Lajmet

Origjina e konfliktit Izrael-Palestinë

Published

on

Luftimet mes Izraelit dhe Hamasit, e cila nisi një sulm të befasishëm të shtunën e javës së kaluar, janë të fundit në shtatë dekada luftimesh dhe të konfliktit mes izraelitëve dhe palestinezëve që ka tërhequr fuqitë e jashtme dhe ka destabilizuar Lindjen e Mesme.

Cila është origjina e konfliktit?

Konflikti vë në pah kërkesat izraelite për siguri në atë që prej kohësh e ka konsideruar si një rajon armiqësor kundër aspiratave palestineze për një shtet të tyre.

Themeluesi i Izraelit, David Ben-Gurion proklamoi shtetin modern të Izraelit më 14 maj të vitit 1948, duke krijuar një strehë të sigurt për hebrenjtë që ikën nga persekutimi dhe kërkuan shtëpi në tokën për të cilën ata thanë se ka lidhje të thella gjatë brezave.

Palestinezët ankohen për krijimin e Izraelit si Nakba, ose katastrofë, që rezultoi në shpronësimin e tyre dhe bllokoi ëndrrat e tyre për shtetësi.

Izraeli, një aleat i ngushtë i SHBA-së, kundërshton pohimin se i dëboi palestinezët nga shtëpitë e tyre dhe thekson se u sulmua nga pesë shtete arabe një ditë pas krijimit të tij. Për shkak të pakteve të armëpushimit, në vitin 1949 u ndalën luftimet, por nuk u arrit zyrtarisht paqja.

Cilat janë luftërat më të njohura që nga atëherë?

Në vitin 1967, Izraeli bëri një sulm parandalues kundër Egjiptit dhe Sirisë, në atë që njihet si luftë gjashtëditore. Izraeli pushtoi Bregun Perëndimor, Jerusalemin lindor Arab, të cilin e mori nga Jordania dhe Lartësitë Golan të Sirisë.

Në vitin 1973, Egjipti dhe Siria sulmuan pozicionet e Izraelit pranë kanalit të Suezit dhe Lartësitë Golan, duke nisur Luftën e Yom Kippurit. Izraeli ktheu prapa të dy ushtritë brenda tri javësh.

Izraeli pushtoi Libanin në vitin 1982 dhe mijëra luftëtarë palestinezë nën drejtimin e Jaser Arafatit u evakuuan nga deti pas një rrethimi dhjetëjavor. Lufta shpërtheu sërish në Liban në vitin 2006, kur militantët e Hezbollahut kapën dy ushtarë izraelitë dhe Izraeli u hakmor.

Në vitin 2005 Izraeli u largua nga Gaza, të cilën e kishte pushtuar nga Egjipti në vitin 1967. Por Gaza u përball me shpërthime të mëdha gjatë viteve 2006, 2008, 2012, 2014 dhe 2021, që ishin kryesisht sulme ajrore izraelite dhe me raketa palestineze, dhe ndonjëherë edhe inkursione ndërkufitare.

Përveç luftërave, pati edhe dy intifada ose kryengritje palestineze midis viteve 1987-1993 dhe sërish në vitet 2000-2005. Gjithashtu vendi u përball edhe me sulme vetëvrasëse të Hamasit kundër izraelitëve.

Çfarë përpjekjesh u bënë që atëherë për të arritur paqe?

Në vitin 1979, Egjipti dhe Izraeli nënshkruan një traktat paqeje, duke i dhënë fund armiqësisë 30-vjeçare. Në vitin 1993, kryeministri izraelit Yitzhak Rabin dhe Arafat shtrënguan duart për Marrëveshjen e Oslos për autonominë e kufizuar palestineze. Në vitin 1994, Izraeli nënshkroi një traktat paqeje me Jordaninë.

As në samitin e Damp Davidit të vitit 2000, presidenti Bill Clinton, kryeministri izraelit, Ehud Barak, dhe Arafati nuk arritën marrëveshjen përfundimtare të paqes.

Në vitin 2002, plani arab i ofroi Izraelit lidhje normale me të gjitha vendet arabe në këmbim të një tërheqjeje të plotë nga tokat që mori në luftën e Lindjes së Mesme të vitit 1967, krijimin e një shteti palestinez dhe gjetjen e një “zgjidhje të drejtë” për refugjatët palestinezë.

Përpjekjet për paqe kanë ngecur që nga viti 2014, kur bisedimet dështuan mes izraelitëve dhe palestinezëve në Uashington.

Palestinezët më vonë bojkotuan marrëdhëniet me administratën e presidentit të SHBA-së, Donald Trump, pasi ajo përmbysi politikën e SHBA-së me dekada duke refuzuar të miratojë zgjidhjen me dy shtete – formula e paqes që parashikon një shtet palestinez të krijuar në territorin që Izraeli pushtoi në vitin 1967.

Ku qëndrojnë tani përpjekjet për paqe?

Administrata e presidentit amerikan Joe Biden është fokusuar në përpjekjen për të siguruar një “pazar të madh” në Lindjen e Mesme që përfshin normalizimin e marrëdhënieve midis Izraelit dhe Arabisë Saudite, kujdestarit të dy faltoreve më të shenjta të Islamit.

Lufta e fundit është diplomatikisht e vështirë për Riadin, si dhe për shtetet e tjera arabe, përfshirë disa shtete arabe të Gjirit pranë Arabisë Saudite, që kanë nënshkruar marrëveshje paqeje me Izraelin.

Cilat janë çështjet kryesore izraelito-palestineze?

Zgjidhja me dy shtete, vendbanimet izraelite, statusi i Jerusalemit dhe refugjatët janë në thelb të mosmarrëveshjes.

Zgjidhja me dy shtete: një marrëveshje që do të krijonte një shtet për palestinezët në Bregun Perëndimor dhe Rripin e Gazës së bashku me Izraelin. Hamasi kundërshton zgjidhjen me dy shtete dhe betohet se do ta shkatërrojë Izraelin. Izraeli ka thënë se një shtet palestinez duhet të çmilitarizohet në mënyrë që të mos e kërcënojë Izraelin.

Vendbanimet: Shumica e vendeve i konsiderojnë vendbanimet hebraike të ndërtuara në tokën e pushtuar nga Izraeli në vitin 1967 si të paligjshme. Izraeli e kundërshton këtë dhe përmend lidhjet historike dhe biblike me tokën. Zgjerimi i vazhdueshëm i tyre është ndër çështjet më të diskutueshme midis Izraelit, palestinezëve dhe komunitetit ndërkombëtar.

Jerusalemi: Palestinezët duan që Jerusalemi Lindor, i cili përfshin vende të shenjta për myslimanët, hebrenjtë dhe të krishterët, të jetë kryeqyteti i shtetit të tyre. Izraeli thotë se Jerusalemi duhet të mbetet kryeqyteti i tij “i pandashëm dhe i përjetshëm”. Pretendimi i Izraelit për pjesën lindore të Jerusalemit nuk njihet ndërkombëtarisht. Trump e njohu Jerusalemin si kryeqytetin e Izraelit – pa specifikuar shtrirjen e juridiksionit të tij në këtë qytet të diskutueshëm – dhe e zhvendosi ambasadën e SHBA-së atje në vitin 2018.

Refugjatët: Sot rreth 5.6 milionë refugjatë palestinezë – kryesisht pasardhës të atyre që ikën në vitin 1948 – jetojnë në Jordani, Liban, Siri, Bregun Perëndimor të pushtuar nga Izraeli dhe Gaza. Rreth gjysma e refugjatëve të regjistruar mbeten pa shtetësi, sipas ministrisë së jashtme palestineze, shumë prej të cilëve jetojnë në kampe të mbushura me njerëz.

Palestinezët kanë kërkuar prej kohësh që refugjatëve t’iu lejohet të kthehen, së bashku me miliona pasardhës të tyre. Izraeli thotë se çdo zhvendosje e refugjatëve palestinezë duhet të ndodhë jashtë kufijve të tij./UBTNews/

Aktualitet

UBT hap thirrjen për punime shkencore në Konferencën Ndërkombëtare MBE 2025

Published

on

UBT ka kënaqësinë t’ju ftojë të merrni pjesë në Konferencën Ndërkombëtare mbi Menaxhimin, Biznesin dhe Ekonominë (MBE) 2025, pjesë e edicionit të 14-të të Konferencës Ndërkombëtare të UBT-së për Biznes, Teknologji dhe Inovacion.

Kjo konferencë ndërkombëtare, e rishikuar nga ekspertë (peer-reviewed), mirëpret punime nga studiues, akademikë, studentë pasuniversitarë, kandidatë për doktoraturë, hulumtues të rinj dhe profesionistë të industrisë. Qëllimi kryesor është të promovojë shkëmbimin e njohurive, ideve dhe përvojave inovative në fushat e Menaxhimit, Biznesit dhe Ekonomisë.

Programi i konferencës përfshin:

  • Sesione prezantimi të punimeve shkencore,
  • Diskutime paneli me akademikë dhe ekspertë të njohur ndërkombëtarisht,
  • Ngjarje sociale për mundësi rrjetëzimi dhe bashkëpunimi.

Temat kryesore të këtij viti përfshijnë:

  • Ekonomia dhe Financa Ndërkombëtare – Analiza e tregjeve globale, politika ekonomike, investimet ndërkombëtare.
  • Sipërmarrësi dhe Inovacioni – Strategji për ndërmarrësi të suksesshme, zhvillimi i produkteve dhe shërbimeve inovative.
  • Informatika e Biznesit dhe Marketingu Digjital – Teknologjitë digjitale, transformimi i biznesit, marketingu në epokën digjitale.
  • Zhvillimi i Qëndrueshëm dhe Objektivat Globale – Praktikat e qëndrueshme, ndikimi social dhe ekonomiko-mjedisor i aktiviteteve të biznesit.

Afatet e rëndësishme:

Dorëzimi i abstrakteve dhe punimeve: elektronikisht në [email protected]

Continue Reading

Lajmet

​Genc Nuza delegohet nga UEFA në Conference League

Published

on

UEFA ka deleguar gjyqtarin nga Kosova, Genc Nuza, për të gjykuar një ndeshje në fazën e grupeve të UEFA Conference League.

Ai do të jetë në krye të sfidës mes Lausann-Sport dhe Breidablik, që zhvillohet më 2 tetor 2025 nga ora 18:45, në stadiumin “Stade De La Tuilière” në Lausanne.

Nuzës do t’i asistojnë gjyqtarët anësorë Fatlum Berisha dhe Bujar Selimaj, ndërsa gjyqtar i katërt është caktuar Erdall Zasella.

Në dhomën e VAR-it do të jenë Dardan Çaka si gjyqtar kryesor dhe Visar Kastrati si AVAR.

Ky delegim konsiderohet një tjetër dëshmi e profesionalizmit dhe besimit që UEFA ka në arbitrët nga Kosova, të cilët prej vitesh po përfaqësojnë me sukses futbollin kosovar në arenën ndërkombëtare.

FFK është shprehur e bindur se ata edhe kësaj radhe do ta përfaqësojnë me nder dhe dinjitet futbollin në arenën evropiane./S.K/KP/FFK

Continue Reading

Lajmet

​Roma synon të rinovojë kontratën e Paulo Dybala-s

Published

on

Roma po përgatit hapat e parë për rinovimin e kontratës së Paulo Dybala-s, ndërkohë që sulmuesi argjentinas pritet të rikthehet së shpejti në fushë.

Drejtuesit Frederic Massara dhe Stefano Ranieri po shqyrtojnë mundësinë e një marrëveshjeje të re, e cila do t’i lejonte Dybala-s ta mbyllte karrierën te Giallorossët.

Megjithatë, kontrata e re pritet të përfshijë një pagë më të ulët se aktualja.

Diskutimet paraprake me përfaqësuesit e lojtarit pritet të nisin gjatë këtij muaji, ndërsa qëllimi i klubit është ta mbajë argjentinasin për një kohë të gjatë në “Olimpico”, thotë “Corriere dello Sport”. /S.K/KP/

Continue Reading

Lajmet

Covey për incidentet: Asnjë prej aktiviteteve nuk lidhen drejtpërdrejt me Thaçin

Published

on

By

Jock Covey, i cili ka shërbyer si zëvendës i përfaqësuesit special të sekretarit të OKB-së, Bernard Kushner, po e vazhdon dëshminë e tij në rastin gjyqësor ndaj Hashim Thaçit, Kadri Veselit, Jakup Krasniqit dhe Rexhep Selimit pranë Dhomave të Specializuara të Kosovës në Hagë.

Gjatë dëshmisë së tij sot, më 1 tetor, pati edhe pjesë të seancën që kaluan në sesion privat. Në seancë të hapur, dëshmitari tha se deklaratat e tij që kanë të bëjnë me incidentet e pretenduara të UÇK-së, kanë të bëjnë vetëm me vlerësimet e tyre lidhur me rolin e Thaçit.

Ai theksoi se asnjë prej këtyre incidenteve nuk lidhen drejtpërdrejt me Hashim Thaçin.

Dëshmia ime, deklarata ime ka të bëjë me vlerësimet tona lidhur me rolin që ka luajtur zotëri Thaçi, rol të hamendësuar apo real, lidhur me këto incidente. Pra, deklarata ime tregon kryesisht gjykimin tonë lidhur me autoritetin që ka pasur ai për individë të cilët është provuar apo jo që kanë kryer këto krime. Sipas mendimit tim, asnjë prej këtyre aktiviteteve nuk ndërlidhet në mënyrë të drejtpërdrejt me zotëri Thaçin apo asnjë prej tyre si të thuash kundërshton mënyrën se si ne kemi arritur në gjykimin që kemi arritur. Pra unë nuk mendoj që ju e keni sqaruar këtë çështje duke përsëritur raportin lidhur me këto incidente gjatë gjithë kohës”, tha Covey.

Jock Covey tha se nuk e di se kush kanë qenë themeluesit e UÇK-së dhe as cili ishte roli i Thaçit në Rambuje.

Nga historia e di se në përfundim të Rambujesë ai [Thaçi] ishte caktuar të ishte kryeministër i qeverisë së përkohshme. Unë siç e thash, isha i përfshirë në një projekt tjetër në universitet, kështu që nuk e di se në çfarë cilësie ishte ftuar apo cili ishte roli që ka luajtur gjatë diskutimeve të brendshme të mbajtura në Rambuje”, tha ai.

Video 10.28

Prokurorja: A keni pasur dijeni kush kanë qenë themeluesit e UÇK-së?

Dëshmitari: Jo.

Prokurorja: A keni pasur njohuri lidhur me rolin e LPK-së për krijimin e UÇK-së?

Dëshmitari: Jo.

Prokurorja: A keni pasur dijeni se kë e ka caktuar LPK-ja si përgjegjës për ta ndërtuar UÇK-në?

Dëshmitari: Jo.

Prokurorja: A e keni lexuar aktakuzën në këtë çështje?

Dëshmitari: Nuk e kam lexuar.

Prokurorja: Pra ju nuk e dini cilat krime janë pjesë e akuzave në këtë çështje gjyqësore?

Dëshmitari: E saktë. Por besoj jam këtu për të folur për përgjegjësinë.

Prokurorja: Raporti i Departamentit të shtetit për Serbinë dhe Malin e Zi për të drejtat e njeriut më 1998, është përgatitur në janar 1999. Këtu thuhet elementë të UÇK-së kanë kryer vrasje, kanë qenë përgjegjës për zhdukjet, kanë rrëmbyer dhe mbajtur në ndalim policë serbë dhe civilë serbë e shqiptarë, ata që dyshoheshin se ishin besnikë ndaj qeverisë së Serbisë…A janë këto lloj raportimesh për të cilat ju keni pasur në dijeni?

Dëshmitari: Këtë dokument konkret nuk e kam parë kurrë. Praktikat e përshkruara në këtë paragraf “ishin diçka që e dinin të gjithë”, por nuk kam qenë i përfshirë në procesin e dokumentit të rasteve konkrete, individuale… Siç e thash, ky lloj raportimi ishte i përhapur por po e përsëris, jam i shqetësuar nëse kjo ka ndonjë lidhje me përfundimet që unë kam shprehur në deklaratë…Si diplomat, diplomati ka vetëm integritetin dhe kredibilitetin për të ofruar dhe më duket sikur kjo po kundërshtohet në bazë të cilën nuk e kuptoj.

Më tej prokurorja e pyeti atë lidhur me KFOR-in gjerman ndërsa e paraqiti një dokument në gjuhën gjermane.

“Kontingjenti i KFOR-it gjerman ka për detyrë ndër të tjera që të ndalojë kriminelët dhe t’i mbaj në ndalim, me përjashtim të anëtarëve të kontingjenteve ndërkombëtare për të siguruar rendin publik, në kuadër të rendit publik, për të parandaluar krime të mëtutjeshme dhe nëse është e nevojshme, të ndihmojë ndjekjen penale të kryesve të këtyre veprave. Trupat e KFOR-it gjerman do të arrestojnë persona që dyshohet se kanë kryer vepra të rënda penale, një krim apo vepër penale të një natyre të rëndë të cilët janë kapur në flagrancë ose ishin duke e kryer këtë vepër penale. Ata mund të ndalohen pa urdhër gjykate derisa të caktohet një gjykatës nga prania e sigurisë civile”, lexoi prokurorja ndërsa e pyeti dëshmitarin a ka qenë kjo pjesë e detyrave të KFOR-it në atë kohë apo jo?

Nuk mendoj se është përshkrim i saktë kjo që pamë. Ka kaluar shumë kohë dhe gjermanishten nuk e njoh mirë por nuk mendoj se përkthimi është i saktë. Nuk do të thotë arrestim por ndalim, të ndalosh një person. Ky është një dokument i përgatitur nga kontingjenti gjerman, as nga selia e NATO-s, as nga komanda qendrore e Jackson. Secili prej kontigjentëve, kishte disa autonomi, disa kishin më shumë se të tjerët. Francezët njiheshin që ishin shumë autonom në llojin e tyre, edhe amerikanët po ashtu autonomë, gjermanët nuk e kundërshtonin autoritetin qendror por askush nuk e shikonte çka bënin nga qendra. Prandaj më duket se është tepruar pak në përshkrimet që janë bërë kur flitet për detyrimet e forcave ushtarake sa u takon vepriomtarive kriminale”, tha ai.

Më pas pati ndërhyrje nga gjykatësi Fergal Gaynor.

Gjykatësi: Që ta kuptoj unë këto pyetje kanë për synim të vërtetojnë se KFOR-i në fakt ka ndaluar persona në praktikë, për vepra të rënda penale.

Prokurorja: Jo, është me gjerë, është për të kuptuar mënyrën si e kanë ushtruar mandatin e tyre.

Gjykatësi: Pra ju po vini në pikëpyetje besueshmërinë e dëshmitarit apo po nxjerrni dëshmi për të mbështeture argumentet tuaja?

Prokurorja: Po përpiqem të kuptoj çfarë ka thënë dëshmitari në deklaratën e vetë.

Gjykatësi: Sepse më duket mua që ju po përpiqeni të përcaktoni se KFOR ka pasur mundësi të ndalonte persona për vepra të rënda penale.

Prokurorja: Nuk jam fokusuar tek mandati i KFOR-it, jam fokusuar te mënyra si është zbatuar.

Më pas seanca vazhdoi private, për t’u kthyer publike pas pushimit të drekës.

Dëshmia e Jock Covey vjen pasi në gjykatore u dëgjuan dëshmia e ish-sekretarit amerikan të Shtetit, James Rubin, ajo e ish-këshilltarit ligjor të ekipit të Kosovës në Rambuje, si dhe dëshmia e ish-diplomatit britanik John Stewart Duncan.

Paraqitja e provave të mbrojtjes nisi më 15 shtator. Mbrojtja e Thaçit ka planifikuar t’i sjell 11 dëshmitarë në tërësi, pas së cilëve pritet të dëshmojnë dy të tjerë të thirrur nga mbrojtja e Jakup Krasniqit.

Paraqitja e provave të mbrojtjes pritet të përfundojë deri në mesin e nëntorit, ndërkaq, turpi gjykues pret që ekipet mbrojtëse të dorëzojnë shkresat përfundimtare deri më 22 dhjetor të këtij viti.

Hashim Thaçi, Kadri Veseli, Jakup Krasniqi e Rexhep Selimi akuzohen për krime të pretenduara të luftës. Ata ndodhen në paraburgim prej nëntorit të vitit 2020./D.B/KP

Continue Reading

Të kërkuara