Kulturë

Kush ishte Shën Nënë Tereza?

Në moshën 18-vjeçare ajo la shtëpinë e saj prindërore në Shkup dhe iu bashkua Motrave të Loretos.

Published

on

Anjezë Gonxhe Bojaxhiu, e njohur si Shën Nënë Tereza, lindi në Shkup, më 26 gusht të vitit 1910, nga prindërit shqiptarë katolik Kolë Bojaxhiu dhe Drane Bernaj – Bojaxhiu, me prejardhje nga Prizreni dhe Novosella e Gjakovës.

Shkollën fillore, katër vitet e para, i kreu pranë famullisë së “Zemrës së Krishtit”, ndërsa vitet tjera dhe gjimnazin në shkolla shtetërore.

Në moshën 12-vjeçare, ajo ndjeu thirrjen e Perëndisë. Ajo e dinte se duhej të ishte një misionare për të përhapur dashurinë e Krishtit.

Në moshën 18-vjeçare ajo la shtëpinë e saj prindërore në Shkup dhe iu bashkua Motrave të Loretos, një komunitet irlandez murgeshash me misione në Indi. Pas një trajnimi disa mujor në Dublin, ajo u dërgua në Indi, ku më 24 maj 1931, ajo bëri betimet e saj fillestare si murgeshë.

Nga viti 1931 deri në vitin 1948, Nënë Tereza dha mësim në shkollën e mesme të Shën Mërisë në Kalkuta, por vuajtja dhe varfëria që ajo pa jashtë mureve të manastirit i lanë një pikëllim kaq të thellë, saqë në vitin 1948 mori leje nga eprorët e saj të linte shkollën e manastirit dhe të punonte vetë për të varfrit në lagjet e varfra të Kalkutës.

Megjithëse nuk kishte fonde, ajo varej nga Providenca Hyjnore dhe filloi një shkollë në hapësirë të jashtme për fëmijët e lagjeve të varfra. Më pas asaj iu bashkuan ndihmës vullnetarë dhe po ashtu do të vinte edhe mbështetje financiare. Kjo bëri të mundur që ajo të zgjeronte fushën e punës së saj.

Më 7 tetor 1950, Nënë Tereza mori lejen nga Selia e Shenjtë për të filluar kongregacion fetar të saj, “Misionarët e Dashurisë”, detyra kryesore e të cilit ishte të donte dhe kujdesej për ata persona që askush nuk ishte i përgatitur të kujdesej për të. Në vitin 1965, kongregacioni u bë një Familje Fetare Ndërkombëtare me një dekret të Papa Palit VI.

Sot kongregacioni përfshin degë Aktive dhe Kontemplative të Motrave dhe Vëllezërve në shumë vende. Në vitin 1963 u themelua dega Kontemplative e Motrave dhe ajo Aktive e Vëllezërve. Në vitin 1979 u shtua dega Kontemplative e Vëllezërve dhe në vitin 1984 u krijua dega Prift.

Shoqëria e Misionarëve është përhapur në të gjithë botën, duke përfshirë ish-Bashkimin Sovjetik dhe vendet e Evropës Lindore. Ato ofrojnë ndihmë efektive për më të varfrit në një sërë vendesh në Azi, Afrikë dhe Amerikën Latine dhe ndërmarrin punë ndihmash në vazhdën e katastrofave natyrore si përmbytjet, epidemitë dhe urinë, si dhe për refugjatët. Kongregacioni ka gjithashtu shtëpi në Amerikën e Veriut, Evropë dhe Australi, ku kujdesen për personat e mbyllur, alkoolistët, të pastrehët dhe të sëmurët nga SIDA.

Misionarët e Bamirësisë në mbarë botën ndihmohen nga Bashkëpunëtorë të cilët u bënë një Shoqatë Ndërkombëtare zyrtare më 29 Mars 1969. Deri në vitet 1990 kishte mbi një milion Bashkëpunëtorë në më shumë se 40 vende. Së bashku me Bashkëpunëtorët, Misionarët laikë të Bamirësisë përpiqen të ndjekin shpirtin dhe karizmën e Nënë Terezës në familjet e tyre.

Puna e Nënë Terezës është njohur dhe vlerësuar në të gjithë botën dhe ajo ka marrë një sërë çmimesh dhe vlerësimesh, duke përfshirë Çmimin e Paqes Papa Gjon XXIII (1971) dhe Çmimin Nehru për promovimin e saj të paqes dhe mirëkuptimit ndërkombëtar (1972). Ajo gjithashtu mori çmimin Balzan (1979) dhe çmimet Templeton dhe Magsaysay.

Në vitin 1979, Nënë Tereza mori Çmimin Nobel për Paqe “për punën e ndërmarrë në luftën për të kapërcyer varfërinë dhe ankthin, të cilat gjithashtu përbëjnë një kërcënim për paqen”. Ajo refuzoi banketin ceremonial konvencional për laureatët, duke kërkuar që kostoja prej 192,000 dollarësh t’u jepej të varfërve në Indi dhe duke thënë se shpërblimet tokësore ishin të rëndësishme vetëm nëse e ndihmonin të ndihmonte nevojtarët e botës.

Nënë Tereza është përkujtuar nga muzetë dhe është quajtur patronazja e një numri kishash. Ajo ka ndërtesa, rrugë dhe komplekse me emrin e saj, përfshirë aeroportin ndërkombëtar të Shqipërisë.

Dita e Nënë Terezës (Dita e Nënë Terezës), 19 tetori, është një festë publike në Shqipëri. Në vitin 2009, Shtëpia Përkujtimore e Nënë Terezës u hap në qytetin e saj të lindjes në Shkup.

Katedralja e Bekuar Nënë Tereza në Prishtinë është emëruar për nder të saj. E shenjtëruar më 5 shtator 2017, ajo u bë katedralja e parë për nder të Nënë Terezës.

Nga 5 shtatori i vitit 2013, përvjetori i vdekjes së saj është caktuar si Dita Ndërkombëtare e Bamirësisë nga Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara. 

Kulturë

Ledia Xhoga sjell romanin e saj të suksesshëm pranë lexuesve kosovarë

Published

on

Në edicionin e radhës të programit “Në bisedë / In Conversation”, Heritage Space mirëpret për herë të parë në Prishtinë shkrimtaren dhe dramaturgen shqiptaro-amerikane Ledia Xhoga.

Ajo do të zhvillojë një diskutim me shkrimtaren dhe përkthyesen Doruntina Vinca, i cili do të fokusohet në romanin e saj të parë, “Keqkuptimi”, i nominuar në listën e gjatë për Booker Prize 2025.

Romani “Keqkuptimi” trajton trashëgimitë e errëta familjare dhe të vendlindjes, si dhe kufirin delikat mes dhembshurisë dhe vetëmbrojtjes.

Në qendër të ngjarjes është një përkthyese shqiptare në Nju Jork, qnjë përfshihet në historinë e një të mbijetuarit të torturave në Kosovë.

Duke u përballur me makthet e klientit e përpjekjet për t’i ndihmuar të tjerët, nis të përjetojë ringjalljen e kujtimeve të mohuara prej kohësh.

Ledia Xhoga, e lindur në Tiranë dhe aktualisht me banim në Bruklin dhe Catskills, ka fituar me këtë roman New York City Book Award, ndërsa është finaliste edhe për Center for Fiction First Novel Prize. Shkrimet e saj janë botuar në platforma prestigjioze si Electric Literature, Lit Hub, Brooklyn Rail, Large Hearted Boy, Intrepid Times, Hobart dhe revista të tjera letrare.

Doruntina Vinca—shkrimtare, hulumtuese dhe përkthyese nga Prishtina, me bazë në Tiranë notohet për punën e saj mbi gjuhën, letërsinë feministe dhe mënyrat se si teksti krijon forma të reja të shpërndarjes së dijes.

Ngjarja organizohet në kuadër të platformës Heritage Space, e zbatuar nga CHwB Kosova, e mbështetur nga Qeveria Suedeze, duke ofruar mundësi të veçantë për publikun me një nga zërat më të rëndësishëm të letërsisë bashkëkohore shqiptaro-amerikane. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

Dy ikonat e letërsisë për fëmijë nderohen nga Posta e Kosovës

Published

on

Në kuadër të temës “Personalitete të shquara” dhe në shënim të Ditës Ndërkombëtare të të Drejtave të Fëmijëve, Posta e Kosovës ka lëshuar sot në qarkullim një emision të ri pullash postare, i dedikuar dy prej figurave më të rëndësishme të letërsisë shqipe për fëmijë: Rifat Kukajt dhe Ymer Elshanit.

Rifat Kukaj (1938–2005) ishte mësues, poet dhe dramaturg, i njohur për stilin e thjeshtë, por të ngarkuar me emocione dhe simbolikë.

Ai krijoi një botë të veçantë letrare për fëmijët, duke lënë pas vepra të paharrueshme si: “Xhuxhi nga Taxhuxhi”, “Lepuri me pesë këmbë”, “Bardhi e Mirushja”, “Rrasa e zogut”, “Shkrepi i diellit”, “Vjollca magjike” dhe shumë poezi të tjera.

Ymer Elshani (1948–1999) ishte poet, prozator dhe kritik letrar, i cili krijoi edhe në fushën e letërsisë për fëmijë, duke sjellë një botë të pasur imagjinare dhe ide të ndjeshme.

Ndër veprat e tij më të njohura renditen: “Çka ëndërrojnë lulet”, “Plaku me violinë”, “Unaza magjike”, “Ndodhitë e hundëkarotës” dhe “Guri i çmueshëm”. Ai u nda nga jeta si martir gjatë luftës në Kosovë, ndërsa pas përfundimit të saj, e bija, Teuta Elshani, botoi disa nga dorëshkrimet e tij të mbetura.

Ky emision i ri i pullave postare vjen si një nderim për kontributin e tyre të jashtëzakonshëm në letërsinë për fëmijë dhe për pasurimin e kulturës shqiptare.

 

 

Continue Reading

Kulturë

Muzeu më i ri i arteve në Almaty hap dyert për publikun

Published

on

Muzeu i Madh i Arteve në Almaty ka hapur dyert në kryeqytetin e Kazakistanit, duke shënuar një moment të rëndësishëm për jetën kulturore të rajonit.

I themeluar nga biznesmeni dhe filantropi Nurlan Smagulov, muzeu prezantohet si një qendër e re e rëndësishme për artin bashkëkohor, raporton Euronews.

Brenda tij ekspozohen mbi 700 vepra nga Kazakistani dhe vendet e Azisë Qendrore, të shoqëruara me punime të artistëve ndërkombëtarë.

Me një gamë të gjerë mediash e zhanresh, muzeu synon të kthehet në hapësirë dinamike për krijimtarinë e dialogun artistik.

Ndërtesa e muzeut, e vendosur pranë vargmaleve Tian Shan, është një vepër arti më vete.

E projektuar nga studioja britanike “Chapman Taylor” dhe e ndërtuar për tre vite, struktura prej 10.600 metrash katrorë përbëhet nga dy krahë të ndërthurur: një prej guri Jura dhe një tjetër prej alumini, simbolizim i peizazhit malor dhe mjedisit urban të Almatit.

Instalacionet e mëdha jashtë ndërtesës u japin vizitorëve një shije të përvojës që do t’i presë brenda.

Hapja e muzeut shoqërohet me dy ekspozita të rëndësishme.

E para, “Qonaqtar” (Të Ftuarit), fokusohet tek artistët e viteve 1960, duke paraqitur kulturën nomade, ritualet e përditshme, festat tradicionale dhe ndikimin e kufizimeve sovjetike mbi trashëgiminë artistike të rajonit.

Një nga veprat kryesore është fotografia “On Virgin Soil. Lunchtime” Salikhitdin Aytbayev, trajton fushatën sovjetike për kultivimin e stepës.

Ekspozita e dytë është retrospektiva e Almagul Menlibayeva “I understand everything” (Unë kuptoj gjithçka). Artistja multidisiplinare përzien mite euraziatike, imazhe shamane e realitete postsovjetike, duke i kushtuar vëmendje identitetit, kujtesës dhe rezistencës kulturore.

Muzeu ofron hapësira të dedikuara për artistë si Richard Serra, Anselm Kiefer, Yayoi Kusama dhe Bill Viola, duke krijuar dialog të natyrshëm mes skenës vendore dhe asaj globale. Instalacionet madhështore, ambientet imersive dhe përdorimi i materialeve të ndryshme u ofrojnë vizitorëve një përvojë të thellë, reflektuese dhe bashkëkohore.

Me hapjen e tij, Muzeu i Madh i Arteve synon të kthehet në qendër të gjallë arti dhe dialogu në zemër të Azisë Qendrore. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Lifestyle

Si të parandaloni ndryshkun te aksesorët tuaj?

Published

on

Aksesorët përdoren shumë nga gratë dhe vajzat pasi ato i bëjnë ato të duken të bukura dhe me plotë stil. Por, pos kësaj ato kanë një hall me aksesorët e tyre, pasi shumë shpejtë iu ndryshken dhe iu dëmtohen.

Kështu kjo i bënë ato të brengosen më shumë dhe të harxhojnë më shumë para në aksesorë.

Për të eliminuar, duhet të së pari t’i vendosni në vende të sigurta jo në çanta nga plastika apo edhe në varëse metali.

Më shumë preferohet që t’i vendosni në hapësira nga druri, pos kësaj nuk preferohet që kur bartni aksesorë të vendosni parfum, krem apo edhe sprej të flokëve, kjo për shkak se alkooli ato i bënë të ndryshken.

Nëse i praktikoni këta hapa aksesorët e juaj do t’i mbijetojnë kohës. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara