

Published
2 years agoon
By
Betim GashiNga Ross Douthat
Në botë ekzistojnë dy lloje njerëzish: Ata që besojnë se sfida përcaktuese e shekullit XXI-të do të jetë ndryshimi i klimës, dhe ata që e dinë se do të jetë mungesa e lindjeve, rënia demografike, dhe plakja e botës. Gjatë 15 viteve të fundit, disa nga skenarët më të këqij në lidhje me ndryshimin e klimës janë bërë më pak të mundshme se më parë.
Por në të njëjtën kohë, forca të ndryshme, sidomos pandemia e COVID-19, i kanë pakësuar më shpejt lindjet, duke e përshpejtuar epokën e plakjes së botës. Dëshmia më e fundit është lajmi i javës së kaluar se popullsia në Kinë ra për herë të parë.
Parashikohej prej kohësh një moment rënieje, por deri vonë ajo nuk pritej të mbërrinte para viteve 2030. Megjithatë rënia ka mbërritur më herët, me lindshmërinë në Kinë që vitin e kaluar ka arritur nivelin më të ulët të regjistruar të të gjitha kohërave. Kjo do të thotë se teksa Kina që po shfaqet si gati një superfuqi, po shikon drejt një të ardhme të errët, ku do të plaket dhe ngecë në vend përpara se të pasurohet si vendet e Perëndimit.
Sfida të ngjashme kanë shumica e vende të pasura. Gjithsesi ia vlen të mendohet për disa rregulla mbi epokën e dekadencës demografike, tendencat që duhen parë, parimet që do të ndajnë fituesit dhe humbësit, që janë udhëzuese për cilindo që kërkon dinamizëm në një botënë stanjacion.
Rregulli nr.1: Bota e pasur do të ketë nevojë për rishpërndarje nga të vjetrit te të rinjtë
Dekadat e fundit ne kemi parë shumë raste të teknokratëve që kanë gabuar në supozimet e tyre. Nga besimi i përhapur se thuajse menjëherë pas krizës financiare kishim nevojë për një reduktim të deficitit, tek optimizmi i pamatur për efektet e tregtisë së lirë me Kinën.
Por në një botë të plakur, dëshira teknokratike për të reformuar të drejtat e të moshuarve do të bëhet gjithnjë e më thelbësore dhe korrekte, për sa kohë që kursimet mund të përdoren për ta bërë më të lehtë për të rinjtë që të krijojnë një familje, të hapin një biznes dhe të kenë një shtëpi. Dhe vendet që gjejnë një mënyrë për ta bërë këtë transferim me sukses, do të jenëshumë përpara atyre që sapo do të zhyten në një gerontokraci (sundim nga të moshuarit).
Rregulli nr.2: Inovacioni nuk mjafton; sfida do të jetë zbatimi dhe adoptimi i saj
Nëse dëshironi rritje ekonomike në një botë të plakur, atëherë do të keni nevojë për përparime teknologjike. Por siç vuri në dukje ekonomisti Eli Dourado në një artikull të kohëve të fundit në lidhje me efektet e teknologjisë së re të Inteligjencës Artificiale, pengesat e mëdha nuk janë gjithmonë tek vetë shpikja.
Ato vërehen në testim, infrastrukturë, vendosje dhe tek kufizimet rregullatore. Dhe meqenëse shoqëritë e plakura, të vendosura në mënyrat e tyre, mund të jenë më të prirura për të lënë mënjanë shpikjet, pastrimi i këtyre pengesave mund të bëhet sfida kryesore e novatorit.
Rregulli nr.3: Lufta tokësore do të jetë kundër kufijve të popullsisë
Ju mund ta shihni tashmë këtë dinamikë në luftën Rusi-Ukrainë. Përpjekjet për mobilizimin e rekrutëve të rinj nga Vladimir Putinit, nuk janë ato që me sa duket do të ishin, nëse perandoria e tij do të kishte më shumë të rinj. Ukraina, me nivele edhe më të ulëta të lindjeve edhe se Rusia, përballet me një thellim të krizës demografike, në rast se lufta do të zgjasë me vite. E njëjta gjë vlen për Tajvanin dhe vatrat e tjera të nxehta:edhe aty ku ambiciet strategjike kërcënojnë me një luftë të afërt, dhimbja e çdo viktimë do të komplikohet në mënyrë dramatike.
Rregulli nr.4: Në “mbretërinë’ e të moshuarve, do të vlejë pak rini dhe vitalitet shtesë
Kjo është e vërtetë në nivel global:Vendet që arrijnë të mbajnë ose rrisin nivelet e tyre të lindjeve afër nivelit të zëvendësimit, do të kenë një avantazh afatgjatë ndaj vendeve që zhyten në një krizë të lindshmërisë si Koreja e Jugut dhe nivelit të gjysmë–zëvendësimit.
Dhe kjo do të jetë e vërtetë edhe brenda shoqërive. Për të parashikuar shtetet dhe qytetet më dinamike amerikane, traditat dhe ideologjitë fetare më me ndikim, duhet të kërkoni vende dhe grupe që janë më miqësore jo vetëm për të rinjtë, por edhe për të rinjtë që kanë vetë fëmijë.
Rregulli nr.5: Diaspora afrikane do të riformësojë botën
Sa më shpejt që të ndodhë plakja në botën e pasur dhe me të ardhura mesatare, aq më i rëndësishëm është fakti që popullsia e Afrikës është ende në rrugën e duhur për të arritur në 2.5 miliardë në vitin 2050, dhe për të arritur 4 miliardë deri në vitin 2100.
Lëvizja edhe e një pjese të kësaj popullsie, do të jetë ndoshta transformimi global më domethënës i shekullit XXI-të. Dhe ekuilibri midis asimilimit të suksesshëm nga njëra anë, dhe destabilizimit dhe reagimit nga ana tjetër, do të ndihmojë në përcaktimin nëse epoka e rënies demografike do të përfundoje në një rigjallërim apo në një kolaps.
Lajmet
Sali Berisha paralajmëron protestë më 16 maj
Published
13 hours agoon
May 13, 2025By
UBTnews
Kryedemokrati i Shqipërisë, Sali Berisha ka paralajmëruar protestë pas rezultatit të zgjedhjeve.
Tubimi do të mbahet në datë 16 në bulevardin “Zogu i Parë”, pikërisht në ditën e Samitit të Komunitetit Politik Europian.
“Thirrja ime për të gjithë komisionerët të numërojnë çdo votë në dëshmi të respektit tonë të palëkundur për ata që kanë votuar për opozitën në dëshmi të terrorit, të mbajnë çdo parregullsi.
Libri i zi shkruhet me datën 16 ora 17:00 në bulevardin Zogu i Parë për të sensibilizuar opinionin kombëtar të përbindëshit elektoral Edi Rama”, tha Berisha.
Lajmet
Anulohet konferenca e Trendafilovës pas protestës së veteranëve
Published
14 hours agoon
May 13, 2025By
UBTnews
Veteranët e luftës së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës protestuan kundër vizitës së kryetares së Dhomave të Specializuara, Ekaterina Trendafilova, në Prishtinë.
Një grup veteranësh së bashku me udhëheqësit e Organizatës së Veteranëve të Luftës së UÇK-së, u mblodhën para hotelit ku ishte paralajmëruar një konferencë e Trendafilovës, e cila u anulua pas protestës.
Udhëheqësi i OVL të UÇK-së, Hysni Gucati, tha se Trendafilova nuk është e mirëseardhur në Kosovë.
“Sa herë vjen në Kosovë, kjo vjen për një të keqe. Unë mendoj se kjo ka ardhur vetëm ta destabilizojë Kosovën”, deklaroi Gucati.
Me anulimin e konferencës, Gucati tha se u arrit qëllimi i veteranëve.
Pas anulimit të konferencës, Dhomat e Specializuara thanë për REL-in se do t’i drejtohen opinionit publik përmes një komunikate për media.
Gjatë protestës, veteranët hodhën tym të zi para hyrjes së hotelit.
Në një reagim të përbashkët, organizatat e dala nga lufta paraprakisht thanë se vizita e kryetares së Dhomave të Specializuara në Prishtinë është e papranueshme dhe përbën fyerje për qytetarët e Kosovës.
Ata deklaruan se vizita e saj nuk ka të bëjë me drejtësinë dhe transparencën, duke theksuar se gjykata ka një qasje arrogante dhe nuk i shërben drejtësisë.
Trendafilova ka mbajtur konferenca dhe ka qëndruar edhe më parë në Prishtinë./REL/
Lajmet
Ngërçi në Kuvend nuk zhbllokohet as pas përpjekjes së 15-të
Published
16 hours agoon
May 13, 2025By
UBTnews
Për të pesëmbëdhjetën herë me radhë, deputetët e Kuvendit të Kosovës kanë dështuar të martën ta konstituojnë përbërjen e nëntë parlamentare, të dalë nga zgjedhjet e shkurtit.
Ligjbërësit refuzuan për të shtatën herë rresht që ta formonin një komision për mbikëqyrjen e një votimi të fshehtë për kreun e ri të organit ligjvënës – sipas një propozimi të bërë më 1 maj nga kryesuesi i seancës, Avni Dehari, pasi e propozuara e Lëvizjes Vetëvendosje (LVV) për kryetare të Kuvendit, Albulena Haxhiu, nuk arriti në disa votime t’i merrte 61 votat e nevojshme për t’u konfirmuar në post.
Dështimi i radhës ndodhi një ditë pasi Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës (AAK) dërgoi në Gjykatën Kushtetuese të Kosovës çështjen e votimit të fshehtë për kryetarin e Kuvendit të Kosovës.
Kërkesa për “interpretim të ndryshimit të votimit në mes të procedurave për zgjedhjen e kryeparlamentarit”, e paraqitur nga deputetë nga radhët e AAK-së, u mbështet edhe nga deputetë të Partisë Demokratike të Kosovës (PDK) dhe të Lidhjes Demokratike të Kosovës (LDK).
Në vazhdimin e seancës konstituive, më 13 maj, PDK-ja, LDK-ja, AAK-ja dhe Lista Serbe refuzuan sërish që ta propozonin një përfaqësues që do të siguronte mbarëvajtjen e votimit të fshehtë.
Deputetë të partive që në legjislaturën e kaluar ishin në opozitë thonë se është jokushtetuese mënyra se si LVV-ja po tenton që kryeparlamentari të votohet përmes formës së fshehtë.
Deputetja e AAK-së, Time Kadrijaj, i ka bërë thirrje Gjykatës Kushtetuese të vendosë “një pezullim të përkohshëm, një masë të përkohshme për ndalim të mbajtjes së seancave, derisa me prioritet ta trajtojë këtë lëndë dhe ta marrë një vendim”.
Seanca konstituive do të vazhdojë të enjten e 15 majit, në orën 10:00./REL/
Lajmet
Edhe një tentim sot për konstituim të Kuvendit
Published
17 hours agoon
May 13, 2025By
UBTnews
Deputetët do të mblidhen sërish sot, në një tentim të radhës për konstituim të Kuvendit të Kosovës. Kjo është përpjekja e pesëmbëdhjetë për të formuar legjislaturën e nëntë.
Deputetët kanë dështuar plot katërmbëdhjetë herë me radhë të formojnë trupat e Kuvendit.
Procesi ka ngecur të kryeparlamentari, pasi Lëvizja Vetëvendosje – në koalicion me Guxo dhe Alternativa – nuk po arrin të sigurojë gjashtëdhjetë e një votat e nevojshme për të zgjedhur Albulena Haxhiun kryetare të Kuvendit.
Partitë që deri më tash ishin në opozitë janë shprehur kundër emrit të propozuar nga partia e Albin Kurtit – i cili aktualisht është kryeministër në detyrë.
Seanca konstituive ka nisur më 15 maj dhe deri më tash është arritur të bëhet vetëm betimi i deputetëve.
Nga pesëmbëdhjetë maji, presidentja e vendit, Vjosa Osmani do të nis përpjekjet për të zhbllokuar ngërçin në Kuvend.
Kjo është bërë e ditur nga këshilltari për media, Bekim Kupina i cili tha të hënën se Osmani do të fillojë një seri konsultimesh rreth çështjes së konstituimit të Kuvendit.
Lëvizja Vetëvendosje vazhdon të insistojë në emrin e Haxhiut për kryeparlamentare.
Partia Demokratike e Kosovës dhe Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës kanë kërkuar ndërrim të kandidatit, ndërkaq Lidhja Demokratike e Kosovës është shprehur kundër çdo propozimi të Lëvizjes Vetëvendosje.
Pasi Albulena Haxhiu nuk mori votat e nevojshme për disa seanca me radhë, kryesuesi i seancës konstituive, Avni Dehari i Lëvizjes Vetëvendosje, propozoi që votimi për kryetar të Kuvendit të bëhet në mënyrë të fshehtë. Por, kjo u kundërshtua nga partitë e tjera.
Çështjen e votimit të fshehtë, Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës – e mbështetur edhe nga Partia Demokratike e Kosovës dhe Lidhja Demokratike e Kosovës – e ka dërguar të hënën në Gjykatën Kushtetuese.

Në UBT do të mbahet një koncert nga studentët e Muzikës Moderne

Jeta studentore dhe inovacioni në zemër të Kampusit të UBT-së në Lipjan

Trump arrin në Arabinë Saudite, nis turneun në Lindjen e Mesme

Fat Taraku: Falë UBT-së arrita ta jetoj realitetin, nga nostalgjitë e studimeve deri përvoja ime në Universitetin e Padovës në Itali

Studimi: Ndiheni gjithmonë të lodhur – fajtorë për këtë mund të jenë orenditë shtëpiake!

Sali Berisha paralajmëron protestë më 16 maj

OKB: Dëbimi i shtetasve të huaj nga SHBA-ja, shkelje e të drejtave të njeriut

Në Poloni nisin procedurat për t’i ndaluar hyrjen Millorad Dodikut

Anulohet konferenca e Trendafilovës pas protestës së veteranëve
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT3 months ago
Përgatituni për të udhëhequr politikën e të ardhmes me Fakultetin e Shkencave Politike në UBT
-
Lajmet1 month ago
Studentët e Psikologjisë në UBT zhvilluan një vizitë studimore në qendrën psikologjike “Radix” dhe Asociacionin Kosovar për Psikoterapi Trupore
-
Lajmet nga UBT2 weeks ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet nga UBT3 months ago
Profesorët Besnik Skenderi, Safet Zejnullahu, Diamanta Skenderi dhe Ferid Selimi publikojnë punimin shkencor mbi AI në arsim