Lajmet

Rreth 2 mijë raste të dhunës te të miturit për një vit në Kosovë

Psikologët tregojnë mbi arsyet e mundshme të dhunës dhe masat urgjente.

Published

1 year ago

on

Të miturit e moshës 14-18 vjeç po vazhdojnë të përfshihen në vepra të ndryshme të dhunshme si rrahje, aksidente në komunikacion, madje edhe në vrasje e armëmbajtje pa leje. Derisa ata mund të dënohen deri me 10 vjet burg, po kërkohet të ndryshohet ligji, pasi po konsiderohet si jo i ashpër kur bëhet fjalë për raste të tilla. Psikologët ndërkaq tregojnë mbi arsyet e mundshme të dhunës dhe masat urgjente që duhet ndërmarrë për parandalimin e tyre.

Policia e Kosovës ka bërë të ditur se vetëm vitin e kaluar nga të gjitha rastet, 1 mijë e 992 prej tyre janë evidentuar se janë kryer nga personat nën moshën 18-vjeçare.

“Gjatë vitit 2023, nga të gjitha rastet e evidentuara në Policinë e Kosovës, 1 mijë e 992 raste janë me të dyshuar të mitur në moshën e përgjegjësisë penale 14-18 vjeç. Nga numri i përgjithshëm dominojnë rastet si lëndim i lehtë trupor gjithsej 438 raste, aksidente në komunikacion 303 dhe mbajtje në pronësi, kontroll ose posedim i paautorizuar i armëve 193 raste”, thuhet në përgjigjen e policisë me shkrim.

Rasti tragjik i vrasjes së të riut Lulzim Fejzullahu në Podujevë ka ngritur debate nëse ligji ndaj të miturve që kryejnë vepra të ndryshme është i duhur.

Avokati Tomë Gashi thotë se të gjitha institucionet duhen të punojnë së bashku në edukimin e fëmijëve, në mënyrë që të parandalohet dhuna në mesin e tyre.

“Dënimi maksimal është i paraparë me 10 vjet burg dhe atë burg për të mitur… Dhe ne besojmë që do të duhej të mos ketë dënime të ashpra të tilla në kuptimin që të miturit nuk do të duhej të kryejnë asnjë vepër penale, posaçërisht kaq të rëndë, por në prizmin tim është paksa e rëndë, por duket se po i imitojnë të rriturit dhe duke pas parasysh çështjen e edukimit të fëmijëve tanë e cila është jashtëzakonisht i nivelit të ulët, shkollimi nuk është adekuat. Janë një mori çështjesh që ndikojnë që të miturit të kriminalizohen, po aq sa edhe të rriturit, duke pasur parasysh që nuk ka kontrolle shpeshta të policisë. Do të duheshin të punonin të gjithë së bashku, shkollat dhe qendrat për punë sociale. Janë çështje të edukimit që duhet të merren me fëmijë të gjitha institucionet dhe më së pakti do të duhej në një situatë ideale të merret policia, prokuroria dhe gjykata”, tha Gashi.

Avokati Gashi shtron nevojën e ndryshimit të kodit penal për të miturit, pasi qëvepra penale është e pariparueshme dhe dënimet do të duhej të ishin në proporcion me rrezikshmërinë që ato krijojnë.

“Ky ligj është jashtëzakonisht i vjetruar, kemi më tepër se ndoshta gjysmë shekulli që përdoret ligji i njëjtë apo kodi penal për të mitur… Duhet të ketë ndryshime të kodit penal për të mitur dhe duhet të kemi ndryshime ndoshta të të gjithë legjislacionit, të parashihen dënime krejtësisht të tjera kur dikush kryen një vepër penale me qëllim dhe posaçërisht kur ia merr jetën dikujt duke pretenduar se është i mitur dhe ndoshta nuk do të dënohet dhe aq shumë… Dallimi prej disa viteve apo disa muaj nuk do të duhej të konsiderohej që është një rrethanë jashtëzakonisht lehtësuese për shkak se vepra apo dëmi është i pariparueshëm dhe do të duhej të ishin dënimet në përpjesëtim me rrezikshmërinë që e krijojnë dhe me veprat penale të rënda që dikush eventualisht i kryen”, tha ai.

Psikologu Petrit Thaçi thotë se duhet hulumtuar zanafilla e të miturve në familjet në të cilat ata janë rritur dhe edukuar, për të parë se cilat janë arsyet e vërteta që i shtyjnë ata të bëhen të dhunshëm. Ai tregon edhe arsyet e mundshme, të cilat mund të ndikojnë në krijimin e një natyre të dhunshme te personat e mitur.

“Te të rinjtë padyshim që ne së pari do të hulumtojmë zanafillën në strukturat e tyre të familjes. Zakonisht, nëse jemi rritur duke parë skena dhune, duke konceptuar që të drejtat tona po na mohohen, po na denigrohet apo cenohet një pjesë e personalitetit, atëherë ne mbushemi me energji të mllefit, gatishmërisë për hakmarrje në një formë apo për t’u zbrazur diku apo në diçka. Nganjëherë nuk zbrazemi në objektivat ose në personat që na kanë shkaktuar traumën fillestare, por aty ku është më e lehtë dhe më e mundshme. Megjithatë, nuk është gjithmonë kjo si arsye. Nganjëherë krijojmë në rrethet sociale dhe familjarë disa koncepte të një imazhi apo vetë imazhi të lakmuar, një lloj autoritarizmi si shkak se ashtu sillet familja jonë, prindi jonë, rrethi jonë i ngushtë social dhe ne i krijojmë një emërtim që ne jemi “dikush”, ne jemi të fuqishëm dhe pozicionin tonë duhet ta njohë dhe pranojë të tjerët. Ne mundohemi me imponim të mbajmë atë lloj pozicioni…02:08 Kemi modele që marrim nga filmat, këngët, pjesë të ndryshme të medias njëfarë forme, kemi ndonjëherë shthurje që burojnë si shkak i abuzimeve të narkotikëve, alkoolit apo sjelljeve tjera me natyrë delikuente. Të gjitha këto mund të shpërthejnë në një moment të caktuar”, shprehet Thaçi.

Psikologu Thaçi potencon rëndësinë e arsimit dhe edukimit që nga fëmijëria, pasi kjo ndikon në zhvillimin e mëvonshëm të personalitetit në moshë të pjekur dhe se për këtë një rol të madh duhet ta kenë edhe institucionet përkatëse së bashku me vetë prindërit.

“Vlera e edukatës që i japim qysh në fëmijëri të hershme, vlera të instalimit të konceptit të dashurisë, drejtësisë, barazisë, jo nevoja që ta glorifikojmë detyrën që ne të jemi patjetër të ngritur dhe konkurrent ose mbi të tjerët në një fushë, dhe me arrogancë të përfitojmë atë. Aspekti i arsimimit, profesionalizmi në arsim, gjatë atyre objektivave që kanë karakter edukativ dhe kulturor në përgjithësi, bashkëpunimi me institucione tjera profesionale që njohin zhvillimin e personalitetit dhe objektivave shëndetësore ose mentale, të gjitha të ndërthura duhet të krijojnë një klimë të përshtatshme ku i riu është i orientuar më shumë në përvetësimin e vlerave të rëndësishme arsimore, konform të nevojave të tij fizike, shëndetësore, intelektuale dhe jo shthurje dhe jo në këto përcaktime për të përmbushur një pjesë të egos, pasi kjo ego shumë shpesh është një ego imagjinare dhe nuk kryen asnjë lloj funksioni praktik në jetën e tyre të përditshme”, tha Thaçi.

Ndryshe mbi 176 mijë vrasje ndodhin çdo vit mes të rinjve 15-29 vjeç ose 37 për qind të totalit të vrasjeve në botë, sipas një raporti të OBSH-së në tetor 2023.

Related Topics:
Continue Reading

Lajmet

Gjykata e Apelit redukton sërish orarin e punës për shkak të temperaturave të larta

Published

24 minutes ago

on

July 22, 2025

By

Gjykata e Apelit ka njoftuar se nga e marta, 22 korrik, do të punojë me orar të reduktuar, si pasojë e temperaturave të larta që kanë përfshirë vendin. Ky vendim është marrë në përputhje me vendimin e Këshillit Gjyqësor të Kosovës, të datës 27 qershor 2025, si dhe në bazë të paralajmërimeve të institucioneve kompetente për valë të të nxehtit ekstrem në ditët në vijim.

Në njoftimin zyrtar të publikuar nga Gjykata e Apelit thuhet se masat kanë hyrë në fuqi menjëherë, duke filluar nga sot.

“Këto masa do të rishikohen në vazhdimësi, varësisht nga kushtet klimatike dhe vlerësimi i menaxhmentit të gjykatës, në bazë të rrethanave teknike”, thuhet në njoftimin e publikuar në faqen zyrtare të Gjykatës në Facebook.

Vendimi vjen si masë mbrojtëse për të garantuar mirëqenien e stafit dhe qytetarëve në kushte të motit ekstrem.

 

Continue Reading

Lajmet

Akademia Verore e Shkencave Kompjuterike në UBT – Qendër e ekselencës për inovacion, teknologji dhe bashkëpunim ndërkombëtar për një të ardhme të gjelbër digjitale

Published

35 minutes ago

on

July 22, 2025

By

UBT u shndërrua në një pikëtakim strategjik të dijes dhe teknologjisë, përmes edicionit më madhështor të Akademisë Verore 2025, organizuar nga Fakulteti i Shkencave Kompjuterike dhe Inxhinierisë, në bashkëpunim të ngushtë me menaxhmentin dhe partnerët ndërkombëtarë. Kjo ngjarje e rangut ndërkombëtar u realizua me mbështetjen e projektit IoT-ECO dhe mblodhi në një platformë unike ekspertizën shkencore, energjinë rinore dhe bashkëpunimin ndëruniversitar, për të ndërtuar një ekosistem të qëndrueshëm të teknologjive të gjelbra dhe digjitalizimit.

Gjatë shtatë ditëve intensive në Qendrën Dukagjini – Prishtinë, programi përfshiu ligjërata të thelluara, punëtori praktike, tryeza strategjike dhe sesione demonstrative që sollën në fokus avancimet më të fundit në Internet of Things (IoT), sistemet kibernetike-fizike, infrastrukturat inteligjente, robotikën, sigurinë kibernetike dhe prototipimin virtual.

Programi i Akademisë Verore 2025 përfshiu një varg sesionesh të avancuara, ku kontribuuan profesorët e UBT-së, si dhe ekspertë e akademikë ndërkombëtarë nga universitete prestigjioze të Evropës. Këta profesionistë ofruan njohuri të thella dhe përvoja praktike rreth trendeve më të fundit në teknologji, digjitalizim dhe zhvillim të qëndrueshëm.

  • Dr. Edmond Hajrizi – Opening Session: Welcome Speech and Digital Twin – UBT Smart City IoT-Eco
  • Dr. Galia Marinova – IoT-ECO Project Achievement and Implementation
  • Dr. Zhilbert Tafa (UBT) – Towards Smart Environmental Monitoring: Artificial Intelligence of Things (AIoT) for Air Quality Surveillance
  • Kostas Berberidis, Christos Mavrokefalidis (University of Patras) – Distributed Machine Learning for IoT Applications: Challenges and Perspectives (IoT-ECO)
  • Andreas Hoermer, Pasha Bekhrad (TU Graz) – Satellite IoT: Connecting the Unconnected Planet dhe Advancing Green Technology in Optical and Hybrid Networks
  • Elita Hajrizi (UBT) – Hands-on Workshop: Robotics Programming Innovations at UBT Smart City
  • Startup Innovation from UBT – UBT Student Startups: From Idea to Prototype – Virtual model of the UBT university campus
  • Lecture from Polytechnic University of Tirana – IoT-Eco: Green Cloud IoT
  • Galia Marinova, Vasil Guliashki (Technical University of Sofia) – IoT in Smart Microgrids – Monography presentation
  • Dr. Pasquale Daponte, Francesco Pepe (University of Sannio, Italy) – Presentation of International activities of University of Sannio
  • Manjola Zeneli, Frida Gjermeni (University “Alexander Moisiu”, Durrës) – Virtual Prototype of Port of Durrës dhe IoT in industry, academy and more
  • Saranda Dreshaj (UBT) – AR/VR Integration in IoT-Enabled Urban Environments – Virtual model of UBT Smart City
  • Lecture from Mediterranean University of Podgorica – PV Plants, Smart Inverters, and Electric Vehicles as IoT Cyber-Physical Entities in Modern Power Systems and Smart Grids
  • Zana Limani Fazliu, Jeta Dobruna (University of Prishtina) – Green Wireless Communications
  • Abian Morina, Dion Mulaj (UBT) – Cyber-Physical Systems & IoT Security
  • Lecture from University of Montenegro – Virtual Prototyping for Sustainable Infrastructure – Virtual model of UoM campus
  • Round Table with Partners – New courses and trainings for green transformation in the WB
  • Blockchain Day with Binance Representative – Decentralized Technologies for Future Cities
  • Startup Innovation – Fuqizimi i Rinisë për të Ardhmen Digjitale

Në kuadër të sesionit “Startup Innovation from UBT”, studentët e UBT u shndërruan në protagonistë të inovacionit, duke prezantuar idetë e tyre para profesorëve dhe partnerëve ndërkombëtarë. Këto prezantime ishin dëshmi konkrete e kapacitetit krijues dhe të ardhmes premtuese që po ndërtohet në UBT.

Përveç komponentëve shkencorë, akademia ofroi hapësira për diplomaci akademike, përmes round table me partnerët e projektit IoT-ECO, si dhe aktivitete kulturore e shoqërore në UBT Innovation Campus në Lipjan dhe qytete të ndryshme të Kosovës. Po ashtu, u nënshkruan memorandume mirëkuptimi me kompani dhe institucione akademike, duke zgjatur bashkëpunimin për projekte të përbashkëta të së ardhmes.

Ky edicion i Akademisë Verore dëshmoi edhe njëherë fuqinë organizative të UBT-së, nën udhëheqjen vizionare të stafit të Fakultetit të Shkencave Kompjuterike dhe Inxhinierisë dhe përkrahjen e pakursyer të menaxhmentit. UBT konfirmoi statusin e saj si një qendër lider e ekselencës akademike dhe inovacionit teknologjik në rajon dhe më gjerë.

Continue Reading

Lajmet

​Drita përballet sot me Copenhagen në Ligën e Kampionëve

Published

1 hour ago

on

July 22, 2025

By

Skuadra e Dritës do të luajë sot sfidën e parë të raundit të dytë kualifikues në Ligën e Kampionëve kundër gjigantëve danezë të FC Copenhagen, ku ndeshja do të zhvillohet në “Parken Stadium” të Kopenhagës, me fillim nga ora 19:00.

Kjo është një sfidë e rëndësishme për ekipin nga Gjilani, që synon të shkruajë një kapitull të ri në historinë e saj evropiane përballë një kundërshtari me përvojë të madhe në arenën ndërkombëtare..

Për të kaluar në këtë fazë, Drita në raundin e parë e eliminoi skuadrën Differdange.

Continue Reading

Lajmet

KFOR vendos tabela të reja paralajmëruese përgjatë kufirit Kosovë–Serbi

Published

1 hour ago

on

July 22, 2025

By

Misioni paqeruajtës i NATO-s në Kosovë, KFOR, ka nisur vendosjen e tabelave të reja paralajmëruese dhe rinovimin e atyre ekzistuese përgjatë vijës kufitare ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. Në një njoftim, KFOR-i bëri të ditur se ky veprim ka për qëllim përmirësimin e dukshmërisë dhe uljen e rrezikut për kalime të paqëllimshme të kufirit.

“Sapo janë vendosur shenja për të paralajmëruar qytetarët se po i afrohen vijës administrative (ABL). Për shkak të terrenit malor dhe të pyllëzuar, këto tabela ndihmojnë në shënimin e qartë të zonës së operacioneve të KFOR-it, duke reduktuar mundësinë e kalimeve aksidentale”, thuhet në njoftim.

KFOR-i njofton se vendosja e këtyre tabelave do të vijojë gjatë javëve të ardhshme, si pjesë e angazhimit të tyre për të ofruar një mjedis të sigurt për të gjitha komunitetet në Kosovë.

Ky aktivitet vjen si pjesë e përkushtimit të vazhdueshëm të KFOR-it për të ruajtur paqen dhe sigurinë në rajon, në përputhje me mandatin e dhënë nga Kombet e Bashkuara.

Continue Reading

Të kërkuara