Institucionet e Kosovës kanë bërë një përditësim të rëndësishëm në numrin e artefakteve të grabitura nga Serbia, duke e çuar shifrën në 3,724. Kjo konfirmohet nga një raport i Komisionit Shtetëror për hulumtimin dhe dokumentimin e trashëgimisë kulturore, që evidenton shkatërrimin gjatë luftës së viteve 1998-1999.

Për dy dekada, shifrat për artefaktet e grabitura kanë qenë të ndryshueshme. Fillimisht, numri ishte mbi tri mijë, por më vonë u ul në 1,247. Tani, Kosova i ka dhënë fund mosmarrëveshjeve dhe ka dokumentuar një rritje prej 2,477 artefakteve që nuk ishin regjistruar më parë.

Ministri i Kulturës, Hajrulla Çeku, dorëzoi raportin në Institutin për Krimet e Kryera Gjatë Luftës, duke theksuar se trashëgimia kulturore ishte gjithashtu një objektiv i projektit gjenocidal serb. Ai njoftoi shkatërrimin e 1,784 monumenteve, 175 bibliotekave dhe asgjësimin e 1.7 milion librave në gjuhën shqipe.

Kosova tani është duke e ndjekur me përkushtim procesin e rikthimit të artefakteve, duke u mbështetur në dokumente ndërkombëtare si Konventa e UNESCO-s dhe Plani i Ahtisaarit, që obligojnë Serbinë të kthejë koleksionet arkeologjike dhe etnografike.

Gjejlane Hoxha, udhëheqëse e Komisionit, theksoi se shifrat janë të bazuara në dokumente zyrtare të Muzeut Kombëtar të Kosovës, duke përfshirë edhe muzeumet e tjera. Ajo shpjegoi se artefaktet janë të shumta dhe përfshijnë ato që janë marrë për restaurim dhe nuk janë kthyer, shkruan Koha.

Në përpjekjet për kthimin e artefakteve, Kosova ka organizuar ekspozita dhe ka dërguar letra zyrtare institucioneve serbe. Megjithatë, përgjigjet nga ana e Serbisë kanë qenë negative, duke e quajtur këtë veprim si “provokim të rrezikshëm”.

Në të njëjtën kohë, dokumentet e pranuara nga Instituti për Krimet e Kryera do të shërbejnë si burim për hulumtime akademike dhe për evidencën e shkatërrimit të trashëgimisë kulturore gjatë luftës. Aktivitetet për rikthimin e artefakteve vazhdojnë, me një fokus të veçantë në ndihmën ndërkombëtare dhe sensibilizimin e opinionit publik./UBTNews/

Hamami i qytetit të Mitrovicës, një monument i rëndësishëm historik i ndërtuar në fund të shekullit XVIII nga Sylejman Pashë Berisha dhe nipi i tij, Zejnullah Beg Berisha, është nxjerrë në shitje për 1.6 milionë euro. Ky objekt, që shtrihet në një sipërfaqe prej 15 ari në qendër të qytetit, ofrohet së bashku me pjesën e parkingut mbrapa tij. Pavarësisht rëndësisë kulturore dhe statusit të mbrojtur, institucionet e Kosovës nuk kanë qenë të informuara për këtë iniciativë.

Historia e Hamamit është e pasur, duke shërbyer deri në vitin 1959 si një hapësirë për publikun. Në vitet e fundit, ai është përdorur si muze dhe ka marrë investime të konsiderueshme, përfshirë rreth 90 mijë euro në vitin 2022. Megjithatë, përballë problemeve të mirëmbajtjes, si lagështira dhe vjedhja e materialeve, pronarët tani janë të gatshëm ta shesin këtë pronë.

Agjenti i pasurive të paluajtshme, Arban Peci, ka konfirmuar se, pavarësisht interesit, blerësit potencialë janë të ndarë nga mundësia e ndalimeve për ndërtim të objekteve të reja pa leje nga institucionet e trashëgimisë kulturore, shkruan Koha.

Drejtues të lartë institucionalë sugjerojnë se Ministria e Kulturës duhet ta blejë Hamamin, duke e parë si një investim të vlefshëm për ruajtjen e trashëgimisë kulturore. Ndërsa, përfaqësues të institucionit nuk kanë kthyer përgjigje në kërkesën për informacion rreth shitjes. Kjo situatë ngrit shqetësime mbi menaxhimin e trashëgimisë kulturore në vend dhe nevojën për një qasje më të koordinuar për ruajtjen e objekteve të tilla të rëndësishme./UBTNews/

Më 25 shtator 1901, u lind një figurë e shquar e klerit katolik shqiptar, At Pjetër Meshkalla, një njeri i përkushtuar për edukimin dhe lirinë e popullit të tij. I njohur si “Apostulli i Lirisë”, At Meshkalla shënoi një periudhë të rëndësishme në historinë e Shqipërisë, duke u bërë një simbol i qëndresës ndaj regjimit komunist.

Atë Pjetër Meshkalla mori mësimet e para në vendlindjen e tij, Shkodër, një qytet i njohur për traditat kulturore dhe arsimore. Pas përfundimit të shkollës, ai vazhdoi studimet teologjike në Linz të Austrisë, Goricë të Sllovenisë dhe në Fakultetin e Filozofisë në Napoli, ku thelloi njohuritë e tij filozofike dhe teologjike.

Gjatë karrierës së tij, At Meshkalla u dha mësim brezave të rinj në Seminarin Papnor të Shkodrës, duke përfshirë lëndët e gjuhës shqipe, letërsisë dhe filozofisë. Ai gjithashtu themeloi rrethin “Don Bosko” dhe “Shën Pjetri”, dy qendra edukimi që ndihmuan në formimin e mendjeve të rinj dhe promovimin e vlerave të përparuara në shoqëri.

Megjithatë, aktiviteti dhe angazhimi i tij për arsim dhe liri nuk kaluan pa vëmendje nga regjimi komunist. Në vitin 1947, At Meshkalla u arrestua dhe u dënua me 15 vjet burg, një dënim që pasoi me një ridënim prej 10 vjetësh në vitin 1967. Në vitin 1978, ai u internua në Vlorë, ku vazhdoi të vuante për idealet e tij.

Simboli i shquar i martirizimit vdiq më 28 korrik 1988, duke lënë pas një trashëgimi të thellë dhe të paharrueshme. Jezuitët, shoqëri së cilës i përkiste, e nderuan duke i vënë emrin e tij një shkolle të mesme në Shkodër, e cila është vazhdim i Kolegjit të famshëm Saverian.

At Pjetër Meshkalla mbetet një nga figurat më të ndritura të historisë shqiptare, një dëshmi e qëndresës ndaj tiranisë dhe një promoter i lirisë, që frymëzon brezat e rinj për të vazhduar luftën për arsim dhe drejtësi. Ai do të kujtohet gjithmonë si një apostull i vërtetë i lirisë dhe një mjeshtër i edukimit./UBTNews/

Në kryeqytetin grek, Athinë, po mbahet një simpozium ndërkombëtar dedikuar kultivimit në mjedise të mbrojtura, me fokus në rrjetat dhe mbulesat e tjera për vendet me klimë të moderuar. Ky eveniment i rëndësishëm ka sjellë së bashku personalitete të njohura të shkencës, duke përfshirë akademikun Nazim Gruda, anëtar i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë.

Akademiku Gruda, i njohur për kontributin e tij të çmuar në fushën e hortikulturës së qëndrueshme dhe përmirësimit të cilësisë së perimeve, çeli ditën e parë të simpoziumit si folësi kryesor. Ai prezantoi kërkimin e tij shkencor me titull “Nga serra në tryezë: Ndikimi i kushteve para vjeljes në cilësinë e perimeve në mjedise të mbrojtura”. Në këtë prezantim, akademiku ofroi strategjitë më të fundit dhe zgjidhjet praktike për të rritur cilësinë e perimeve në kushte të mbrojtura, duke theksuar rëndësinë e optimizimit të kushteve para vjeljes.

Simpoziumi, i organizuar nga Universiteti Bujqësor i Athinës në bashkëpunim me Shoqatën Ndërkombëtare të Hortikulturës me qendër në Bruksel, do të vazhdojë punimet me diskutime shkencore deri më 26 Shtator 2024. Ky takim shërben si një platformë për shkëmbimin e ideve dhe njohurive në fushën e kultivimit të perimeve dhe ofron mundësi për bashkëpunim ndërkombëtar në këtë sektor të rëndësishëm.

Pjesëmarrësit në simpozium do të kenë mundësinë të ndajnë eksperiencat e tyre dhe të eksplorojnë metodat më të avancuara për kultivimin dhe menaxhimin e mjediseve të mbrojtura, duke kontribuar kështu në zhvillimin e qëndrueshëm të bujqësisë në të gjithë rajonin./UBTNews/