Aktualitet

Shqipëria krijon pulla postare me portretet e akademikëve dhe intelektualëve shqiptarë

Published

on

Filatelia shqiptare ka nderuar për veprën e tyre akademikët dhe intelektualët shqiptarë me emetimin në pullat e postës.

Pullat e postës me portretet dhe emrat e akademik Kristo Frashërit, akademik Shaban Demirajt, studiuesit Ramadan Sokoli, aktorit Sandër Prosi dhe shkrimtarit e përkthyesit Vexhi Buharaja janë tashmë në qarkullim me logon figurat e shquara kombëtare.

Akademik Kristo Frashëri ka punuar për vite me radhë si punonjës shkencor në shumë institute shkencore të vendit tonë, si në Institutin e Shkencave, në Institutin e Historisë e të Gjuhësisë dhe Fakultetin e Historisë e të Filologjisë të Universitetit të Tiranës. Ai dha një ndihmesë të veçantë duke kontribuar me studime të shumta dhe prodhimtari të pasur shkencore që shtrihet në të gjitha periudhat historike, si antikiteti, mesjeta, rilindja kombëtare dhe koha e sotme. Akad.

Frashëri trajtoi tema shkencore jo vetëm nga historia, por edhe nga jeta politike, ekonomike, shoqërore dhe kulturore e vendit tonë. Ai ka marrë dy herë “Çmimin e Republikës” të klasit të parë, në vitet 1961 dhe 1984 dhe është dekoruar me urdhrat “Mjeshtër i Madh” dhe “Nderi i Kombit”.

Akademik Shaban Demiraj është gjuhëtar, profesor, akademik. Në vitet 1993–1997 ishte kryetar i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë. Ka botuar veprat: “Çështje të sistemit emëror të gjuhës shqipe”, (1972); “Gramatikë historike e gjuhës shqipe”, 1986 (në një formë më të përmbledhur është botuar edhe gjermanisht nga Akademia e Shkencave e Austrisë, 1993); “Gjuha shqipe dhe historia e saj”, 1988 (botuar edhe italisht nga Universiteti i Kalabrisë, 1997); “Gjuhësi ballkanike”, Shkup, 1994 (shqip dhe maqedonisht), ribotuar në Tiranë, 2004; “Fonologjia historike e gjuhës shqipe” (1996); “Prejardhja e Shqiptarëve në dritën e dëshmive të gjuhës shqipe” (1999), dhe një version anglisht i saj “The Origin of the Albanians (linguistically investigated)” (2006); “Eqrem Çabej” (1990); “Epiri, pellazgët, etruskët dhe shqiptarët” (2008). Shaban Demiraj është redaktor dhe bashkautor në veprën “Gramatikë e gjuhës shqipe, vëll. I Morfologjia” (1976, ribotuar 1995, 2002) etj.

Ka transkriptuar e përshtatur në shqipen e sotme veprën e Gavril Darës “Kënga e sprasme e Balës” (1994), etj. Ka marrë titullin “Mësues i Popullit” dhe Çmimin e Republikës të shkallës së parë dhe të shkallës së dytë (dy herë); është dekoruar me urdhrin “Mjeshtër i Madh i Punës”.Prof. Ramadan Sokoli është muzikant, kompozitor, shkrimtar dhe etnomuzikologu i parë shqiptar. Qysh në moshë të re, bënte pjesë në Bandën Frymore të Qytetit të Shkodrës. Rreth moshës 16 – 17-vjeçare, filloi të kompozojë.

Pasi mbaroi gjimnazin me rezultate të larta, ai fitoi një të drejtë studimi për të ndjekur Konservatorin “Luigi Cherubini” në Firence për Flaut e Kompozicion. Për shkak të luftës në vitin 1944, Ramadan Sokoli i ndërpreu studimet në atë konservator. Ai ka punuar për organizimin e Ansamblit të Ushtrisë dhe të Korit të Filarmonisë. Ka qenë drejtor i muzikës në Shtëpinë e Kulturës në Tiranë dhe ndërkohë është marrë me organizimin e festivaleve të këngës e valles popullore dhe ka punuar si mësues në Liceun Artistik derisa doli në pension në vitin 1980.

Prof. Ramadan Sokoli ka botuar dhjetëra vepra studimore për traditën muzuikore dhe etnografike lidhur me vallet dhe muzikën e të parëve tanë. Ai ka botuar studime për veglat muzikore, traditat e tjera folklorike dhe veprat e trashëgimisë së popullit shqiptar.Sandër Prosi është një ndër figurat më të shquara të teatrit dhe kinematografisë shqiptare. Ai lindi në qytetin e Shkodrës më 6 janar 1920 dhe ndërroi jetë më 24 mars 1985 në qytetin e Durrësit gjatë xhirimeve të filmit “Pranverë e hidhur”.

Ai luajti në më shumë se 30 produksione kinematografike ku krijoi role dhe figura artistike shumë të arrira.Sandër Prosi ka krijuar rreth 100 personazhe të tjera në skenën e teatrit të cilat edhe sot kujtohen me shumë dashuri dhe nostalgji. Për ndihmesën e tij të madhe në zhvillimin e artit tonë skenik e kinematografik Sandër Prosi është nderuar me çmime dhe vlerësime të shumta si: “Artist i Popullit”, “Nderi i Kombit”, “Gjergj Kastrioti Skënderbeu” pas vdekjes.Vexhi Buharaja është shkrimtar, orientalist, epigrafist dhe përkthyes shqiptar nga osmanishtja e persishtja.

Ai lindi në në qytetin e Beratit më 12 maj 1920 dhe ndërroi jetë më 5 korrik 1987. Jeta e tij ka kaluar përmes një kalvari të dhimbshëm gjatë regjimit komunist. Në vitin 1965 u pranua në sektorin e historisë së mesjetës, pranë Institutit të Historisë në Tiranë, ku mblodhi, përktheu në shqip e transkriptoi rreth treqind mbishkrime turko-osmano-arabe. Ai shkroi studimin “Mbishkrimet turko-arabe në vendin tonë si dëshmi historike”.

Ka përkthyer një varg materialesh të periudhës së Rilindjes Kombëtare Shqiptare, siç janë aktet dhe memorandumet e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, etj.Në vitin 1965 Buharaja u pranua në sektorin e historisë së mesjetës, pranë Institutit të Historisë në Tiranë, ku mblodhi, përktheu në shqip e transkriptoi rreth treqind mbishkrime turko-osmano-arabe.

Përveç dokumenteve historike, përktheu nga gjuha turke e perse edhe vepra të tjera shkencore dhe letrare, si veprat shkencore të Hoxhë Hasan Tahsinit, dramën “Besa” të Sami Frashërit, “Shahnamenë” e Firdeusit, përmbledhjen poetike “Tahajjulat/ Ëndërrimet” dhe “Katër stinët” e Naim Frashërit, “Gjylistani dhe Bostani” të Saadi Shirazit. Vexhi Buharaja ka marrë titujt: “Mësues i Popullit: (pas vdekjes), kurse biblioteka e qytetit të Beratit është pagëzuar me emrin “Vexhi Buharaja”. /atsh/

Bota

Aksionet evropiane shënojnë rritje pasi Trump njofton pezullimin e tarifave

Published

on

By

Aksionet evropiane u rritën sot pasi presidenti i SHBA-së, Donald Trump njoftoi një pauzë 90-ditore për vendet e goditura nga tarifat më të larta amerikane, me përjashtim të Kinës.

Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen përshëndeti vendimin e Trump dhe tha se pezullimi i tarifave reciproke ishte një hap i rëndësishëm drejt stabilizimit të ekonomisë globale.

Kushtet e qarta dhe të parashikueshme janë thelbësore për funksionimin e zinxhirëve të tregtisë dhe furnizimit”, tha Von der Leyen.

Ish-guvernatori i Bankës Qendrore Evropiane (BQE) Francois Villeroy de Galhau theksoi se politikat e Trump gjatë javëve të fundit kanë “gërryer” besimin në dollarin amerikan – ndërsa vlerësoi largpamësinë e Evropës në krijimin e sistemit të saj të pavarur monetar, 25 vjet më parë.

Faleminderit Zotit që Evropa krijoi euron”, tha ai, duke shtuar se blloku tani gëzon “autonomi monetare” që i lejon BQE-së të menaxhojë normat e interesit në një mënyrë që ndryshon nga politika e SHBA-së.

“Stoxx 600” pan-evropiane u rrit 5,3% në 494,77 pas rënies prej 3,5% në vlerësimin e mëparshëm.

“DAX” gjerman u rrit me 5,9%, “CAC 40” i Francës u rrit me 5,4% dhe “FTSE 100” i Britanisë së Madhe u rrit me 3,8%.

Aksionet e prodhuesit zviceran të çokollatës “Barry Callebaut” ranë me 20%.

Kompania përmendi paqëndrueshmërinë e paprecedentë në çmimet e kokrrave të kakaos.

Prodhuesi gjerman i makinave “Volkswagen” regjistroi rritje me gati 4% pasi njoftoi se pothuajse kishte dyfishuar dërgesat e automjeteve tërësisht elektrike (BEV) në Evropë – në tremujorin e parë të 2025./ATSH/

Continue Reading

Bota

Kina nuk do rrijë duarkryq: S’kemi frikë nga kërcënimet me tarifa amerikane

Published

on

By

Kina nuk është e interesuar për një konflikt, por nuk do të ketë frikë nëse Shtetet e Bashkuara vazhdojnë të kërcënojnë tarifat tha Ministria e Punëve të Jashtme të vendit.

Kërkesat amerikane nuk gëzojnë mbështetjen e popullit dhe do të përfundojnë me dështim”, tha zëdhënësi i asaj ministrie, Lin Jian, në një konferencë për shtyp, raporton Reuters.

“Kina nuk do të rrijë duarkryq dhe do të lejojë që të drejtat dhe interesat legjitime të popullit kinez të shkelen”, shtoi Lin.

Kina njoftoi mëngjesin e sotëm se do të vendosë tarifa prej 84 për qind për të gjitha produktet nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës duke rritur më tej tarifën e shpallur më parë prej 34 për qind, si dhe paraqiti një ankesë të re në Organizatën Botërore të Tregtisë (OBT).

Vendimi erdhi në përgjigje të një mase të mëparshme nga administrata e presidentit amerikan Donald Trump, e cila vendosi tarifa prej 125 për qind për mallrat kineze.

Continue Reading

Bota

Kina i mohon pretendimet e Zelenskyt se shtetas kinezë luftojnë përkrah Rusisë në Ukrainë

Published

on

By

Kina i ka hedhur poshtë pretendimet e presidentit të Ukrainës, Volodymyr Zelensky, se Pekini është i vetëdijshëm se shtetasit e tij po rekrutohen për të luftuar për Rusinë në luftën në Ukrainë.

Zelensky tha të mërkurën se autoritetet ukrainase kanë të dhënat për 155 shtetas kinezë që po luftojnë përkrah Rusisë, pas një videoje të publikuar nga ushtria ukrainase, e cila pretendon se ka kapur dy mercenarë kinezë në lindje të Ukrainës.

Të enjten, zëdhënësi i Ministrisë së Jashtme të Kinës, Lin Jian, tha se “ne do i këshillojmë palët përkatëse që ta njohin rolin e Kinës në mënyrë të saktë dhe të qartë dhe të shmangin shprehjen e komenteve të papërgjegjshme”.

Jian i bëri këto komente pa e përmendur Ukrainën ose presidentin e saj me emër gjatë një konference për shtyp.

Zelensky i ka rritur kritikat ndaj Pekinit ditët e fundit pas njoftimit se Kievi ka kapur dy shtetas kinezë në rajonin lindor të Donjeckut.

Duke folur në një konferencë shtypi të mërkurën, presidenti ukrainas e akuzoi Pekinin se ka mbyllur sytë ndaj rekrutimit të shtetasve të saj nga Rusia dhe u ka lejuar atyre të marrin pjesë në luftë, e cila tani është në vitin e katërt.

Ne theksojmë se ata [Kina] e dinin për këtë. Ata janë shtetas kinezë; ata po luftojnë kundër nesh, duke përdorur armë kundër ukrainasve në territorin e Ukrainës. Deri tani nuk dihet nëse motivi i tyre është paraja apo jo, apo politika. Por, do të dihet”, tha Zelensky.

Pekini e ka mohuar dërgimin e ushtarëve në Ukrainë për të luftuar përkrah forcave ruse, por pjesëmarrja e shtetasve kinezë në luftë është dokumentuar më parë në postimet e mediave sociale në gjuhën ruse dhe kineze.

Besohet se njëqind ose më shumë shtetas kinezë mund të kenë udhëtuar për të luftuar si mercenarë për ushtrinë e Rusisë.

Një bazë të dhënash e spitalit të Ministrisë së Mbrojtjes së Rusisë, e siguruar ekskluzivisht nga Radio Evropa e Lirë në shkurt, gjithashtu tregoi se mercenarë kinezë ishin plagosur duke shërbyer pranë trupave ruse.

Zelensky u tha gazetarëve se nuk ishte në dijeni nëse Kina “kishte dhënë ndonjë lloj komande” për ata që tani po luftojnë për Rusinë. Megjithatë, ai tha se Pekini duhet të ketë qenë në dijeni që disa njerëz po bashkoheshin me ushtrinë e një vendi tjetër në këmbim të pagës.

Derisa ushtarët e huaj që luftojnë për të dyja palët, Ukrainën dhe Rusinë, kanë qenë faktor në luftë që nga fillimi i pushtimi të plotë në vitin 2022, kjo është hera e parë që Kievi bën akuza të tilla për luftëtarët kinezë.

Pekini ka mbajtur qëndrimin se është palë neutrale në luftë dhe ka hezituar të ofrojë armë ose ekspertizë ushtarake për Rusinë./REL/

Continue Reading

Bota

Rusia paralajmëron përplasje me NATO-n nëse trupat evropiane futen në Odesa

Published

on

By

Kriza në Ukrainë rrezikon të përshkallëzohet ndjeshëm, pasi Rusia ka paralajmëruar se një ndërhyrje ushtarake e vendeve të NATO-s në portin strategjik të Odesës do të çojë në përplasje të drejtpërdrejtë me Aleancën. Sipas Moskës, po përgatitet një plan për zbarkimin e trupave franko-britanike në jug të Ukrainës, një veprim që Kremlini e cilëson si “kërcënim të menjëhershëm për sigurinë kombëtare”.

Çdo prani e trupave të NATO-s në Ukrainë, pavarësisht flamurit, shenjave apo mandatit të deklaruar, do të konsiderohet nga Rusia si një kërcënim për sigurinë e saj dhe do të mbartë rrezikun e një përplasjeje të drejtpërdrejtë me të gjithë Aleancën”, deklaroi zëdhënësja e Ministrisë së Jashtme ruse, Maria Zakharova, në një konferencë për mediat.

Ajo nënvizoi se më 3 dhe 4 prill në Kiev është zhvilluar një takim i nivelit të lartë mes shefave të shtabit të ushtrive të Ukrainës, Francës dhe Britanisë së Madhe. Sipas saj, ky takim ka prodhuar tensione të brendshme në qeverinë ukrainase, pasi nuk u arrit një marrëveshje konkrete për praninë e trupave aleate në terren.

Paralajmërimi i Rusisë vjen në një kohë kur një tjetër tension po rritet mes Ukrainës dhe Kinës. Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky ka pretenduar se dy ushtarë kinezë janë arrestuar në territorin ukrainas, nën dyshimin se kanë luftuar përkrah forcave ruse.

Kina i ka hedhur poshtë këto akuza duke i cilësuar të pabazuara. “Nuk ka asnjë provë për një gjë të tillë,” tha zëdhënësi i Ministrisë së Jashtme kineze, duke kujtuar se Pekini ka ruajtur një qëndrim neutral ndaj luftës dhe ka propozuar disa herë platforma për negociata paqësore, megjithëse, deri tani, pa dënuar qartë veprimet e Rusisë.

Continue Reading

Të kërkuara