Lajmet

Pse është e vështirë të parashikohen tërmetet?

I kujt është ‘faji’ kur ndodh një tërmet?

Published

on

Tërmeti, në termat më të thjeshtë, ndodh kur toka dridhet. A mund ta merrni me mend se qindra tërmete ndodhin çdo ditë, jo aq të fuqishëm sa për t’i vërejtur ne? Megjithatë ka edhe të atillë që shkaktojnë dëme të mëdha dhe humbje jetësh.

I kujt është ‘faji’ kur ndodh një tërmet?

Sipërfaqja e Tokës përbëhet nga kilometra gurë të fortë të thyer në një enigmë copash lëvizëse të quajtura pllaka tektonike, të cilat qëndrojnë në një det shkëmbi të nxehtë dhe të lëngshëm që rrotullohet dhe pastaj ftohet, duke i shtyrë pllakat përreth. Tërmetet dhe vullkanet ndodhin në sipërfaqen ku takohen.

Pllakat janë gjithmonë teknikisht në lëvizje, por zakonisht janë të kyçura së bashku, duke krijuar stres derisa diçka nëntokësore të këputet, duke i liruar ato të rrëshqasin përgjatë vijave të njohura të shkëmbinjve të thyer të quajtur gabime, që mund të shkojnë për kilometra.

Kur presioni papritmas lirohet dhe pllaka lëviz, energjia shpërthen në shkëmbin përreth.

Si ta dini se sa i fuqishëm ishte një tërmet?

Shkencëtarët përdorin sizmografë, të cilët dikur tundnin gjilpëra që regjistronin lëkundjet e tokës, por tani pajisjet janë të gjitha digjitale. Ekziston një rrjet global i tyre, si dhe rrjete lokale dhe rajonale, dhe shumica e të dhënave janë me burim të hapur dhe lidhen automatikisht. Duke kombinuar të paktën tri matje, sistemet mund të hartojnë vendndodhjen, kohëzgjatjen dhe madhësinë e një tërmeti me saktësi. Së fundi, ka disa matje të ndryshme të tërmeteve, por magnituda më e përdorur i referohet madhësisë së përgjithshme dhe çdo hap është dhjetë herë më i madh se hapi i mëhershëm.

Përveç sizmometrave, gjeologët dhe sizmologët kanë edhe disa mjete të tjera në dispozicion për të mbledhur të dhëna në lidhje me lëvizjet e kores së Tokës. Sensorët e lidhur me GPS vendosen pranë zonave aktive sizmike për të matur lëvizjen në sipërfaqe. Fotot satelitore të marra para dhe pas një ngjarjeje mund të krahasohen pixel për pixel. Një radar me bazë satelitore i quajtur InSAR është një nga mjetet më të rëndësishme për të ndjerë se si ndryshon sipërfaqja e Tokës: ai reflekton rrezet e radiovalëve nga orbita mbi lëvizjet e Tokës dhe një proces i quajtur interferometri regjistron ndryshimet në lartësinë e sipërfaqes me saktësi në milimetra. Sateliti kalon dy herë për të parë se çfarë ka ndryshuar në tokë. Teknikat e mësimit të makinerive po provohen gjithashtu tani në grupe të dhënash të mëdha për të gjetur sinjale më shpejt se sa njerëzit.

A mund ta shkaktojë një tërmet tjetrin?

Megjithëse dihet se tërmetet shkaktojnë tërmete të tjera, por kjo është ende në diskutim mes shkencëtarëve. Tërmetet ekspozojnë dy paradokse rreth mënyrës se si njerëzit e kuptojnë botën natyrore: ato ndodhin në periudha më të gjata se përvoja njerëzore dhe ndodhin në thellësi shumë përtej aftësisë së njerëzve për të vëzhguar drejtpërdrejt.

Shkencëtarët e menaxhojnë këtë duke bërë modele dhe duke llogaritur probabilitetet. Pas një tërmeti, shkencëtarët analizojnë të dhënat për të kuptuar më mirë se çfarë mund të ndodhë më pas.

“Ne duhet të vendosim një stetoskop në Tokë për të përcaktuar se çfarë po ndodh atje poshtë”, tha Harold Tobin, profesor i Shkencave të Tokës në Universitetin e Uashingtonit.

Si ta dimë se po ndodh një tërmet?

Shkencëtarët pyeten gjatë gjithë kohës nëse është e mundur të parashikohet një tërmet.

“Ne nuk jemi afër një parashikimi afatshkurtër”, tha Wright.

Pas një tërmeti të madh, ka shumë të dhëna për t’u mbledhur dhe deshifruar, dhe disa prej tyre janë mjaft të dobishme.

“Ne mund të bëjmë llogaritjet për vendet që mund të kenë tërmete si rezultat i një tërmeti tjetër”, tha Wright.

Ai është duke pritur për të dhënat e InSAR nga një satelit evropian që do të bëjë kalimin e tij të parë mbi Turqinë jugore që nga një seri tërmetesh me magnitudë të lartë që goditën Turqinë dhe rajonin më 6 shkurt. Ekipi i tij dhe të tjerë i përdorin këto mjete për të matur se si sforcohet në defektet e njohura. Ata mund të modelojnë sasinë totale të energjisë që mund të përfundojë duke u çliruar në një tërmet në një zonë të caktuar dhe shkallën me të cilën do të lëshohet, me saktësi të konsiderueshme.

“Por ne thjesht nuk e dimë se kur do të ndodhë”, tha ai. “Nuk e dimë nëse mund të jetë një tërmet i vetëm 8 ballë apo dhjetë tërmete me magnitudë 7”.

Në zonat ku janë të pajisura me të, paralajmërimet mund të transmetohen disa sekonda para se të godasë tërmeti për të ngadalësuar trenat ose për të hapur dyert e emergjencës./UBTNews/

Lajmet

Prokuroria e Kosovës ngre aktakuzë ndaj një të dyshuari për spiunazh për inteligjencën serbe

Published

on

By

Prokuroria Speciale e Kosovës ka ngritur aktakuzë të premten kundër një burri, të cilin e akuzon se kishte spiunuar për Agjencinë e Inteligjencës dhe Sigurisë së Serbisë, e njohur si BIA, për kohë të papërcaktuar.

Të dyshuarin, e identifikuar vetëm me inicialet A.V., prokurorët e ngarkojnë me dy vepra penale, spiunazh dhe armëmbajtje pa leje.

Sipas aktakuzës, i dyshuari kishte “mbledhur të dhëna dhe dokumente të rëndësishme, të cilat, më pas dërgoi në cilësinë e Agjentit Rezident BIA-s serb”, duke e “cenuar rendin kushtetues dhe sigurinë e Kosovës si dhe jetën e zyrtarëve shtetëror dhe të qytetarëve të saj”.

Ai dyshohet se e ka kryer veprën për kohë të papërcaktuar deri në arrestimin e tij në qershor të vitit 2024.

Nga provat e siguruara… A.V kishte krijuar një rrjet të punësuarve në organizatat ndërkombëtare në Kosovë të nacionalitetit serb, nga të cilët kishte pranuar informacione dhe raporte të punës së këtyre organizatave që ndërlidheshin me aspektet politike dhe të sigurisë në Kosovë, si dhe kishte mbledhur informacione, për persona të nacionalitet serbë, me qëllimin që t’i paraqiste si bashkëpunëtorë të strukturave të sigurisë së Kosovës”, thuhet në aktakuzë.

Ai dyshohet se të dhënat dhe dokumentet e siguruara ia kishte “dorëzuar zyrtarit të lart të BIA-së, R.G, shef i njërës prej Qendrave të BIA-së në territorin e Serbisë, përmes komunikimeve telefonike dhe takimeve fizike”.

Prokuroria tha se në shtëpinë e të dyshuarit janë gjetur dhe konfiskuar një armë dhe një spërkatës gaz lotsjellës, gjatë një bastisjeje policore.

Prokurorët kanë kërkuar që ai të mbahet në paraburgim në pritje të gjykimit.

Prokuroria nuk dha më shumë hollësi rreth identitetit apo kombësisë së A.V., por vitet e fundit serbë e shqiptarë janë arrestuar në Kosovë nën dyshimet se po spiunonin për shërbimet e inteligjencës së Serbisë.

Derisa shpeshtohen rastet, njohësit e sigurisë thonë se inteligjenca serbe ka shtrirë rrënjët në tërë territorin e Kosovës ndër vite./REL/

Continue Reading

Lajmet

FFK pajtohet me vërejtjet e MKRS-s, Kuvendi i Punës do të përsëritet

Published

on

By

Federata e Futbollit të Kosovës do pa përsëris Kuvendin e Punës të mbajtur më 20 shkurt të këtij viti pasi Komisioni Vlerësues brenda Ministrisë së Sportit kishte gjetur parregullësi në këtë kuvend, me theks të veçantë në pjesëmarrjen e dy klubeve që nuk ishin të licencuara në këtë kuvend.

Si pasojë e këtyre shkeljeve, MKRS kishe pezulluar lëshimin e vërtetimeve nga Ligji i Sponsorizimeve për të gjitha klubet e futbollit, duke shkaktuar kështu dëm të madh financiar tek secila prej tyre.

Por, situata tashmë ka ndryshuar. Ekskluzivisht për KosovaPress, Kryesuesi i Komisionit për Licencim të Federatave Sportive, Fidan Shatri ka thënë se FFK është pajtuar që ta përsëris Kuvendin e Punës duke u pajtuar me gjetjet e shkeljeve nga ana e MKRS-së

Sipas zyrtarit të MKRS-së, Fatmir Shatri, një nga shkeljet më të theksuara ishte përfshirja e klubeve të palicencuara në procesin e vendimmarrjes, çka bie ndesh me Ligjin për Sport.

Rasti i Federatës së Futbollit të Kosovës ka qenë pas vlerësimit të komisionit mbi kuvendin e punës që është mbajtur në muajin shkurt, kanë qenë disa vërejtje të cilat kanë qenë edhe publike, dhe një nga vërejtjet kyçe ka qenë pjesëmarrja e klubeve të cilat nuk janë të licencuara në procesin e vendimmarrjes, pra pjesëmarrja në Kuvendin e Federatës së Futbollit. Në rastin e tillë është standard për të gjitha federatat që klubet të cilat nuk janë të licencuara nuk mund të jenë pjesë e vendimmarrjes dhe me strukturat e federatës përkatëse, në këtë rast FFK”, ka thënë fillimisht Shatri.

Shatri ka bërë të ditur se FFK është zotuar që Kuvendi i të mbahet gjatë muajit qershor

Pas vlerësimit të komisionit, kemi pasur disa takime me FFK-në ku me të gjitha federatat jemi të gatshëm të kontribuojmë në mundësinë e dhënies së propozimeve tona në lidhje me harmonizimin e të gjitha akteve pasi është ligj i ri i sportit dhe nuk është i njohur për të gjithë. Në këtë rast, Federata e Futbollit është pajtuar që të gjeturat që i ka dhënë komisioni në drejtim të federatës që këto të gjetura ku kanë marrë pjesë klubet e palicencuara është vërejtje e komisionit që nuk mund të jenë pjesë e kuvendit. Në këtë rast, janë zotuar që gjatë muajit qershor Federata e Futbollit do ta mbaj Kuvendin e Punës dhe në harmoni me Ligjin për Sport, udhëzimet dhe rekomandimet e komisionit të miratohen në kuvendin që do të mbahet në qershor”, ka bërë të ditur Shatri.

Ai ka shtuar në fund se në rast se FFK nuk e mban këtë zotim, atëherë mund të pezullohet sërish lëshimi i vërtetimeve të sponsorizimit për të gjitha klubet sportive që janë anëtare të FFK-së.

 

Continue Reading

Lajmet

​Kallas në Shkup: Plotësoni kushtet

Published

on

By

Shefja e diplomacisë së Bashkimit Evropian, Kaja Kallas pas takimit në Shkup me kryeministrin Hrisitjan Mickoski, paralajmëroi se ka mundësi për lëvizje, lidhur me bllokadën e rrugës së integrimit të Maqedonisë së Veriut në BE, për shkak të mosmiratimit të ndryshimeve kushtetuese, të cilat i kërkon Bullgaria.

Rruga deri në anëtarësim nuk është e lehtë dhe porosia e ime sot është që të mbeteni në të njëjtin drejtim. T’i ndërmerrni hapat e nevojshme për hapjen e bisedimeve hyrëse”, tha Kaja Kallas, përfaqësuese e BE-së për Politikë të Jashtme dhe Siguri.

Është e qartë se duam që Maqedonia e Veriut me të vërtetë të lëvizë nëpërmjet kësaj rruge dhe e dimë se ka pengesa. Atë e diskutuam sot që të mundemi të gjejmë mekanizma që të tejkalohen ato pengesa. Gjithsesi kryeministri mund t’i sqarojë idetë e tij, por vlerësoj se ka hapësirë ku mundemi të bëjmë diçka, nuk do të hyja në detaje. Në qoftë se lëvizim, atëherë do ta publikojmë para mediave”, theksoi Kaja Kallas, përfaqësuese e BE-së për Politikë të Jashtme dhe Siguri, shkruan Alsat.

Mickoski, nga ana tjetër theksoi se vendi është i gatshëm për zgjidhje të ngërçit me Bullgarinë, megjithatë ajo duhet të jetë e qëndrueshme dhe e dinjitetshme.

Sot, kërkova trajtim korrekt. Kërkova qëndrueshmëri. Evropa të tregojë lidership, i cili do të sjellë diçka me vlerë për qytetarët në realitet. Të kthehet besimi në idenë evropiane, veçanërisht te të rinjtë”, u shpreh Hristijan Mickoski, kryeministër.

Dora jonë mbetet e shtrirë. Ne jemi të hapur për miqësi, dialog dhe bashkëpunim. Por ne qëndrojmë të vendosur, të drejtë dhe dinjitoz – me porosi të qartë: jemi gati. Evropa mund të mbështetet te ne – dhe tani është koha që ne të fillojmë të mbështetemi te Evropa”, theksoi Hristijan Mickoski, kryeministër, transmeton KosovaPress.

Kallas gjatë ditës ka realizuar takime edhe me ministrin e Jashtëm Timço Mucunski dhe atë të Mbrojtjes, Vllado Misajllovski. Kallas viziton Shkupin, derisa ende nuk ka një strategji të qartë se vendi do ta tejkalojë veton e Bullgarisë për fillimin e negociatave, e cila kërkon që të futen bullgarët në Kushtetutën e Maqedonisë së Veriut.

Ky kusht, është pjesë e kornizës negociuese, ndërsa Bullgaria këmbëngul që për të nuk ka çfarë të rinegociohet. Megjithatë, Maqedonia e Veriut kërkon garanci që të mos përsëritet ngecja, me ndonjë veto tjetër eventuale në lidhje me çështjet bilaterale.

Continue Reading

Lajmet

Kallas në veri: E rëndësishme ta shohim vetë se çfarë po ndodh në terren

Published

on

By

Shefja e diplomacisë së Bashkimit Evropian, Kaja Kallas, në përfundim të vizitës së saj në Kosovë të premten, e vizitoi edhe Mitrovicën e Veriut, ku u ndal në zyrën e EULEX-it dhe u takua me përfaqësues të arsimit dhe sistemit të drejtësisë.

Në një deklaratë të shkurtër për media në Mitrovicën e Veriut, Kallas tha se ishte e rëndësishme shkuarja në pjesën veriore të Kosovës, sepse “atje dëgjohen narrative të ndryshme”.

Është e rëndësishme ta shohim vetë se çfarë po ndodh në terren dhe çfarë thonë njerëzit. Vizitova gjykatën që funksionon dhe që po pret kthimin e gjyqtarëve serbë. Gjithashtu u takova me përfaqësues të shkollave këtu për të kuptuar më mirë situatën, për të biseduar me qytetarët dhe për të parë me sytë e mi se çfarë ndodh në këtë pjesë”, deklaroi ajo.

Qindra pjesëtarë të komunitetit serb në veri dhanë dorëheqje nga institucionet e Kosovës, përfshirë komunat, policinë, gjykatat dhe prokurorinë, në nëntor të vitit 2022, pas një vendimi të Qeverisë së Kosovës për t’i zëvendësuar targat serbe të makinave me targa të Kosovës.

Nga ajo kohë, kryetarët e komunave Mitrovicë e Veriut, Zveçan, Zubin Potok dhe Leposaviq, u zëvendësuan me udhëheqës shqiptarë, pasi komuniteti shumicë serb në zonë i bojkotoi zgjedhjet.

Në gjykata, prokurori dhe polici, punonjësit serbë nuk u kthyen më.

Në një postim në Instagram, të shoqëruar me video nga takimi në gjykatë, Kallas shkroi se Bashkimi Evropian mbetet i mendimit se “kthimi i gjyqtarëve, prokurorëve dhe stafit serb të Kosovës është thelbësor për drejtësinë, stabilitetin dhe bashkëjetesën shumetnike”.

Në Mitrovicën e Veriut, Kallas shtoi gjithashtu se forcat ndërkombëtare ofrojnë një pasqyrë të qartë dhe reale të situatës në terren, për të cilën “njëra palë thotë një gjë, ndërsa pala tjetër diçka tjetër.”

Është thelbësore të flitet me njerëzit në terren për të parë se çfarë mund të bëjmë më shumë që e ardhmja të jetë e sigurt dhe e begatë për të gjithë në Kosovë”, përfundoi ajo./REL/

Continue Reading

Të kërkuara