

Lajmet
Pse breshkat jetojnë kaq gjatë?
Për këtë ka një përgjigje evolucionare dhe një tjetër biologjike.
Published
4 years agoon
By
Betim GashiNga Joanna Wendel
Në ishullin e Shën Helenës në Atlantikun Jugor, jeton një krijesë që libri i rekordeve Gines e ka quajtur “kafshën më tëmoshuar në Tokë”. Emri i saj është Xhonatan dhe është një breshkë gjigante. Sipas Gines, Xhonatan ishte 187 vjeç në vitin 2019.
E lindur në vitin e largët 1832, gjatë sundimit të mbretëreshës britanike Viktoria, breshka ishte 80 vjeç kur u fundos Titaniku në ujërat e ftohtë të Atlantikut Verior. Por Xhonatan dhe breshkat e tjera gjigante nuk janë të vetmet specie të këtij lloji që jetojnë kaq shumë, thotë Xhordan Donini, profesor i biologjisë në Kolegjin Shtetëror të Floridës Jugperëndimore.
Breshkat e detit mund të jetojnë zakonisht 50 deri 100 vjet, ndërsa breshkat-kuti mund të jetojnë më shumë se një shekull, thotë ai për Live Science. Në fakt, shkencëtarët nuk e dinë kufirin e sipërm të jetëgjatësisë së shumë llojeve të breshkave, kjo pasi njerëzit nuk jetojnë aq gjatë sa ta zbulojnë këtë.
Po pse breshkat jetojnë kaq gjatë? Lori Njuman-Li, asistent/profesore e fiziologjisë në Universitetin Shtetëror të Arkansasit, SHBA, e cila studion breshkat dhe zvarranikët e tjerë, thotë se për këtë ka një përgjigje evolucionare dhe një tjetër biologjike.
Përgjigja evolucionare është relativisht e drejtpërdrejtë:Kafshët si gjarpërinjtë dhe rakunët, duan të hanë vezët e breshkave. Ndërkohë për të trashëguar gjenet e tyre, breshkat duhet të jetojnë gjatë dhe të shumohen shpesh, ndonjëherë disa herë në vit, dhe të pjellin shumë vezë. “Duke pasur parasysh se sa pasardhës kanë është e habitshme që bota nuk po pushtohet nga breshkat”-thotë Njuman-Li për Live Science.
Mekanizmi biologjik që fshihet pas jetëgjatësisë së pazakontë të breshkave, është më i ndërlikuar. Një nga aspektet më thelbësore për jetëgjatësinë e breshkave ka të bëjë me telomeret e tyre, që janë struktura të përbëra nga fillesa jo të koduara të ADN-së që mbulojnë skajet e kromozomeve, thekson Njuman-Li.
Këto struktura ndihmojnë në mbrojtjen e kromozomeve kur ndahen qelizat. Me kalimin e kohës, telomeret bëhen më të shkurtra ose degradojnë, gjë që do të thotë se ato nuk mund t’i mbrojnë më kromozomet e tyre. Kjo shkakton probleme me shumëfishimin e ADN -së. Dhe gabimet në këtë proces mund të shkaktojnë probleme të tilla shëndetësore si tumoret dhe vdekjen e qelizave.
Por Njuman-Li thotë se breshkat shfaqin një shkallë më të ulët të shkurtimit të telomereve në krahasim me kafshët e tjera që kanë jetëgjatësi më të vogël. Dhe kjo do të thotë se ato janë më rezistente ndaj llojeve të caktuara të dëmtimeve që mund të lindin nga gabimet e shumimit të ADN-së.
Shkencëtarët nuk kanë zbuluar ende të gjithë faktorët që kontribuojnë në jetën e gjatë të breshkave, por ata kanë propozuar disa ide. Në një studim të publikuar më 8 korrik në bazën e të dhënave bioRxiv, një ekip shkencëtarësh eksploruan një numër mekanizmash dhe substancash që çojnë në dëmtimin dhe vdekjen e qelizave, dhe vëzhguan sesi reagonin qelizat nga disa lloje breshkash, përfshirë nga një breshkë gjigante (si Xhonatan).
Sipas studimit, breshkat gjigante dhe disa lloje të tjera breshkash duket se janë në gjendje të mbrojnë veten nga efektet afatgjata të dëmtimit të qelizave. Ato e bëjnë këtë duke i vrarë shpejt qelizat e dëmtuara, përmes një procesi të quajtur apoptozë, ose vdekja e programuar e qelizave të dëmtuara thekson Njuman-Li.
Një trajtim shkaktoi stres oksidativ, pra një lloj stresi që shfaqet natyrshëm në qelizat e gjalla. Stresi oksidativ shkaktohet nga radikalet e lira, të cilat janë molekula shumë reaktive të formuara natyrshëm nga proceset metabolike. Kur trajtohen, qelizat e breshkave iu nënshtruan me shpejtësi apoptozës.
“Një nga gjërat që nënvizon ky studim është se apoptoza e kontrolluar është një procedurë shumë e vlefshme për ndaljen e plakjes, pasi nëse ka një qelizë që ka dëmtime të caktuara, dhe nëse një organizëm ka mundësi ta zhdukë me shpejtësi, atëherë kjo mund të shmangë dukuri të tilla negative si kanceri”- shprehet Njuman-Li.
Në fakt, qelizat në të gjitha speciet, përveç njërës, nuk iu përgjigjën një trajtimi që supozohej të prishte një enzimë të quajtur ligazë, e cila është thelbësore për procesin e kopjimit të ADN -së. Pra me fjalë të tjera, ligaza e breshkave vazhdoi të funksiononte siç duhet.
Nëse kjo do të thotë se këto breshka janë plotësisht rezistente ndaj procesit të kopjimit të ADN-së, kjo nuk është përcaktuar ende, thotë Njuman-Li. Por mund të jetë një përgjigje e mundshme pse breshkat jetojnë kaq gjatë në krahasim me speciet e tjera. / “Live Science” – Bota.al
Lajmet
Eva Longoria pozon pranë yllit në Hollywood Walk of Fame, para premierës së filmit të ri
Published
3 days agoon
March 29, 2025
Eva Longoria, 50 vjeçe, shkëlqeu teksa pozoi pranë yllit të saj në Hollywood Walk of Fame të mërkurën, pak para premierës së filmit të saj të ri “Alexander And The Terrible, Horrible, No Good, Very Bad Road Trip”, që transmetohet në Disney+ të premten.
Aktorja e “Desperate Housewives” u shfaq elegante me një fustan jeshil ulliri pa rripa, të kombinuar me taka të bardha.
Dukej natyrale me flokët e lëshuar me onde dhe një grim të butë kafe, shkruan DailyMail.
Më pas, Eva mori pjesë në premierën e filmit në Teatrin El Capitan, duke festuar komedinë e saj të re familjare.
Një ditë më parë, ajo u takua me shoqen e saj Lauren Sanchez, e cila pritet të martohet me miliarderin Jeff Bezos këtë verë.
Gjatë një interviste promovuese, Eva ndau kujtime nga fëmijëria e saj në një fermë në Teksas dhe rrëfeu se, si më e vogla e katër motrave, shpesh e konsideronte veten “rosën e shëmtuar”, ndaj vendosi të shquhej për humorin dhe zgjuarsinë e saj.
Në filmin e ri, Longoria luan Val Garcian, një nënë që niset në një udhëtim të çmendur familjar në Kaliforni, duke sjellë në ekran një histori të ngrohtë dhe plot aventura.
Lajmet
Presidenca kundërshton propozimin për shtrenjtim të rrymës
Published
3 days agoon
March 28, 2025By
UBTNews
Presidenca e Kosovës ka kundërshtuar propozimin për rritjen e çmimit të energjisë elektrike.
Në komentin dërguar Zyrës së Rregullatorit të Energjisë në kuadër të procesit të shqyrtimit të tarifave, Presidenca ka propozuar disa rekomandime për të parandaluar shtrenjtimin e energjisë elektrike.
Propozimi i ZRRE-së ka qenë që rryma të shtrenjtohet për 15 për qind nga prilli.
Megjithatë, sipas komentit të Presidencës, një shtrenjtim i tillë do të sillte barrë të madhe për qytetarët. Presidenca ka thënë se “ky veprim do të mund të shkaktonte valë të re inflacioni në vend dhe të ndikonte drejtpërdrejt në rënien e fuqisë blerëse të qytetarëve”.
“Rritja e çmimit të energjisë ka një efekt të drejtpërdrejtë dhe shumë të rëndësishëm në ekonominë e një vendi. Çmimi i energjisë është i lidhur ngushtë me inflacionin, si dhe me koston e jetesës. Prandaj, shprehim shqetësimin tonë për faktin se një rritje e tillë e çmimit të energjisë do të kishte një ndikim të drejtpërdrejtë në jetën e përditshme të qytetarëve, duke rritur barrën e tyre financiare. Kjo do të përfshinte edhe rritjen e çmimeve të produkteve ushqimore dhe shërbimeve të tjera thelbësore”, thuhet në komentin e dërguar nga Presidenca.
Në komente, Presidenca ka propozuar që si masa të menjëhershme të jenë: Mirëmenaxhimi i shpenzimeve dhe humbjeve, subvencionimi i energjisë, identifikimi i masave shtesë për obligimin e pagesës së faturave mujore në veri, largimi i ose reduktimi i përkohshëm i TVSH-së për energjinë elektrike, dizajnimi dhe prezantimi i programit të shtyrjes së pagesave.
Si masa më afatmesme Presidenca ka rekomanduar: Menaxhimin efikas të KEK-ut dhe planifikimin e burimeve energjetike, rritje të efikasitetit të furnizimit me energji dhe vazhdim të programeve të efiçiencës.
Si masa afatgjata, Presidenca ka rekomanduar: Ndërtimin e kapaciteteve të reja gjeneruese të energjisë elektrike në vend dhe marrëveshje për tregtinë ndërkufitare me shtete aleate.
Pos Presidencës, në ditën e fundit të mundësisë për komentim, këtë e kanë bërë edhe INDEP-i, KEDS-i, KOSTT-i dhe KESCO.
Lajmet
Agjencisë së Menaxhimit Emergjent i shtohen edhe 51 zjarrfikës
Published
4 days agoon
March 28, 2025By
UBTNews
Në Akademinë e Kosovës për Siguri Publike – Agjencia e Menaxhimit Emergjent u organizua sot ceremonia e përfundimit të trajnimit bazik për 51 zjarrfikës të rinj.
Trajnimi kishte për qëllim përgatitjen profesionale të pjesëtarëve të Njësive Profesionale të Zjarrfikjes dhe Shpëtimit, në mënyrë që ata të jenë të gatshëm të përballen me sfidat e këtij profesioni dhe të kontribuojnë në strukturat profesionale të zjarrfikjes dhe shpëtimit.
Gjatë trajnimit, pjesëtarët e zjarrfikjes dhe shpëtimit u njohën me teknikat e avancuara të shuarjes së zjarreve, procedurat operative dhe përdorimin e pajisjeve të specializuara.
Përveç aftësive teknike, ata mësuan rëndësinë e disiplinës, bashkëpunimit në ekip dhe elementeve kyçe për suksesin e një zjarrfikësi shpëtues.
Drejtori Ekzekutiv i AME-së, Genc Metaj, vlerësoi punën dhe përkushtimin e zjarrfikësve të rinj, të cilët tashmë janë të gatshëm të shërbejnë me përgjegjësi dhe guxim në mbrojtje të jetës dhe pronës së qytetarëve.
Ai theksoi se ky është një hap i rëndësishëm në ndërtimin e kapaciteteve të shërbimit zjarrfikës në vendin tonë.
Bota
Macron: Izraeli nuk ka asnjë arsye që të sulmojë Libanin
Published
4 days agoon
March 28, 2025By
UBT NEWS
Presidenti i Francës, Emanuel Macron, ka deklaruar se sulmet izraelite në Liban janë të “papranueshme” dhe kanë shkelur marrëveshjen e armëpushimit mes dy shteteve. Ai ka theksuar se nuk ka asnjë arsye që Izraeli të vazhdojë sulmet dhe ka kërkuar respektimin e plotë të marrëveshjes së armëpushimit.
Macron e ka kritikuar ashpër veprimin izraelit, duke theksuar se nuk ka asnjë informacion që të mbështesë pretendimet se Hezbollah ka realizuar ndonjë aktivitet ushtarak në jug të Libanit. “Ne nuk kemi asnjë informacion që tregon ndonjë bombardim apo aktivitet ushtarak nga Hezbollah në jug. Është absolutisht e nevojshme të respektohet plotësisht kuadri armëpushimi që kemi vendosur, për të cilin ranë dakord Libani dhe Izraeli. Kjo nuk u respektua sot nga Izraeli me një veprim të njëanshëm dhe pa pasur asnjë informacion apo provë për ngjarjet që shkaktuan sulmet izraelite,” tha Macron.
Në një përpjekje për të de-eskaluar situatën, Macron ka paralajmëruar se do të diskutojë me presidentin amerikan, Donald Trump, dhe kryeministrin izraelit, Benjamin Netanyahu, me synimin për të gjetur një zgjidhje të mundshme dhe për të siguruar një respektim të plotë të armëpushimit.

Divorci i prindërve, flet vajza e “Mr. Bean”: Ditët më të errëta

Microsoft prezantoi ekranin Xbox-PC

Kundër shëndoshjes së fytyrës! Çfarë duhet të bëni?

Eva Longoria pozon pranë yllit në Hollywood Walk of Fame, para premierës së filmit të ri

Si të ruani funksionet mendore gjatë moshës së shtyrë?

Dani Alves shpallet i pafajshëm

Katër ushtrimet që duhet t’i bëni çdo mëngjes

Fundjavë me shi, ja parashikimi i motit për sot

Presidenca kundërshton propozimin për shtrenjtim të rrymës
Të kërkuara
-
Bota2 months ago
Marrëveshja për pranimin e pakufizuar të emigrantëve, Shtëpia e Bardhë tërhiqet nga tarifat ndaj Kolumbisë
-
Bota2 months ago
Fluturimet e dëbimit kanë filluar, thotë Shtëpia e Bardhë
-
Bota2 months ago
Shtëpia e Bardhë: Armëpushimi në Liban do të zgjatet deri më 18 shkurt
-
Bota2 months ago
Trump zbulon listën e zezë të Shtëpisë së Bardhë