

Shëndeti
Pesë zakone të shëndetshme për të humbur peshë këtë vjeshtë
Thjesht bëni disa modifikime në dietën tuaj.
Published
3 years agoon
By
Betim GashiVjeshta është koha e duhur për të ndryshuar zakonet, veçanërisht ato që kanë të bëjnë me të ushqyerit, pasi në periudhën rreth pushimeve dimërore jemi shumë më të tunduar të hamë tepër sesa tani.
Lajmi i mirë është se nëse doni të humbni peshë, nuk do të thotë domosdo se duhet të vdisni nga uria, thjesht duhet të bëni disa modifikime në dietën tuaj.
Duke pasur parasysh këtë, ne ju këshillojmë të adoptoni zakonet e mëposhtme të të ushqyerit të miratuara nga dietologët për humbje më të shpejtë të peshës këtë vjeshtë.
Qëndroni në orar
“Kur nuk keni një plan vakt, keni më shumë gjasa të anashkaloni vaktet dhe më pas të hani të tepërt për të kompensuar, të hani ushqime jo të shëndetshme dhe të zhvilloni zakone të tjera që mund të rrezikojnë përpjekjet tuaja për të humbur peshë”, thotë Blanca Garcia, një specialiste nutricioniste në Kanalin Shëndetësor.
Për këtë arsye ajo ju këshillon të zgjidhni kohën e duhur për të ngrënë. Për shembull, mund të vendosni të hani mëngjes në 8:00 të mëngjesit, drekë në 12:00, rostiçeri në orën 15:00, darkë në orën 18:00 dhe rostiçeri në orën 20:30 çdo ditë. Ideja është të krijoni një orar që i përshtatet stilit tuaj të jetesës.
Në varësi të nevojave tuaja, kjo mund të nënkuptojë të hani vakte më të vogla më shpesh ose vakte më të mëdha më rrallë me një agjërim të vogël midis darkës dhe mëngjesit të ditës tjetër. Çështja është të krijoni një orar të rregullt në mënyrë që trupi juaj të dijë se kur të presë ushqimin.
“Kjo përfiton nga udhëtimi juaj i humbjes së peshës, sepse nëse e dini se kur do të hani, mund të planifikoni në përputhje me rrethanat duke përgatitur vaktet tuaja paraprakisht dhe duke reduktuar arritjen e ushqimeve me kalori në minutën e fundit”, thotë Garcia.
Hani më shumë ushqim deti
Ushqimet e detit janë një nga opsionet tuaja më të sigurta për humbje peshe, jo vetëm sepse janë të pasura me proteina, por edhe sepse përmbajnë acide yndyrore omega-3, të cilat studimet tregojnë se mund t’ju ndihmojnë të ndiheni më të ngopur për më gjatë.
Rima Kleiner, dietologe dhe blogere e regjistruar pas Dish On Fish, thotë se të gjitha llojet e ushqimeve të detit mund të jenë të dobishme për humbje peshe. Megjithatë, sipas saj, salmoni është veçanërisht i pasur me acide yndyrore omega-3, dhe karkalecat jo vetëm që kanë pak kalori, por gjithashtu stimulojnë prodhimin e një hormoni që redukton urinë, të quajtur kolecistokininë.
Kleiner rekomandon gatimin e ushqimeve të detit të paktën dy deri në tri herë në javë.
“Për sa i përket humbjes së peshës dhe shëndetit, gjëja më e rëndësishme është të zgjidhni ushqimet e detit të përgatitura dhe të gatuara në mënyrë të shëndetshme”, thotë ajo, duke shtuar: “Thuani jo peshkut të skuqur dhe shmangni pjatat me salca me kalori. Në vend të kësaj, ziejini, piqni ose piqni në skarë specialitete ushqim deti”.
Hani tri racione perime dhe fruta në ditë
Ka shumë përfitime nga konsumimi i më shumë perimeve dhe frutave, veçanërisht kur duam të humbim peshë, sepse këto ushqime janë të ulëta në kalori dhe të pasura me fibra. Për këtë arsye, Dana Ellis Hans, një dietologe e lartë klinike në Qendrën Mjekësore të Universitetit të Kalifornisë, rekomandon përfshirjen e të paktën tre racioneve me perime dhe fruta në dietën tuaj ditore.
Disa shembuj se si mund të duket kjo janë një mollë e copëtuar në tërshërë për mëngjes, një filxhan sallatë jeshile të përzier për drekë dhe gjysmë filxhani brokoli të zier në avull me pulë për darkë. Një shembull tjetër do të ishte një filxhan domate të prera në një omëletë për mëngjes, një banane në një smoothie pasdite dhe gjysmë filxhani shparg të pjekur me peshk për darkë.
“Frutat dhe perimet mund të zëvendësojnë shumë nga ushqimet më pak të shëndetshme dhe me kalori të lartë që hani normalisht gjatë ditës, duke reduktuar marrjen e kalorive dhe duke rritur humbjen e peshës”, shton Hans.
Zëvendësoni disa nga proteinat shtazore me proteina bimore
Ndërsa mishi dhe produktet e qumështit mund të jenë të pasura me proteina, shumë produkte shtazore janë gjithashtu të larta në yndyrna të ngopura. Kjo është arsyeja pse Garcia këshillon zëvendësimin e proteinave me bazë shtazore me proteina bimore, si qiqrat, thjerrëzat, fasulet, tofu, quinoa, arrat dhe farat, sa herë që mundeni.
Një përfitim shtesë i zgjedhjes së këtyre ushqimeve është se ushqimet e pasura me proteina me bazë bimore kanë shumë më tepër fibra sesa mishi.
“Fibrat ju mbajnë të ngopur më gjatë për shkak të sa kohë duhet për të kaluar përmes traktit tretës”, shton Diana Garillo-Kleland, dietologe e regjistruar në Soylent.
Nëse aktualisht hani proteina shtazore çdo ditë, përpiquni ta bëni këtë zëvendësim të paktën 2-3 ditë në javë.
Zëvendësoni karbohidratet e rafinuara me drithëra
Një tjetër shkëmbim i zgjuar për të bërë, sipas Garcias, është zgjedhja e produkteve me drithëra të plota në vend të drithërave të rafinuara. Shembuj të disa zëvendësimeve të thjeshta për t’u provuar do të ishin buka me drithëra të plota në vend të bukës së bardhë, orizi i zi ose makaronat e bardha në vend të makaronave të bardha, quinoa në vend të orizit të bardhë dhe tërshëra në vend të drithërave të bëra me miell të bardhë.
Drithërat integrale jo vetëm që janë të mbushura me më shumë lëndë ushqyese sesa drithërat e rafinuara, ato gjithashtu përmbajnë më shumë fibra. Sigurisht, kjo do të thotë që do të ndiheni më të ngopur për shumë më gjatë, gjë që mund të nxisë humbjen e peshës duke ju penguar të hani shumë mes vakteve.

Një dentiste ka zbuluar se një veprim i zakonshëm, që shumica e njerëzve e praktikojnë gjatë larjes së dhëmbëve, mund të jetë një gabim për ju.
Sipas Dr. Deepa Chopra, një eksperte me mbi 18 vite përvojë, shpëlarja e gojës pas larjes është një nga gjërat më të këqija që mund të bëni për dhëmbët tuaj.
“Mund të duket si veprimi i duhur, por shpëlarja menjëherë pas larjes largon fluorin nga pasta e dhëmbëve — dhe pikërisht ai është përbërësi që mbron dhëmbët nga prishja”, shpjegon Dr. Chopra. “Shtresa e mbetur e pastës së dhëmbëve është aty për një arsye — nuk duhet të largohet menjëherë”.
Në vend të shpëlarjes, rekomandon të pështyni tepricën e pastës dhe të shmangni ujin menjëherë pas larjes.
Një tjetër gabim i zakonshëm që përmend Dr. Chopra është përdorimi i shpëlarësit të gojës menjëherë pas larjes së dhëmbëve. “Edhe pse mund të duket si një zakon i mirë, në të vërtetë largon sërish fluorin”, tha ajo.
“Nëse përdorni shpëlarës goje, është më mirë ta bëni përpara larjes së dhëmbëve ose në një kohë tjetër të ditës, për shembull pas drekës”.
Ajo ndan edhe disa këshilla të tjera të rëndësishme për higjienën orale:
Lani dhëmbët për të paktën dy minuta, dy herë në ditë, për të larguar pllakën bakteriale e parandaluar sëmundjet e mishrave të dhëmbëve.
Lani dhëmbët para mëngjesit, kjo ndihmon në aktivizimin e pështymës, e cila mbron zgavrën e gojës dhe ndihmon në eliminimin e erës së keqe të mëngjesit.
Prisni 30 deri në 60 minuta pas ngrënies për të larë sërish dhëmbët, sepse larja menjëherë pas ushqimit mund të dobësojë smaltin.
Mos harroni të pastroni edhe gjuhën, pasi bakteret në sipërfaqen e saj janë një ndër shkaktarët kryesorë të erës së keqe të gojës.
“Disa ndryshime të vogla në rutinën tuaj të larjes së dhëmbëve mund të sjellin një ndikim të madh”, thekson Dr. Chopra.
“Higjiena orale e mirë nuk ka pse të jetë e ndërlikuar — mjafton të bëhet siç duhet”.
Shëndeti
A je shumë e re për një mamografi? Ja çfarë duhet të dish
Published
3 days agoon
May 14, 2025
Rastet e kancerit tek të rinjtë janë në rritje. Grupmosha e vetme që ka shënuar rritje të rasteve me kancer nga viti 1995 deri në 2020 është ajo e të rinjve. Kjo ka bërë që shumë njerëz të pyesin: “Kur është momenti i duhur për të bërë një mamografi?”
Kur duhet të bëni një mamografi?
Sipas Dr. Arif Kamal, zyrtar i lartë në Shoqatën Amerikane të Kancerit, gratë duhet të fillojnë të konsiderojnë mamografinë që në moshën 40-vjeçe ta diskutojnë me mjekun e tyre.
Ai rekomandon që mamografia të bëhet çdo vit pas kësaj moshe.
“Ulja e moshës për mamografinë në 40 vjeç është një hap i rëndësishëm, sepse çdo vit diagnostikohen rreth 60,000 raste me kancer gjiri tek gratë nën 50 vjeç,” shpjegon Dr. Stacy Smith-Foley, drejtoreshë e Qendrës së Gjirit në CARTI.
Përveç kësaj, ndryshimi i moshës së rekomanduar synon të adresojë edhe pabarazitë në shëndet. P.sh, gratë me ngjyrë kanë më shumë gjasa të diagnostikohen me kancer gjiri para 40 vjeç e kanë normë vdekshmërie 40% më të lartë se tjerat.
Po rritja e rasteve me kancer tek të rinjtë?
Ndërsa shqetësimi për rritjen e rasteve të kancerit tek të rinjtë është i kuptueshëm, Dr. Kamal thotë se nuk ka ende prova të mjaftueshme për të ndryshuar rekomandimet dhe për të nisur mamografinë para moshës 40 vjeç, përveç rasteve me faktorë rreziku.
Cilët janë faktorët e rrezikut?
Nëse keni faktorë të caktuar rreziku, mund të jetë e nevojshme të filloni kontrollet më herët. Disa prej tyre përfshijnë:
• Historia familjare: Nëse keni një familjar (nënë, motër, baba, vëlla) me kancer gjiri, rekomandohet të nisni mamografinë 10 vjet para moshës kur u diagnostikua ai person.
• Ekspozimi ndaj rrezatimit: Nëse keni pasur ekspozim të hershëm ndaj rrezatimit, në rastet e skanimeve të shumta për probleme me zemrën apo mushkëritë, duhet ta diskutoni me mjekun.
• Mosha e menstruacioneve të para: Gratë që kanë pasur menstruacionet e para në moshë të hershme (10-11 vjeç) janë më të rrezikuara se ato që i kanë pasur në moshën 13-14 vjeç, për shkak të ekspozimit më të gjatë ndaj estrogjenit.
• Shtatzënia dhe gjidhënia: Gratë që nuk kanë pasur fëmijë ose nuk kanë ushqyer me gji kanë rrezik më të lartë, sepse shtatzënia dhe gjidhënia reduktojnë ekspozimin ndaj hormoneve.
• Sindromat e kancerit: Nëse në familje ka raste me kancer të stomakut, gjirit, vezoreve apo edhe të zorrës së trashë, mund të jeni më të rrezikuara. Mund të jetë e nevojshme të bëni teste gjenetike dhe të filloni kontrollet më herët.
Pra, a duhet të shqetësoheni?
Nëse nuk keni faktorë të lartë rreziku, ndiqni rekomandimet për të filluar mamografinë në moshën 40 vjeç. Nëse keni ndonjë nga faktorët e mësipërm, është e rëndësishme të flisni me mjekun për të përcaktuar planin më të mirë. Në çdo rast, kontrolli i rregullt dhe njohja e trupit tuaj është hap i mirë drejt parandalimit dhe zbulimit të hershëm.
Shëndeti
IKSHPK raporton për rritje të rasteve të fruthit “si pasojë e mosvaksinimit”
Published
3 days agoon
May 14, 2025By
UBTnews
Në Kosovë janë shënuar nëntë raste të fruthit në javën e dytë të majit tek fëmijët nga 1 deri në 5 vjeç, njoftoi të mërkurën Instituti Kombëtar i Shëndetësisë Publike të Kosovës (IKSHPK).
Instituti njoftoi në Facebook se 4 raste janë raportuar nga Ferizaj; 2 nga Shtimja dhe nga 1 rast në Lipjan, Graçanicë dhe Fushë Kosovë.
Të gjitha rastet kanë të bëjnë më fëmijë të pavaksinuar me vaksinën kundër fruthit MMR (fruth, rubeollë dhe shyta).
“IKSHPK tërheq vërejtjen se nuk bëhet fjalë më vetëm për raste të importuara, por për raste të fruthit të shfaqura brenda komunitetit në Kosovë, drejtpërdrejt si pasojë e mosvaksinimit”, thuhet në njoftim.
Në fillim të këtij viti, IKSHPK tha se “nuk pritej” të kishte ndonjë shpërthim të sëmundjes, pasi shkalla e vaksinimit të fëmijëve kundër saj “është e lartë”.
Nga IKSHPK-ja thonë se shkalla e vaksinimit kundër fruthit në Kosovë është mbi 90%.
Normat e vaksinimit me dozën e parë të vaksinës MMR ranë nga 96% në vitin 2019 në 93% në vitin 2022 në të gjithë Evropën. Marrja e dozës së dytë, ndërkaq, ra nga 92% në 91%./REL/

Dridhja e duarve gjatë stresit është një reagim i zakonshëm i trupit ndaj tensionit emocional dhe fizik.
Ky fenomen, i njohur si “tremor”, ndodh për shkak të ndryshimeve në sistemin nervor dhe hormonal që ndodhin gjatë periudhave të stresit.
Shkaqet kryesore të dridhjes së duarve gjatë stresit:
Aktivizimi i sistemit nervor simpatik: Kur jemi të stresuar, trupi ynë aktivizon sistemin nervor simpatik, duke çliruar hormone si adrenalina dhe kortizoli. Ato përgatitin trupin për një reagim të shpejtë ndaj rrezikut, duke rritur rrahjet e zemrës dhe presionin e gjakut, gjë që mund të shkaktojë dridhje të duarve .
Tendosja muskulore: Stresi shpesh shkakton tension në muskuj, veçanërisht në duar dhe krahë. Ky tension i vazhdueshëm mund të çojë në dridhje të pavullnetshme.
Rritja e ndjeshmërisë ndaj stimuluesve: Gjatë stresit, trupi bëhet më i ndjeshëm ndaj substancave si kafeina, e cila mund të përkeqësojë dridhjet e duarve .
Si të menaxhoni dridhjet e duarve të shkaktuara nga stresi?
Teknika të relaksimit: Praktikimi i frymëmarrjes së thellë, meditimi dhe joga mund të ndihmojnë në uljen e stresit dhe, rrjedhimisht, në reduktimin e dridhjeve .
Reduktimi i konsumit të kafeinës: Kufizimi i marrjes së kafeinës mund të ndihmojë në uljen e ndjeshmërisë së trupit ndaj stimuluesve që përkeqësojnë dridhjet .
Ushtrime fizike të rregullta: Aktiviteti ndihmon në lirimin e tensionit muskulor e përmirëson mirëqenien e përgjithshme.
Konsultimi me profesionistë të shëndetit mendor: Nëse dridhjet janë të shpeshta dhe shqetësuese, është e rëndësishme të kërkoni ndihmë profesionale për të adresuar shkaqet themelore të stresit.
Në shumicën e rasteve, dridhjet e duarve të shkaktuara nga stresi janë të përkohshme dhe menaxhohen me ndryshime në stilin e jetesës dhe teknika të relaksimit. Nëse simptomat vazhdojnë ose përkeqësohen, është e rëndësishme të konsultoheni me një mjek për të përjashtuar shkaqe të tjera mjekësore.

18 vite mik me topin e basketbollit! Drilon Hajrizi vjen me një rrëfim krejtësisht ndryshe

Ja dhjetë filmat që mund t’i (ri)shohësh në këtë ditë me shi

Vranësira dhe shi gjatë fundjavës, ja parashikimi i motit për sot

Shifrat tronditëse: Mbi 295 milionë njerëz në botë vuajnë nga uria

Google heq opsionin e famshëm pas 27 vitesh?

Studimi zbulon se çaji, manaferrat dhe ushqimet e pasura me flavonoide luajnë rol në “mosplakje”

Osmani takon Kaja Kallas në Tiranë: BE-së i kërkohet vendosmëri ndaj Kosovës

Rama mbyll seancën e parë të KPE: Shtëpia e shqiptarit është e Zotit dhe e mikut

“Duam paqe”, Von der Leyen: Ka ardhur koha të angazhohemi seriozisht
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT3 months ago
Përgatituni për të udhëhequr politikën e të ardhmes me Fakultetin e Shkencave Politike në UBT
-
Lajmet1 month ago
Studentët e Psikologjisë në UBT zhvilluan një vizitë studimore në qendrën psikologjike “Radix” dhe Asociacionin Kosovar për Psikoterapi Trupore
-
Lajmet nga UBT3 weeks ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet nga UBT3 months ago
Profesorët Besnik Skenderi, Safet Zejnullahu, Diamanta Skenderi dhe Ferid Selimi publikojnë punimin shkencor mbi AI në arsim