

Lajmet
Lajmet e rreme që e ndryshuan historinë
Historia e “fake news” po zgjat prej shekujsh dhe nuk shqetëson vetëm botën e medias, por edhe atë të politikës.
Published
3 years agoon
By
Betim GashiNga Roberto Vivaldelli
Gazetaria e sotme synon që të respektojë të vërtetën thelbësore të fakteve. Kjo do të thotë se të gabosh është njerëzore – edhe në botën e gazetave dhe mediave – por me kushtin që kjo të bëhet me ndershmëri, etikë dhe duke bërë gjithçka që është e mundur për të raportuar lajme që i respektojnë këto norma morale dhe profesionale. E megjithatë, historia e “fake news” (lajmeve të rreme) po zgjat prej shekujsh dhe nuk e shqetëson vetëm botën e medias, por edhe atë të politikës. Ja cila janë disa prej tyre që e ndryshuan historinë.
Bernardino Da Feltre (1439-1494) dhe Simonino da Trento
Ngjarja zhvillohet në qytetin italian të Trentos, të dielën e Pashkëve të vitit 1475. Një djalë dy vjeç e gjysmë i quajtur Simonino zhduket. Predikuesi françeskan Bernardino da Feltre mban një seri predikimesh, duke pretenduar se fëmija ishte vrarë nga komuniteti hebre, që ia kishte marrë gjakun dhe e kishte pirë për të kremtuar Pashkët.
Padyshim ishte nje akuzë fare e pabazë, por ky thashethem u përhapën me shpejtësi në qytet. Më vonë, Da Feltre pretendoi se trupi i djalit u gjet në bodrumin e një shtëpie hebreje. Për këtë arsye, Kryepeshkopi i Trentos, Xhovanni Hinderbah, urdhëroi menjëherë arrestimin dhe torturimin e të gjithë komunitetit hebre të qytetit.
15 hebrenj u konsideruan fajtorë dhe u dogjën në turrën e druve. Edhe pse Papati u përpoq të ndalonte Hinderbahun në këto veprime, ky i fundit refuzoi që të takonte të dërguarit e Papës. Dhe duke u ndjerë i kërcënuar, përhapi akoma më shumë informacione të rreme për hebrenjtë, që sipas tij pinin gjakun e fëmijëve të krishterë.
Mbreti Xhorxh II
Në mesin e viteve 1700, media ndihmoi në përhapjen e lajmeve të rreme për shëndetin e Xhorxhit II, që në atë kohë ishte Mbreti i Britanisë së Madhe dhe Irlandës. Ai po përballej me një rebelimin, dhe duhej të tregohej një udhëheqës i fortë për t’u siguruar që rebelimi të mos kishte sukses.
Lajmet e rreme mbi “sëmundjen” e mbretit u përhapën enkas nga rebelët. Kjo e dëmtoi imazhin publik të sovranit, dhe ndonëse rebelimi rezultoi në fund i pasuksesshëm, kjo ngjarje tregoi se si mund të përdoren lajmet e rreme për të ndryshuar opinionet e njerëzve, dhe për të ndikuar në fatin e një ngjarjeje të madhe, si një luftë ao një rebelim. Në këtë aspekt, asgjë nuk ka ndryshuar në thelb që atëhere.
Përhapja e gazetave dhe sensacionalizmi mediatik
Me rritjen e ndjeshme te tirazhit të gazetave midis viteve 1700 dhe 1800, u shtuan edhe mashtrimet që shkruheshin në to, me synim shkaktimin e bujës, që nga ana e saj do të rriste numrin e kopjeve të shitura. Senzacionalizmi shet gjithmonë, dhe në fillimin e shekullit XIX-të hynë në skenë gazetat moderne, të cilat propagandonin histori të rreme për të rritur tirazhin e gazetave.
Mashtrimi i madh i hënës nga gazeta “New York Sun” e vitit 1835, pretendonte se në Hënë kishte një qytetërim alien. Në një shembull tjetër, në vitin 1844, gazetat anti-katolike në Filadelfia përhapi lajmin e rremë se irlandezët po vidhnin Bibla nga shkollat publike, duke shkaktuar trazira të dhunshme dhe sulme ndaj kishave katolike.
Mashtrime dhe propagandë lufte
Rreth vitit 1890, 2 botuesit rivalë të gazetave më të mëdha amerikane, Xhozef Pulicer dhe Uilliam Hwrst, e sfiduan njëri-tjetrin përmes sensacionalizmit, duke i raportuar thashethemet sikur të ishin fakte, një praktikë që u bë e njohur në atë kohë si “gazetaria e verdhë”.
Lajmet e tyre të shtrembëruara luajtën një rol qendror në futjen e Shteteve të Bashkuara në Luftën Spanjollo-Amerikane të vitit 1898. Atë vit në Kubë u mbyt një anije e Marinës së Shteteve të Bashkuara, USS Maine. Disa gazeta të kohës fajësuan spanjollët për fundosjen, dhe përdorën si ilustrim një shpërthim dramatik për të bindur lexuesit dhe për të rritur emocionalitetin e ngjarjes.
Një histori tjetër e rreme daton në vitin 1917, gjatë Luftës së Parë Botërore. Gazetat britanike si “Times” dhe “Daily Mail” raportuan një histori të tmerrshme duke pretenduar se gjermanët po nxirrnin yndyrë nga trupat e ushtarëve të vdekur për të bërë sapun. Historia u trillua nga një departament zyrtar i qeverisë britanike dhe më pas iu shpërnda shtypit.
Zyrtarët e dinin që ky lajm nuk ishte i vërtetë, por ishte e nevojshme që lexuesit të bindeshin se gjermanët ishin një armik barbar, i cili duhej mposhtur. Një tjetër mashtrim më afër në kohë, ka të bëjë me Kolin Pauell dhe fjalimin e tij të famshëm në Këshillin e Sigurimit të OKB-së, në vitin 2003, kur ai vendosi të paraqesë gjetjet e supozuara nga Shtetet e Bashkuara për shkeljet e rezolutës 1441 të OKB-së, dhe për zotërimin e armëve të shkatërrimit në masë nga Iraku i Sadam Huseinit.
Lajmi u përhap me shpejtësi nga gazetat dhe televizionet në të gjithë botën. Kështu Perëndimi e gjeti veten në luftë me Irakun, që së shpejti u pushtua nga koalicioni perëndimor. SadamHuseini u rrëzua dhe kështu u arrit qëllimi i “ndryshimit të regjimit”.
Lajmet e rreme sot
Vitet e fundit, dhe sidomos nga viti 2016 e në vazhdim, me zgjedhjen e Donald Trumppresident të SHBA dhe referendumin pro Brexit, ka pasur një bum të “fake news” për shkak të historive të rreme të shpërndara gjerësisht në mediat sociale, pa u verifikuar nga përdoruesit.
Kjo ka çuar në vendosjen e disa masave kufizuese për këto lloj lajmesh, që kënë shkaktuar akuzat për çensurë. Pra, lamtumirë lajmeve të rreme? Sigurisht që jo. Lufta në Ukrainë, si në çdo konflikt tjetër, është shoqëruar me përdorimin masiv të keqinformimit dhe propagandës nga të dyja palët, të përhapura përmes rrjeteve sociale dhe kanaleve në Telegram që janë të vështira për t’u kontrolluar dhe jo gjithmonë të verifikueshme.
Mashtrimi i fundit i njohur – por ka shumë të tjerë në frontin e kundërt – u përhap nga Ministria e Mbrojtjes e Ukrainës, që foli për një “mini–Aushvic” në Peski–Radkovski.
Serhi Bolvinov, kreu i departamentit të hetimit të Shërbimit të Sigurisë në rajonin Harkiv, kishte fotografuar një maskë kundragaz dhe një kuti plot me dhëmbë njerëzish, duke evokuar kampet naziste të përqendrimit.
Lajmi daton në fillim të tetorit dhe u mor pa shumë verifikime nga mediat dhe u cilësua si i vërtetë. Më pas gazeta gjermane “Bild”, dërgoi disa gazetarë në atë vend, për të demaskuar një tjetër mashtrim të prodhuar nga propaganda e luftës. Në fakt, korrespondentët e gazetës gjermane intervistuan një dentist që njohu kutinë me dhëmbët që ishin vjedhur.
“Dhëmbët duket se m`i kanë vjedhur në zyrë, rusët më kanë grabitur shtëpinë. Këta janë dhëmbët e njerëzve që kam trajtuar gjatë gjithë këtyre viteve”- tha dentisti. Prandaj, nuk ka një “mini–Aushvic”. Sepse në një luftë, viktima e parë është gjithmonë e vërteta. Dhe iluzioni se kjo gjë nuk ndodh në luftërat hibride bashkëkohore, është i rrezikshëm./ “Il Giornale” – Bota.al
Lajmet
Arrest shtëpiak ndaj katër të pandehurve për keqpërdorim të pozitës zyrtare në Gjakovë
Published
7 hours agoon
July 25, 2025By
UBTnews
Gjykata Themelore në Gjakovë ka caktuar masën e arrestit shtëpiak në kohëzgjatje prej një (1) muaji ndaj të pandehurve A.B., E.B., A.L. dhe A.K., shtetas të Republikës së Kosovës, për shkak të dyshimit të bazuar se kanë kryer veprën penale “’Keqpërdorim i pozitës apo autoritetit zyrtare”.
Sipas kërkesës, gjatë viteve 2018 dhe 2019, ekziston dyshimi i bazuar se të pandehurit A.B., Drejtor i Drejtorisë për Urbanizëm dhe Mbrojtje të Mjedisit, dhe E.B., Udhëheqëse e Sektorit Urbanistik në Komunën e Gjakovës, duke shfrytëzuar pozitën zyrtare dhe në bashkëkryerje, me dashje dhe në kundërshtim me interesin publik, kanë lëshuar pëlqime për parcelim të paligjshëm të pronave publike në dobi të palëve të treta A.L., M.Ll. dhe Sh.B., duke u mundësuar këtyre bartjen e pronës publike në emër të tyre dhe duke dëmtuar pasurinë e Komunës së Gjakovës dhe KBI-së në Gjakovë.
Po ashtu, ekziston dyshimi se gjatë vitit 2019, A.L., Drejtoreshë për Kadastër, Gjeodezi dhe Pronë, dhe A.K., jurist, kanë tejkaluar kompetencat duke miratuar regjistrime të reja të parcelave në kundërshtim me ligjin për kadastër dhe atë për të drejtat e pronës së paluajtshme, duke i bartur në mënyrë të kundërligjshme parcela dhe objekte në emër të palëve A.L., M.Ll. dhe Sh.B., duke dëmtuar interesin publik dhe pronën e institucioneve publike.
“Me këto veprime të gjithë të pandehurit dyshohen se kanë kryer veprën penale të keqpërdorimit të pozitës apo autoritetit zyrtar, në bashkëkryerje”, thuhet në njoftim.
Në këtë procedurë Prokuroria Themelore e Gjakovës, ka kërkuar caktimin e masës së paraburgimit ndaj të pandehurve por gjyqtari i procedurës paraprake, Sulltan Dobraj, ka vlerësuar se në këtë fazë të procedurës penale masa e arrestit shtëpiak është e mjaftueshme për të siguruar praninë e katër personave të pandehur, të parandalojë përsëritjen e veprës penale dhe të sigurojë zbatimin e suksesshëm të procedurës penale.
Të pandehurit do të mbahen në arrest shtëpiak në kohëzgjatje prej një muaji, i cili do të llogaritet prej kohës së arrestimit më 23 korrik 2025 dhe do të zgjasë deri më 23 gusht 2025.
Lajmet
Punëtorët e KEK-ut do të marrin 400 euro bonus
Published
7 hours agoon
July 25, 2025By
UBTnews
Sindikata e Re e KEK-ut ka njoftuar se pas kërkesave dhe përpjekjeve të vazhdueshme, siç thuhet në njoftim, menaxhmenti ka pranuar dhënien e një bonusi prej 400 euro neto, për të gjithë punëtorët e KEK-ut.
Ky vendim sipas kësaj sindikate, përbën një njohje të merituar për punën, përkushtimin dhe përgjegjësinë e lartë të punonjësve.
“Ky vendim përbën një njohje të merituar për punën, përkushtimin dhe përgjegjësinë e lartë të punonjësve, të cilët çdo ditë përballen me sfida dhe sakrifica të mëdha”.
“Falënderojmë stafin menaxhues për reflektimin dhe gatishmërinë për të bashkëpunuar në funksion të interesit të punëtorëve dhe rritjes së mirëqenies në vendin e punës. Në fundvit do të kemi sërish mundësinë për të avancuar më tej në drejtim të ngritjes së mirëqenies së punonjësve”, thuhet tutje në njoftim.
Lajmet
Spalletti: Futbolli më ka shkatërruar jetën
Published
8 hours agoon
July 25, 2025By
UBT News
Luciano Spalletti ka folur pas dorëheqjes nga Kombëtarja e Italisë, duke pranuar se përvoja e fundit e ka rënduar shumë psikologjikisht. Spalletti pranoi se ndoshta kërkoi shumë nga lojtarët, duke u përpjekur të ushqente ndjenjën e identitetit dhe krenarisë.
“Futbolli më ka shkatërruar jetën. Nuk mund të fle pas humbjes me Norvegjinë. Kur më kërkuan të drejtoja Italinë, nuk fjeta për dy ditë. Gabimi im ishte se e shtyva shumë fort këtë ndjenjë përkatësie. Por lojtarët e mi janë të klasit të parë dhe nuk kam asnjë pendesë për zgjedhjet e bëra.”-tha ai.
Ai foli edhe për presionin e madh gjatë Kampionatit Evropian, mungesën e disa lojtarëve kyç si Chiesa dhe për dëmtimet e shumta që e vështirësuan punën. “Nga marsi deri në qershor, pësuam gola që dukeshin të pabesueshëm. Presioni ishte i jashtëzakonshëm,” shtoi ai.
Spalletti nuk i kurseu fjalët as për të kaluarën te Napoli duke shtuar se De Laurentiis i bëri një shërbim të keq dhe se fyerja më e madhe ishte që nuk i lejuan të parakalonin me autobus pas Scudetto-s.
Lajmet
Gjykata e Beogradit ia cakton 30 ditë paraburgim Lulzim Halilit
Published
9 hours agoon
July 25, 2025By
UBTnews
Gjykata e Lartë në Beograd ka caktuar masën e paraburgimit prej 30 ditësh për shtetasin shqiptar, Lulzim Halili, i arrestuar më 22 korrik nga autoritetet serbe në afërsi të qytetit Svilajnac, rreth 100 kilometra larg kryeqytetit serb.
Sipas mediave në Serbi, Halili dyshohet për përfshirje në “organizim dhe nxitje të kryerjes së gjenocidit dhe krimeve të luftës”. Pas arrestimit, ai është dërguar menjëherë në mbajtje në Stacionin Policor të Svilajnacit.
Nga ana tjetër, autoritetet kosovare shprehen se nuk janë informuar zyrtarisht për zhvillimet rreth këtij rasti. Ministria e Punëve të Jashtme dhe Diasporës e Kosovës bëri të ditur se, deri më tani, nuk ka marrë informacione nga pala serbe në lidhje me arrestimin dhe akuzat ndaj Halilit.
“Sapo të konfirmohet nëse Halili do t’i nënshtrohej masës së paraburgimit dhe do të iniciohet procedurë penale ndaj tij, Zyra Ndërlidhëse do të parashtrojë kërkesë zyrtare për vizitë në Qendrën e Mbajtjes” thuhet në një njoftim nga MPJD.
Rasti ka ngjallur shqetësime lidhur me të drejtat e të arrestuarit dhe transparencën e autoriteteve serbe në raport me institucionet kosovare.

Arrest shtëpiak ndaj katër të pandehurve për keqpërdorim të pozitës zyrtare në Gjakovë

Punëtorët e KEK-ut do të marrin 400 euro bonus

Monumenti për viktimat e gjenocidit të Srebrenicës u përurua në Paris

Spalletti: Futbolli më ka shkatërruar jetën

Gjykata e Beogradit ia cakton 30 ditë paraburgim Lulzim Halilit

Kurti: Falënderim bashkatdhetarëve për çdo përkrahje që kanë dhënë

Këshilli Prokurorial shtyn testin kualifikues për prokurorë të rinj, për shkak të temperaturave të larta

Asllani bëhet ‘problem’ për Interin

Çfarë i ndodh trupit kur konsumoni shumë mish?
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane
-
Lajmet nga UBT3 months ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT rilicencohet nga MAShTI për ofrimin e arsimit profesional në katër drejtime të rëndësishme shëndetësore