

Lajmet
Pse breshkat jetojnë kaq gjatë?
Për këtë ka një përgjigje evolucionare dhe një tjetër biologjike.
Published
4 years agoon
By
Betim GashiNga Joanna Wendel
Në ishullin e Shën Helenës në Atlantikun Jugor, jeton një krijesë që libri i rekordeve Gines e ka quajtur “kafshën më tëmoshuar në Tokë”. Emri i saj është Xhonatan dhe është një breshkë gjigante. Sipas Gines, Xhonatan ishte 187 vjeç në vitin 2019.
E lindur në vitin e largët 1832, gjatë sundimit të mbretëreshës britanike Viktoria, breshka ishte 80 vjeç kur u fundos Titaniku në ujërat e ftohtë të Atlantikut Verior. Por Xhonatan dhe breshkat e tjera gjigante nuk janë të vetmet specie të këtij lloji që jetojnë kaq shumë, thotë Xhordan Donini, profesor i biologjisë në Kolegjin Shtetëror të Floridës Jugperëndimore.
Breshkat e detit mund të jetojnë zakonisht 50 deri 100 vjet, ndërsa breshkat-kuti mund të jetojnë më shumë se një shekull, thotë ai për Live Science. Në fakt, shkencëtarët nuk e dinë kufirin e sipërm të jetëgjatësisë së shumë llojeve të breshkave, kjo pasi njerëzit nuk jetojnë aq gjatë sa ta zbulojnë këtë.
Po pse breshkat jetojnë kaq gjatë? Lori Njuman-Li, asistent/profesore e fiziologjisë në Universitetin Shtetëror të Arkansasit, SHBA, e cila studion breshkat dhe zvarranikët e tjerë, thotë se për këtë ka një përgjigje evolucionare dhe një tjetër biologjike.
Përgjigja evolucionare është relativisht e drejtpërdrejtë:Kafshët si gjarpërinjtë dhe rakunët, duan të hanë vezët e breshkave. Ndërkohë për të trashëguar gjenet e tyre, breshkat duhet të jetojnë gjatë dhe të shumohen shpesh, ndonjëherë disa herë në vit, dhe të pjellin shumë vezë. “Duke pasur parasysh se sa pasardhës kanë është e habitshme që bota nuk po pushtohet nga breshkat”-thotë Njuman-Li për Live Science.
Mekanizmi biologjik që fshihet pas jetëgjatësisë së pazakontë të breshkave, është më i ndërlikuar. Një nga aspektet më thelbësore për jetëgjatësinë e breshkave ka të bëjë me telomeret e tyre, që janë struktura të përbëra nga fillesa jo të koduara të ADN-së që mbulojnë skajet e kromozomeve, thekson Njuman-Li.
Këto struktura ndihmojnë në mbrojtjen e kromozomeve kur ndahen qelizat. Me kalimin e kohës, telomeret bëhen më të shkurtra ose degradojnë, gjë që do të thotë se ato nuk mund t’i mbrojnë më kromozomet e tyre. Kjo shkakton probleme me shumëfishimin e ADN -së. Dhe gabimet në këtë proces mund të shkaktojnë probleme të tilla shëndetësore si tumoret dhe vdekjen e qelizave.
Por Njuman-Li thotë se breshkat shfaqin një shkallë më të ulët të shkurtimit të telomereve në krahasim me kafshët e tjera që kanë jetëgjatësi më të vogël. Dhe kjo do të thotë se ato janë më rezistente ndaj llojeve të caktuara të dëmtimeve që mund të lindin nga gabimet e shumimit të ADN-së.
Shkencëtarët nuk kanë zbuluar ende të gjithë faktorët që kontribuojnë në jetën e gjatë të breshkave, por ata kanë propozuar disa ide. Në një studim të publikuar më 8 korrik në bazën e të dhënave bioRxiv, një ekip shkencëtarësh eksploruan një numër mekanizmash dhe substancash që çojnë në dëmtimin dhe vdekjen e qelizave, dhe vëzhguan sesi reagonin qelizat nga disa lloje breshkash, përfshirë nga një breshkë gjigante (si Xhonatan).
Sipas studimit, breshkat gjigante dhe disa lloje të tjera breshkash duket se janë në gjendje të mbrojnë veten nga efektet afatgjata të dëmtimit të qelizave. Ato e bëjnë këtë duke i vrarë shpejt qelizat e dëmtuara, përmes një procesi të quajtur apoptozë, ose vdekja e programuar e qelizave të dëmtuara thekson Njuman-Li.
Një trajtim shkaktoi stres oksidativ, pra një lloj stresi që shfaqet natyrshëm në qelizat e gjalla. Stresi oksidativ shkaktohet nga radikalet e lira, të cilat janë molekula shumë reaktive të formuara natyrshëm nga proceset metabolike. Kur trajtohen, qelizat e breshkave iu nënshtruan me shpejtësi apoptozës.
“Një nga gjërat që nënvizon ky studim është se apoptoza e kontrolluar është një procedurë shumë e vlefshme për ndaljen e plakjes, pasi nëse ka një qelizë që ka dëmtime të caktuara, dhe nëse një organizëm ka mundësi ta zhdukë me shpejtësi, atëherë kjo mund të shmangë dukuri të tilla negative si kanceri”- shprehet Njuman-Li.
Në fakt, qelizat në të gjitha speciet, përveç njërës, nuk iu përgjigjën një trajtimi që supozohej të prishte një enzimë të quajtur ligazë, e cila është thelbësore për procesin e kopjimit të ADN -së. Pra me fjalë të tjera, ligaza e breshkave vazhdoi të funksiononte siç duhet.
Nëse kjo do të thotë se këto breshka janë plotësisht rezistente ndaj procesit të kopjimit të ADN-së, kjo nuk është përcaktuar ende, thotë Njuman-Li. Por mund të jetë një përgjigje e mundshme pse breshkat jetojnë kaq gjatë në krahasim me speciet e tjera. / “Live Science” – Bota.al
Lajmet
Vendimi i ShBA-së, PDK: Dëmi më i madh politik, diplomatik dhe strategjik i Kurtit
Published
16 hours agoon
September 12, 2025By
UBTnews
Partia Demokratike e Kosovës ka reaguar pas vendimit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës për të pezulluar pa afat Dialogun Strategjik me Kosovën, duke thënë se ky proces i cili ishte menduar të forconte marrëdhëniet tona ekonomike, politike, diplomatike dhe të mbrojtjes.
Sipas PDK-së, ky zhvillim i rëndë është pasojë e drejtpërdrejtë e veprimeve të pamatura dhe të papërgjegjshme të Qeverisë në largim dhe kryeministrit në largim, Albin Kurti.
“Sjellja e tij ka cenuar besimin dhe partneritetin me aleatin tonë më të madh dhe më të rëndësishëm strategjik, ShBA-në, vendin që ka qenë dhe mbetet mbështetësi më i madh i lirisë, pavarësisë dhe shtetndërtimit të Kosovës. Ky është dëmi më i madh politik, diplomatik dhe strategjik që i është shkaktuar Republikës së Kosovës në 25 vitet e lirisë së saj, duke cenuar drejtpërdrejt raportet me aleatin tonë kryesor dhe duke e vënë në pikëpyetje besueshmërinë ndërkombëtare të shtetit tonë. Për më shumë se dy dekada, marrëdhëniet e Kosovës me ShBA-në kanë qenë të pakontestueshme, të bazuara mbi vlera të përbashkëta të lirisë, paqes dhe demokracisë. Sot, për shkak të një qeverisjeje që ka zgjedhur konfliktin mbi bashkëpunimin dhe populizmin mbi përgjegjësinë, këto raporte po vendosen në rrezik”, thuhet në deklaratën e PDK-së.
Partia Demokratike e Kosovës rithekson se marrëdhënia me ShBA-të është interes jetik dhe kombëtar i Kosovës, i pakrahasueshëm dhe i pazëvendësueshëm. Ne mbetemi të përkushtuar për ta ruajtur, forcuar dhe zgjeruar këtë partneritet në çdo rrethanë.
“Qytetarët e Kosovës e dinë se aty ku ka qenë PDK në qeverisje, marrëdhëniet me ShBA kanë qenë gjithmonë të konsoliduara dhe në rritje. Prandaj, ky dëm që i është shkaktuar Kosovës nga Qeveria në largim duhet të shërbejë si thirrje alarmi për të gjithë: partneriteti me Shtetet e Bashkuara nuk është një çështje e zakonshme politike, por themeli i sigurisë, zhvillimit dhe të ardhmes sonë. Partia Demokratike e Kosovës do të vazhdojë të angazhohet që ky partneritet të mbetet i pathyeshëm dhe gjithmonë në funksion të interesave të popullit të Kosovës. Kosova është e popullit të saj, i cili ka ndërtuar lirinë e vet me mbështetjen vendimtare të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Përtej gabimeve të një qeverie të përkohshme, besimi i qytetarëve të Kosovës në miqësinë dhe partneritetin me ShBA-të ka qenë dhe do të mbetet i pathyeshëm, sepse kjo lidhje është më e fortë se çdo interes i përkohshëm politik dhe është rrënjosur thellë në historinë dhe të ardhmen tonë të përbashkët”, thuhet në deklaratë..
Pas sanksioneve të Bashkimit Evropian dhe tani vendimit të Shteteve të Bashkuara për pezullimin e Dialogut Strategjik, është bërë krejtësisht e qartë se vendi po rrëshqet në një drejtim të rrezikshëm për shkak të një qeverie të papërgjegjshme. Kjo është koha e fundit që të gjitha forcat politike properëndimore, me vetëdije shtetformuese, të bashkohen dhe t’i japin Kosovës një qeveri të përgjegjshme, e cila e rikthen vendin në rrugëtimin e sigurt të integrimit euroatlantik – aspiratë e përhershme e popullit të Kosovës./KP
Lajmet
Abdixhiku pritet në Ambasadën Amerikane pas pezullimit të Dialogut Strategjik
Published
16 hours agoon
September 12, 2025By
UBTnews
Kryetari i Lidhjes Demokratike të Kosovës, Lumir Abdixhiku, është parë sot duke hyrë në Ambasadën e Shteteve të Bashkuara në Prishtinë, vetëm pak minuta pas vendimit të SHBA-së për pezullimin e Dialogut Strategjik me Kosovën.
Abdixhiku ka mbërritur në objekt rreth orës 15:00, ku pritet të zhvillohet një takim me përfaqësues të ambasadës amerikane.
Para këtij takimi, kreu i LDK-së reagoi përmes një postimi në Facebook, ku theksoi se “është koha të bëhemi bashkë, t’i japim fund kësaj çmendurie politike”./UBTnews
Lajmet
SHBA pezullon dialogun strategjik me Kosovën për një kohë të pacaktuar
Published
18 hours agoon
September 12, 2025By
UBTnews
Ambasada e Shteteve të Bashkuara në Prishtinë ka njoftuar të premten se Uashingtoni ka vendosur të pezullojë për një periudhë të pacaktuar dialogun strategjik me Kosovën.
Në deklaratën e publikuar nga Ambasada thuhet se ky vendim është marrë për shkak të shqetësimeve rreth veprimeve të Qeverisë në detyrë, të cilat, sipas SHBA-së, kanë kontribuar në rritjen e tensioneve dhe paqëndrueshmërisë, duke vështirësuar bashkëpunimin produktiv mbi prioritetet e përbashkëta.
“Ne mbetemi të përkushtuar për të çuar përpara interesat e përbashkëta të Shteteve të Bashkuara dhe popullit të Kosovës. Marrëdhënia jonë me Kosovën bazohet në një qëllim të përbashkët: forcimin e paqes dhe stabilitetit si bazë për prosperitet të ndërsjellë ekonomik. Fatkeqësisht, veprimet dhe deklaratat e fundit nga Kryeministri në detyrë Kurti kanë paraqitur sfida për progresin e bërë gjatë shumë viteve”, thuhet në deklaratë.
Dialogu strategjik kishte për synim forcimin e lidhjeve ekonomike dhe diplomatike mes dy vendeve, në interes të qytetarëve.
Lajmet
“Kam shumë për të thënë”: Rubin konfirmon se do të jap dëshmi në rastin ndaj ish-krerëve të UÇK-së
Published
18 hours agoon
September 12, 2025By
UBTnews
“Kam shumë për të thënë javën e ardhshme”, tha James Rubin, i cili gjatë luftës në Kosovë ka qenë ndihmës sekretar amerikan i Shtetit, derisa konfirmoi se do të jetë dëshmitar i mbrojtjes në rastin ndaj ish-krerëve të UÇK-së që po gjykohen në Hagë.
Rubin do të dëshmojë në Dhomat e Specializuara të Kosovës në Hagë.
“Do të jem në Evropë sepse javën e ardhshme do të dëshmoj në Tribunalin special për krime lufte në Kosovë dhe si dikush që i ndihmoi Madeleine Albrightit në themelimin e Tribunalit fillestar për krime lufte, do të kthehem përsëri në fillim dhe kam më shumë për të thënë për këtë javën e ardhshme”, tha Rubin për emisionin “Christiane Amanpour Presents: The Ex Files with James Rubin”.
Madeleine Albright, tashmë e ndjerë, ishte kryediplomate amerikane.
Gjykata Speciale, e cila i heton krimet e pretenduara të luftës, ka seli në Holandë dhe funksionon me staf ndërkombëtar, edhe pse e themeluar me ligje të Kosovës në vitin 2015.
Atje, ish-presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi, ish-kryetarët e Kuvendit, Kadri Veseli dhe Jakup Krasniqi, si dhe ish-deputeti Rexhep Selimi ndodhen në një proces të tejzgjatur gjyqësor në Dhomat e Specializuara të Kosovës.
Ata akuzohen për krime të pretenduara të luftës dhe krime kundër njerëzimit. Të gjithë janë deklaruar të pafajshëm për të gjitha akuzat që Zyra e Prokurorit të Specializuar i ka vënë mbi ta.
Katërshja e UÇK-së ndodhet në paraburgim në Hagë prej nëntorit të vitit 2020, ndërkaq gjykimi ndaj tyre ka nisur në prill 2023.
Prokuroria e ka mbyllur çështjen e saj në prill të këtij viti ndërkohë, më 15 shtator do të nis paraqitja e provave nga ekipet mbrojtëse./D.B/KP

Katër ushqimet që kanë ndikimin më të madh në nivelet e stresit

Sot Paul Walker do të festonte 52 vjetorin e lindjes!

Ford do ta zëvendësojë Focus në Evropë me një crossover të ri

Vendimi i ShBA-së, PDK: Dëmi më i madh politik, diplomatik dhe strategjik i Kurtit

Abdixhiku pritet në Ambasadën Amerikane pas pezullimit të Dialogut Strategjik

Jennifer shpreh zhgënjimin që roli i ëndrrave i’u dha Madonnës

Trupi juaj pa mish të kuq, ja ndryshimet që mund ti keni

Muzikë, modë dhe pasion, jeta e Victoria Beckham do të shfaqet në një dokumentar në Netflix

SHBA pezullon dialogun strategjik me Kosovën për një kohë të pacaktuar
Të kërkuara
-
Aktualitet3 weeks ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Kërkime2 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Aktualitet2 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT shpall konkurs për pranimin e studentëve të rinj për vitin akademik 2025/26