Kulturë

Përkujtohet në 146-vjetorin e lindjes patrioti i shquar Luigj Gurakuqi

Published

on

Muzeu Historik Kombëtar organizoi sot një ceremoni përkujtimore për të nderuar figurën e shquar të patriotit Luigj Gurakuqi, në 146-vjetorin e lindjes së tij.

Luigj Gurakuqi, një nga personalitetet më të shquara të kombit shqiptar, erdhi në jetë më 19 shkurt 1879, ndërsa përjetoi një tragjedi të hidhur më 2 mars 1925, kur u vra në Bari të Italisë. Veprimtaria e tij la një gjurmë të thellë në historinë e Shqipërisë, duke i dhënë vend kombit shqiptar një trashëgimi të çmuar në fushat e letërsisë, arsimit, politikës dhe kombëtarizmit.

Pas mbarimit të Kolegji Shën Adrian në fshatin arbëresh të Shën Mitrit në Itali, Gurakuqi vazhdoi studimet për mjekësi dhe biologji në Universitetin e Napolit. Ndonëse profesioni i tij u shënua nga shkenca, zemra e tij gjithmonë rrahte për atdhenë, dhe ky pasion i çoi veprimtaritë e tij drejt një angazhimi të fortë në fushën e letrave, publicistikës dhe politikës.

Si një nga figurat më të shquara të Rilindjes Kombëtare, Luigj Gurakuqi u angazhua që nga rinia e tij për njohjen dhe pasurimin e kulturës kombëtare. Fillimisht me poezi dhe përkthime, ai kontribuoi në lëvrimin e gjuhës shqipe, duke u bërë një ndër përkthyesit më të rëndësishëm të letërsisë botërore. Krijoi dhe botoi tekste mësimore të abetares në të dy dialektet e shqipes, duke i dhënë mundësinë shumë shqiptarëve të shkollohen dhe të njohin më mirë gjuhën e tyre.

Përpjekja e tij më e madhe ishte angazhimi për një alfabet të unifikuar shqip, për të cilin ai kontribuoi si nënkryetar i Komisionit të Manastirit në vitin 1908, një ngjarje kyçe për zhvillimin e gjuhës dhe identitetit shqiptar. Po ashtu, Luigj Gurakuqi do të mbetet një ndër hartuesit e veprës “Metrika Shqip”, një arritje e madhe e asaj periudhe.

Pjesëmarrës i drejtpërdrejtë në ngjarje kyçe historike, ai u bë drejtor i Normales së Elbasanit më 1909, shkolla e parë profesionale në Shqipëri, që sot mban emrin e tij. Aty, Gurakuqi ndihmoi në përgatitjen e mësuesve shqiptarë dhe në promovimin e arsimit për të rinjtë shqiptarë. Po ashtu, ai ishte njëri nga nismëtarët e Memorandumit të Greçës gjatë kryengritjes së malësorëve të Mbishkodrës në vitin 1911, si dhe i angazhuar në Kuvendin e Vlorës për shpalljen e Pavarësisë më 1912, ku u bë Ministër i Arsimit në qeverinë e Ismail Qemalit.

Në vitin 1916, ai u emërua Drejtor i Përgjithshëm i Arsimit dhe kontribuoi në zhvillimin e arsimit dhe kulturës në Shkodër. Kontributet e tij të mëtejshme përfshijnë pjesëmarrjen në Kongresin e Durrësit më 1918, ku ai u bë ministër i Arsimit dhe anëtar i delegacionit shqiptar në Konferencën e Paqes në Paris.

Veprimtaria e tij nuk mbaroi këtu, pasi në vitet 1921-1924, Luigj Gurakuqi ishte deputet i Këshillit Kombëtar. Ai gjithashtu luajti një rol të rëndësishëm në Lëvizjen e Qershorit të vitit 1924 dhe u caktua Ministër i Financave në qeverinë e Fan Nolit.

Përkushtimi i Luigj Gurakuqit ndaj atdheut, arsimit dhe zhvillimit kombëtar ka lënë një pasuri të jashtëzakonshme për popullin shqiptar. Edhe pse tragjikisht i vrarë në moshë të re, Luigj Gurakuqi mbetet një figurë e pavdekshme, që ka ndikuar në formësimin e Shqipërisë moderne dhe të identitetit kombëtar shqiptar./UBTNews/

Magazinë

Beyoncé kritikohet për shkak të mbishkrimit në bluzën e saj

Published

on

Beyoncé është përballur me një valë kritikash pas performancës së saj në Paris në kuadër të turit Cowboy Carter, ku u shfaq me një bluzë që shumë e konsideruan fyese ndaj popujve indigjenë.

Bluza e veshur nga këngëtarja gjatë një koncerti për nder të Juneteenth (dita që shënon fundin e skllavërisë në SHBA) paraqiste figurat e Buffalo Soldiers, njësi të ushtrisë amerikane të përbëra nga ushtarë afrikano-amerikanë që vepruan nga fundi i shekullit XIX deri në fillim të shekullit XX.

Por, problemi lindi nga mbishkrimi në pjesën e pasme të bluzës, ku thuhej:

“Armiqtë e tyre ishin armiqtë e paqes, rendit dhe vendbanimeve: indigjenët luftarakë, banditët, hajdutët e bagëtive, vrasësit, kontrabandistët, shkelësit e ligjit dhe revolucionarët meksikanë.”

Foto dhe video të performancës me këtë bluzë janë të publikuara edhe në faqen zyrtare të Beyoncé.

Shumë ndjekës, aktivistë indigjenë dhe personalitete të rrjeteve sociale kanë reaguar ashpër ndaj përshkrimit që i bëhet në bluzë amerikanëve indigjenë dhe revolucionarëve meksikanë, duke e cilësuar atë si anti-indigjene dhe përkrahëse të imperializmit amerikan.

Kritikat u shtuan edhe më shumë nga aktivistë, studiues dhe artistë indigjenë, por edhe nga fansa të vetë këngëtares, të cilët kërkojnë një falje nga ajo.

Kush ishin Buffalo Soldiers?

Ishin pjesë e 6 njësive të ushtrisë amerikane të krijuara pas Luftës Civile të SHBA-së më 1866. Përbëheshin nga ish-skllavë të liruar, njerëz të lirë me ngjyrë e veteranë të Luftës Civile. Ata morën pjesë në qindra konflikte, nga lufta me Spanjën, deri te Lufta e Parë dhe e Dytë Botërore, derisa u shpërbënë më 1951.

Ndërsa roli i tyre në historinë amerikane është i rëndësishëm, diskutimi aktual rreth bluzës së Beyoncé ka hapur një debat të thellë mbi mënyrën se si paraqiten kapituj të ndërlikuar të historisë, dhe se kush mbetet viktimë e kësaj narrative.

Continue Reading

Kulturë

Një vit prej ndarjes nga jeta të kolosit të letrave shqipe, Ismail Kadare

Published

on

By

Një vit më parë u nda nga jeta, në moshën 88-vjeçare, gjeniu i letrave shqipe, Ismail Kadare.

Ai ishte shkrimtari shqiptar më i shquar brenda e jashtë kufijve të vendit, i cili ngriti lart prestigjin e letrave shqipe anembanë globit.

Ismail Kadare lindi më 28 janar 1936 në lagjen Palorto të Gjirokastrës. Në vendlindje qëndroi deri në përfundimin e arsimit të mesëm, kur përgatiti për botim ciklin e tij të parë me poezi “Frymëzimet djaloshare” (1954). Më pas kreu në Tiranë studimet e larta në degën e Gjuhë-Letërsisë dhe u diplomua për “Mësuesi”.

Në harkun e viteve 1958-1960, Kadare thelloi studimet në Institutin “Maksim Gorki” në Moskë. Në vitin 1960, i detyruar t’i braktiste studimet për shkak të ndërprerjes së marrëdhënieve mes Shqipërisë dhe ish-Bashkimit Sovjetik, u kthye në atdhe dhe nisi angazhimin në gazetari.

Në vitin 1963 botoi romanin e tij “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”, i cili pati jehonë edhe përtej vendit. Karriera e Kadaresë shënoi kulme të tjera me tema sa lokale aq edhe universale. Tematika e natyrës liridashëse të shqiptarëve ishte kryefjalë edhe në romanin “Kështjella”, botuar në vitin 1970. I njëjti frymëzim vihet re edhe tek “Krushqit janë të ngrirë”, i cili flet mbi demonstratat e vitit 1981 të shqiptarëve të Kosovës.

Një tjetër roman i vlerësuar ishte “Kronikë në gur” (1970). Në vargun e publikimeve të pandërprera, romani alegorik “Nëpunësi i Pallatit të ëndrrave” (1981), veçohet si më i lakuari në tërësinë e veprës së Kadaresë. Në vjeshtën e vitit 1990, Kadare u largua drejt Francës dhe u rikthye në atdhe pas zhvillimeve të para demokratike.

Kadare është dekoruar nga Presidenti i Republikës së Shqipërisë me Urdhrin “Nderi i Kombit”. Prej vitit 1996, shkrimtari shqiptar u bë anëtar i asociuar (përjetësisht) i Akademisë së Shkencave Morale dhe Politike të Francës. Në tetor 2023 presidenti francez Emmanuel Macron, në Tiranë, e ngriti në gradën e Oficerit të Lartë, në Urdhrin e Legjionit të Nderit.

Ai u vlerësua me një sërë çmimesh ndërkombëtare (“Man Booker Prize”, “Princi i Asturias” etj.), si i përzgjedhur në radhët e shkrimtarëve botërisht të njohur, sikurse Gabriel Garcia Marquez, Günter Grass dhe Milan Kundera.

Deri tani, veprat e tij janë përkthyer në rreth 45 gjuhë të botës./atsh

Continue Reading

Magazinë

Shumë fansa mendojnë se sezoni i tretë i “Squid Game” është më i mirë se ai paraprak

Published

on

Netflix publikoi të premten sezonin e tretë të serialit të njohur korean “Squid Game”.

Është një nga serialet më të suksesshme të Netflix, duke shkaktuar bujë globale. Sezoni i parë u publikua më 2021, ndërsa sezoni i dytë në fund të vitit 2024.

Krijuesi i Hwang Dong-hyuk punoi në sezonin e parë për vite me radhë, ndërsa sezonet e dyta e të treta erdhën si rezultat i suksesit të sezonit të parë.

Përdorues të Reddit besojnë se sezoni i tretë është më i mirë se i dyti për shkak të skenarit më dinamik dhe më të errët, situatave më emocionale dhe skenës së fundit. Megjithatë, kur bëhet fjalë për fundin, fansat janë të ndarë.

Sezoni 3 i kthen shikuesit në korridorin e arenës pas të shtënave, ku rojet vrasin protestuesit e mbetur dhe e kthejnë Gi-hun në dhomë me konkurrentët tjerë. Në një moment, tensioni rritet midis tij e Dae-ho, vendos të qëndrojë në dhomë të mos përfshihet në sherr pasi supozohej të siguronte më shumë municion.

Çdo ndeshje që pasoi në sezonin e tretë solli tension në rritje, pasi lojtarët u përballën me njëri-tjetrin në një “fushatë të përgjakshme” për fitore.

Intrigë shtesë krijohet nga ndërrimi i roleve, ku lojtarët e mirë në luftën për jetën bëhen edhe të këqij, dhe ka nga ata, ndërgjegjja e të cilëve ishte më e fortë se instinkti për të mbijetuar, gjë që çon në skena emocionale dhe të prekshme.

Ngjarja e serialit pasurohet nga shfaqja e personazheve VIP, të cilët shijojnë atë që kanë përpara, por një i porsalindur që bëhet lojtar.

Nuk duhet të harrojmë veprimin që zhvillohet jashtë ishullit, i cili përshkruan edhe marrëdhënien midis luftës për jetë dhe vendimeve të drejta.

Kritiku i filmit Shannon Miller i thotë IGN se seriali gjen rrugën e tij drejt një fundi të paharrueshëm. Edhe pse ai nuk e konsideron sezonin e tretë pa të meta, ai thekson se ai ende ofron tension që do t’ju mbajë “zgjuar”.

“Lojërat e reja dhe ciklet e traumave nxjerrin në pah mizorinë e universit në mënyra të reja, dhe Lee Jung-jae e përfundon portretizimin e tij ikonik të Gi-hun në një mënyrë mahnitëse. Disa nga kthesat në sezonin e tretë arrijnë të ilustrojnë me mjeshtëri efektet afatgjata të ferrit kapitalist të valëzuar, ndërsa të tjera, si rolet e zgjeruara të VIP-ave të pasur që shikojnë dhe vënë baste në lojëra, shtojnë zhurmë të panevojshme. Ky kapitull i fundit nuk është pa të meta, por ai prapë sjell pezullimin dhe shkëlqimin kinematografik që e bëri Squid Game një hit”, deklaroi ajo.

Beteja përfundimtare çon në një rezultat mahnitës që është zemërthyes e duket si vendimi i vetëm i duhur në atë kohë. Vendimi i Hwang për të mos zgjedhur rrugën e lehtë është i admirueshëm. Megjithatë, skena e fundit tregon se pavarësisht fundit, ideja e “Squid Game” nuk mund të ndalet ashtu siç duhet, dhe shfaqja e një aktoreje hollivudiane hap hapësirë ​​për një spin-off amerikan.

Continue Reading

Lifestyle

Nuk e dini çfarë lëkure keni? Zbuloni tani!

Published

on

90% e femrave nuk janë të afta të përcaktojnë me saktësi se ç`lloj lëkure kanë. Këtë e thonë edhe sondazhet.

Gratë e pyetura në grupmoshën 25-44 vjeç nuk arrijnë të dallojnë nëse lëkura e tyre është e yndyrshme, e thatë, e ndjeshme apo mikse. Në mungesë të njohurive bazë, ato rrezikojnë të përdorin produkte të papërshtatshme që mund ta përkeqësojnë gjendjen e lëkurës.

Përcaktimi i saktë i tipit të lëkurës është hapi i parë drejt kujdesit të shëndetshëm e të suksesshëm për fytyrën. Një lëkurë e trajtuar mirë jo vetëm që duket bukur, por është edhe më rezistente ndaj plakjes dhe ndotësve të ambientit.

Testet për lëkurën

Disa kompani kanë zhvilluar testime të thjeshta në shtëpi, që ndihmojnë për të identifikuar tipin e lëkurës e për të sugjeruar produkte të përshtatshme. Këto teste mund të kryhen dhe në farmaci apo qendra estetike me pajisje të specializuara që matin lagështinë, yndyrën dhe ndjeshmërinë e lëkurës.

Si reagon lëkura kur përdoren kremra të gabuar?

Kur përdoren produkte të papërshtatshme, lëkura aktivizon mekanizmat e saj mbrojtës, duke shfaqur simptoma të ndryshme:

▪ Lëkura e yndyrshme zhvillon akne kozmetike: pika të zeza, të bardha, puçrra dhe skuqje.
▪ Lëkura e ndjeshme reagon me skuqje të përhapura, kruarje dhe ndjesi djegieje.
▪ Lëkura e thatë irritohet shpejt, duke krijuar ndjesi shtrëngimi dhe zbokth të lehtë në sipërfaqe.

Gjëja e parë që duhet bërë është ndërprerja e menjëhershme e produktit, larja me ujë të bollshëm dhe, nëse shenjat vazhdojnë, konsultimi me një dermatolog.

Udhëzime për të identifikuar llojin e lëkurës

▪ Lëkura e yndyrshme është e lehtë për t’u dalluar: shkëlqen, ka pore të zgjeruara dhe shpeshherë puçrra. Por, mund të mashtrojë, duke u dukur e thatë, kur poret janë të bllokuara dhe yndyra nuk del në sipërfaqe.

▪ Lëkura e thatë është e varfër në ujë dhe yndyra, prandaj irritohet lehtë dhe rigjenerimi i qelizave është i ngadalësuar. Ndjesia e shtrëngimit pas larjes është një nga shenjat kryesore.

▪ Lëkura mikse është një kombinim: zona T (balli, hunda dhe mjekra) janë të yndyrshme, ndërsa faqet mund të jenë normale ose të thata

▪ Lëkura e ndjeshme reagon me skuqje të menjëhershme, kruarje a djegie pas ekspozimit në produkte të caktuara apo faktorë të jashtëm

Produktet që duhen shmangur dhe ato që rekomandohen:

▪ Për lëkurë të yndyrshme: zgjidh produkte pa vajra, jo-komedogjenike pa parafinë apo vajra mineralë. Ideal janë përbërësit si acidi salicilik dhe niacinamide, që ndihmojnë në kontrollin e yndyrës.

▪ Për lëkurë të thatë: kërkohen vajra me bazë bimore, si vaji i jojobës ose bajames, që hidratojnë dhe forcojnë barrierën e lëkurës. Përbërës si acidi hialuronik, glicerina dhe ceramidet janë thelbësorë.

▪ Për lëkurë të ndjeshme: shmang alkoolin, acidet agresive dhe aromatizuesit. Kërko produkte me aloe vera a kamomil që kanë veprim qetësues.

▪ Për lëkurë mikse: përdor krem të lehtë hidratues gjatë ditës dhe një krem ushqyes në mbrëmje që nuk ngarkon zonat e yndyrshme.

Këshillë shtesë:

▪ Mos e mbingarko rutinën me shumë produkte njëherësh.

▪ Bëj patch test para çdo produkti të ri: vendos sasi të vogël në pjesën e brendshme të parakrahut dhe vëzhgo për 24-48 orë.

▪ Kujdes nga ekspozimi i tepërt në diell, sidomos nëse lëkura është e ndjeshme ose përdoren acide (AHA, BHA).

Continue Reading

Të kërkuara