Kulturë

Letërsi – Theis Orntoft, në qiellin e letërsisë evropiane!

Fituesi i Çmimit të madh të Bashkimit Europian për Letërsi 2024 u shpall, dhe për këtë vit, titulli shkoi në dorën e autorit Theis Orntoft nga Danimarka, për romanin e tij mbresëlënës “Jordisk” (Botë).

Published

on

Në një atmosferë të mahnitshme në Bruksel, Belgjikë, drita e lavdishme e letërsisë evropiane u shfaq sot në gjithë hijeshinë e saj. Fituesi i Çmimit të madh të Bashkimit Europian për Letërsi 2024 u shpall, dhe për këtë vit, titulli shkoi në dorën e autorit Theis Orntoft nga Danimarka, për romanin e tij mbresëlënës “Jordisk” (Botë).

Ndërsa thelbi i fjalëve të tij fillonte të marrë zë në zemrat e lexuesve, juria gjithashtu nderoi shkrimtarët e tjerë të talentuar. Emrat e tyre u shpërfaqën në dritën e ditës: Todor Torov nga Bullgaria, Denis Utlu nga Gjermania, Maria Elisabet Bragadottir nga Islanda, Sholeh Rezazadeh nga Holanda dhe Tina Vrscaj nga Sllovenia.

Me pjesëmarrësit e 13-të nga Shqipëria deri në Tunizi, Çmimi i Bashkimit Evropian për Letërsinë ka eksploruar shumë këndvështrime, duke udhëtuar nëpër qytete dhe fshatra, duke zbarkuar në bregdetet e deteve të Europës dhe duke kuptuar thellësinë e trashëgimisë kulturore. Elena Loewenthal, një nga anëtaret e jurisë së çmimit, nuk mund të mos komentojë përvojën e tyre të pazakonshme, e cila u kthye në një udhëtim mahnitës nëpër botën e fjalës dhe fantazisë. Ajo shpreh kënaqësinë e saj për aventurën e pasur dhe për diskutimet e ngulitura mbi letërsinë bashkëkohore evropiane që u zhvilluan nëpër faqet e finalistëve.

Megjithëse shumë e prisnin që Rita Petro, autorja shqiptare, të fitonte një përmendje nderi me librin e saj “Lindur së prapthi”, fati nuk ishte në favor të saj në këtë event të mahnitshëm të letërsisë. Megjithatë, ajo mori pjesë në ceremoni dhe ndau një pjesë të ndërlikuar të rrëfimit të saj nëpërmjet letërsisë së saj të mrekullueshme. Në këtë festë të letërsisë, ku fjalët bënin magjinë e tyre, autorët e nominuar lexuan pasazhe nga veprat e tyre, duke e bërë këtë event të kthehej në një festë të vërtetë për librin. Autori fitues, Theis Orntoft, një poet i shquar nga Danimarka, e rikujtoi rrugën e tij të suksesit në botën e letërsisë. Lindur në 1984 në Skanderborg, ai diplomohet nga Shkolla Mbretërore Daneze e Shkrimit në 2009 dhe menjëherë bëri debutimin e tij me një ndezje letrare me “Yeah suiten”.

Me një portofol të pasur me suksese, ai shndërroi fjalët në poezi, duke fituar çmime kombëtare dhe duke bërë bujë nëpër shkëlqimin e tij të mrekullueshëm. Të tilla ngjarje shtrojnë themelet e një letërsie të re, duke ndriçuar rrugën për autorët e rinj të talentuar për të ndjekur ëndrrat e tyre letrare.

Analiza e Thomas Damholt për ‘Jordisk’

Analiza e Thomas Damholt në Litteratursiden për librin “Jordisk” të Theis Ørntoft na ofron një vështrim të thellë dhe të detajuar në një roman të shquar bashkëkohor. Në këtë shkrim tërheqës dhe analitik, Damholt shpreh admirimin për ambiciet dhe përmbajtjen e pasur të librit, duke e cilësuar atë si një vazhdim të suksesshëm të veprës së mëparshme të autorit.

Ai fillon analizën duke përshkruar vëllimet e personazheve të ndryshme që popullojnë romanin, duke theksuar përqendrimin e tyre të thellë në gjetjen e identitetit në një botë të ndryshuar dhe të pakënaqur. Nëpërmjet citimeve dhe përkufizimeve të shënuara në rrëfimin e Damholt, ai na jep një ndjesi për ngjarjet dhe përvojat e personazheve, si dhe për sfidat dhe problemet me të cilat ballafaqohen ata në udhëtimin e tyre.

Në analizën e tij, Damholt përqendrohet gjithashtu në aftësinë e autorit për të shkruar me ndjesi dhe tërheqje emocionale, duke kapur ndjenjat e dhimbjes, vetmisë dhe gëzimit në mënyrë të shkëlqyer. Ai vlerëson gjithashtu pamjet e bukura dhe optimizmin jetësor që karakterizojnë librin, duke e cilësuar atë si një përsosmëri “tokësore” në llojin e tij. Gjithashtu, Damholt e thekson rëndësinë e dimensioneve shtesë që autorit ia shton librit përmes personazheve që janë në thelb të tyre versione të autorit, duke reflektuar mendimet dhe shqetësimet e tij mbi jetën dhe të kaluarën. Kjo i jep librit një ndjeshmëri të veçantë dhe një lloj thellësie që e bën leximin e tij të pasur dhe të frymëzuar.

Përmes analizës së Damholt, kuptojmë se libri “Jordisk” është më shumë se një thjesht një roman; ai është një udhëtim emocionues dhe një përvojë e pasur në botën e mendimeve dhe emocioneve njerëzore. Damholt na udhëzon nëpër këtë udhëtim me një qasje të kujdesshme dhe thellësi, duke na lejuar të përjetojmë plotësisht magjinë e vepërës së Theis Ørntoft.

Çmimi i Bashkimit Evropian për të shkëlqyerit në Letërsi

Duke cituar faqen zyrtare European Union Prize Literature, shkruajmë se Çmimi i Bashkimit Evropian për Letërsinë (EUPL) konsiderohet si një shkëlqyes në qiellin e letërsisë evropiane. Financuar nga programi Creative Europe i Bashkimit Evropian, kjo iniciativë vjetore shpërthen si një rrezatim i dritës për të njohur dhe nderuar shkrimtarët më të talentuar të romanit në zhvillim në kontinentin tonë. Qëllimi i këtij çmimi është të vendosë krijimtarinë letrare evropiane në qendër të vëmendjes, duke promovuar shkëlqimin dhe shkëlqimin e letërsisë bashkëkohore. Nëpërmjet kësaj nisme, synohet të inkurajohet qarkullimi i letërsisë brenda Evropës dhe të nxiset një interes më i madh për veprat letrare në nivel ndërkombëtar.

Çmimi i Bashkimit Evropian për Letërsinë është një rrugë e hapur për shkrimtarët që dëshirojnë të shquhen në skenën ndërkombëtare. Konkursi është i hapur për 41 vende pjesëmarrëse aktualisht në programin Creative Europe. Çdo vit, organizatat kombëtare në një të tretën e vendeve pjesëmarrëse propozojnë romane potenciale fituese, duke siguruar që të gjitha zonat gjuhësore dhe vendet të përfaqësohen në këtë garë të rëndësishme. Në një përpjekje për të koordinuar këtë nismë me sukses, Komisioni Evropian ka zgjedhur një konsorcium të përzgjedhur, i cili përbëhet nga Federata e Botuesve Evropianë (FEP) dhe Federata Evropiane dhe Ndërkombëtare e Librashitësve (EIBF). Këto organizata bashkërisht janë përgjegjëse për zbatimin praktik të Çmimit në të gjithë Evropën. Për të njohur dhe nderuar talentin letrar, Çmimi i Bashkimit Evropian për Letërsinë ka filluar që nga viti 2009, duke organizuar cikël trevjeçarë të nismës. Ristrukturimi i fundit i Çmimit ka sjellë ndryshime interesante. Në vend që të ketë një fitues për secilin vend pjesëmarrës, një juri evropiane shtatë anëtarësh tani do të zgjedhë një fitues të përgjithshëm për çdo edicion të EUPL, duke lënë gjithashtu vend për pesë përmendje të veçanta për romanet më të shquara, shkruhet në European Union Prize Literature.

Nominimet e autorëve dhe romanet e tyre bëhen nga subjekte kombëtare me njohuri për skenën letrare në vendet e tyre. Këto nominime synojnë të promovojnë letërsinë jashtë kufijve të tyre kombëtarë dhe të vlerësojnë cilësinë letrare, përkthyeshmërinë dhe potencialin eksportues të një libri.

Vlerësimi i veprave të nominuara në Çmimin Evropian të Letërsisë

Në një shkëlqim të veçantë, Publishing Perspectives shkroi edhe për faktin se si figurat më të rëndësishme të këtij organizimi folën për këtë event dhe ngjarje. Iliana Ivanova, komisionere evropiane ka bërë një deklaratë tërheqëse për të gjithë autorët e nominuar në garën e çmimeve të këtij viti. Përkundër faktit se vetëm një fitues mund të shpallet, të gjithë të nominuarit do të përfitojnë nga një mbështetje promovuese të veçantë.

Ivanova, duke përshëndetur veprat e shquara të këtij viti, ka theksuar pasurinë dhe diversitetin e letërsisë evropiane. Ajo ka vlerësuar përpjekjet për të lidhur shkrimtarët e talentuar me lexuesit në mbarë botën, përmes përkthimeve dhe promovimit. Në një botë ku ndarja e kulturave dhe gjuhëve ende bën vështirësinë për komunikim, kjo mbështetje është një hap i rëndësishëm drejt një shoqërie më të përmbajtur dhe të lidhur. Ndërkaq, Ricardo Franco Levi, president i Federatës së Botuesve Evropianë, me një zë inkurajues, i uron fituesit dhe të nominuarit për arritjet e tyre të mrekullueshme. Ai e vlerëson rëndësinë e qënies së në listën e gjatë të Çmimit të Bashkimit Evropian për Letërsinë, duke e shikuar këtë si një mundësi të pazakontë për të rritur ndjeshmërinë e veprës së tyre për një audiencë më të gjerë.

Nga ana tjetër, Jean-Luc Treutenaere, bashkëkryetar i Federatës Evropiane dhe Ndërkombëtare të Librarive, duke u shprehur me një zë që shfaq përkushtim dhe respekt ndaj krijimtarisë letrare, i uroi fituesit dhe të nominuarit për kontributin e tyre në pasurimin e letërsisë europiane. Ai ka shprehur shpresën se veprat e tyre do të njohin një pranim të gjerë në të gjithë Evropën dhe përtej saj, duke ndihmuar në krijimin e lidhjeve mes kulturave dhe rajoneve të ndryshme.

Këto fjalë inkurajuese dhe vlerësimet e larta për rolin e letërsisë evropiane reflektojnë angazhimin e palëve të ndryshme në ruajtjen dhe promovimin e një trashëgimie të rëndësishme kulturore./UBTNews/

© Dionesa Ebibi

Kulturë

Tre vjet pas vrasjes në xhirime, mbahet premiera botërore e filmit të Alec Baldwin

Published

on

By

Premiera botërore e filmit “Rust” u mbajt në Poloni të mërkurën, tre vjet pasi kineastja Galina Hutchins u vra gjatë xhirimeve në New Mexico.

Organizatorët e festivalit ndërkombëtar të filmit Camerimage në Toruń, Poloni, thanë se shfaqja ishte projektuar si një nderim për kameramanen 42-vjeçare të lindur në Ukrainë, e cila, siç thonë ata, e adhuroi këtë festival dhe erdhi në të.

Filmi dhe ylli i tij kryesor Alec Baldwin u bënë tituj në tetor 2021 pas një tragjedie në xhirime, kur aktori qëlloi me armë në një rekuizitës, duke vrarë kineasten Galina Hutchins dhe duke plagosur regjisorin Joel Souza.

Në vend të atyre fals, në armë ka pasur plumba të vërtetë, por nuk është përcaktuar se si kanë përfunduar në rekuizitën e filmit.

Baldwin, i cili luan personazhin kryesor në film, nuk ishte i ftuar dhe nuk mori pjesë në premierë. Burri dhe djali i Galina Hutchins nuk morën pjesë në premierën.

Prindërit e Galina Hutchins, Olga Solovey dhe Anatoly Androsovich dhe motra e saj Svetlana Zemko gjithashtu refuzuan të merrnin pjesë në premierë, raportoi New York Times, duke cituar avokaten Gloria Allred, e cila përfaqëson familjen.

Skenaristi dhe regjisori Joel Souza, i cili mbeti i plagosur në të shtënat, i tha BBC-së në premierën se në një moment “ai as që mund ta imagjinonte se do t’i kthehej ndonjëherë xhirimeve, sepse gjithçka ishte shumë e dhimbshme”.

Ai shtoi se ndryshoi mendje dhe vendosi ta përfundonte filmin pasi kishte folur me Matt, të venë e Galina Hutchins.

Por disa kineast të shquar të Hollivudit kritikuan vendimin e organizatorëve të festivalit në Torun, një qytet në veri të Polonisë, duke thënë se ai njollos kujtesën e Galina Hutchins.

As Olga Solovey, nëna e Galina Hutchins, e cila padit produksionin dhe Alec Baldwin me një padi civile, nuk mori pjesë as në premierën e filmit.

Duke refuzuar të më kërkojë falje dhe duke refuzuar të marrë përgjegjësinë për vdekjen e saj, Alec Baldwin vazhdon të më shkaktojë dhimbje”, tha nëna e saj.

Continue Reading

Bota

Karlo Akutis, “patron shenjti i internetit”, do të bëhet shenjtor në prill të 2025

Published

on

Karlo Akutis, i njohur si “patron shenjti i internetit” dhe “influenceri i Perëndisë”, do të shpallet shenjtor nga Kisha Katolike në prill të vitit 2025, duke u bërë kështu i pari milenial që do të arrijë këtë nder të lartë.

Acutis, një djalë i lindur në Londër dhe i njohur për aftësitë e tij online, ndërroi jetë në vitin 2006 në moshën 15-vjeçare nga leukimia, pas një periudhe të gjatë sëmundjeje. Gjatë jetës së tij, ai kishte krijuar një ndikim të jashtëzakonshëm në internet, duke regjistruar mrekulli dhe duke menaxhuar faqe web për organizata katolike. Përmes aktivitetit të tij në rrjetet sociale dhe internet, Akutis bëri të mundur që besimi katolik të lidhej më shumë me brezin e ri në këtë epokë digjitale.

Pas vdekjes së tij, trupi i Akutis u transferua në Assisi, Itali, ku tani ndodhet i ekspozuar në një shenjë, së bashku me relikte të tjera që lidhen me jetën e tij. Historia e jetës së tij, mes dhimbjes dhe besimit të palëkundur, ka shërbyer si një burim frymëzimi për shumë të rinj.

Për shpalljen e tij si shenjtor, Kisha Katolike kërkon verifikimin e dy mrekullive të lidhura me ndërmjetësimin e kandidatit. Mrekullia e parë për Akutis u njoh në vitin 2020, kur një fëmijë brazilian, i cili vuante nga një sëmundje kongjenitale, u shërua në mënyrë të jashtëzakonshme pas lutjeve të bëra për nder të tij. E dyta, një mrekulli e verifikuar këtë vit, përfshin shërimin e një studenti universitar në Firence, i cili u rikuperua nga një gjakderdhje e rëndë në tru.

Acutis është parë si një shenjë shprese për Kishën Katolike, e cila po përpiqet të lidhet më afër brezave të rinj në një kohë ku teknologjia dhe digitalizimi kanë bërë një ndryshim të madh në mënyrën se si besohet dhe praktikohet feja. Papa Françesku, një admirues i flaktë i Akutis, do ta shpallë atë shenjtor në një ceremoni solemne që do të mbahet në Vatikan më 26 prill 2025.

Historia e Karlo Akutis, përmes mirësisë dhe besimit të tij të pandashëm, përfaqëson një udhërrëfyes të fuqishëm për një epokë moderne, ku besimi dhe teknologjia mund të bashkohen në një mënyrë të mrekullueshme dhe transformative./Euronews/

Continue Reading

Kulturë

Percival Everett fiton ‘Çmimin Kombëtar të Librit’ për fiksion

Published

on

Shkrimtari kanadez, Percival Everett ka fituar Çmimin Kombëtar të Librit për fiksion, një nga çmimet më të njohura letrare në Shtetet e Bashkuara, me romanin e tij “James”. Ky libër, një riinterpretim i veprës klasike të Mark Twain “The Adventures of Huckleberry Finn”, ka tërhequr vëmendjen për përqendrimin në një prej personazheve më të rëndësishëm të romanit, Jim, skllavi i Huckleberry Finn.

Romani i Everett, i cili është gjithashtu finalist për çmimin Booker këtë vit, është vlerësuar nga kritikët për thellësinë e tij emocionale dhe realizmin e ashpër që trajton temat e skllavërisë dhe të drejtave të njeriut. Sipas kritikës së The Guardian, Anthony Cummins, “James” është një libër “mbërthyes, i dhimbshem, humoristik dhe tronditës.”

Fituesi i çmimit prej 10,000 dollarësh ka kaluar një konkurrencë të fortë, duke përfshirë Miranda July me romanin e saj All Fours, Kaveh Akbar me debutin Martyr!, dhe Pemi Aguda me koleksionin e tregimeve Ghostroots. Për Everett, ky është një moment i rëndësishëm në karrierën e tij, duke e vendosur atë në qendër të një diskutimi të gjallë për rolin e historisë dhe letërsisë në shoqërinë moderne.

Gjatë ceremonisë, Everett shprehu një ndjenjë të përzier gëzimi dhe pasigurie, duke thënë: “Dy javë më parë, ndihesha mjaft i demoralizuar,” duke aluduar për rezultatin e zgjedhjeve presidenciale amerikane. “Dhe, për të qenë të sinqertë, ende ndihem disi i mposhtur. Por duke parë gjithë këtë emocion për librat, ndiej një shpresë, edhe pse është e rëndësishme të kujtojmë se shpresa nuk është një zëvendësim për strategjinë.”

Në kategorinë e jo-fiksionit, çmimi i parë shkoi për autorin Jason De León, me librin Soldiers and Kings: Survival and Hope in the World of Human Smuggling. De León u përball me konkurrencën nga Salman Rushdie, i cili u nominua për herë të parë për çmimin e kombëtar të librit me memoirin e tij Knife: Meditations After an Attempted Murder.

Ngjarjet e vitit 2024 ishin të ngarkuara edhe nga mesazhe politike të fuqishme, sidomos pas tërheqjes së sponsorizuesve të çmimeve vitin e kaluar, kur finalistët bënë thirrje për ndërprerjen e dhunës në Gaza. Fituesja e kategorisë së poezisë, Lena Khalaf Tuffaha, foli për tragjedinë që po ndodhte në Palestinë, duke thënë: “Ne tani po jetojmë në nëntorin e dytë të gjenocidit të financuar nga Amerika në Palestinë.”

Në një vit ku ndikimi i luftës dhe çështjet e drejtësisë shoqërore ishin në qendër të vëmendjes, autorët që fituan këtë vit, si Tuffaha dhe Shifa Saltagi Safadi, e bënë të qartë se letërsia mund të jetë një forcë fuqishme për ndryshim dhe reflektim shoqëror.

Për më tepër, Everett shfrytëzoi këtë mundësi për të lavdëruar gjeneratën e re të shkrimtarëve që po vazhdojnë të ndjekin pasionin e tij për të rishikuar dhe ripërkufizuar temat e artit dhe të shoqërisë. Ai u shpreh se ndihej krenar për faktin që autorët e rinj, si Julia Ducournau dhe Coralie Fargeat, po ndikohen nga puna e tij, duke e bërë këtë një legjendë të gjallë të letërsisë bashkëkohore./Guardian/

Continue Reading

Kulturë

Art dhe absurditet: Maurizio Cattelan dhe shitja e bananes për 6.2 milionë

Published

on

Një nga veprat më provokuese dhe diskutabile të artit bashkëkohor ka arritur një çmim marramendës prej 6.2 milionë dollarësh (rreth 4.9 milionë paund) në një ankand të Sotheby’s në Nju Jork, duke kaluar katërfish vlerën e parashikuar para shitjes. Ky çmim rekord i përket instalacionit të njohur të artistit italian Maurizio Cattelan, i titulluar Comedian, i cili paraqet një banane të ngjitur me duct-tape në një mur.

Vepra u ble nga Justin Sun, një sipërmarrës kinez i kriptomonedhave dhe themelues i rrjetit blockchain Tron, i cili mundi gjashtë konkurrues të tjerë për të siguruar këtë krijim të diskutueshëm. Sun, i cili është i njohur për përfshirjen e tij në botën e kriptomonedhave, u shpreh se planifikon të konsumojë vetë bananen si pjesë të përvojës artistike të tij, sipas deklaratave të publikuara në media.

Në një kthesë të pabesueshme, bananeja që është shitur për një shumë kaq astronomike, kishte një çmim fillestar shumë modest vetëm 0.35 dollarë. Ky është një tjetër element që thekson absurdin dhe çuditshmërinë që ka shoqëruar këtë veprim artistik që u bë viral që kur u prezantua për herë të parë në vitin 2019.

Kjo vepër ka shkaktuar debate të shumta lidhur me natyrën e artit dhe vlerën e tij. Comedian është një instalacion i thjeshtë, por me thellësi të lartë filozofike, që sfidon përceptimet tradicionale të artit dhe shtron pyetje të rëndësishme mbi përkufizimin e asaj që mund të konsiderohet art. Vepra është udhëtuar rreth botës dhe ka qenë objekt i shumë incidenteve që e kanë bërë më të njohur. Pjesë e veprës është edhe një udhëzim për të zëvendësuar bananen çdo herë që ajo ka filluar të prishet, duke i dhënë kështu veprës një karakter të përhershëm.

Në vitin 2023, një student arti nga Koreja e Jugut e mori atë nga muri në muzeun Leeum të Artit, kur vepra ishte ekspozuar, dhe e hëngri atë për të bërë një deklaratë personale. Pas ngjarjes, muzeu vendosi një banane të re në vendin e saj. Gjithashtu, në vitin 2019, një artist performues e tërhoqi bananen nga muri gjatë një ekspozite në Art Basel në Miami, ku vepra ishte shitur për 120,000 dollarë. Pas kësaj, një banane e re u vendos dhe nuk u mor më asnjë veprim tjetër.

Këto ngjarje dhe zhvillime kanë shtuar më shumë intrigë dhe spekulim rreth vlerës dhe natyrës së artit në epokën e sotme. Cattelan, i cili është një nga artistët më të njohur dhe më të kontestuar të periudhës bashkëkohore, ka krijuar një veprim që, ndonëse mund të duket absurd, ka shpërthyer një seri reflektimesh mbi rolin e artit në shoqërinë moderne dhe rreth debatit se si mund të kuptohet dhe të vlerësohet arti në një botë ku çdo gjë mund të jetë e mundur.

Në kontekstin e këtij ankandi, vepra e Cattelan reflekton gjithashtu rritjen e çmimit të artit bashkëkohor dhe lidhjen e tij me botën e teknologjisë dhe kriptomonedhave. Justin Sun, i njohur për aktivitetet e tij në sektorin e kriptomonedhave, është gjithashtu një figurë që ka qenë i përfolur për akuzat e mashtrimit nga Komisioni i Letrave me Vlerë të SHBA-së, akuza të cilat ai i ka mohuar. Megjithatë, blerja e tij e veprës ka sjellë një vëmendje të madhe mediatike, duke e bërë këtë banane të ngjitur një nga frutat më të shtrenjta që janë shitur ndonjëherë./BBC/

Continue Reading

Të kërkuara