Lajmet

Në luftën e Putinit kundër Ukrainës, Perëndimi po i fiton betejat ekonomike

Perëndimi vazhdon që të domonojë në fushëbetejën ekonomike.

Published

on

Nga Sebastian Mallaby

“The Washington Post”

Ndërsa po vazhdon lufta në Ukrainë, Perëndimi vazhdon që të domonojë në fushëbetejën ekonomike. Sanksionet e tij po ndëshkojnë rëndë ekonominë ruse. Përpjekjet e ushtrisë për një kundërsulm duket se kanë gjasa të dështojnë. Dhe rezultati është një goditje psikologjike për Kinën, sistemi shtetëror-kapitalist i së cilës dukej tashmë i brishtë.

Së pari marrim sanksionet. Duke ngrirë pjesën më të madhe të rezervave valutore të Rusisë, Perëndimi e çaktivizoi mjetin kryesor të Moskës për mbrojtjen e monedhës së saj. Në 2 javët e para të luftës, rubla e humbi gati gjysmën e vlerës së saj kundrejt dollarit.

Rritja e çmimeve të importit, blerjet në panik e sipër nga qytetarët rusët, dhe mungesat e shkaktuara nga sanksionet e tjera, e rritën inflacionin deri në 2 për qind në javë. Nëse do të ruhet kjo normë, inflacioni vjetor i Rusisë do të arrinte në nivelin katastrofik prej 175 për qind.

Udhëheqësit e Rusisë janë përpjekur që ta mbështesin rublën, por kjo gjë ka sjellë vështirësi të reja. Banka Qendrore e ka dyfishuar normën bazë të interesit, duke ndëshkuar bizneset dhe familjet, duke i nxitur kështu ekspertët të parashikojnë një recesion ekonomik të thellë.

Autoritetet kanë goditur fort kontrollin e kapitalit, duke i penguar rusët e zakonshëm që të shkëmbejnë rublat me dollarë, dhe duke u kufizuar aftësinë për të nxjerrë dollarë nga llogaritë e tyre bankare. Rusët me më shumë mundësi po largohen nga vendi.

Rreth 70.000 punonjës të teknologjisë thuhet se janë larguar tashmë. Sanksionet kanë goditur edhe investitorët e huaj. Rusia i ka ndaluar jo-rezidentët që të shesin aksionet që kanë në Moskë. Sanksionet kanë penguar ndërkohë edhe pagesat e interesit për zotëruesit e huaj të obligacioneve.

Të tmerruar nga shkatërrimi i qyteteve në Ukrainë, rreth 500 biznese perëndimore që operonin në Rusi janë tërhequr tashmë, madje shumë prej tyre pa një plan të qartë se si mund t’i shesin asetet që kanë në këtë vend dhe se si do mund të rikuperojnë kapitalin.

Gjiganti britanik i naftës “British Petroleum” pritet të pësojë një dëm prej 11 miliardë dollarësh nga largimi i saj nga Rusia. Besimi i biznesit të huaj nuk ka gjasa të rikuperohet për sa kohë që në Kremlin të jetë Vladimir Putin. Lëvizja e fundit e Rusisë ishte kushti që eksportet e saj të gazit natyror të paguhen në rubla.

Ideja e Moskës është të detyrojë Gjermaninë dhe importuesit e tjerë të energjisë që të blejnë gaz dhe naftë në monedhën ruse, duke e rritur kësisoj vlerën e saj. Por qeveria gjermane duket e gatshme që të mos e pranojë bllofin e Putinit.

Në vend se të pranojë të paguajë në rubla, ajo ka ndërmarrë hapin e parë zyrtar drejt racionimit të gazit. Në vend se ta privojë veten nga të ardhurat që i duhen dëshpërimisht, Rusia mund të tërhiqet nga kjo lëvizje. Sido që të shkojnë gjërat, kërcënimi i Rusisë e ka përforcuar më tej vendosmërinë e Gjermanisë për t’u larguar nga eksportet ruse.

Dhe çfarë do të thotë e gjitha kjo për Kinën, aleaten më të rëndësishme të Putinit? Ekonomia kineze është shumë më e madhe dhe më e sofistikuar se ajo e Rusisë. Por duket sërish e cënueshme. Së pari, stoku i aseteve në valutë të huaj i Pekinit prej 3 trilion dollarësh, duket më pak i fuqishëm se dikur.

Nëse ka qenë e mundur ngrirja e rezervave valutore të Rusisë, e njëjta gjë mund të ndodhë edhe me ato të Kinës. Po kështu, nëse Rusia nuk mund t`i përdorë dot si mjet presioni eksportet e saj energjetike, ngjan e pamundur që Kina të jetë në gjendje t’i kundërvihet sanksioneve, duke kërcënuar se do të reduktojë eksportet e produkteve elektronikë.

Është e vërtetë që Kina furnizon rreth 80 për qind të tregut amerikan për inputet industriale të njohura si “minerale të rralla”. Por Shtetet e Bashkuara po mbrojnë veten duke i grumbulluar dhe ricikluar ato. Për më tepër, ekonomia e Kinës duket shumë e ndjeshme për arsye të tjera.

Ashtu si Putin pushtoi Ukrainën i shtyrë nga një ndjenjë e gabuar e krenarisë kombëtare, edhe udhëheqësit e Kinës kanë refuzuar të blejnë vaksinat e huaja shumë më efektive kundër Covid-19. Edhe pse vaksinat vendase nuk funksionojnë, ata e kanë izoluar vendin e tyre nga pjesa tjetër e botës, duke vendosur karantina drakoniane për vizitorët.

Por me shfaqjen e variantit veçanërisht infektiv BA.2 omicron, nuk mjafton as kjo. Kina është detyruar të mbyllë qendrat ekonomike si Shenzhen dhe Shangai, duke penguar perspektivën e saj të rritjes ekonomike. Ndërkohë, me luhatje paraqitet edhe sektori financiar i Kinës. Zhvilluesit e pronave të paluajtshme po falimentojnë, dhe po braktisen nga investitorët e tjerë. Gati 2/5 e kredive bankare janë të lidhura me pronat e paluajtshme, ndaj kjo krizë pritet të infektojë gjithë sistemin bankar.

Ekonomia e Kinës është e varur nga borxhet, ndaj nëse bankat do të kërkojnë kreditë e tyre, kriza do të jetë shumë e fortë. Qeveria e Kinës i ka ndërlikuar problemet e saj duke e goditur ekonominë e saj dixhitale mbresëlënëse. Ajo i ka gjobitur kompanitë kryesor të teknologjisë, ka bllokuar angazhimin e tyre në bursa, dhe i ka shtyrë të mërgojnë jashtë vendit themeluesit e tyre.

Verën e vitit që shkoi, me një të rënë të lapsit, ajo zhduku pjesën më të madhe të industrisë fitimprurëse të mësimdhënies prej 100 miliardë dollarësh. Duke pasur parasysh se popullsia e Kinës po plaket dhe fuqia e saj punëtore po zvogëlohet, qeveria ka nevojë për plotësimin e produktivitetit nga kompanitë e teknologjisë.

Është kjo arsyeja pse zyrtari më i lartë ekonomik i Pekinit, është sjellë mirë kohët e fundit me këtë sektor. Por jo të gjithë presin që gjërat të përmirësohen. Qeveritë autoritare e kanë të vështirë të tolerojnë inovacionet përçarëse. Perëndimi ka përjetuar disa vite rraskapitëse.

Populistët e kanë rritur shumë ndikimin e tyre, janë shkatërruar aleancat tradicionale, dhe çdo gjë nga inflacioni deri tek tërheqja kaotike e SHBA-së nga Afganistanit, dukej se sinjalizonte paaftësinë dhe brishtësinë. Por kriza e Ukrainës e ka ndryshuar situatën. Sigurisht, konflikti është larg përfundimit. Por tani për tani, Perëndimi ka një vetëbesim të madh të panjohur më parë./bota.al

Shënim: Sebastian Mallaby, bashkëpunëtor në Institutin Paul A.Volcker për ekonominë ndërkombëtare.

Lajmet

Anulohet seanca e sotme ndaj ish-krerëve të UÇK-së

Published

on

By

Në Dhomat e Specializuara të Kosovës (DhSK) në Hagë, është anuluar seanca e planifikuar për të hënën në gjykimin ndaj Hashim Thaçit, Kadri Veselit, Rexhep Selimit dhe Jakup Krasniqit.

DhSK-ja nuk i ka bërë të ditura arsyet e anulimit të kësaj seance. Megjithatë, njoftoi se seanca e radhës në këtë rast pritet të mbahet nesër më 30 shator 2025.

Mbrojtja ka filluar me paraqitjen e provave të saj më 15 shtator 2025, ku për tri ditë me radhë u dëgjua ish-ndihmësi i sekretarit amerikan të shtetit, James Rubin, raporton “Betimi për Drejtësi“.

Ndërsa, pas tij u thirr ish-këshilltari ligjor i delegacionit shqiptar në Rambuje, Paul Williams. Kurse, ish-këshilltari politik i komandantit të lartë të NATO-s, Wesley Clark, John Stewart Duncan filloi dëshminë më 22 shtator dhe e mbaroi më 23 shtator 2025./D.B/EO

Continue Reading

Lajmet

Një person sulmohet me mjete të forta në veri të Mitrovicës

Published

on

By

Një person, shtetas kosovar, ka raportuar në Polici se është sulmuar me gurë dhe mjete të forta nga disa persona të panjohur në veri të Mitrovicës.

Rasti ka ndodhur të dielën më 28 shtator, rreth orës 13:00.

Sipas raportit 24-orësh të Policisë së Kosovës, viktima ka pësuar lëndime trupore dhe i njëjti më pas ka pranuar tretman mjekësor.

Lidhur me rastin është njoftuar prokurori./D.B/KP

Continue Reading

Botë

Shkon në katër numri i të vrarëve në sulmin në Michigan në SHBA

Published

on

Të paktën katër persona kanë humbur jetën dhe tetë të tjerë janë plagosur pasi një person i armatosur përplasi automjetin e tij në një kishë në Miçigan, hapi zjarr dhe më pas i vuri flakën ndërtesës.

Zyrtarët thanë se sulmi në Kishën e Jezu Krishtit të Shenjtorëve të Ditëve të Mëvonshme në Grand Blanc, një qytet rreth 100 km në veriperëndim të Detroit, ndodhi gjatë shërbesës të së dielës ku ishin të pranishëm qindra besimtarë, shkruan BBC.

I dyshuari, i identifikuar si Thomas Jacob Sanford, 40-vjeçar, nga Burton, Michigan, u qëllua për vdekje nga policia në parkimin e kishës.

Autoritetet po e hetojnë incidentin si një akt dhune të qëllimshme, por ende nuk dihet motivi.

Detajet e viktimave dhe hetimit

Shefi i Policisë së Grand Blanc Toënship, William Renye, tha në një konferencë për shtyp se dy viktima vdiqën nga plagët e armës së zjarrit dhe më vonë ai shtoi se dy persona të tjerë u gjetën të vdekur. Sipas policisë disa ende figurojnë të zhdukur, pa specifikuar numrin e saktë.

Megjithatë, Policia njoftoi se reagoi menjëherë në vendngjarje dhe u përplas me të dyshuarin me armë zjarri./S.K/KP/BBC/

Continue Reading

Botë

​Biserko: Ka indicie që Rusia të ketë marrë pjesë në rastin e Banjskës, Serbia është vegël e saj

Published

on

Udhëheqësja e Komitetit të Helsinkit për të Drejtat e Njeriut në Beograd, Sonja Biserko, ka theksuar se tash e shumë vite ekziston bashkëpunimi i thellë në mes të shërbimit sekret rus dhe atij serb. Sipas Biserkos, këtë bashkëpunim e ka bërë më specifik Aleksandar Vulini derisa ishte ministër i Punëve të Brendshme në Serbi.

“Prandaj, kjo çka ndodhi me arrestimet rreth Moldavisë qëndron edhe pse kemi deri tani vetëm informacione nga mediet, sepse pushteti në Beograd nuk deklarohet rreth kësaj. Nuk është rastësi që në këtë situatë, Rusia po tenton fort që të pamundësojë realizimin e Moldavisë pro-evropiane dhe ta orientojë atë kah Kremlini”, theksoi Biserko.

Ajo më tej u shpreh se ka indice që Rusia të ketë marrë pjesë edhe në agresionin në Banjskë më 24 shtator të vitit 2023 kur u vra rreshteri Afrim Bunjaku.

“Edhe sulmi në Banjskë në Kosovë para dy viteve, ka indice që Rusia ka marrë pjesë në të. Asgjë nuk është vërtetuar deri tani, por këto janë disa informacione që flasin për atë se Rusia është e kyçur shumë thellë në Serbi. Pikë së pari, në shërbimet e spiunëve, Kishën Ortodokse Serbe dhe disa grupime tjera”, shtoi ajo.

“Rusia e sheh atë Vuçiqin si dikë që e ka partner të besuar. Rusë kanë bazë të besueshme në Serbi, kështu që kjo është diçka që po ndodh dhe ka ndodhur edhe më përpara në Serbi”, tha ajo.

Grupi prej rreth 50 personave të armatorsur në Banjskë që udhëhiqej nga kryeterroristi, Milan Radoiçiq, i sanksionuar nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, me veshje ushtarake ishin të vendosur në Manastirin e Banjskës e përreth tij./S.K/KP/

Continue Reading

Të kërkuara