Lajmet

Pse është kaq sfiduese të zhvillohen vaksina për sëmundjet parazitare?

Publikuar

Procesi i prodhimit të vaksinave për parazitët është ekstremisht sfidues, por shkencëtarët mund të jenë në majë të përparimeve të mëdha.

Kur Kameruni në muajin janar nisi procesin e vaksinimit kundër malaries, kjo u përshkua me festë. Në muajin shkurt, edhe Burkina Faso e përcolli këtë trend.

“Kontrolli i malaries nuk ka shkuar në drejtimin e duhur, për arsye të ndryshme”, shpjegon Kate O’Brien, i cili drejton departamentin e imunizimit dhe vaksinimit në Organizatën Botërore të Shëndetësisë (OBSH).

Rastet me malaria po rriten, dhe afërsisht 600 mijë njerëz vdesin nga malaria çdo vit. Faktorët janë të llojllojshëm, sikurse ndryshimi i klimës, konflikti, efektet e vazhdueshme të COVID-19 në sistemet shëndetësore dhe përshtatshmëria këmbëngulëse e mushkonjave që bartin malarinë.

Sipas O’Brien, vaksinimi masiv është një mjet më shumë, dhe një që ka një qasje krejtësisht ndryshe.

“Të hysh me një qasje të bazuar në imunitet është një shtesë shumë historike dhe e rëndësishme”, thotë ajo.

Në vitin 2019, vaksina RTS,S kundër malaries filloi pilotimin në Gana, Kenia dhe Malavi, dhe në vitin 2021 OBSH e rekomandoi atë për përdorim tek fëmijët. Vaksina RTS,S u pasua nga vaksina R21.

Nuk kishte domosdoshmërisht një përpjekje të përbashkët për ta bërë vaksinën e malaries vaksinën e parë antiparazitare. Por ndoshta nuk është befasuese që në fund të fundit ishte, pasi numri i lartë i vdekjeve i kërkuar nga malaria ka sjellë në vëmendje zhvillimin e vaksinave për malarinë sesa për sëmundjet e tjera parazitare (megjithëse ende jo aq shumë sa për vaksinat që prekin popullatat e pasura, si Covid-19).

Burime masive të energjisë dhe financiare u shpenzuan për krijimin e vaksinave të shumta kundër COVID-19. Por kjo nuk është arsyeja e vetme që ato vaksina u shfaqën relativisht shpejt.

“Nuk ka dyshim se parazitët janë objektiva shumë më të ndërlikuar se viruset”, thotë Hotez.

Pothuajse të gjitha vaksinat ekzistuese funksionojnë kundër baktereve dhe viruseve, aktualisht nuk ka vaksina kundër kërpudhave askund në botë dhe ekziston vetëm një lloj vaksine – ajo kundër malaries – kundër parazitëve. Parazitët shpesh kanë mënyra të sofistikuara për të shmangur sistemin imunitar të pritësit. Ata përshtaten me nikoqirët e tyre gjatë cikleve komplekse të jetës, duke përfshirë disa faza zhvillimi.

“Secila prej atyre fazave, qoftë në një kafshë apo një mikpritës njerëzor, ka proteina të ndryshme që shprehen në faza të ndryshme të jetës. Dhe kjo e bën më të komplikuar identifikimin se cilat mund të jenë objektivat e parazitit për zhvillimin e një vaksine”, thotë O’Brien.

Ky kompleksitet i ciklit jetësor është një nga arsyet që parazitët nuk janë gjithmonë të lehtë për t’u kultivuar në laborator. Me fjalë të tjera, mund të jetë e vështirë thjesht të prodhohen më shumë prej tyre në kushte të kontrolluara, në fazën e duhur të zhvillimit, për qëllime kërkimore. Mundësitë që përfshijnë kultivimin e parazitëve në kafshët kërkimore ose në laborator, në vend të strehuesve të tyre të zakonshëm.

Një sfidë teknike e punës me parazitët është diversiteti i tyre i madh gjenetik, i cili mund ta bëjë të vështirë shënjestrimin e një specie ose lloji specifik. Tendler dhe kolegët e saj gjetën një zgjidhje duke identifikuar një komponent kyç të përbashkët në shumë specie helminte. Ata zbuluan se proteina Sm14 është e pranishme në lloje të shumta helminthësh që shkaktojnë sëmundje te njerëzit dhe bagëtitë, jo vetëm skistosomiasis./UBTNews/

Lajmet

3 mijë e 500 fëmijë janë në rrezik nga kequshqyerja në Gaza

Publikuar

nga

Derisa ndihmat po shterojnë në Gaza për shkak të mbylljes së kufijve, uria përshkon popullsinë, tha Zyra për Media e Qeverisë.

Mungesa e ndihmave, përfshirë atyre ushqimore, shtesave ushqimore dhe vaksinave, ka vënë në rrezik të kequshqyerjes 3 mijë e 500 fëmijë.

“I bëjmë thirrje komunitetit ndërkombëtare dhe të gjitha vendeve të botës së lirë që ta dënojnë këtë krim, i cili … shkel të drejtën ndërkombëtare”, thuhet në njoftim./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Lansohet projekti E-Twinning, mundësohet bashkëpunimi me sistemet arsimore në 40 shtete të Evropës

Publikuar

nga

Ministrja e Arsimit, Shkencës, Teknologjisë dhe Inovacionit, Arbërie Nagavci dhe përfaqësuesi i Zyrës së Bashkimit Evropian në Kosovë, Johannes Madsen kanë bërë lansimin e projektit e-Twinning, që i mundëson sistemit arsimor në Kosovë, të bashkëpunojë me sistemet arsimore në 40 shtete të Evropës.

Ministrja e Arsimit, Shkencës, Teknologjisë dhe Inovacionit, Arberie Nagavci, theksoi rëndësinë e këtij bashkëpunimi, duke thënë se përmes këtij projekti, bëhet promovimi i mësimit të bazuar në projekte dhe qytetarinë digjitale duke mundësuar të zhvillohen aftësitë digjitale në gjeneratat e reja.

“Jemi bashkë për të lansuar zyrtarisht projektin E-Twinning, pasi që këtë vit jemi bashkuar komunitetit të E-twinning, platformë kjo online që mundëson bashkëpunimin e mësuesve, nxënësve dhe stafit të shkollave nga vende të ndryshme dhe Kosova për herë të parë po bëhet pjesë e platformës me më shumë së 40 shteteve të cilat tashmë kanë qasje por edhe mundësi të bashkëpunimit. kjo është bërë e mundur përmes bashkëpunimit të MASHTI-t si bashkfinancuese me Komisionin Evropian duke ofruar mundësi për bashkëpunim me shkollat e 40 shteteve”, tha Nagavci.

Ajo ka falënderuar të gjithë zyrtarët e BE-së, të cilat ndihmuan në punën e përbashkët që të ofrojnë mundësi për shkollat e Kosovës.

“Kosova është me fat që është pjesë e këtyre skemave por njëkohësiht edhe evropianët e rinj të Kosovës, djem vajzat tona e meritojnë te jenë në mesin e bashkëmoshatarëve të tyre evropianët e vendeve të ndryshme për të bashkëpunuar, ndarë dijet por edhe rezultatet, para pak muajve bashkë me zotin Madsen në këtë sallë i prezantuam arritjet e programit Erasmus+ në Kosovë me fokus përfshirjen sociale e cila është pjesë e pandashme e projekteve tona qeveritare dhe në atë kohë prezantuam që sivjet numri i përfituesve nga Kosova është më i arrituri ndonjëherë sikurse edhe përfitimet e shndërrua në aspektin financiar”, theksoi ajo.

Nga fillimi i këtij viti Kosova i është bashkuar projektit të E-twining përmes projektit të zyrës mbështetëse kombëtare për E-twinning në Kosovë.

E përfaqësuesi i zyrës së BE në Kosovë Johannes Madsen, shprehu kënaqësinë e tij për inaugurimin e një projekti te tillë në Kosovë, sikurse E-twinnig.

“E konsideroj këtë iniciativë si gurthemel shumë të rëndësishëm për rrugëtimin e afrimit të shkollave të BE-së dhe do i pasuroj përvojat edukative të mësimdhënësve. Programi është financuar nga erasmus plus në bashkëpunim më MASHTI-n. Ky program ofron platfromë digjitale për stafin për të bashkëpunuar me shkollat e vendeve evropiane duke i ndarë edhe përvojat e tyre në rrugëtim. E-twinnig përdorë pushtetin e teknologjisë për t’i ndërlidh”, tha ai.

Të pranishëm në këtë lansim ishin edhe Përfaqësues të departamenteve komunale të arsimit.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Mbi 37 mijë viktima si pasojë e luftës në Gaza

Publikuar

nga

Ministria e Shëndetësisë në Gaza njoftoi se 37 mijë e 372 persona kanë vdekur si pasojë e tetë muajve luftë mes militantëve izraelitë dhe palestinezë.

Ministria njoftoi se vetëm gjatë 24 orëve të fundit janë regjistruar 25 viktima. Ndërkaq në total janë plagosur 85 mijë e 452 persona./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Lajmet

​Rifilloi puna në katër repartet e rinovuara në Gjinekologji

Publikuar

nga

Rreth 5.5 milionë euro janë investuar në Klinikën e Gjinekologjisë në Qendrën Klinike Universitare të Kosovës të Kosovës. Prej kësaj vlere, mbi 3 milionë janë për fertilizimin e asistuar mjekësor, ndërsa 2.4 milionë euro për mjekësinë fetale.

Në përurimin e klinikës së rinovuar, kryeministri i vendit, Albin Kurti ka theksuar se investimet e realizuara në këtë klinikë janë të mëdha. Duke shtuar se kjo klinikë ka ndryshuar rrënjësisht për të mirë krahasim me 10 vite më parë.

“Një investim të jashtëzakonshëm që ka transformuar rrënjësisht këtë klinikë. Bëhet fjalë për 5.5 milionë euro përafërsisht që janë investuar këtu, me ç’rast mbi 3 milionë euro janë për fertelizimin e asistuar mjekësor, ndërkaq rreth 2.4 milionë euro janë për mjekësinë fetale dhe për aminiciontezen. Dikur kanë qenë shtatë apo tetë gra në një dhomë, ndërkohë që tualeti ka qenë në një skaj të korridorit e përbashkët, tash në secilën dhomë janë vetëm dy krevate dhe në secilën dhomë ka nyje sanitare dhe banjo. Pastërtia është maksimale, cilësia e ajrit është e lartë, ndriçimi është i këndshëm dhe përkushtimi i mjekeve dhe i infermiereve është maksimal. Përafërsisht dhjetë vjetëve, unë e kam pasur gruan time që pat lindur vajzën tonë, mirëpo sot kur hyn këtu në spital dhe në Kliniken Gjinekologjike nuk mund të dallosh që je në Prishtinë nëse e krahasojmë me kohen para një dekade në vendin e njëjtë. Tash gjysma e këtyre investimeve prej mbi 3 milionë euro tek fertelizimi janë për infrastrukturë e gjysma për pajisje dhe ën të njëjtën kohë jemi me fat që nenat lehona dhe foshnjat e fëmijët në përgjithësi kanë klinikë më të mirë gjinekologjike si asnjëherë më parë pikërisht kur po marrin shtesat për fëmijë e lehona. Mbi 55 mijë lehona marrin mbështetje financiare dhe mbi 400 mijë fëmijë në Republikën e Kosovës për herë të parë me qeverinë aktuale që paraqet edhe një dëshmi të kompletuar se nëna dhe fëmija, shëndeti i saj dhe fëmijës janë në fokus të qeverisë sonë”, tha Kurti.

Në anën tjetër, ministri i Shëndetësisë, Arben Vitia ka treguar më shumë detaje për këtë investim.

“I lumtur që sot po fillojnë katër repartet më të rëndësishme të rinovuara në Klinikën e Gjinekologjisë. Në këto reparte janë instaluar edhe njësit e tjera të cilat do të ndihmojnë në sistemin informativ shëndetësor, do të ketë digjitalizim të radhëve, do të këtë procese të digjitalozuara në proces. Dhe gjithë kjo përveç kushteve të jashtëzakonshme që tani e tutje do t’i kenë gratë në këtë klinikë, edhe punëtorët do ta kenë shumë më lehët që të bëjnë punën e tyre dhe natyrisht sot edhe patëm falënderim nga ta, jo vetëm për shkak të kushteve por edhe për shkak të rrjedhjes së pacientëve dhe mënyrës më të dinjitetshme të trajtimit të grave në klinikë”, tha Vitia.

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara