Lajmet

Lufta e Rusisë, kriza energjetike dhe inflacioni: Pesë historitë kryesore në BE gjatë vitit 2022

Lufta solli një krizë të thellë energjetike dhe inflacion rekord.

Published

on

2022 do të mbahet mend si një nga vitet më sfiduese në historinë e Bashkimit Evropian, pasi blloku u përball me pushtimin rus të Ukrainës dhe pasojat e tij humanitare dhe financiare. Lufta solli një krizë të thellë energjetike dhe inflacion rekord.

Pushtimi i Rusisë në Ukrainë

BE-ja shpejt dënoi pushtimin e Ukrainës nga Rusia, që filloi më 24 shkurt pas muajsh shqetësimi për grumbullimin e dhjetëra mijëra trupave ruse në kufirin e vend

Që atëherë, BE-ja ka kërkuar vazhdimisht që Rusia të ndërpresë veprimet e saj ushtarake në Ukrainë dhe të tërheqë të gjitha forcat nga territori i saj, duke e quajtur pushtimin “të paprovokuar” dhe “të pajustifikuar”.

Blloku deri më tani ka nxjerrë nëntë paketa sanksionesh për të shkatërruar aftësinë e Moskës për të financuar luftën. Me këto sanksione, BE-ja shënjestroi bankat ruse dhe eksportet e naftës, qymyrit, çelikut dhe drurit në det dhe ndaloi eksportet e çdo materiali nga BE-ja, si ato të teknologjisë, që mund të përdoret nga ushtria.

Lista e individëve dhe subjekteve ruse që u sanksionuan nga Rusia shkoi në mbi 1 mijë e 500, dhe në mesin e të sanksionuarve janë presidenti Vladimir Putin, Ministri i Punëve të Jashtme, Sergej Lavror, zyrtarë të rangut të lartë, oligarkë dhe propagandues. Gjithashtu blloku ka dërguar paketa të shumta ndihme humanitare dhe ushtarake në Ukrainë.

Miliona ukrainasve, kryesisht gra dhe fëmijë, të cilët ikën nga lufta dhe kërkuan siguri në Evropë, iu dha e drejta për të punuar dhe për të shkuar në shkollë.

Kriza e energjisë

Varësia e BE-së nga lëndët djegëse fosile ruse kushtoi shumë. Në përgjigje të luftës në Ukrainë, blloku u zotua të heqë dorë shpejt nga furnizimet ruse me energji. Dhe përkundër se nuk vendosi sanksione ndaj gazit – Rusia furnizoi rreth 40 për qind të gazit natyror të bllokut në vitin 2021, sipas Komisionit Evropian. BE-ja u përpoq të gjente furnizime alternative kur Moska mbylli gazsjellësin Nord Stream 1 për t’u hakmarrë kundër sanksioneve.

Fatih Birol, Drejtor Menaxhues i Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë, tha se “Evropa është në epiqendrën” e “krizës së parë të vërtetë globale të energjisë” për shkak të varësisë së saj nga energjia ruse.

“Bota nuk ka përjetuar kurrë një krizë energjetike me këtë thellësi dhe me këtë kompleksitet”, tha ai në një intervistë për Euronews.

Për të pasur furnizime adekuate gjatë gjithë dimrit, BE vendosi një plan të kursimit të energjisë, arriti marrëveshje me të ashtuquajturit partnerë të besueshëm për të zëvendësuar karburantet fosile ruse dhe ra dakord të krijojë një platformë të përbashkët blerjeje për gazin në përpjekje për të ulur çmimet.

Komisioni Evropian doli gjithashtu me një plan veprimi të quajtur REPowerEU për t’i dhënë fund varësisë së tij nga karburantet fosile ruse deri në vitin 2027 dhe për të përshpejtuar tranzicionin energjetik që blloku është zotuar të ndjekë për të luftuar krizën klimatike.

Një marrëveshje mbi këtë plan u arrit më 13 dhjetor duke u mundësuar vendeve të BE-së të shfrytëzojnë 225 miliardë euro para të pashpenzuara e që fillimisht ishin destinuar për të ndihmuar ekonomitë e bllokut të rimëkëmbeshin nga rënia e tyre si pasojë e COVID për të përshpejtuar tranzicionin e energjisë dhe për të diversifikuar furnizimet me energji larg Rusisë.

Nga ana tjetër, blloku ‘luftoi’ për të vendosur kufij të çmimeve të naftës dhe gazit. Por pas disa javësh grindje politike, më në fund u arrit një marrëveshje më 19 dhjetor për kufirin e parë të çmimit të gazit.

Inflacioni

Pas dy vitesh ndërprerjesh si pasojë e COVID-19, viti 2022 u përball me rritje të inflacionit në të gjithë globin – por Evropa është prekur veçanërisht, duke i vënë qytetarët e bllokut nën një tendosje të konsiderueshme financiare.

Në Eurozonë, inflacioni vjetor u ngjit në një nivel rekord prej 10.7 për qind në muajin tetor, i nxitur nga kriza energjetike që u përkeqësua si pasojë e luftës së Rusisë në Ukrainë dhe kostot më të larta të ushqimit që rezultojnë nga ndikimi i konfliktit në Ukrainë, një eksportues kryesor i ushqimit në botë.

Në vendet veçanërisht të cenueshme ndaj luhatjeve në tregjet e energjisë, si Estonia dhe Lituania, inflacioni vjetor u rrit mbi nivelin 20 për qind. Çmimi i gazit natyror për konsumatorët familjarë në këto vende u rrit me mbi 100 për qind mes gjysmës së parë të vitit 2021 dhe gjashtë muajve të parë të vitit 2022.

Këto shifra janë shumë më të larta se objektivi i Bankës Qendrore Evropiane (BQE) për të mbajtur inflacionin vjetor në Eurozonë “afër por nën kufirin 2 për qind”. Në një përpjekje për të ulur inflacionin, BQE-ja shpërtheu me mbi një dekadë të normave të interesit të pandryshuara dhe operoi rritje të shumta midis shtatorit dhe dhjetorit. Megjithëse inflacioni u ul gjatë muajit nëntor, presidentja e BQE-së, Christine Lagarde ka paralajmëruar se mund të mos e ketë arritur ende kulmin në Eurozonë.

Sundimi i ligjit

Në një lëvizje që ishte e paprecedentë në historinë e BE-së, Komisioni Evropian ndezi një mekanizëm të ri kushtëzimi kundër Hungarisë.

Ekzekutivi i BE-së kërkoi që 7.5 miliardë euro në fondet e BE-së për Hungarinë të ngrihen derisa të miratohen një sërë reformash për të adresuar shqetësimet e sundimit të ligjit mbi pavarësinë e gjyqësorit, korrupsionin dhe konfliktet e interesit. Budapesti kishte kohë deri më 19 nëntor për të miratuar 17 reforma që i negocioi me ekzekutivin e BE-së gjatë verës për të shmangur kërcënimet për ngrirje nga Brukseli.

Vlerësimi i Komisionit ishte se “ndërsa një sërë reformash janë ndërmarrë ose janë duke u zhvilluar, Hungaria nuk arriti të zbatojë në mënyrë adekuate aspektet qendrore të 17 masave të nevojshme korrigjuese…siç ishte zotuar” dhe ia referoi çështjen kryeqyteteve të BE-së për votim.

Megjithatë, Hungaria arriti të negociojë një reduktim të fondeve të ngrira të BE-së në 6.3 miliardë euro duke hequr veton për disa dosje që kërkojnë unitet: më shumë ndihmë për Ukrainën dhe vendosjen e një takse minimale globale të korporatave.

Budapesti ka tani dy vjet kohë për të zbatuar reformat e nevojshme për të zhbllokuar fondet.

Skandal parlamentar

Gjatë muajit dhjetor, Brukseli u trondit nga një skandal korrupsioni brenda Parlamentit Evropian, organi i vetëm i bllokut, anëtarët e të cilit zgjidhen drejtpërdrejt nga publiku.

Më 9 dhjetor, policia belge arrestoi nënpresidenten e Parlamentit Evropian, Eva Kaili dhe pesë persona të tjerë pas një “hetimi të gjerë” për korrupsion, pastrim parash dhe organizata kriminale.

Katër nga ta, përfshirë edhe Kailin, u akuzuan dhe u burgosën në Belgjikë nën dyshimet se kanë marrë pagesa “të konsiderueshme” parash nga një shtet i Gjirit Persik, që besohet se është Katari. Qeveria e Katarit mohon përfshirjen dhe zyra e prokurorisë belge nuk do të konfirmojë emrin e vendit.

BE-ja ka mbajtur një qëndrim të fortë kundër atyre që akuzohen si të përfshirë në skandalin e korrupsionit. Presidentja e Parlamentit Evropian, Roberta Metsola tha se parlamenti “qëndron me vendosmëri kundër korrupsionit” dhe se nuk do të ketë “mosndëshkim”. Skandali u dënua nga eurodeputetët dhe liderët e BE-së./UBTNews/

Lajmet

Fillon sezoni ngrohës, tetë ditë para afatit të zakonshëm

Published

on

By

Ndërmarrja publike “Termokos” ka njoftuar se ka filluar të marrë energji termike për të nisur sezonin ngrohës 2025/2026, duke shënuar kështu herën e parë që ngrohja fillon tetë ditë para afatit, më 15 tetor.

Përmes një njoftimi për media, Termokos tha se kjo vjen pasi ndërmarrja ka përfunduar të gjitha përgatitjet e nevojshme.

“Kjo është hera e parë në historinë e ekzistimit të ndërmarrjes, që sezoni ngrohës nisë 8 ditë para afatit të zakonshëm për fillimin e furnizimit, si reagim i menjëhershëm ndaj përkeqësimit të motit dhe në harmoni të plotë me ligjet në fuqi, përkatësisht me rregulloren e ZRRE-së për furnizim me energji”, tha Termokosi të martën, më 7 tetor.

Ndërmarrja Termokos tha se procesi i fillimit të operimit do të zhvillohet me kujdes të shtuar.

“Duke qenë se sistemi i ngrohjes është shumë kompleks dhe delikat, procesi i fillimit të operimit do të zhvillohet me kujdes të shtuar, duke e ngritur gradualisht kapacitetin e pranimit dhe shpërndarjes së energjisë termike”, tha ndërmarrja ndërsa kërkoi mirëkuptimin e konsumatorëve “ngase nevojiten disa orë derisa ngrohja të arrijë në radiatorët e tyre”.

Në Kosovë po mban mot kryesisht i ftohtë që prej javës së kaluar, me temperatura nga 0 deri në 6 gradë Celcius./D.B/KP

Continue Reading

Lajmet

Lehtësohet mundësia për suspendimin e liberalizimit të vizave në BE

Published

on

By

Parlamenti Evropian ka miratuar ndryshimet në rregulloren për suspendimin e liberalizimit të vizave për shtetasit e vendeve të treta, duke e bërë më të lehtë mundësinë për suspendimin e liberalizimit të vizave.

Sipas rregullave të deritashme, për vendet të cilat gëzojnë liberalizimin e vizave për Bashkimin Evropian, ka qenë e mundur të suspendohet mundësia e lëvizjes pa viza vetëm në rastet që lidhen me sigurinë kombëtare dhe çështjet e imigrimit masiv ilegal. Prandaj vetëm në një rast në histori ka ndodhur që BE të suspendojë liberalizimin e vizave – në rastin e Vanuatus. Ka pasur përpjekje në një moment që të suspendohet liberalizimi i vizave edhe për Shqipërinë, por kjo nuk ka kaluar as në Komisionin Evropian e as në Këshill.

Tash, sipas rregullave të reja të cilat janë miratuar të martën në Parlamentin Evropian, është bërë më e lehtë që të suspendohet liberalizimi i vizave.

Sipas rregullave të reja, BE-ja do ta ketë më të lehtë të heqë mundësinë e udhëtimit pa viza për shtetasit e vendeve të cilat nuk do të respektojnë të drejtat e njeriut, nuk do të përshtaten me politikën e vizave dhe nga të cilat do të ketë keqpërdorim të mundësisë për udhëtim pa viza.

Lëvizja pa viza do të mund të suspendohet më lehtë edhe për përfaqësues të qeverive të vendeve të cilët do të konsiderohen si pjesëmarrës në shkeljet e të drejtave të njeriut, shkeljen e ligjeve ndërkombëtare apo edhe të vendimeve të gjykatave ndërkombëtare.

Burimet diplomatike në Bruksel pohojnë se për momentin vendet e rajonit të Ballkanit Perëndimor nuk duhet të kenë frikë nga suspendimi i liberalizimit të vizave. Por në të njëjtën kohë, u bëjnë thirrje autoriteteve dhe qytetarëve të këtyre vendeve që në të ardhmen të kenë kujdes, sepse keqpërdorimi në përmasa të mëdha i lirisë së lëvizjes mund të sjellë edhe deri te suspendimi i liberalizimit.

Nga vendet e rajonit të Ballkanit Perëndimor në veçanti kërkohet që të përshtatin politikën e vizave me atë të BE-së, në mënyrë që të mos bëhen vende transit për imigrim ilegal në vendet e BE-së. Serbia në të kaluarën, por edhe Bosnja e Hercegovina, janë përmendur si vende përmes së cilave disa emigrantë kanë ardhur pa viza si “turistë”, e pastaj kanë kaluar në territor të BE-së, ku kanë kërkuar azil. Pas vërejtjeve nga BE, këto vende i kanë rivendosur vizat për disa shtete dhe kjo ka çuar deri te ulja e imigrimit ilegal në BE përmes asaj që njihej si “Ruta e Ballkanit Perëndimor”. Serbia ua kishte hequr vizat disa shteteve si shpërblim për mosnjohjen e pavarësisë së Kosovës apo tërheqjen e njohjes. Kjo praktikë ishte konsideruar nga disa vende të BE-së si keqpërdorim.

Po ashtu, nga vendet që kanë liberalizim të vizave me BE-në kërkohet që të mos kenë skema të “pasaportave të arta”, përmes së cilave u japin shtetësi njerëzve që mund të paguajnë shuma të mëdha. Pastaj të njëjtit mund të lëvizin në BE me pasaporta të këtyre vendeve. Kjo është trajtuar si “rrezik potencial për sigurinë e BE-së”. Nga këto vende pritet që të vazhdojnë bashkëpunimin edhe në pranimin e shtetasve që kanë qëndruar ilegalisht në BE apo të atyre që kanë kryer vepra penale. Ky është edhe një detyrim i cili ka dalë nga procesi i liberalizimit të vizave. Deri më tash BE-ja është “kryesisht e kënaqur” me sjelljen e vendeve të Ballkanit Perëndimor.

Dhe së fundi, për vendet e rajonit, sidomos për Kosovën dhe Shqipërinë, tërhiqet vërejtja që të mos ketë raste të tepërta të tejkalimit të kohës së lejuar për qëndrim pa viza në ndonjë vend të BE-së, për të punuar ilegalisht, apo numër të madh të kërkesave të pabazuara për azil.

Vendi i parë i cili mund të pësojë nga rregullat e reja është Gjeorgjia, ku qeveria, sipas BE-së, shkel të drejtat e njeriut dhe është afruar me Rusinë.

Rregullat e reja për suspendimin e liberalizimit të vizave do të hyjnë në fuqi në muajin dhjetor./D.B/EO

Continue Reading

Lajmet

Krasniqi thotë se vendimi i Kurtit për studentët është “përpjekje e hapur për blerje vote”

Published

on

By

Kryetari i Partisë Demokratike të Kosovës, Memli Kransiqi ka reaguar pas vendimit të Qeverisë në detyrë për të ndarë nga 100 euro për çdo student, pesë ditë para ditës së zgjedhjeve lokale.

Kryeministri në largim, i cili tashmë ka humbur çdo legjitimitet, duket se po e përjeton panikun nga humbja e madhe që e pret të dielën”, shkroi Krasniqi në Facebook.

Ai tha se vendimi për të ndarë 26 milionë euro për studentët “nuk është mbështetje e sinqertë “por përpjekje e hapur për blerje vote”.

Pas katër vitesh dështimesh në qeverisje dhe degradimi të sistemit arsimor, ai sot vendosi të ndajë 26 milionë euro, nga 100 euro për student, vetëm pesë ditë para zgjedhjeve. Kjo nuk është mbështetje e sinqertë për studentët, por përpjekje e hapur për blerje vote. Megjithatë, ky është një tjetër gjykim i gabuar për studentët kosovarë, sepse ata as nuk blihen e as nuk shiten”, tha Krasniqi.

Krasniqi i ftoi studentët që t’i marrin ato mjete “që janë nga taksat e familjeve të tyre, por të dielën ta përdorin votën e tyre për ta ndëshkuar një kryeministër që ka rrezikuar të ardhmen e tyre dhe të shtetit”./D.B/KP

Continue Reading

Lajmet

Banka Botërore: Ngadalësohet zhvillimi ekonomik në Kosovë

Published

on

By

Banka Botërore ka bërë të ditur që zhvillimi ekonomik në Kosovë, por edhe në tërë Ballkanin Perëndimor sivjet ka pasur ngadalësim dhe se ritmi parashikohet të vazhdojë.

Sipas raportit të rregullt ekonomik për Ballkanin Perëndimor, të vjeshtës 2025, nga 4.4 për qind sa ka qenë rritja ekonomike më 2024, në vitin 2025 rritja do të jetë 3.8 për qind.

Në këtë matje për sivjet rënien më të madhe do ta ketë Serbia nga 3.9 për qind në 2.8.

Në krahasim me vendet e Ballkanit Perëndimor, vetëm Maqedonia e Veriut dhe Mali i Zi do të kenë zhvillim më pozitiv në krahasim me 2024-n.

Ndërsa në nivel të përgjithshëm, Ballkani Perëndimor do të ketë rritje ekonomike në shkallë prej 3.0 për qind sivjet, në krahasim me 3.6 sa ishte një vit më herët.

Edhe parashikimet për vitet 2026 dhe 2027 tregojnë se Kosova do të ketë ngadalësim të zhvillimit ekonomik në 3.8 dhe 3.9 për qind.

Në raport për inflacionin në Kosovë është përmendur edhe vendosja e tarifave energjetike./D.B/EO

Continue Reading

Të kërkuara