Kulturë
Sandër Prosi, 105 vjet nga lindja e gjeniut të kinematografisë shqiptare
Në datën 6 janar 1920, në qytetin e bukur të Shkodrës, lindi një nga figurat më të ndritura të artit shqiptar, Aleksandër Prosi, i njohur përjetësisht nga publiku si Sandër Prosi. Me origjinë nga një familje me rrënjë të ndërthurura, nëna e tij shkodrane dhe babai vlleh nga Voskopoja, Prosi ndërtoi një karrierë që e lartësoi artin shqiptar në nivele të papara më parë.
Rrugëtimi i tij artistik filloi në skenën e teatrit me dramën “Vilhelm Teli”, ku talenti i tij natyror shkëlqeu që në interpretimin e parë. Megjithëse fillimisht kishte nisur studimet për stomatologji në Austri me bursë shtetërore, dashuria për artin triumfoi mbi profesionin, duke e çuar në audicionin e Teatrit Popullor në vitin 1947. Ai e fitoi atë konkurs dhe nga ai moment, nisi një udhëtim i pasur dhe i larmishëm në botën e teatrit dhe kinematografisë.
Një trashëgimi artistike e pashembullt
Sandër Prosi krijoi mbi 85 role në 75 vepra teatrale, duke interpretuar autorë të mëdhenj shqiptarë si Andon Zako Çajupi, Kolë Jakova, Ismail Kadare, dhe Dritëro Agolli, si dhe mjeshtra ndërkombëtarë si Shekspiri, Çehovi dhe Brehti. Përmes këtyre veprave, ai i dha jetë karaktereve të fuqishme që pasqyronin gjendjet më komplekse njerëzore.
Në fushën e kinematografisë, ai interpretoi në rreth 30 filma, duke lënë pas një galeri personazhesh që mbeten të paharruar. Nga burri i shtetit te hamalli, nga luftëtari te profesori, Sandër Prosi mishëroi me mjeshtëri role të ndryshme, duke krijuar një shkollë aktrimi që frymëzoi dhe vazhdon të frymëzojë breza të tërë aktorësh.
Për kontributin e tij madhor në art, Sandër Prosi u nderua me titullin “Artist i Popullit” dhe me një sërë çmimesh dhe medaljesh kombëtare. Në vitin 2010, Presidenti i Republikës e vlerësoi me Urdhrin “Nderi i Kombit”, duke përforcuar më tej statusin e tij si një ikonë e pavdekshme e artit shqiptar. Në vitin 2017, pas vdekjes, atij iu dha Urdhri “Gjergj Kastrioti Skënderbeu”, një tjetër nderim që pasqyron madhështinë e veprës së tij.
Fundi tragjik dhe trashëgimia e pavdekshme
Sandër Prosi u nda nga jeta më 25 mars 1985, në rrethana tragjike, ndërsa ishte duke xhiruar filmin “Pranverë e Hidhur”. Megjithatë, ai vazhdon të jetojë përmes roleve dhe interpretimit të tij, duke mbetur një burim frymëzimi për artdashësit dhe artistët shqiptarë. 105 vjet pas lindjes së tij, kujtimi i Sandër Prosit mbetet i gjallë, duke ndriçuar kulturën tonë dhe duke u kujtuar brezave se arti është pasaporta drejt pavdekësisë./UBTNews/
Në edicionin e radhës të programit “Në bisedë / In Conversation”, Heritage Space mirëpret për herë të parë në Prishtinë shkrimtaren dhe dramaturgen shqiptaro-amerikane Ledia Xhoga.
Ajo do të zhvillojë një diskutim me shkrimtaren dhe përkthyesen Doruntina Vinca, i cili do të fokusohet në romanin e saj të parë, “Keqkuptimi”, i nominuar në listën e gjatë për Booker Prize 2025.
Romani “Keqkuptimi” trajton trashëgimitë e errëta familjare dhe të vendlindjes, si dhe kufirin delikat mes dhembshurisë dhe vetëmbrojtjes.
Në qendër të ngjarjes është një përkthyese shqiptare në Nju Jork, qnjë përfshihet në historinë e një të mbijetuarit të torturave në Kosovë.
Duke u përballur me makthet e klientit e përpjekjet për t’i ndihmuar të tjerët, nis të përjetojë ringjalljen e kujtimeve të mohuara prej kohësh.
Ledia Xhoga, e lindur në Tiranë dhe aktualisht me banim në Bruklin dhe Catskills, ka fituar me këtë roman New York City Book Award, ndërsa është finaliste edhe për Center for Fiction First Novel Prize. Shkrimet e saj janë botuar në platforma prestigjioze si Electric Literature, Lit Hub, Brooklyn Rail, Large Hearted Boy, Intrepid Times, Hobart dhe revista të tjera letrare.
Doruntina Vinca—shkrimtare, hulumtuese dhe përkthyese nga Prishtina, me bazë në Tiranë notohet për punën e saj mbi gjuhën, letërsinë feministe dhe mënyrat se si teksti krijon forma të reja të shpërndarjes së dijes.
Ngjarja organizohet në kuadër të platformës Heritage Space, e zbatuar nga CHwB Kosova, e mbështetur nga Qeveria Suedeze, duke ofruar mundësi të veçantë për publikun me një nga zërat më të rëndësishëm të letërsisë bashkëkohore shqiptaro-amerikane. /A.Z/UBT News/
Në kuadër të temës “Personalitete të shquara” dhe në shënim të Ditës Ndërkombëtare të të Drejtave të Fëmijëve, Posta e Kosovës ka lëshuar sot në qarkullim një emision të ri pullash postare, i dedikuar dy prej figurave më të rëndësishme të letërsisë shqipe për fëmijë: Rifat Kukajt dhe Ymer Elshanit.
Rifat Kukaj (1938–2005) ishte mësues, poet dhe dramaturg, i njohur për stilin e thjeshtë, por të ngarkuar me emocione dhe simbolikë.
Ai krijoi një botë të veçantë letrare për fëmijët, duke lënë pas vepra të paharrueshme si: “Xhuxhi nga Taxhuxhi”, “Lepuri me pesë këmbë”, “Bardhi e Mirushja”, “Rrasa e zogut”, “Shkrepi i diellit”, “Vjollca magjike” dhe shumë poezi të tjera.
Ymer Elshani (1948–1999) ishte poet, prozator dhe kritik letrar, i cili krijoi edhe në fushën e letërsisë për fëmijë, duke sjellë një botë të pasur imagjinare dhe ide të ndjeshme.
Ndër veprat e tij më të njohura renditen: “Çka ëndërrojnë lulet”, “Plaku me violinë”, “Unaza magjike”, “Ndodhitë e hundëkarotës” dhe “Guri i çmueshëm”. Ai u nda nga jeta si martir gjatë luftës në Kosovë, ndërsa pas përfundimit të saj, e bija, Teuta Elshani, botoi disa nga dorëshkrimet e tij të mbetura.
Ky emision i ri i pullave postare vjen si një nderim për kontributin e tyre të jashtëzakonshëm në letërsinë për fëmijë dhe për pasurimin e kulturës shqiptare.
Përjetoni avantazhin e privatësisë me Samsung Galaxy, liria fillon nga siguria
Maldivet bëjnë revolucionin anti-duhan: Ndalohet përgjithmonë për të lindurit pas 2007-ës!
Orav përgëzon Hamzën, pas zgjedhjes në krye të PDK-së: Pres me padurim të punoj me të
Agim Ademi flet për shortin e Kosovës
Catherine Zeta-Jones dhe Michael Douglas: 25 vite dashuri të pandryshuar
AUV asgjëson 2934 kilogramë tranguj të konservuar
Zgjedhjet lokale të 12 tetorit, ngrihet aktakuzë ndaj dy personave
4 ditë zgjedhore brenda një viti – KQZ tregon hapat pas shpalljes së zgjedhjeve të parakohshme
Rrezikohet pezullimi i transportit publik në Prishtinë
-
Lajmet3 months agoProfesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Aktualitet4 weeks agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Rajoni2 months agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Vendi3 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën