Lajmet

Jolie: Ëndrra për një Afganistan të lirë mund të duket një shpresë e largët, por është e mundur

Sipas saj, premtimet nga komuniteti ndërkombëtar u thyen.

Published

on

Nga Angelina Jolie, redaktore kontribuese e TIME, aktore fituese e çmimit Oscar dhe humaniste.

Kohët e fundit takova një refugjate të re afgane në Romë, e cila kishte muaj të tërë nga kualifikimi si mjeke kur talibanët përmbysën qeverinë afgane në gusht të vitit 2021. Motra e saj më e madhe po studionte për stomatologji në universitet. Dy motrat e saj më të vogla po bënin shkëlqyeshëm në shkollë.

Brenda natës, ato dhe 14 milionë gra dhe vajza të tjera afgane humbën të drejtën e tyre për të shkuar në shkollë të mesme ose universitet, të drejtën e tyre për të punuar dhe lirinë e lëvizjes. Ndërsa folëm, ajo përqafoi babanë e saj, i cili kishte punuar për dekada si ekspert në zhvillimin rural në Afganistan. Ai la gjithçka pas kur u arratis me familjen e tij. Me lot në sy, ajo më tha se nuk ishte e trishtuar për veten e saj, por për të gjitha gratë e vendit të saj.

Shumë kohë përpara 11 shtatorit, vrasja me gurë dhe fshikullimi i grave afgane dhe përjashtimi i tyre nga arsimi ishte një shkak i zemërimit global. Udhëheqësit amerikanë dhe të tjerë perëndimorë folën për rivendosjen e të drejtave themelore për gratë afgane në të njëjtën frymë me heqjen e talibanëve si justifikim për pushtimin e NATO-s në Afganistan.

Pamja e grave afgane që e ngritën veten përmes përpjekjeve të tyre gjatë njëzet viteve të fundit – me mbështetjen e shumë burrave afganë – ishte një dritë e ndritshme gjatë viteve të dhunës dhe vuajtjes së vazhdueshme për popullin e Afganistanit. Një vit më parë, gratë afgane punuan si mjeke, mësuese, artiste, oficere policie, gazetare, gjyqtare, avokate dhe politikane të zgjedhura.

Fëmijët afganë u përballën me sulme të përsëritura vetëvrasëse në shkollat ​​e tyre. Pamja për gratë e zonave rurale ishte shumë e ndryshme, veçanërisht në zonat ende të kontrolluara nga talibanët, por ndjenja e përgjithshme e përparimit ishte e pagabueshme. E gjithë kjo është përmbysur me shpejtësi të paimagjinueshme.

Vajzat e Afganistanit janë të jashtëzakonshme për forcën, qëndrueshmërinë dhe shkathtësinë e tyre. Kam takuar gra afgane, të cilat, si fëmijë të vegjël gjatë epokës së mëparshme talibane, duhej të visheshin si djem në mënyrë që të mund të shkonin fshehurazi në shkollë. Më pas ato u bënë gazetare dhe avokate dhe kontribuan në ndërtimin e një të ardhmeje më të mirë për vendin e tyre, duke besuar në premtimet e bëra nga udhëheqësit e tyre dhe komuniteti ndërkombëtar se do t’u garantohej një zë në shoqërinë afgane.

Ato premtime u thyen dhe është e vështirë të mendosh për një tradhti më të madhe. Gratë përsëri rrahen në rrugë ose merren nga shtëpitë e tyre natën dhe torturohen, dhe burgjet e vendit po mbushen me të burgosura politike femra.

Ka raportime për vajzat që janë rrëmbyer për martesë të detyruar me krerët talibanë. Si grua dhe nënë, më mundon të imagjinoj se si duhet të jetë për familjet afgane – veçanërisht ato që jetuan në epokën talebine të viteve 1990 – të ndihen kaq të pafuqishme… Megjithatë, pavarësisht nga rreziqet, rezistenca më e madhe ndaj përmbysjes së të drejtave të grave në Afganistan nuk erdhi nga fuqitë e huaja, por nga vetë gratë afgane, të cilat kanë dalë në rrugë.

Është e pamundur të mos mendosh se përpjekjet për të detyruar gratë afgane të kthehen në shtëpi do të dështojnë për një kohë të gjatë. Është kaq e qartë se gratë afgane janë një burim i jashtëzakonshëm për vendin dhe vendin e tij në botë, dhe se ekonomia – dhe shoqëria në tërësi – nuk do të funksionojnë pa pjesëmarrjen e tyre të plotë.

Paqja e ndërtuar mbi shtypjen e grave nuk është aspak paqe, por një shoqëri vazhdimisht në luftë me vetveten. Është kulmi i kotësisë, për autoritetet në çdo vend që të burgosin dhe torturojnë gra, krimi i vetëm i të cilave është të kenë kontribuar në suksesin, shëndetin, stabilitetin dhe edukimin e popullit të tyre. Dhe është absurde, në shekullin e 21-të, që të ketë ndonjë debat rreth asaj se sa arsimim është ‘i përshtatshëm’ që një grua të ketë, kjo nuk zbulon diçka tjetër përveç frikës nga fuqia e një gruaje të lirë dhe të pavarur… Shpresoj se udhëheqësit talibanë mund të kuptojnë se çfarë humbet duke u mohuar grave afgane hapësirën për të ekzistuar lirisht duke arritur potencialin e tyre. Por unë jam e mbushur me frikë nga realiteti i asaj që gratë afgane ka të ngjarë të durojnë dhe për sa kohë këto sisteme represive mund të mbajnë pushtetin.

Për Amerikën dhe vendet e tjera me të cilat kemi qenë aleatë, hapi më i keq i mundshëm do të ishte të tërhiqemi nga Afganistani, sepse jemi të lodhur nga dy dekadat e fundit dhe të turpëruar për dështimin tonë. Por ne duhet të kujtojmë se pse ishim të përfshirë në Afganistan në radhë të parë: Asnjë nga këta faktorë nuk është zhdukur!

Ne kishim të drejtë që ishim të indinjuar nga keqtrajtimi i grave në Afganistan në vitet 1990, dhe duhet të jemi të indinjuar edhe sot. Në vitet e fundit, Amerika u tërhoq vazhdimisht nga premtimet e saj për gratë afgane, duke përfshirë vendimin për të negociuar me talibanët pa asnjë parakusht për të drejtat e grave ose pjesëmarrjen e grave afgane dhe shoqërisë civile.

Ne nuk duhet të bëjmë lëshime të mëtejshme diplomatike në kurriz të grave dhe në vend të kësaj duhet të kërkojmë mënyra për t’i mbështetur ato. Ka vajza të mbyllura jashtë shkollës, të cilat janë të uritura për të mësuar dhe që kanë nevojë për mbështetje për të vazhduar shkollimin e tyre. Ka mbrojtës të fshehur të të drejtave të njeriut, të cilët duhet të dinë se nuk janë harruar dhe se autoritetet do të mbajnë përgjegjësi për mënyrën se si trajtohen.

Në burg ka gra që duhet të lirohen. Ka afganë në vend dhe në mërgim që kanë nevojë për ndihmë për të vazhduar të mbajnë gjallë idenë e të drejtave të grave në vend, të tilla si organizata si Rukhshana Media, e cila vazhdon të raportojë për fatin e grave në Afganistan.

Dhe ka mbi gjashtë milionë refugjatë afganë dhe njerëz të zhvendosur brenda vendit që luftojnë për të mbijetuar, situata e të cilëve po përkeqësohet si rezultat i luftës në Ukrainë dhe mungesës së ndihmës ndërkombëtare, të cilët nuk duhet të harrohen. Kjo është çështje interesi vetjak po aq edhe parimor. Nëse do të duhej ndonjëherë prova se ekziston një lidhje e drejtpërdrejtë midis sistemeve që shtypin gratë dhe kërcënimeve për sigurinë ndërkombëtare, është që udhëheqësit e Al Kaedës edhe një herë ndjehen të lirë të kthehen në Afganistan.

Dhe për miqtë e mi afganë, unë kam besim në ju dhe qëndrueshmërinë dhe forcën tuaj. Ëndërroj të vizitoj [Afganistanin] me vajzat e mia, të bëj miq, të udhëtoj nëpër vendin tuaj të bukur dhe t’ju shoh të lirë për të përcaktuar të ardhmen tuaj. Ka pasur kapituj të ndryshëm në historinë e Afganistanit dhe shumë momente të errëta. Ky është padyshim një prej tyre. Por jam i sigurt se ky nuk është kapitulli i fundit. Ëndrra e një Afganistani pluralist dhe të hapur, të ndërtuar mbi përpjekjet e barabarta dhe zërat e lirë të të gjithë njerëzve të tij mund të duket të jetë – dhe në realitet – një shpresë e largët. Por e di që është e mundur. Kjo nuk mbaron këtu./UBTNews/

Bota

BE do të financojë 4,6 miliardë euro për të nxitur inovacionet klimatike

Published

on

Komisioni Evropian ka njoftuar një investim prej 4,6 miliardë euro (4,8 miliardë dollarë) për të mbështetur zhvillimin dhe adoptimin e teknologjive që do të kontribuojnë në arritjen e objektivave klimatike të Bashkimit Evropian. Ky fond do të fokusohet në promovimin e teknologjive që çojnë në dekarbonizimin e industrive, duke përfshirë prodhimin e baterive për automjete elektrike, hidrogjenin e rinovueshëm dhe teknologjitë që mbështesin kalimin në një ekonomisë zero-emisionesh.

Nga ky fond, rreth 3,4 miliardë euro do të dedikohen për nxitjen e përdorimit të teknologjive të dekarbonizimit në të gjithë Evropën, përfshirë bateritë e automjeteve elektrike, një hap kyç në përpjekjet për të ulur emisionet e gazrave serë dhe për të nxitur përdorimin e transportit të pastër. Pjesa tjetër, 1,2 miliardë euro, do të përdoret për të stimuluar prodhimin dhe përdorimin e hidrogjenit të rinovueshëm, i cili konsiderohet si një alternativë e pastër dhe e qëndrueshme për energjinë fosile.

Zëvendëspresidentja e Komisionit Evropian, Teresa Ribera Rodriguez, theksoi se ky investim është pjesë e përkushtimit të BE-së për të arritur objektivat e saj ambiciozë të dekarbonizimit dhe për të mbështetur konkurrencën e industrive evropiane në disa nga sektorët strategjikë më të rëndësishëm. “Komisioni po demonstron përkushtimin e tij për arritjen e objektivave të dekarbonizimit dhe mbështetje për industrinë evropiane, që është një faktor kyç për të përballuar sfidat klimatike të të ardhmes,” tha ajo.

Ky njoftim është një hap tjetër në përpjekjet e BE-së për të arritur neutralitetin klimatik deri në vitin 2050 dhe për të bërë Evropën një lider global në zhvillimin e teknologjive të pastërta dhe të qëndrueshme. Komisioni Evropian theksoi gjithashtu se ky financim do të jepet përmes thirrjeve të ndryshme të hapura për aplikime deri në prill 2025, duke ofruar mundësi financimi për startup-et dhe kompanitë e teknologjisë që po punojnë në zgjidhje inovative për sfidat klimatike.

Paratë për këtë program do të vijnë nga të ardhurat e gjeneruara nga Sistemi i Tregtimit të Emetimeve të BE-së (EU ETS), i cili është një nga mekanizmat kryesorë të bllokut për reduktimin e gazrave serë, dhe përmes sistemit të çmimit të karbonit. Ky fond është një tjetër hap konkret i BE-së për të siguruar mbështetje për industritë e gjelbra dhe për të nxitur zhvillimin e një ekonomie të qëndrueshme dhe të pastër./UBTNews/

 

Continue Reading

Bota

Europol çmontoi aplikacionin e radhës së krimit të organizuar, si ranë në gjurmët e Matrix autoritetet europiane?

Published

on

Europol ka zbuluar dhe çmontuar një shërbim të avancuar të mesazheve të koduara, i cili përdorej nga grupe të krimit të organizuar për trafikun ndërkombëtar të drogës, armëve dhe pastrimin e parave. Aplikacioni i quajtur “Matrix” u zbulua nga autoritetet holandeze, që kanë mundur të depërtojnë në një sasi masive mesazhesh që lidhnin anëtarët e grupeve kriminale në mbarë Evropën.

Zbulimi i “Matrix” erdhi rastësisht, si rezultat i hetimeve për vrasjen e gazetarit holandez Peter R. de Vries, i cili u ekzekutua në vitin 2021. Një nga telefonët e kriminelëve të lidhur me këtë ngjarje përmbante prova që çuan në zbërthimin e platformës. Hetimet pasuan dhe më pas autoritetet holandeze arritën të fitojnë akses në më shumë se 2.3 milionë mesazhe që ishin dërguar në 33 gjuhë të ndryshme, të cilat u përdorën nga kriminelët për komunikim në aktivitetet e tyre të paligjshme.

Sistemi i “Matrix” u vlerësua si shumë më kompleks dhe i avancuar se platforma të tjera të koduara, si Sky ECC dhe EncroChat, të cilat janë shkatërruar më parë nga autoritetet europiane. Aplikacioni kishte rreth 8,000 përdorues, të cilët paguanin nga 1,300 deri në 1,600 euro për një abonim gjashtëmujor. Ky shërbim ofronte një nivel të lartë sigurie, duke mundësuar kriminelëve të komunikonin pa u zbuluar nga agjencitë e ligjit.

Europol raportoi se mesazhet që u përgjuan ishin të lidhura me krime të rënda, duke përfshirë trafikun ndërkombëtar të drogës, armëve dhe pastrimin e parave. Përmes monitorimit të komunikimeve, autoritetet arritën të mbledhin prova që tani do të përdoren për të mbështetur hetime të tjera në nivel ndërkombëtar.

Zbulimi i “Matrix” është një tjetër fitore për autoritetet e drejtësisë europiane në luftën kundër krimit të organizuar dhe tregon se agjencitë e ligjit janë gjithmonë në gatishmëri për të zbuluar dhe shkatërruar rrjete kriminale të avancuara që përdorin teknologjinë për të shmangur ndjekjen e ligjit./UBTNews/

Continue Reading

Kulturë

Teatri te Parku i Madh i Liqenit të Tiranës do të mbajë emrin e Mirush Kabashit

Published

on

Bashkia e Tiranës ka miratuar një vendim të veçantë për të nderuar një nga figurat më të shquara të artit shqiptar, aktorin legjendar Mirush Kabashi, duke i dedikuar emrin e tij Teatrit në Parkun e Madh të Liqenit Artificial. Ky vendim ka si qëllim përjetësimin e kontributit të jashtëzakonshëm të Kabashit në teatrin dhe kinematografinë shqiptare, duke e shndërruar atë në një simbol të vlerave artistike dhe kulturore që kanë shoqëruar historinë e shoqërisë shqiptare.

Kryetari i Bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj, theksoi se ky veprim nuk është vetëm një nderim për të kaluarën, por edhe një investim për të ardhmen. “Duke i dhënë emrin ‘Mirush Kabashi’ një hapësire që i dedikohet artit, ne jo vetëm që nderojmë të kaluarën, por gjithashtu investojmë në një të ardhme ku vlerat artistike dhe kulturore do të lulëzojnë në zemër të kryeqytetit,” u shpreh Veliaj.

Ai shtoi se emërtimi i Teatrit të Parkut të Madh të Liqenit Artificial me emrin e Kabashit është një nderim për një nga artistët më të shquar të vendit, i cili ka lënë një trashëgimi të pashlyeshme në historinë e artit shqiptar. “Propozimi për emërtimin është një iniciativë që përfaqëson një kontribut të rëndësishëm në ruajtjen dhe promovimin e trashëgimisë sonë kulturore. Mirush Kabashi ka përfaqësuar Shqipërinë në skenat më prestigjioze ndërkombëtare, duke përcjellë mesazhe universale përmes artit të tij,” tha ai.

Mirush Kabashi, i cili u nda nga jeta një vit më parë në moshën 75-vjeçare, është konsideruar një ndër aktorët më të vlerësuar të historisë së teatrit dhe kinemasë shqiptare. Gjatë karrierës së tij të gjatë, Kabashi interpretoi mbi 100 role në teatër dhe 30 personazhe në kinematografi, duke lënë një markë të pashlyeshme në artin shqiptar. Shfaqja e tij e famshme “Apologjia e vërtetë e Sokratit” është një nga momentet më të rëndësishme të kulturës shqiptare.

Për veprimtarinë e tij artistike, Mirush Kabashi është nderuar me mbi 90 çmime dhe tituj prestigjiozë, duke përfshirë “Artist i Merituar”, “Mjeshtër i Madh i Skenës” dhe “Nderi i Kombit”, të cilët iu akorduan nga Presidenti i Republikës së Shqipërisë. Përveç titujve kombëtarë, Kabashi ka marrë edhe vlerësime nga institucione ndërkombëtare, duke u bërë një nga emrat më të njohur të artit shqiptar jashtë kufijve të Shqipërisë.

Vendimi për të emëruar Teatrin në Parkun e Madh të Liqenit Artificial me emrin e Mirush Kabashit është një akt i domosdoshëm për të nderuar një artist të tillë dhe për të siguruar që kontributet e tij të mbeten të gjalla për brezat e ardhshëm. Ky është një hap i rëndësishëm drejt ruajtjes dhe promovimit të vlerave artistike dhe kulturore që janë pjesë e identitetit kombëtar./UBTNews/

Continue Reading

Lajmet

ATK tejkalon të hyrat, mbi 90 milionë më shumë se 2023

Published

on

By

Administrata Tatimore e Kosovës (ATK) ka grumbulluar 883.6 milionë euro tatime deri me 30 nëntor 2024 ose 90.7 milionë – 11.4 për qind më shumë se në të njëjtën periudhë të vitit të kaluar.

Mbledhja e të hyrave si në vlerë e po ashtu edhe si përqindje të BPV-së, tregon një trend të vazhdueshëm të rritjes, thuhet në njoftim.

Fondi Monetar Ndërkombëtar kishte njoftuar më herët se ATK-ja në 7 nga 8 indikatorët është më lart se vendet në zhvillim, si dhe në 5 nga 8 indikatorët është mbi mesataren e vendeve të zhvilluara.

Sipas FMN-së, ATK-ja ka bërë progres të dukshëm në krijimin e një sistemi tatimor funksional, forcimin e planifikimit strategjik, menaxhimin e rrezikut të përmbushjes dhe funksionet themelore të administratës tatimore.

Continue Reading

Të kërkuara