Botë

Katër arsye pse zgjedhjet e Iranit kanë rëndësi për Evropën

Published

on

Rezultati mund të ndikojë në një sërë çështjesh, nga e ardhmja e marrëveshjes bërthamore e vitit 2015 deri te fati i të burgosurve me kombësi të dyfishtë të mbajtur në Iran.

Rezultati i zgjedhjeve presidenciale të Iranit të premten mund të riformojë ekuilibrin politik të vendit – dhe marrëdhëniet e Teheranit me aleatët dhe rivalët e tij.

Kandidati konservator Ebrahim Raisi shihet gjerësisht si paraardhësi që do të pasojë Hassan Rouhanin, presidentin reformist, mandati i dytë i të cilit po përfundon.

Një fitore për kandidatët konservatorë, do të sinjalizojë shkëputje nga axhenda e reformave e kryesuar nga Rouhani dhe Ministri i Jashtëm iranian, Mohammad Javad Zarif.

Kjo mund të ketë pasoja të konsiderueshme për fuqitë evropiane të etura për të angazhuar Teheranin në një varg çështjesh, duke përfshirë marrëveshjen e rëndësishme bërthamore 2015, një seri konfliktesh rajonale dhe ndalimin e shtetasve të dyfishtë.

Këtu janë katër gjëra për t’u marrë parasysh:

Marrëveshja bërthamore

Palët evropiane në marrëveshjen bërthamore të vitit 2015, janë përpjekur të rikthejnë paktin pasi u la në ‘i copëtuar’ nga vendimi i atëhershëm i Donald Trump për tërheqjen e njëanshme të Shteteve të Bashkuara në maj të vitit 2018.

Franca, Gjermania, Mbretëria e Bashkuar dhe BE u përpoqën të zbusin efektin e ndëshkimit të sanksioneve ekonomike në Teheran pas daljes nga Uashingtoni, por patën sukses të kufizuar. Ndërkohë Irani rriti mospërputhjen e tij me marrëveshjen.

Por oferta e Presidentitit Joe Biden për të ringjallur marrëveshjen dhe të zgjasë kushtet e saj ka rritur shpresat e nënshkruesve evropianë për një ringjallje të marrëveshjes.

Teherani dëshiron që Uashingtoni të bëjë lëvizjen e parë duke hequr sanksionet dhe Irani është kundër zgjerimit të marrëveshjes fillestare, e cila vendos kufizime në programin bërthamor të Iranit në këmbim të lehtësimit të sanksioneve.

Një raund i gjashtë i negociatave indirekte SHBA-Iran i cili synon ringjalljen e marrëveshjes u zhvillua në Vjenë në fundjavë dhe të shtatë kandidatët që garojnë për presidencën kanë mbështetur vazhdimin e bisedimeve.

“Lehtësimi i sanksioneve është diçka që sistemi [iranian] në tërësi po e kërkon”, tha për Al Jazeera Sanam Vakil, një zëvendës drejtor për programin e Lindjes së Mesme në Mbretërinë e Bashkuar.

Të burgosurit me kombësi të dyfishtë

Irani nuk njeh kombësi të dyfishtë dhe nuk ka shifra të sakta për numrin e personave me shtetësi të shteteve evropiane të burgosur në vend.

Disa nga ata që dihet të mbahen argumentojnë se ata po mbahen në arrest me akuza false dhe po përdoren nga Teherani si mjete negociuese në marrëdhëniet e tij me fuqitë perëndimore.

Midis tyre janë Nazanin Zaghari-Ratcliffe, Fariba Adelkhah dhe Kamren Ghaderi, të cilët janë përkatësisht dy shtetas britaniko-iranian, francez-iranian dhe austriak-iranian.

Nëse Raisi ose ndonjë kandidat konservator fiton zyrën, fuqitë evropiane duhet të marrin një pozitë të “skepticizmit ekstrem” mbi synimet e Teheranit në lidhje me këta individë – dhe çështjet e të drejtave të njeriut më gjerë – sipas Mamedov.

Vakil tha se ishte e mundur që Teherani të mund të dyfishojë arrestimet e tilla nën një presidencë konservatore.

“Konservatorët, në përgjithësi, kanë një konsensus se këto taktika të vijës së ashpër dhe ndërtimi i levave janë strategji të dobishme,” tha ajo. “Dhe me Perëndimin, marrjet e tyre janë se këto lloj taktikash janë të rëndësishme dhe se këto lloj kartash janë të rëndësishme për të pasur mëngët e tyre.”

Sidoqoftë, të dy analistët gjithashtu sugjeruan se ishte e mundur që një fitore konservatore presidenciale mund të përmirësonte fatin e dy shtetasve aktualisht të burgosur dhe të shohë më pak të burgosur.

Konfliktet

Rezultati i zgjedhjeve të së premtes mund të ndikojë në masën ku Irani dhe fuqitë Evropiane mund të përplasen ose bashkëpunojnë në përpjekjet për t’i dhënë fund konflikteve në të cilat ata janë të përfshirë.

Nëse, siç pritej, një konservator fiton presidencën, Teherani mund të kërkojë të ulë presionin ndaj rivalëve të tij rajonalë – Izraelin, Arabinë Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe – dhe aleatët e tyre evropianë me shfaqje force nga luftëtarët e tij të autorizuar në Siri, Jemen dhe Afganistani.

Në Irak, gjithashtu, një fitore për Raisin ose ndonjë tjetër konservator mund të sjell në milicitë e mbështetura nga Irani që përshkallëzojnë shënjestrën e tyre ndaj forcave amerikane, duke dobësuar perspektivat e bashkëpunimit midis Teheranit dhe aleatëve evropianë të Uashingtonit.

“Raisi mbështet strategjinë e Iranit për mbrojtjen dhe rezistencën përpara”, tha Vakil. “Pra, ekziston shqetësimi se Irani do të jetë më pak i gatshëm të bëjë kompromis mbi çështjet rajonale”.

Raportet me Rusinë

Aleanca e Iranit me Rusinë nuk ka gjasa të ndikohet nga rezultatet e zgjedhjeve presidenciale, veçanërisht duke pasur parasysh kontrollin e Khamenein mbi politikën e jashtme, sipas Vakil.

“Ata tashmë kanë lidhje të ngushta me Rusinë,” tha ajo. “Unë nuk mendoj se gjërat do të ndryshojnë, në të mirë ose në të keq”.

Sidoqoftë, Mamedov sugjeroi që një hap i madh drejt konservatorizmit mund ta shihte Iranin të konsolidonte më tej lidhjet me Moskën.

“Sigurisht që konservatorët janë më të hapur dhe më të favorshëm për lidhje më të ngushta me Rusinë,” tha ai.

“Ata e shohin Rusinë si një fuqi anti-perëndimore, ashtu si Kina, dhe ekzistojnë këto shpresa që Irani të mund të bashkohet me Rusinë dhe Kinën në një lloj boshti anti-perëndimor”.

Një veprim i tillë mund të çojë në një ftohje të mëtejshme në marrëdhëniet e Teheranit me fuqitë kryesore evropiane si Mbretëria e Bashkuar, Franca dhe Gjermania, duke pasur parasysh tensionet e tyre të zymta me Moskën për një sërë çështjesh.

(Përktheu dhe përshtati UBTNews)

Lajmet

Trump: Putin duhet të ndalë luftën në Ukrainë e jo të testojë raketa

Published

on

Presidenti amerikan, Donld Trump, tha se homologu i tij rus, Vladimir Putin, duhet t’i japë fund luftës në Ukrainë në vend se të testojë raketa me kapacitet bërthamor.

Udhëheqësi amerikan shtoi se vendi i tij e ka të pozicionuar një nëndetëse bërthamore afër brigjeve të Rusisë.

Një ditë më parë, Putin tha se Rusia ka testuar me sukses raketën lundruese, që funksionon me energji bërthamore, Burevestnik – armë me kapacitet bërthamor që Moska pretendon se mund të depërtojë në çdo mburojë mbrojtëse.

Kurse, Putin tha se shteti do të lëvizë drejt dislokimit të kësaj arme.

Moska theksoi se raketa 9M730 Burevestnik (e njohur si Storm Petrel) kishte fluturuar 14.000 kilometra.

“Ata e dinë që ne kemi një nëndetëse bërthamore, më të mirën në botë, pranë brigjeve të tyre. Kështu që, nuk kemi nevojë të fluturojmë 8 mijë milje (14.000 kilometra)”, u tha Trump gazetarëve nga Shtëpia e Bardhë.

Që kur u bë publik raketa 9M730 Burevestnik më 2018, Putin e ka paraqitur këtë armë si përgjigje ndaj lëvizjeve të SHBA-së për të krijuar një mburojë nga sulmet ajrore, pasi Uashingtoni më 2001 u tërhoq nga Traktati për raketa antibalistike i vitit 1972.

Trump vazhdimisht ka folur për dislokimin e nëndetëseve amerikane pranë brigjeve të Rusisë, pas deklaratave të ish-presidentit rus, Dmitry Medvedev, mbi rrezikun e një lufte midis dy fuqive bërthamore.

Megjithatë, është gjë e rrallë që palët të flasin publikisht për vendndodhjen e nëndetëseve të armatosura me armë bërthamore.

Duke folur për testimin e raketës ruse, Trump u shpreh:“Ne testojmë raketa gjatë gjithë kohës. Ata nuk po luajnë lojëra me ne, e as ne nuk po luajmë lojëra me ta”, përfundoi Trump./S.K/EO/

 

Continue Reading

Lajmet

Dy të arrestuar për vjedhjen e bizhuterive në muzeun e Luvrit në Paris

Published

on

Mediat franceze kanë njoftuar se dy të dyshuar janë arrestuar për vjedhjen e xhevahireve të çmuara të kurorës nga muzeu i Luvrit në Paris.

Zyra e prokurorit të Parisit tha se njëri prej burrave ishte marrë në paraburgim ndërsa po përgatitej të merrte një fluturim nga Aeroporti Charles de Gaulle, njofton BBC.

Sendet me vlerë 88 milionë euro (76 milionë paund; 102 milionë dollarë) u vodhën nga muzeu më i vizituar në botë të dielën e kaluar, kur katër hajdutë me vegla elektrike hynë me forcë në ndërtesë në mes të ditës.

Ministri i drejtësisë i Francës ka pranuar se protokollet e sigurisë dështuan, duke e lënë vendin me një imazh jo të mirë./S.K/KP/BBC/

Continue Reading

Lajmet

India dhe Kina rifillojnë fluturimet direkte, përmirësohen marrëdhëniet

Published

on

Fluturimet direkte midis Indisë dhe Kinës kanë rifilluar, ndërsa marrëdhëniet midis vendeve duket se po përmirësohen.

Fluturimi IndiGo 6E 1703 nga Kolkata u ul në qytetin jugor kinez të Guangzhou të hënën, duke transportuar rreth 180 pasagjerë, njofton BBC.

Fluturimet midis dy vendeve u pezulluan për herë të parë gjatë pandemisë Covid në fillim të vitit 2020 dhe nuk u rifilluan pasi një përplasje vdekjeprurëse në një zonë kufitare të diskutueshme të Himalajeve përshkallëzoi tensionet.

Por të dy vendet kanë rindërtuar vazhdimisht marrëdhëniet dhe vitin e kaluar ata arritën një marrëveshje historike mbi patrullat kufitare./S.K/KP/BBC/

Continue Reading

Lajmet

​Uragani Melissa forcohet në kategorinë 4 ndërsa i afrohet Xhamajkës

Published

on

Uragani Melissa arriti në kategorinë 4 ndërsa lëvizi në veriperëndim përmes Detit të Karaibeve raportoi Qendra Kombëtare e Uraganeve e SHBA-së (NHC).

Uragani Melissa që po lëviz ngadalë drejt Xhamajkës, sipas parashikimeve thuhet se mund të intensifikohet në një stuhi të Kategorisë 5- niveli më i lartë i forcës së uraganit, ndërsa i afrohet vendit ishullor.

“Përmbytje të menjëhershme dhe rrëshqitje toke kërcënuese për jetën dhe katastrofike” parashikohen në disa pjesë të Xhamajkës dhe Hispaniolës jugore deri në mes javë, paralajmëroi NHC në rrjetin X.

Natën e së dielës, Melissa ishte epiqendra rreth 205 kilometra (125 milje) në jug-jugperëndim të Kingstonit, Xhamajka, duke sjellë erëra maksimale të qëndrueshme prej 239 km/orë (145 mph), sipas NHC.

Këto erëra mund të rriten në shpejtësi në më shumë se 250 km/orë nëse arrin forcën e Kategorisë 5 të hënën siç pritet thuhet në njoftim.

Uragani, i cili po udhëton në drejtim të perëndimit me vetëm 7 km/orë, pritet të lëvizë pranë ose mbi Xhamajka herët të martën përpara se të kalojë Kubën në Bahamas juglindore gjatë së mërkurës.

Deri në 1,016 mm (40 inç) shi mund të godasin pjesë të Xhamajkës, Haitit dhe Republikës Dominikane, ndërsa Shërbimi Meteorologjik i Xhamajkës tha se një valë stuhie deri në 4 metra (13 këmbë) pritej përgjatë bregdetit jugor të vendit.

Një paralajmërim për uragan, që tregon kushte të mundshme për uragan, u lëshua për gadishullin jugperëndimor të Haitit dhe Kubën juglindore./S.K/Deutsche Welle/

Continue Reading

Të kërkuara