Kulturë

Nën ujërat e historisë: Kërkimi për të ruajtur identitetin e humbur të trashëgimisë kulturore të Evropës

Published

on

Dita e 17 prillit u bë dita kur Europa Nostra shpalli zyrtarisht listën e vendeve dhe monumenteve të trashëgimisë që gjenden nën kërcënimin më të madh për vitin 2024. Ky njoftim ngriu valë të madhe interesimi, pasi në fokus ishin destinacione të rëndësishme që përfaqësojnë një pasuri të çmuar kulturore dhe historike. Por fatkeqësisht, këto vlera janë të përfshira në një rrugëtim që duket të shkojë drejt humbjes së tyre të pakthyeshme. 

Programi “7 më të rrezikuarit”, i cili nisi rrugën e tij në vitin 2013, është bërë një fushatë e shoqërisë civile për të shpëtuar trashëgiminë e rrezikuar të Evropës. Europa Nostra ka udhëhequr këtë marsh, duke punuar ngushtë me Institutin e Bankës Evropiane të Investimeve dhe duke gëzuar mbështetjen e Creative Europe, përmes projektit të rrjetit European Cultural Heritage Agora. Kjo është një thirrje për të gjithë qytetarët, për të mbrojtur dhe ruajtur trashëgiminë e çmuar, pasuri që bashkon në një pasqyrë të përbashkët identitetin kulturor.

Strehimi i klasës punëtore (kure) në Roubaix-Tourcoing, Francë

Në shekullin e 19-të, qytetet Roubaix dhe Tourcoing formuan, së bashku me qytetin e afërt të Lille, zemrën e gjallë të industrisë së tekstilit të Francës, një qendër kryesore në Evropën kontinentale. Duke tërhequr dhjetëra mijëra punëtorë jo vetëm nga Franca, por edhe nga Belgjika fqinje, këto qytete strehonin punëtorë në një formë unike të banesave për mbijetesë të njohur si courées. Këto rrugë të ngushta paraqisnin shtëpi të vogla të shtrydhura pas shtëpive ekzistuese me tarraca, duke krijuar një morfologji të veçantë që reflektonte jetën e klasës punëtore. Pavarësisht kushteve të mjerueshme të jetesës, kjo formë arkitekturore vazhdoi edhe në shekullin e 20-të.

Këto ansamble të përulura tani janë të rrezikuara në mënyrë kritike. Shqetësimet higjienike dhe më vonë recesioni i mesit të shekullit të 20-të në industrinë e tekstilit çuan në prishjen e shumicës së kurseve përmes politikave të ndryshme të rinovimit urban dhe nismave private të zhvilluesve. Kanë mbetur vetëm një pjesë e vogël, ende e banuar dhe, deri diku, në gjendje të mirë. Megjithatë, qëndrimi aktual i komunës, duke favorizuar prishjen brenda një plani të ri rinovimi urban, përbën një kërcënim të madh. Ndryshimet e fundit në politikat lokale kanë hequr mbrojtjen e mëparshme dhe kanë futur shpronësimin e detyrueshëm të këtyre shtëpive të vogla. Kurse mishërojnë historinë e ish-punëtorëve të tekstilit dhe trashëgiminë e kushteve të tyre të jetesës, pjesë përbërëse e ekosistemit më të madh industrial të rajonit. Misioni kryesor i lëvizjes Roubaix-Tourcoing courées është të ndalojë projektin e prishjes së bashkisë. Një aplikim për regjistrim në listë është dorëzuar zyrtarisht në Ministrinë e Kulturës.

Nominimi në programin 7 më të rrezikuar 2024 u bë nga organizata jofitimprurëse franceze Association Métropole Label.le. Emëruesi po i vizionon lagjet si një bërthamë tërheqëse për turizmin, por edhe si një model i një stili jetese të bazuar në komunitet me emetime të ulëta të karbonit. Ka pasur një mbështetje të shtuar për ruajtjen dhe ripërdorimin adaptiv të kurseve në Roubaix-Tourcoing nga qytetarët e zonës dhe rajonit më të gjerë.

 

Ishujt Cikladik: Sifnos, Serifos dhe Folegandros, Greqi

Në një përpjekje për të mbrojtur thellësinë dhe pasurinë e trashëgimisë kulturore të ishujve Cikladikë, një nga destinacionet më të bukura dhe më të rrezikuara të Evropës, një lëvizje e fortë është në lëvizje. Nominimi i tyre në Programin e 7 më të Rrezikuarve 2024 thekson nevojën për masa të menjëhershme për të adresuar sfidat e tyre të vështira.

Nëpër rrugët e ngushta të trashëguara prej shekujsh, lajmi i kërcënimit të veçantë për ishujt Sifnos, Serifos dhe Folegandros ka shtuar një alarm të rëndë për të mbrojtur këtë thesar të pashembullt të kulturës dhe natyrës. Tendosja në infrastrukturë dhe turizmin e rritur kanë sjellë një rritje të paprecedentë të lejeve të ndërtimit, duke i dhënë sfidës një përmasë të re. Nominimi nga Shoqëria për Mjedisin dhe Trashëgiminë Kulturore të Greqisë (Elliniki Etairia) në këtë program thekson thelbin e kësaj sfide dhe propozon masa të menjëhershme për të ndaluar humbjen. Prioritetet përfshijnë hartimin e planeve të veçanta për të menaxhuar turizmin dhe për të rregulluar aktivitetet, si dhe krijimin e politikave të reja për të integruar kapacitetin mbajtës në planifikimin hapësinor.

Në fokusin e propozimeve janë aspektet kritike si mbindërtimi, mbrojtja e zonave natyrore dhe promovimi i praktikave të qëndrueshme. Një fushatë ndërgjegjësimi që filloi në vitin 2013 synon të ruajë trashëgiminë natyrore dhe kulturore të ishujve, ndërsa Programi i Egjeut të Qëndrueshëm ka shërbyer si një platformë për të ndihmuar në këtë drejtim. Paneli Këshillimor ka vlerësuar përpjekjet e njëkohshme për të përballuar sfidat e këtij thesari të rëndësishëm kulturore dhe natyrore. Nominimi në Programin e 7 më të Rrezikuarve synon të ndërmarrë masa globale për të mbrojtur integritetin dhe shkallën e kësaj pasurie të pazëvendësueshme evropiane.

 

Kisha e San Pietro në Gessate, Milano, Itali

Kisha e San Pietro në Gessate, një trashëgimi e shekujve në zemër të Milanos, ballafaqohet me sfida të rënda për ruajtjen e integritetit të saj. Nominimi i saj në ‘Programin e 7 më të Rrezikuarve’ për vitin 2024 thekson nevojën urgjente për masa për të mbrojtur dhe riparuar këtë monument të rëndësishëm kulturor. Kisha, me origjinë të mundshme në mesin e shekullit të 13-të, është një perlë arkitektonike me një histori të pasur. Ndërsa ka përjetuar ndryshime dhe rindërtime nëpër shekuj, veçantia e saj e bën atë një qendër të rëndësishme të trashëgimisë së Milanos. Afresket e shekullit të 15-të, puna e piktorëve lombardë, shtojnë vlerë historike dhe artistike të jashtëzakonshme. Megjithatë, kisha po përballet me sfida të mëdha për ruajtjen e saj. Dëmtimet e krijuara gjatë Luftës së Dytë Botërore, rreziku nga kushtet e mjedisit dhe mungesa e burimeve për riparimet e nevojshme janë disa nga sfidat që po përkeqësojnë gjendjen e saj. Përfshirja në Programin e 7 më të Rrezikuarve synon të sjellë vëmendje dhe mbështetje për të ndaluar humbjen e kësaj trashëgimie të çmuar.

Anëtarët e shoqërisë civile, bashkësia e kishës dhe institucionet vendase janë të përfshirë në përpjekjet për të ruajtur dhe riparuar kishën dhe hapësirat e saj përreth. Projekte si L’Arte inVita promovojnë kulturën dhe trashëgiminë nëpërmjet strategjive të komunikimit dhe ndërgjegjësimit të publikut.

Paneli Këshillimor i ‘7 më të rrezikuarve’ ka vlerësuar bashkëpunimin dhe angazhimin e të gjithë aktorëve të përfshirë për të mbrojtur këtë thesar të pazëvendësueshëm kulturor. Ndërkohë, masa urgjente për riparimin dhe ruajtjen e kishës dhe hapësirave të saj përballë janë të domosdoshme për të siguruar të ardhmen e tyre.

Sinagoga e Sienës, Itali

Sinagoga e Sienës, një thesar i rrallë arkitekturor dhe historik, përballet me sfida të rënda për restaurimin dhe ruajtjen e saj. Nominimi në ‘Programin e 7 më të rrezikuarve’ për vitin 2024 shënon nevojën urgjente për masa për të mbrojtur këtë monument të rëndësishëm të kulturës hebraike. E ndërtuar në vitin 1786, sinagoga shquhet për veçoritë e saj arkitekturore, duke shfaqur një përzierje të elementeve rokoko dhe neoklasike. Përtej bukurisë së saj, ajo ka qenë qendër e jetës fetare dhe sociale për komunitetin hebre në Siena, duke shërbyer si pika qendrore e lidhjeve dhe mbështetjes për vite të tëra.

Megjithatë, dëmtimet e shkaktuara nga tërmeti në shkurt 2023 kanë lënë qemerin dhe çatinë në një gjendje të paqëndrueshme, duke krijuar një rrezik të madh për sigurinë e vizitorëve dhe të komunitetit. Propozimet për restaurim, të përqendruara në konsolidimin dhe zëvendësimin e elementëve strukturorë, janë në fazën e parë të realizimit, me synimin për të kthyer sinagogën në një qendër të përshtatshme të adhurimit.

Përfshirja në ‘Programin e 7 më të rrezikuarve’ sjellë shikueshmëri dhe mundësi për të gjetur financimin dhe burimet e nevojshme për të kryer restaurimin e sinagogës. Për këtë qëllim, komuniteti hebre i Firences dhe Fondacioni Botëror i Monumenteve janë të përfshirë në përpjekjet për të mbrojtur dhe rivendosur këtë trashëgimi të çmuar kulturore. Përpjekjet për restaurim dhe ruajtje po mbështeten nga grantet dhe mbështetja e organizatave të ndryshme, duke shpresuar për një restaurim të suksesshëm që do të rikthejë Sinagogën e Sienës në një vend të qendrueshëm të adhurimit dhe kulturës hebraike.

Kisha Ortodokse Greke e Shën Georgios, Altınözü / Provinca Hatay, Türkiye

Kisha Ortodokse Greke e Shën Georgios në Altınözü, Turqi, është një thesar i rëndësishëm i trashëgimisë kulturore, me origjinë që daton në shekullin e 14-të. Megjithatë, ndërtesa është prekur nga tërmeti i vitit 2023, duke shkaktuar dëmtime serioze në strukturë. Restaurimi i saj kërkon masa urgjente për të ruajtur vlerën historike dhe kulturore të kishës. Përfshirja e saj në ‘Programin 7 më të rrezikuarit’ synon të rrisë ndërgjegjësimin dhe mbështetjen ndërkombëtare për të siguruar restaurimin dhe ruajtjen e trashëgimisë së saj të çmuar.

Porta e Hekurt e Antiokisë, Provinca Antakya / Hatay, Türkiye

Porta e Hekurt e Antiokisë në Turqi është një monument i rëndësishëm i trashëgimisë kulturore, i vendosur në një pozicion strategjik në qytetin e Antiokisë. Struktura, e datuar në periudhën e perandorit Justinianus, është prekur nga tërmeti i vitit 2023, duke shkaktuar dëmtime të konsiderueshme. Për të mbrojtur dhe restauruar këtë trashëgimi të çmuar, Ministria e Kulturës dhe Turizmit të Turqisë, në bashkëpunim me organizatat jo-qeveritare, duhet të ndërmarrin masa urgjente. Përfshirja e Portës së Hekurt në ‘Programin 7 më të rrezikuarit’ synon të rrisë ndërgjegjësimin dhe mbështetjen ndërkombëtare për të siguruar ruajtjen dhe restaurimin e saj.

Në përkthimin dhe përshtatjen e raportit të Komisionit Evropian, Europa Nostra dhe Instituti EIB, Dionesa Ebibi

Kulturë

Sean ‘Diddy’ Combs rikthehet në gjykatë për të kërkuar një gjykim të ri

Published

on

Personazhi Sean “Diddy” Combs dhe avokatët e tij u rikthyen në gjykatën federale të New York për t’i kërkuar një gjyqtari të anulojë dënimet e tij, ku akuzohet për prostitucion ose edhe të lejojë të zhvillohet një gjyq i ri.

Gjyqtari Arun Subramanian shtyu seancën dëgjimore dhe nuk vendosi menjëherë për kërkesën e mbrojtjes.

Producenti amerikan i muzikës, i cili u akuzua për drejtimin e një operacioni të gjerë të trafikimit seksual, është burgosur që nga arrestimi i tij shtatorin e kaluar dhe i njëjti u dënua në korrik për dy akuza për prostitucion.

Avokatët e Combs argumentojnë se dënimet e tij ishin një keqpërdorim i Aktit Mann , një ligj federal që u miratua për të luftuar trafikimin e qenieve njerëzore dhe shfrytëzimin seksual të grave.

Reperi përballet deri në 10 vjet burg për secilën akuzë të ngritur./S.K/BBC News/.

 

Continue Reading

Kulturë

18 nga librat më të mirë të vitit sipas gazetarëve të BBC

Published

on

Disa nga gazetarët e BBC-së, kanë renditur disa nga librat, si ndër më të mirët e vitit të paktën deri më tani. Në vijim mund të lexoni 18 titujt e librave, 5 nga ta më të detajuar.

Helm by Sarah Hall

Hall është autore e romaneve, përfshirë romanin e nominuar për çmimin Booker, The Electric Michelangelo (2004) dhe Burntcoat të vitit 2021, Ajo është edhe krijuese e disa koleksioneve me tregime të shkurtra.

Moti dhe peizazhi kanë qenë shpesh shqetësimet e saj, siç janë edhe këtu, në një pjesë historiku të hulumtuar thellë që i mori Hall pjesën më të madhe të 20 viteve për ta përfunduar.

Personazhi qendror i Helm është era e vetme e emërtuar e Britanisë, e cila ndodh në një pjesë të veçantë të Cumbria-s, ku Hall u rrit. Ajo bashkon fije që skicojnë përpjekjet e njerëzimit për të zotëruar erën, nga kohërat parahistorike deri në ditët e sotme, ku protagonistja e saj është Dr. Selima Satur, një klimatologe, hulumtimi i së cilës papritmas bën bujë.

Good and Evil and Other Stories by Samanta Schweblin

Secila prej gjashtë tregimeve në këtë përmbledhje nga autorja argjentinase Samanta Schweblin, paraqet personazhe në momente kyçe që shpejt shndërrohen në diçka thellësisht shqetësuese.

Një nënë del nga një liqen, pasi ka qenë dëshmitare e diçkaje të tmerrshme; një baba i ri përndiqet nga një moment shpërqendrimi që ka pasur pasoja të thella; akti i dhembshur i një gruaje të vetmuar përballet me një pushtim të frikshëm në shtëpi.

Që nga historia hapëse “e guximshme” e tutje, thotë The Guardian, Schweblin e shikon botën drejtpërdrejt, duke shpuar sipërfaqen e saj mashtruese, duke i lejuar lexuesit të bëjë të njëjtën gjë.

“Drejtpërdrejtësia dhe qartësia e gjuhës së autores hap një terren unik emocional ku frika dhe dhembshuria bashkohen”.

Flashlight by Susan Choi

Louisa dhjetëvjeçare gjendet në një plazh në Japoni, babai i saj i zhdukur dhe supozohet i mbytur, dhe që andej historia shpaloset nëpër breza dhe kontinente, duke eksploruar prejardhjen familjare të Louisës që përfshin Korenë e Veriut dhe SHBA-në.

I përzgjedhur për Çmimin Booker, romani i gjashtë i Susan Choi ndryshon zhanret nga satira në dramë dhe nga romani i rritjes në thriller ndërkombëtar.

“I ndërlikuar, surprizues dhe i thellë” është mënyra se si përshkruhet nga gjyqtarët e Booker.

Autorja përfundon se ata balancojnë tensionet historike dhe dramat intime me një elegancë të jashtëzakonshme. Karakterizimi i Choi duket se është i duruar dhe i sigurt, thotë Times Literary Supplement.

Katabasis by RF Kuang

Në moshën 29 vjeç dhe autore e gjashtë romaneve, përfshirë bestsellerin e vitit 2022 Babel dhe hitin viral të vitit 2023, Yellowface, pra librit të fundit të mrekullueshëm nga Rebecca Kuang.

Kjo fillon me një premisë shakaje se universiteti është ferr dhe një akademi e krahasuar me një kryqëzim midis Inferno-s së Dantes dhe Piranesi-t të Susanna Clarke, Katabasis (që do të thotë zbritje në botën e nëndheshme) e që fillon në kufijtë e gjelbër të Universitetit të Kembrixhit.

Duke vrarë potencialisht mbikëqyrësin e saj “magjik”, Profesor Jacob Grimes, në një eksperiment laboratorik, pasuniversitarja Alice Law e ndjekur nga rivali i saj student Peter Murdoch – udhëton për ta ringjallur atë, ku ajo zbulon se ferri është një kampus dhe zbulon shkallën e plotë të gabimeve të profesorit.

Bring the House Down by Charlotte Runcie

Një roman debutues nga gazetarja e artit Charlotte Runcie, Bring the House Down eksploron marrëdhënien midis artistes dhe kritikut, si dhe temat e zemërimit femëror dhe kulturës së anulimit.

Duke u zhvilluar gjatë katër javëve në Festivalin Fringe të Edinburgut, historia përqendrohet rreth kritikut të teatrit Alex, koleges së tij dhe narratores Sophie, si krijueses të një shfaqjeje me një grua, Hayley.

Ngjarjet zhvillohen kur Alex shkruan një vlerësim dënues për shfaqjen e Hayley, por më pas vazhdon të flejë me të para se të publikohet vlerësimi. Los Angeles Times e përshkruan atë si thellësisht argëtues dhe kënaqësisht të shijshëm, ndërsa Chicago Review of Books thotë se është një udhëtim i trazuar dhe i dhimbshëm mbi atë që do të thotë vërtet të kritikosh një kulturë.

Lista e librave të tjerë vijon si:

The Loneliness of Sonia and Sunny by Kiran Desai

Dream Count by Chimamanda Ngozi Adichie

We Do Not Part by Han Kang

Stag Dance by Torrey Peters

Theft by Abdulrazak Gurnah

Universality by Natasha Brown

The Names by Florence Knapp

The Emperor of Gladness by Ocean Vuong

Eden’s Shore by Oisín Fagan

Dream State by Eric Puchner

The Dream Hotel by Laila Lalami

Confessions by Catherine Airey

Flesh by David Szalay./S.K/BBC News/

 

Continue Reading

Kulturë

Ylli amerikan Luke Combs tregon se si e bëri Britaninë të dashurohej me muzikën country

Published

on

Ylli amerikan i muzikës country, Luke Combs, ka folur ekskluzivisht për BBC News rreth arsyes pse muzika country po përjeton momentin e saj dhe se si ndryshojnë fansat e tij britanikë në shije muzike.

Sipas tij muzika country po arrin nivele të reja në Mbretërinë e Bashkuar dhe tani është zhanri me rritjen më të shpejtë midis dëgjuesve britanikë, duke arritur tre miliardë transmetime vetëm vitin e kaluar.

Combs tha se po krenohet kur sheh se ka më shumë se 25 milionë dëgjues mujorë në Spotify dhe 7.5 milionë ndjekës në Instagram.

Për Combs, interesi në rritje varet nga tërheqja universale i këtij lloji muzike.

“Unë thjesht mendoj se muzika country është një vend ku të gjithë mund të shkojnë dhe të shijojnë”, thotë këngëtari 35-vjeçar i nominuar për çmimin Grammy.

“Kur fillova, nuk kishte shumë artistë që vinin në Mbretërinë e Bashkuar dhe bënin turne në klube ose arena dhe punonin shumë. Kështu që kjo ishte ajo që ne gjithmonë përpiqeshim të bënim. Ishte sikur, nëse investojmë kohën dhe energjinë tonë për të ardhur këtu, fansat këtu do ta vlerësojnë këtë.”, vazhdoi ai.

Combs, i njohur për hite si “When It Rains It Pours”, ka udhëtuar për në Londër, ndërsa Grand Ole Opry i famshëm i muzikës country zhvendoset nga Nashville, Tennessee, për një shfaqje të veçantë të vetme në Royal Albert Hall./S.K/BBC News/

 

 

 

Continue Reading

Film & TV

Filmi për oficerin indian që kapi dy herë një vrasës famëkeq, tani edhe në Netflix

Published

on

Një film i ri në Netflix tregon historinë më pak të njohur të një oficeri policie indian, i cili kapi vrasësin famëkeq, jo një herë, por dy herë. Historia e vrasësit serial francez Charles Sobhraj është i portretizuar në dramën BBC, Netflix “The Serpent”.

Inspektori Zende luan rolin kryesor të policit, aktori i Bollywood-it Manoj Bajpayee, ndërsa aktori Jim Sarbh luan Sobhraj por i riimagjinuar si Carl Bhojraj.

Filmi zhvillohet gjatë tre jave në vitin 1986, ndërsa polici dhe krimineli luajnë një lojë maceje me miun.

Publikimi i këtij filmi e ka rikthyer Zende i cili ka një rol të shkurtër në film si “OG”, ose Inspektori Zende origjinal./S.K/EO/

 

Continue Reading

Të kërkuara