 muaj luftë.

Ndalimi i ndihmave ka shkaktuar uri të madhe dhe mungesat e ushqimeve kanë nxitur plaçkitje. Lufta ka zhvendosur tashmë më shumë se 90 për qind e popullsisë së Gazës, shpeshherë disa herë, dhe ka kthyer shumë pjesë të saj në tokë të pabanueshme.

Lufta filloi kur militantë të udhëhequr nga Hamasi sulmuan Izraelin jugor, duke vrarë 1.200 njerëz dhe duke marrë rreth 250 pengje. Izraeli thotë se 59 pengje mbeten në Gaza, megjithëse besohet se rreth 35 prej tyre janë të vdekur.

Lufta e Izraelit i ka vrarë më shumë se 52.000 njerëz në Gazë, shumë prej tyre gra dhe fëmijë, sipas zyrtarëve shëndetësorë palestinezë.

Zyrtarët izraelitë thanë se plani përfshin “kapjen e Rripit dhe mbajtjen e territoreve”. Plani gjithashtu synon të mos e lejojë Hamasin t’i shpërndajë ndihmat humanitare, pasi Izraeli thotë se shpërndarja e ndihmave ndërkombëtare nga ky grup forcon sundimin e grupit në Gazë.

Izraeli gjithashtu e akuzon Hamasin se i mban ndihmat për vete, megjithëse nuk ka dhënë dëshmi për këtë. Punonjësit e ndihmës e mohojnë se ka devijime të konsiderueshme të ndihmës për militantët, duke thënë se OKB-ja e mbikëqyr rreptësishtë shpërndarjen e ndihmave.

Zyrtarët thanë se Izraeli është në kontakt me disa vende për planin e Trumpit për ta marrë nën kontroll Gazën dhe për ta zhvendosur popullsinë e saj, sipas asaj që Izraeli e quan “emigrim vullnetar”.

Ky propozim është dënuar gjerësisht, përfshirë edhe nga aleatët e Izraelit në Evropë, dhe grupet për të drejtat e njeriut kanë paralajmëruar se kjo mund të përbëjë krim lufte sipas ligjit ndërkombëtar./REL/

Continue Reading

Bota

BE synon ndalimin e plotë të gazit rus deri në fund të 2027

Published

on

By

Bashkimi Evropian pritet të propozojë zyrtarisht një plan për ndalimin e importeve të gazit nga Rusia deri në fund të vitit 2027, si pjesë e përpjekjeve për të shkëputur varësinë energjetike nga Moska, raportoi Bloomberg të hënën.

Sipas burimeve të brendshme të BE-së, Komisioni Evropian do të paraqesë muajin e ardhshëm një propozim që synon ndalimin e të gjitha marrëveshjeve të reja dhe kontratave spot për gazin rus, përfshirë si gazin përmes tubacioneve, ashtu edhe gazin natyror të lëngshëm (LNG). Këto masa, që përfshijnë kontratat e shkurtra, parashikohet të hyjnë në fuqi jo më vonë se fundi i vitit 2025.

Importet ruse të gazit në BE ranë nga mbi 40% para pushtimit të Ukrainës, në rreth 19% vitin e kaluar. Por, ndërkohë që furnizimet përmes tubacioneve janë reduktuar ndjeshëm nga Gazprom, importet e LNG-së ruse kanë arritur nivele rekord – duke u bërë sfida kryesore për pavarësinë energjetike të bllokut.

Sipas planit, kontratat afatgjata me kushte të rrepta “merr ose paguaj” do të jenë më të vështirat për t’u anuluar. Ndalimi total i tyre është planifikuar për vitin 2027, por afati mund të ndryshojë në varësi të sigurimit të burimeve alternative nga SHBA, Katari, Kanadaja dhe Afrika.

Bisedimet për furnizime të shtuara me LNG nga SHBA janë pjesë e negociatave tregtare në zhvillim me administratën e Donald Trump, sipas raportit të Bloomberg.

Plani pritet të ketë ndikim të ndjeshëm në çmimet e energjisë dhe sigurinë energjetike në Evropë, për shkak të kërkesës në rritje globale për LNG në vitet e ardhshme.

Continue Reading

Bota

Refuzoi armëpushimin nga Putin, Zelensky: E dimë se me kë kemi të bëjmë

Published

on

By

Presidenti rus Vladimir Putin ka urdhëruar një armëpushim tre-ditor gjatë përvjetorit të përfundimit të Luftës së Dytë Botërore në Evropë, duke e cilësuar si një provë për gatishmërinë e Ukrainës për një armëpushim të qëndrueshëm.

Por Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky e hodhi poshtë menjëherë këtë ide, duke thënë se “nuk ka besim” tek premtimet e Moskës.

Gjatë një konference të përbashkët me Presidentin çek Petr Pavel në Pragë, Zelensky tha se Rusia po flet për një armëpushim, ndërsa njëkohësisht kryen më shumë se 200 sulme në një ditë të vetme – shifra më e lartë në muajt e fundit, sipas një raporti ushtarak ukrainas.

Ne e dimë me kë kemi të bëjmë. Kjo nuk është hera e parë që Rusia premton ndalimin e zjarrit. Dhe çdo herë është një mashtrim”, tha Zelensky, i cili ndodhet në Çeki për një vizitë dy-ditore së bashku me bashkëshorten e tij.

Ai njoftoi gjithashtu se po zhvillohen diskutime për krijimin e një shkolle trajnimi për pilotë ukrainas në Çeki, për avionët amerikanë F-16, projekt që nuk mund të realizohet në Ukrainë për arsye sigurie.

Presidenti çek, një ish-gjeneral i NATO-s, theksoi se “Putini mund ta përfundojë luftën me një vendim të vetëm, por deri tani nuk ka treguar asnjë vullnet për ta bërë këtë”.

Republika Çeke mbetet një nga mbështetësit më të fuqishëm të Ukrainës, me ndihma ushtarake, humanitare dhe përpjekje të koordinuara evropiane për furnizim me municion. “Iniciativa çeke e artilerisë po funksionon shkëlqyeshëm”, deklaroi Zelensky.

Dita e hënë pritet të sjellë takime të tjera të nivelit të lartë mes Zelenskyt dhe drejtuesve politikë të Çekisë, përfshirë kryeministrin Petr Fiala dhe krerët e parlamentit.

Continue Reading

Të kërkuara