Aktualitet

Luftë juridike: Sovraniteti kombëtar përballë të drejtës së BE

Kryeministri polak, Mateusz Morawiecki fajësoi BE para Parlamentit Europian, se po kalon kompetencat dhe mbrojti sovranitetin kombëtar. Eurodeputetët e fajësojnë atë se po cënon bazën e përbashkët ligjore të BE.

Published

4 years ago

October 20, 2021

Betim Gashi

Mateusz Morawiecki e tejkaloi kohën e fjalimit, sepse dukej se donte të kapte dimensione të mëdha. Ai erdhi në Parlamentin Europian për t’i paraqitur kritikëve qëndrimin e qeverisë polake për kompetencat ligjore dhe politike të BE. Një qëndrim që është diametralisht i kundërt me atë të shumicës së eurodeputëteve dhe Komisionit Europian në lidhje me bazën e përbashkët të veprimit në BE. Një debat emocional i gjatë.

Grindje për sovranitetin kombëtar dhe të drejtën e BE

Para Parlamentit Europian dhe presidentes së Komisionit të BE, që kishte ardhur për t’i dalë ballë qëndrimit polak dhe të mbronte ligjshmërinë sipas BE, kryeministri polak, Morawiecki bëri thirrje që Europa të qëndrojë e bashkuar. Ai bëri një hyrje të gjatë fillimisht tek krizat ndërkombëtare që duhen tejkaluar dhe që kërkojnë bashkëpunim. Që nga mungesa e enegjisë tek migracioni deri tek agresioni rus. Ai pranoi, se anëtarësimi i Polonisë në BE i ka ndihmuar jashtëzakonisht zhvillimit ekonomik të vendit.

Pastaj Morawiecki kaloi në sulm. Në BE shihet gjithnjë e më shumë një tendencë që “vende anëtarë të trajtohen si të klasit të dytë”, që Polonia sulmohet në mënyrë të njëanshme nga institucionet e BE, dhe se për këtë ai nuk do të heshtë. Kryeministri polak mbrojti me forcë vendimin e kontestuar të Gjykatës Kushtetuese polake që e kishte porositur qeveria e tij. Sipas sistemit kombëtar të drejtësisë merr fund në Poloni kompetenca e Gjykatës Europiane për kushtetutën polake, kështu argumentoi Morawiecki, gjithçka tjetër është tejkalim i kompetencave që marrëveshjet europiane i japin Gjykatës së Luksemburgut. Në fund të fundit BE nuk është supershtet, por një aleancë shtetesh. Nëse kërkohet më shumë shumë, kjo duhet vendosur politikisht. Kryeministri polak bën pikërisht atë, prej së cilës paralajmërojnë juristët gjithmonë: Ai shkëput nga konteksti citate të gjykatave të tjera kushtetuese europiane për të provuar tezat e tij, se kudo në BE, gjykatësit më të lartë e kritikojnë përparësinë e vendimeve të Gjykatës Europiane.

Kryeministri polak, Mateusz Morawiecki

Vërtet që ka grindje për raste të caktuara, por dallimi është se asnjëherë një Gjykatë Kushtetuese nuk e ka vënë në pikëpyetje kompetencën e Gjykatës Europiane në parim. “Shtete anëtare mbeten sovrane”, solli në mendje Morawiecki. Kjo nuk vihet në diskutim, por nga ky sovranitet ai nxjerr konkluzionin që në fund e drejta polake qëndron para asaj europiane. “Shteti ligjor është në Varshavë po aq i rëndësishëm sa në kryeqytetet e tjera”, deklaroi kryeministri, por ai përdoret si pretekst për të kërkuar gjëra nga vendet anëtare që nuk gjenden në marrëveshjet europiane.

Me sëpatë në themelet e BE

“Nuk bëhet fjalë për Poloninë, bëhet fjalë për politikën e kësaj qeverie polake”, deklaroi Manfred Weber, kreu i grupit parlamentar të Partive Popullore Europiane. Kristiandemokrati e sulmoi frontalisht kryeministrin polak. I gjithë debati është ndezur, kur qeveria polake filloi t’i bjerë “me sëpatë themeleve të pavarësisë së drejtësisë”. Shumë gjykatës në BE e shohin Gjykatën Kushtetuese polake si “fasadë”, tha Weber. Akuza është se qeveria polake ka vendosur në Gjykatën Kushtetuese gjykatës që i shkojnë pas asaj. “Kush e vë në pikëpyetje pavarësine e rendit ligjor praktikisht del si vend anëtar jashtë BE”, shtoi Weber.

Demonstratë pro BE në Poloni

Përkundër kësaj kryeministri polak kishte siguruar, se kryetitujt për Polexit nuk janë gjë tjetër veçse, gënjeshtra të motivuara politikisht. Kristiandemokrati Weber kujtoi, se “kushtetutat e vendeve anëtare janë fondamentale por rendi ligjor i BE është më i rëndësishëm se kushtetutat e veçanta.” E kjo është përcaktuar në marrëveshjet europiane. Ai kërkoi që Komisioni i BE dhe Këshilli i BE në grindjen që zien me Poloninë të “qartësojnë” sitiatën, pra të veprojnë. Eurodeputetët që morën fjalën e paralajmëruan qeverinë polake. Cilat ligje europiane janë kaq të padurueshme, pyeti eurodeputetja liberale holandeze, Malik Azmani: “A është liria e shtypit apo pavarësia e drejtësisë?” Kurse eurodeputetja e Të Gjelbërve, Ska Keller e shikon qeverinë polake në “një rrugë të rrezikshme” që po vë në dyshim shtyllat e rendit të përbashkët të së drejtës.

Kryeministri polak, Morawiecki pati mbështetje nga krahu i vet politik. Nicolas Bay nga populistët e “Rassemblement National” bëri fjalë për “një shumicë të majtë në Parlamentin Europian” ku ai futi edhe Partitë Popullore Europiane. Polonia merret peng”, nëse ndalen fondet e Coronës. Synime të tilla “janë të tmerrshme”, tha Bay. Ryszard Legutko, eurodeputeti luftarak i PiS bëri fjalë për “një tirani të shumicës”, që zhvillon luftë kundër qeverive konservatore në Europë. Ai e quajti përparësinë e së drejtës europiane një lodër monstruoze juridike.

Ursula von der Leyen

Komisioni Europian do të veprojë

Vijat e frontit në Parlamentin Europian janë përcaktuar qartë sidomos me debatin aktual pas vendimit të gjykatës polake. Presidentja e KE, Ursula von der Leyen u shpreh me keqardhje, që kemi ardhur në një pikë të tillë, megjithë përpjekjet e shumta për dialog. Por tani, si roje e marrëveshjeve, ajo nuk do të lejojë “të vihen në pikëpyetje vlerat e përbashkëta” dhe premtoi se “ne do të mbrojmë ligjshmërinë me të gjitha mjetet.” Ajo përmendi arsenalin e BE: mund të niset edhe një procedurë e re ligjore e BE ndaj Polonisë për shkelje të marrëveshjeve, ka një mekanizëm të ri të kondicionalitetit në livrimin e fondeve të BE dhe në fund neni 7. Ursula von der Leyen u shpreh, se ajo e ka shtyrë këtë procedurë qëllimiisht prej vitesh për të shmangur konfrontimin me qeverinë polake. Një procedurë e tillë mund të përfundojë me heqjen e së drejtës së votës, që njihet si “opcioni nuklear” në grindjen parimore.

“Nuk ka hapësirë për kompromise në grindjen me Poloninë për shtetin ligjor”, siguroi Sekretari gjerman i Shtetit për Europën, Michael Roth në kuadër të një takimi me homologët e BE të martën. Mund të bisedohet, por në fund duhet një konfirmim i qartë tek bazat e përbashëta. “Nuk mund të ketë ‘deals’ të veçantë për Poloninë”, shtoi Roth. Samitet e ardhshme të BE do të tregojnë, nëse shtetet anëtarë do të jenë të gatshmë t’i hyjnë kësaj lufte me Poloninë.DW

Bota

Të paktën dhjetë të vrarë nga sulmet izraelite në Gazë

Published

1 day ago

June 5, 2025

UBTnews

Agjencia për mbrojtje civile në Gazë tha se sulmet ajrore izraelite kanë vrarë të paktën dhjetë persona më 5 qershor, teksa ushtria izraelite po vazhdon ofensivën në territorin palestinez.

Zëdhënësi i kësaj agjencie, Mahmud Bassal, tha për AFP-në se sulmet vdekjeprurëse shënjestruan një zonë ku po strehohen personat e zhvendosur në Han Junis, disa shtëpi në Qytetin e Gazës dhe në Deir el-Balah.

Ushtria izraelite ende nuk ka komentuar për këto raportime.

Izraeli ka intensifikuar ofensivën e tij, duke thënë se synon të mposhtë Hamasin – grupin palestinez të shpallur organizatë terroriste nga Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian – i cili sulmoi Izraelin më 7 tetor 2023, sulm që nxiti luftën në Gazë.

Sulmi i paprecedent i Hamasit la të vrarë afër 1.200 persona, shumica civilë, dhe grupi palestinez rrëmbeu edhe afër 250 të tjerë.

Ndërkaq, sipas Ministrisë së Shëndetësisë në Gazën e udhëhequr nga Hamasi, të paktën 4.335 persona janë vrarë që kur Izraeli rinisi ofensivën më 18 mars. Numri i përgjithshëm i viktimave që nga nisja e luftës, sipas kësaj ministrie, ka arritur në 54.607. Kjo ministri thotë se shumica e viktimave ishin civilë./REL/

Bota

Trump vendos ndalesë udhëtimi për qytetarët nga 12 shtete

Published

1 day ago

June 5, 2025

UBTnews

Presidenti amerikan, Donald Trump, ka nënshkruar një vendim që ua ndalon hyrjen në Shtetet e Bashkuara të qytetarëve nga 12 shtete, përfshirë nga Afganistani dhe Irani.

Një ndalesë të tillë udhëtimi, Trump e kishte ndërmarrë edhe gjatë mandatit të parë presidencial.

Presidenti amerikan tha se ndalesa e udhëtimit është e nevojshme për të mbrojtur amerikanët nga sulmet terroriste, sikurse sulmi që ndodhi më 1 qershor në Kolorado. Autoritetet kanë thënë se një grup personash që protestonin në mbështetje të pengjeve izraelite që mbahen nga Hamasi – grupi palestinez i shpallur organizatë terroriste nga SHBA-ja dhe Bashkimi Evropian – u sulmuan nga një shtetas egjiptian.

“Sulmi i fundit terrorist në Kolorado ka vënë në pah rreziqet ekstreme që i kanosen vendit tonë nga hyrja e shtetasve të huaj që nuk kanë kaluar nëpër kontrolle siç duhet, si dhe nga ata që vijnë këtu si vizitorë të përkohshëm dhe qëndrojnë më gjatë sesa lejohet me vizat që posedojnë. Ne nuk i duam ata”, tha Trump përmes një video-mesazhi.

Sipas policisë, i dyshuari për sulmin në Kolorado, Mohammed Sabry Soliman, hodhi mjete plasëse dhe spërkati grupin me benzinë të ndezur. Pesëmbëdhjetë persona u plagosën. Zyrtarët e sigurisë kombëtare të SHBA-së thanë se Soliman gjendej në SHBA në mënyrë të paligjshme, pasi ai kishte tejkaluar afatin e qëndrimit të vizës së tij turistike.

Trump e krahasoi ndalesën e re të udhëtimit me “kufizimet e ashpra të udhëtimit” që ai vendosi ndaj një numri shtetesh, kryesisht myslimane më 2017, pak pasi nisi mandatin e parë presidencial. Ai tha se ai vendim ishte një nga politikat më të suksesshme të mandatit të tij të parë dhe ishte pjesë e rëndësishme e parandalimit të sulmeve të mëdha terroriste nga jashtë në SHBA, duke përmendur sulmet terroriste që kanë ndodhur në Evropë në vitet e fundit.

“Nuk do të lejojmë që ajo që ndodhi në Evropë të ndodhë në Amerikë”, tha Trump. “Ne nuk mund të kemi një migrim të hapur nga asnjë vend prej nga nuk mund të bëjmë një verifikim të sigurt dhe të besueshëm”.

Përveç Afganistanit dhe Iranit, shtetet që përfshihen në ndalesën e re janë: Burma, Çadi, Republika e Kongos, Guinea Ekuatoriale, Eritrea, Haiti, Libia, Somalia, Sudani dhe Jemeni. Ndalesa e udhëtimit do të hyjë në fuqi më 9 qershor.

Edhe pse kufizimi nuk prek udhëtarët nga Egjipti, Trump tha se “në dritë të ngjarjeve të fundit”, ai ka urdhëruar sekretarin e Shtetit që ta informojë lidhur me rishikimin e praktikave dhe procedurave të Egjiptit “për të konfirmuar nëse kapacitetet e tyre aktuale të kontrollit dhe verifikimit janë të mjaftueshme”.

Përveç ndalimit të udhëtimit do të ketë edhe kufizime shtesë për vizitorët nga Burundi, Kuba, Laosi, Sierra Leone, Togo, Turkmenistani dhe Venezuela, thuhet në vendimin e nënshkruar nga presidenti Trump.

Trump tha se mbetet “i përkushtuar për t’u angazhuar me shtetet që janë të gatshëm të bashkëpunojnë në përmirësimin e këmbimit të informacioneve dhe për procedurat për menaxhimin e identitetit, si dhe për të adresuar rreziqet që lidhen me terrorizmin dhe sigurinë publike”.

Ndalesa e udhëtimit, e vendosur gjatë mandatit të parë të Trumpit, ua ndalonte shtetasve nga shtatë shtete, kryesisht myslimane – Irak, Siri, Iran, Sudan, Libi, Somali dhe Jemen – që të udhëtonin në SHBA. Ai vendim kishte shkaktuar kaos dhe paqartësi në aeroportet e këtyre shteteve dhe në aeroportet amerikane, pasi udhëtarëve ose iu ndalua hipja në avion për në SHBA ose ata u ndaluan sapo arritën në tokën amerikane.

Udhëtarët e prekur nga vendimi përfshinin studentë dhe staf akademik, si dhe biznesmenë, turistë dhe persona që vizitonin miqtë dhe të afërmit e tyre.

Trump e mbrojti vendimin duke u thirrur në çështje të sigurisë kombëtare dhe duke argumentuar se vendimi nuk bazohej në paragjykime kundër myslimanëve. Vendimi i rishikua gjatë betejave ligjore, teksa një version i vendimit u mbështet nga Gjykata Supreme më 2018.

Ndalesa e re e udhëtimit vjen pas një vendimi ekzekutiv të lëshuar nga Trumpi në janar, i cili kërkonte nga Departamenti i Shtetit, nga ai i Sigurisë Kombëtare si dhe nga drejtori i Inteligjencës Kombëtare, që të përgatisnin një raport mbi “qëndrimet armiqësore” ndaj SHBA-së. Urdhri ekzekutiv kërkonte edhe një vlerësim nëse hyrja e qytetarëve nga disa vende përbënte rrezik për sigurinë kombëtare./REL/

Bota

KE-ja i jep dritën jeshile Bullgarisë për euron

Published

2 days ago

June 4, 2025

UBTnews

KE-ja, e cila u mblodh më 4 qershor për të marrë një vendim lidhur me këtë çështje, tha se Bullgaria i përmbush katër kriteret nominale të konvergjencës që përdoren për të vlerësuar nëse një vend është i gatshëm të adoptojë euron.

“Euroja është një simbol i prekshëm i forcës dhe unitetit evropian”, tha presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen.

Banka Qendrore Evropiane pritet po ashtu që të publikojë mendimin e saj më 4 qershor, dhe zyrtarët bullgarë kanë thënë se presin një vlerësim pozitiv edhe nga ky institucion.

Këshilli i Bashkimit Evropian do të marrë vendimin përfundimtar për pranimin e Bullgarisë në eurozonë, duke u bazuar në opinionet e KE-së dhe Bankës Qendrore Evropiane, si dhe në diskutimet me Eurogrupin dhe Këshillin Evropian.

Edhe pse pranimi i euros ishte një nga kushtet për anëtarësimin në BE, dështimet legjislative – përfshirë reformat për luftimin e pastrimit të parave, shqetësimet për inflacionin dhe bllokadat politike (Bullgaria ka mbajtur shtatë procese zgjedhore në katër vjetët e fundit) – e kanë bërë këtë rrugëtim të vështirë për Sofjen.

Një vendim në favor të adoptimit të euros është hapi i dytë i madh i Bullgarisë brenda një viti në rrugën e shtetit drejt integrimit në BE.

Në janar, Sofja u bë anëtare me të drejta të plota e zonës Shengen dhe kufijtë e Bullgarisë me Greqinë dhe Rumaninë tani janë plotësisht të hapur.

Bota

Britania: Po punojmë me SHBA-në për marrëveshjen tregtare

Published

2 days ago

June 4, 2025

UBTnews

Qeveria e Mbretërisë së Bashkuar ka deklaruar se po punon “me ritëm të shpejtë” për të zbatuar marrëveshjen tregtare me SHBA-në, pas vendimit të Presidentit Donald Trump për të dyfishuar tarifat e çelikut dhe aluminit në 50%.

Megjithatë, Mbretëria e Bashkuar është përjashtuar përkohësisht nga rritja e tarifave, ndërsa një taksë mbetet në 25%.

Eksportuesit britanikë mund të përballen me një normë më të lartë tarifash nëse marrëveshja për heqjen e tarifave të çelikut dhe aluminit midis Britanisë dhe SHBA-së nuk hyn në fuqi. Kancelarja Rachel Reeves e ka mirëpritur përjashtimin e përkohshëm nga tarifat më të larta, ndërsa përfaqësuesit e industrisë kanë theksuar se bizneset britanike përballen me pasiguri të madhe për të ardhmen.

Pjesa më e madhe e çelikut global, i cili ishte destinuar fillimisht për SHBA-në, mund të devijohet në tregun e Mbretërisë së Bashkuar për shkak të tarifave të larta që do të ndikojnë në eksportet amerikane. Ky fenomen është tashmë duke ndodhur, dhe prodhuesit e çelikut në Britani kërkojnë veprime nga qeveria për të kufizuar importet e çelikut, të cilat po ulën çmimet dhe po dëmtojnë bizneset e tyre lokale.

Gareth Stace, drejtor ekzekutiv i UK Steel, tha se “importet po vërshojnë tregun e Mbretërisë së Bashkuar, duke ulur çmimet e çelikut dhe duke marrë pjesë të tregut”. Ai shtoi se është e rëndësishme që Britania të ruajë stabilitetin e tregut të brendshëm, ndërsa lufton për të stabilizuar eksportet e saj drejt SHBA-së.