Teknologji

Sa përbëjnë kërcënim për sigurinë sulmet kibernetike?

Ato dallojnë nga sulmet tjera për shkak të përdorimit të anës digjitale, respektivisht përdorimit të internetit dhe pajisjeve teknologjike.

Published

on

Sulmet kibernetike që janë shfaqur me zhvillimin e hovshëm teknologjik përbëjnë shqetësim për të gjitha shoqëritë pa dallim. Ato dallojnë nga sulmet tjera për shkak të përdorimit të anës digjitale, respektivisht përdorimit të internetit dhe pajisjeve teknologjike. Kështu deklaroi në një intervistë për UBTNews Arian Kadriu, profesor i Studimeve të Sigurisë në Universitetin për Biznes dhe Teknologji (UBT). Kadriu foli për llojet e sulmeve kibernetike, sa përbëjnë kërcënim për sigurinë dhe sa është e afektuar Kosova nga sulme të tilla.

Sipas profesorit Kadriu, ato përbëjnë një kërcënim më specifik për sigurinë dhe duhet të trajtohen në mënyrë më delikate për arsye se te sulmet kibernetike kryesi është më i mbrojtur.

“Te sulmet kibernetike është mundësia që të realizohen përmes uebsajteve të ndryshme, përmes anës së errët të internetit apo darknet-it, që përbën një rrezik më të madh dhe një sfidë shumë delikate për institucionet e sigurisë për me u evidentu një sulm ose për me u evidentu kryesi se prej nga vjen një sulm i tillë”, deklaroi ai.

Profesori tregon cilat janë arsyet kryesore pse ndodhin sulmet kibernetike dhe ndikimin që e kanë ato edhe në luftën e Rusisë ndaj Ukrainës.

“Arsyeja kryesore e sulmeve kibernetike që nga fillimi ka qenë aspekti financiar, për të arritur të mirat financiare, por nuk është kjo arsyeja e vetme. Ka edhe grupe të tjera përshembull që besojnë në një ideologji të caktuar, sikurse rasti i grupit “Anonymus” që konkretisht është duke marrë pjesë në këtë luftën hibride ose luftën asimetrike në konfliktin Rusi-Ukrainë. Nonstop janë duke sulmuar sistemet mbrojtëse të shtetit rus, janë duke e llogaritur një luftë në aspektin hyjnor që janë duke i ndihmuar popullit të Ukrainës, i sulmojnë asetet e oligarkëve rus, i bllokojnë anën financiare të tyre, ka dmth edhe sulme kibernetike që kryhen me qëllim të mirë. Sulmet tjera kibernetike që janë edhe shumë të rrezikshme janë prej grupeve terroriste psh. nuk ka nevojë me pas një infrastrukturë shumë të avancuar ose me pas armë kimike ose biologjike, mjafton me pas një laptop ose një pajisje tjetër teknologjike për të kryer një sulm në një shtet tjetër”, potencoi mes tjerash profesori Kadriu.

Ai shpjegoi më gjerësisht se cilat janë llojet e sulmeve kibernetike.

“Ka lloje të ndryshme të sulmeve kibernetike, siç janë psh. llojet e sabotazhit, nëse e marrim në atë aspektin me sulmu infrastruktura të ndjeshme, nëse sulmohen diga që janë të digjitalizuara, pjesa tjetër e infrastrukturës, vendet që prodhojnë elektricitet, atëherë sulmet e kanë një efekt madhor dhe ndikojnë në destabilizimin e një vendi komplet. Sulmet tjera janë sulme që bëhen në privatësi, psh. çdo ditë marrim emaila në spam të tilla sikurse keni fituar lotarinë ose jeni bërë milioner, edhe këto janë sulme që tentojnë me i marrë të dhënat tona që me përfitu nga ne në aspektin financiar. Sulme të tjera janë edhe sulmet e privatësisë, sulmet e krijuara gjenetikisht ose të modifikuara siç janë virusat e ndryshëm, pastaj spyware që e kanë kryer rolin e spiunazhit, ka edhe sulme që bëhen edhe për pengimin e realizimit të një pune të caktuar, ndalet infrastruktura e një vendi”, tha ndër të tjera profesori i UBT-së.

Sipas tij, shtetet që sulmojnë më shumë janë Rusia, Irani e Kina, ndërsa shtetet që përballen me sulme më të shpeshta kibernetike janë Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Izraeli dhe shtetet evropiane ku hyn edhe Kosova. As kjo e fundit nuk qëndron në nivel të dëshirueshëm për shkak se nuk ka domain të vetin dhe as ligj për mbrojtje nga sulmet kibernetike.

“Kosova përballet me sulme prej hakerëve të ndryshëm për shkak që nuk ka një domain të vetin, nuk ka CyberDefense adekuat, sulmet kryhen çdo ditë, varet tash edhe nga intensiteti i sulmeve dhe dëmi që shkaktohet”, deklaroi ai.

Ai sugjeron se edukimi mbi sulmet e tilla duhet të fillojë që nga shkollimi fillor, të mos nënvlerësohet rrezikshmëria e tyre, meqë sipas tij, ato e afektojnë jetën tonë më shumë sesa sulmet tjera./UBTNews/

Jonila Berisha, studente në Shkenca Politike në UBT

Teknologji

Bill Gates do të dhurojë 99% të pasurisë së tij për Afrikën

Published

on

Bill Gates është zotuar se pjesa më e madhe e pasurisë së tij, që tani vlen 200 miliardë dollarë, do të shpenzohet gjatë 20 vjetëve të ardhshëm për përmirësimin e shëndetit dhe arsimit në Afrikë.

Themeluesi i Microsoft tha se “duke çliruar potencialin njerëzor përmes shëndetit dhe arsimit, çdo vend në Afrikë duhet të jetë në rrugën e prosperitetit”.

Duke folur nga kryeqyteti etiopian, Addis Ababa, u bëri thirrje inovatorëve të rinj afrikanë të mendojnë se si mund ta shfrytëzojnë inteligjencën artificiale për të përmirësuar kujdesin shëndetësor në kontinent.

Në fillim të majit, Gates njoftoi se do të dhuronte 99 për qind të pasurisë së tij të madhe deri në vitin 2045, kur fondacioni i tij do të ndërpresë veprimtarinë.

“Njerëzit do të thonë shumë gjëra për mua kur të vdes, por jam i bindur që “vdiq i pasur” nuk do të jetë një prej tyre“, shkroi ai në blogun e tij.

Edhe nëse dhuron 99 për qind të pasurisë së tij, ai do të jetë ende miliarder.

“Afrika është lënë prapa në sistemin tradicional bankar dhe keni një mundësi, ndërsa ndërtoni gjeneratën e ardhshme të sistemeve të kujdesit shëndetësor, të mendoni se si inteligjenca artificiale integrohet në to”, tha ai.

Gates përmendi Ruandën si shembull, duke thënë se ajo tashmë po përmirëson shërbimet e saj.

Fondacioni Gates, tha se ka tre përparësi: t’i japë fund vdekjeve të parandalueshme të nënave dhe foshnjave, të sigurojë që brezi i ardhshëm të rritet i lirë nga sëmundjet infektive vdekjeprurëse dhe të nxjerrë miliona njerëz nga varfëria.

 

Continue Reading

Teknologji

YouTube prezanton renditjen: më aktivët në ‘chat’ marrin logo speciale

Published

on

YouTube po teston një mënyrë të re për të përmirësuar transmetimet e drejtpërdrejta me një renditje që njeh shikuesit më aktivë.

Për adhuruesit e transmetimeve të drejtpërdrejta, renditja e re e YouTube është mënyrë e shkëlqyer për të fituar pikë vetëm duke qëndruar aktivë në bisedë.

Ajo do të nxjerrë në pah 50 shikuesit më të angazhuar në një kanal, duke u dhënë shikuesve të rregullt vëmendjen që meritojnë.

Shikuesit mund të fitojnë pikë duke biseduar, dërguar super chat dhe më shumë. Tre individët kryesorë do të marrin edhe logo speciale pranë emrit të tyre, duke i bërë ata të dallohen nga turma dhe duke rritur shanset e tyre për të tërhequr vëmendjen e transmetuesve.

Mund ta shikoni renditjen duke prekur ikonën e vogël të kurorës në krye të bisedës së drejtpërdrejtë. Ajo që është një mister është saktësisht se si YouTube numëron pikët “prapa skenave”.  Vetëm pse jeni aktiv në një transmetim të drejtpërdrejtë, nuk do të thotë që dëshironi që emri të jetë në renditjen publike.

YouTube nuk ka thënë nëse kjo veçori është aktive si parazgjedhje, por mund ta çaktivizoni në çdo kohë duke shkuar te cilësimet, si celular dhe në desktop.

Continue Reading

Automobilizëm elektrikë

McLareni paralajmëron “bishën”, arrin 100 km/h për 2.8 sekonda

Published

on

Gara e famshme “Le Mans 24 Hour” po afrohet dhe, për të festuar 30-vjetorin e fitores së fundit (1995) në këtë garë, McLareni ka prezantuar version të ri special: 750S Le Mans.

Në vitin 2020, McLaren e shënoi përvjetorin e 25-të të kësaj fitoreje me prezantimin e 720S Le Mans, një tjetër model i kufizuar.

Përveç përmirësimeve të performancës që solli modeli 750S i prezantuar në vitin 2023, versioni i ri vjen edhe me një paketë të re të quajtur “High Downforce Kit” nga divizioni McLaren Special Operations (MSO), që ofron performancë shtesë në pistë.

Modeli standard pati sukses kur u lansua tri vite më parë, me listat e porosive të mbushura 18 muaj para. 750S Le Mans pritet të jetë edhe më i kërkuar, sidomos kur dihet se do të prodhohen vetëm 50 njësi – njëjtë sikurse me 720S Le Mans.

750S Le Mans vjen në ngjyrat ikonike të veturës fituese të Le Mans 1995, McLaren F1 GTR me numrin 59, me ngjyrë gri si standard – por është e mundur edhe ngjyra karakteristike portokalli e McLaren.

Sa i përket motorit, 750S Le Mans mbetet i pandryshuar – vjen me motor V8 4.0 litra twin-turbo, që prodhon 740 kuajfuqi, duke arritur nga 0 në 100 km/h për vetëm 2.8 sekonda. Fuqia transmetohet në rrotat e pasme përmes një transmisioni automatik 7-shpejtësi, i përmirësuar krahasuar me atë të 720S.

McLaren do të marrë pjesë në Le Mans në klasën LMGT3 me 750S GT3 EVO, ndërsa më 2027 planifikon të hyjë në klasën Hypercar, për të luftuar për titullin më të lartë të garës. Data dhe çmimi i saktë ende nuk dihet. Por çmimi pritet të jetë mbi 300 mijë euro.

Continue Reading

Automobilizëm elektrikë

Ford Motor po tërheq gati 1.1 milionë automjete, shkak problemi me kamerën e pasme

Published

on

Ford Motor po tërheq gati 1.1 milionë automjete në Shtetet e Bashkuara sepse kamerat e pasme mund të mos shfaqin imazhe për shkak të një problemi me softuerin, duke rritur rrezikun për aksident.

Siç ka bërë të ditur prodhuesi amerikan, tërheqja mbulon disa automjete të modeleve Bronco, F-150, Edge të viteve 2021 deri në 2024 dhe Escape, Corsair, F-250, F-350, F-450, F-550 dhe F-600 të viteve 2023-2024.

Problemi i softuerit mund të shkaktojë vonesë, ngrirje ose mosshfaqje të imazhit të kamerës së pasme.

Në prill, Ford lëshoi dy tërheqje të tjera në Shtetet e Bashkuara për probleme me kamerat e pasme, duke përfshirë rreth 289,000 automjete në total.  Për të dyja tërheqjet, prodhuesi i automjeteve do të zëvendësojë kamerat e pasme.

Në nëntor, Fordi pati rënë dakord për një gjobë prej 165 milionë dollarësh pasi një hetim zbuloi se prodhuesi i automjeteve nuk arriti të tërheqë automjetet me kamera të pasme me defekt në kohën e duhur.

Continue Reading

Të kërkuara