Lajmet
Jolie: Ëndrra për një Afganistan të lirë mund të duket një shpresë e largët, por është e mundur
Sipas saj, premtimet nga komuniteti ndërkombëtar u thyen.
Published
3 years agoon
By
UBT newsNga Angelina Jolie, redaktore kontribuese e TIME, aktore fituese e çmimit Oscar dhe humaniste.
Kohët e fundit takova një refugjate të re afgane në Romë, e cila kishte muaj të tërë nga kualifikimi si mjeke kur talibanët përmbysën qeverinë afgane në gusht të vitit 2021. Motra e saj më e madhe po studionte për stomatologji në universitet. Dy motrat e saj më të vogla po bënin shkëlqyeshëm në shkollë.
Brenda natës, ato dhe 14 milionë gra dhe vajza të tjera afgane humbën të drejtën e tyre për të shkuar në shkollë të mesme ose universitet, të drejtën e tyre për të punuar dhe lirinë e lëvizjes. Ndërsa folëm, ajo përqafoi babanë e saj, i cili kishte punuar për dekada si ekspert në zhvillimin rural në Afganistan. Ai la gjithçka pas kur u arratis me familjen e tij. Me lot në sy, ajo më tha se nuk ishte e trishtuar për veten e saj, por për të gjitha gratë e vendit të saj.
Shumë kohë përpara 11 shtatorit, vrasja me gurë dhe fshikullimi i grave afgane dhe përjashtimi i tyre nga arsimi ishte një shkak i zemërimit global. Udhëheqësit amerikanë dhe të tjerë perëndimorë folën për rivendosjen e të drejtave themelore për gratë afgane në të njëjtën frymë me heqjen e talibanëve si justifikim për pushtimin e NATO-s në Afganistan.
Pamja e grave afgane që e ngritën veten përmes përpjekjeve të tyre gjatë njëzet viteve të fundit – me mbështetjen e shumë burrave afganë – ishte një dritë e ndritshme gjatë viteve të dhunës dhe vuajtjes së vazhdueshme për popullin e Afganistanit. Një vit më parë, gratë afgane punuan si mjeke, mësuese, artiste, oficere policie, gazetare, gjyqtare, avokate dhe politikane të zgjedhura.
Fëmijët afganë u përballën me sulme të përsëritura vetëvrasëse në shkollat e tyre. Pamja për gratë e zonave rurale ishte shumë e ndryshme, veçanërisht në zonat ende të kontrolluara nga talibanët, por ndjenja e përgjithshme e përparimit ishte e pagabueshme. E gjithë kjo është përmbysur me shpejtësi të paimagjinueshme.
Vajzat e Afganistanit janë të jashtëzakonshme për forcën, qëndrueshmërinë dhe shkathtësinë e tyre. Kam takuar gra afgane, të cilat, si fëmijë të vegjël gjatë epokës së mëparshme talibane, duhej të visheshin si djem në mënyrë që të mund të shkonin fshehurazi në shkollë. Më pas ato u bënë gazetare dhe avokate dhe kontribuan në ndërtimin e një të ardhmeje më të mirë për vendin e tyre, duke besuar në premtimet e bëra nga udhëheqësit e tyre dhe komuniteti ndërkombëtar se do t’u garantohej një zë në shoqërinë afgane.
Ato premtime u thyen dhe është e vështirë të mendosh për një tradhti më të madhe. Gratë përsëri rrahen në rrugë ose merren nga shtëpitë e tyre natën dhe torturohen, dhe burgjet e vendit po mbushen me të burgosura politike femra.
Ka raportime për vajzat që janë rrëmbyer për martesë të detyruar me krerët talibanë. Si grua dhe nënë, më mundon të imagjinoj se si duhet të jetë për familjet afgane – veçanërisht ato që jetuan në epokën talebine të viteve 1990 – të ndihen kaq të pafuqishme… Megjithatë, pavarësisht nga rreziqet, rezistenca më e madhe ndaj përmbysjes së të drejtave të grave në Afganistan nuk erdhi nga fuqitë e huaja, por nga vetë gratë afgane, të cilat kanë dalë në rrugë.
Është e pamundur të mos mendosh se përpjekjet për të detyruar gratë afgane të kthehen në shtëpi do të dështojnë për një kohë të gjatë. Është kaq e qartë se gratë afgane janë një burim i jashtëzakonshëm për vendin dhe vendin e tij në botë, dhe se ekonomia – dhe shoqëria në tërësi – nuk do të funksionojnë pa pjesëmarrjen e tyre të plotë.
Paqja e ndërtuar mbi shtypjen e grave nuk është aspak paqe, por një shoqëri vazhdimisht në luftë me vetveten. Është kulmi i kotësisë, për autoritetet në çdo vend që të burgosin dhe torturojnë gra, krimi i vetëm i të cilave është të kenë kontribuar në suksesin, shëndetin, stabilitetin dhe edukimin e popullit të tyre. Dhe është absurde, në shekullin e 21-të, që të ketë ndonjë debat rreth asaj se sa arsimim është ‘i përshtatshëm’ që një grua të ketë, kjo nuk zbulon diçka tjetër përveç frikës nga fuqia e një gruaje të lirë dhe të pavarur… Shpresoj se udhëheqësit talibanë mund të kuptojnë se çfarë humbet duke u mohuar grave afgane hapësirën për të ekzistuar lirisht duke arritur potencialin e tyre. Por unë jam e mbushur me frikë nga realiteti i asaj që gratë afgane ka të ngjarë të durojnë dhe për sa kohë këto sisteme represive mund të mbajnë pushtetin.
Për Amerikën dhe vendet e tjera me të cilat kemi qenë aleatë, hapi më i keq i mundshëm do të ishte të tërhiqemi nga Afganistani, sepse jemi të lodhur nga dy dekadat e fundit dhe të turpëruar për dështimin tonë. Por ne duhet të kujtojmë se pse ishim të përfshirë në Afganistan në radhë të parë: Asnjë nga këta faktorë nuk është zhdukur!
Ne kishim të drejtë që ishim të indinjuar nga keqtrajtimi i grave në Afganistan në vitet 1990, dhe duhet të jemi të indinjuar edhe sot. Në vitet e fundit, Amerika u tërhoq vazhdimisht nga premtimet e saj për gratë afgane, duke përfshirë vendimin për të negociuar me talibanët pa asnjë parakusht për të drejtat e grave ose pjesëmarrjen e grave afgane dhe shoqërisë civile.
Ne nuk duhet të bëjmë lëshime të mëtejshme diplomatike në kurriz të grave dhe në vend të kësaj duhet të kërkojmë mënyra për t’i mbështetur ato. Ka vajza të mbyllura jashtë shkollës, të cilat janë të uritura për të mësuar dhe që kanë nevojë për mbështetje për të vazhduar shkollimin e tyre. Ka mbrojtës të fshehur të të drejtave të njeriut, të cilët duhet të dinë se nuk janë harruar dhe se autoritetet do të mbajnë përgjegjësi për mënyrën se si trajtohen.
Në burg ka gra që duhet të lirohen. Ka afganë në vend dhe në mërgim që kanë nevojë për ndihmë për të vazhduar të mbajnë gjallë idenë e të drejtave të grave në vend, të tilla si organizata si Rukhshana Media, e cila vazhdon të raportojë për fatin e grave në Afganistan.
Dhe ka mbi gjashtë milionë refugjatë afganë dhe njerëz të zhvendosur brenda vendit që luftojnë për të mbijetuar, situata e të cilëve po përkeqësohet si rezultat i luftës në Ukrainë dhe mungesës së ndihmës ndërkombëtare, të cilët nuk duhet të harrohen. Kjo është çështje interesi vetjak po aq edhe parimor. Nëse do të duhej ndonjëherë prova se ekziston një lidhje e drejtpërdrejtë midis sistemeve që shtypin gratë dhe kërcënimeve për sigurinë ndërkombëtare, është që udhëheqësit e Al Kaedës edhe një herë ndjehen të lirë të kthehen në Afganistan.
Dhe për miqtë e mi afganë, unë kam besim në ju dhe qëndrueshmërinë dhe forcën tuaj. Ëndërroj të vizitoj [Afganistanin] me vajzat e mia, të bëj miq, të udhëtoj nëpër vendin tuaj të bukur dhe t’ju shoh të lirë për të përcaktuar të ardhmen tuaj. Ka pasur kapituj të ndryshëm në historinë e Afganistanit dhe shumë momente të errëta. Ky është padyshim një prej tyre. Por jam i sigurt se ky nuk është kapitulli i fundit. Ëndrra e një Afganistani pluralist dhe të hapur, të ndërtuar mbi përpjekjet e barabarta dhe zërat e lirë të të gjithë njerëzve të tij mund të duket të jetë – dhe në realitet – një shpresë e largët. Por e di që është e mundur. Kjo nuk mbaron këtu./UBTNews/
Rajoni
Ambasadorja e Kosovës në Panama, Heroina Telaku takohet me ekipin First Kosovo në ceremoninë e hapjes së First Global Challenge 2025
Published
18 minutes agoon
October 30, 2025By
Driton Iseni
Ekipi përfaqësues i Kosovës në First Global Challenge 2025, është takuar me Ambasadoren e Republikës së Kosovës në Panama, Heroina Telaku, dhe Sekretaren e Parë të Ambasadës, Gjylymsere Ahmetgjekaj, gjatë ceremonisë hapëse të kësaj gare prestigjioze ndërkombëtare të robotikës.
Takimi u zhvillua në një atmosferë miqësore dhe frymëzuese, ku u diskutua mbi punën, përkushtimin dhe arritjet e ekipit të Kosovës.
Ambasadorja Telaku shprehu mbështetjen për të rinjtë kosovarë, të cilët po e përfaqësojnë me dinjitet dhe krenari vendin në një skenë globale të dijes dhe inovacionit.
Lajmet
Mblidhet Kryesia e re e Kuvendit të Kosovës
Published
57 minutes agoon
October 30, 2025By
UBTnews
Kryesia e re e Kuvendit të Kosovës ka filluar mbledhjen në të cilën pritet që të diskutohen dy çështje të rëndësishme.
Në agjendë janë, funksionalizimi i trupave punuese të Kuvendit si dhe diskutimi rreth miratimit të buxheteve komunale për vitin 2025 për komunën e Prishtinës, Gjilanit, si dhe atë të Zubin-Potokut./EO
Lajmet
Takimi me Muratin, DHTIK: Nuk është marrë asnjë vendim rreth nivelit të pagës minimale
Published
59 minutes agoon
October 30, 2025By
UBTnews
Dhoma e Tregtisë dhe Industrisë Kosovë (DHTIK), me anë të një komunikate ka bërë një sqarim lidhur me takimin e thirrur nga Ministria e Financave, Punës dhe Transfereve. DHTIK njofton se në këtë takim nuk është marrë asnjë vendim rreth nivelit të pagës minimale.
Sipas DHTIK, takimi ka qenë konsultues dhe palët pjesëmarrëse kanë dhënë mendimet e tyre dhe propozimet rreth kësaj çështje.
“DhTIK nuk është kundër rritjes së pagës minimale, por ka kërkuar që një vendim i tillë duhet të merret vetëm atëherë kur Kosova të ketë institucione funksionale dhe fuqiplota, të bëhet një analizë e thelluar e gjendjes ekonomike, dhe propozimi për pagën minimale të vijë përmes Këshillit Ekonomiko-Social, e jo përmes Ministrisë së Financave”, thuhet në sqarim.
Sipas DHTIK-ut, marrja e vendimit ad-hoc vetëm sa do të vështirësoj situatën ekonomike dhe ku më të dëmtuarit do të jenë qytetarët.
Ministri në detyrë i Financave Punës dhe Transfereve, Hekuran Murati sot pati një takim me përfaqësuesit e komunitetit të bizneseve për të diskutuar çështjen e rritjes së pagës minimale.
Aktualisht paga minimale në vendin tonë është 350 euro bruto. Kjo rritje u bë në gusht të vitit të kaluar, disa ditë pasi hyri në fuqi Ligji për pagën minimale, i cili parashihte një rritje të pagës minimale në 264 euro bruto. Deri në fuqizimin e Ligjit të ri, paga minimale në Kosovë ishte 130 euro për punëtorët nën 35 vjeç dhe 170 euro për punëtorët deri në 65 vjeç.
Ndërsa, më 26 tetor kryeministri në detyrë Albin Kurti në seancën e jashtëzakonshme ku dështoi formimi i qeverisë së re, përmendi edhe rritjen e pagës minimale në 500 euro./KP
Lajmet
Aksident në autostradën “Ibrahim Rugova”, lëndohet një person
Published
1 hour agoon
October 30, 2025By
UBTnews
Një person ka marrë lëndime trupore si pasojë e një aksidenti i cili ka ndodhur sot rreth orës 13:00 në autostradën “Ibrahim Rugova”, saktësisht drejtimi Prizren-Prishtinë (rajoni i Suharekës).
Lajmin e ka konfirmuar zëdhënësi i Policisë së Kosovës, Bajram Krasniqi.
Sipas tij, në këtë aksident është i përfshirë një veturë dhe policia është duke u marrë me procedurat rreth kompletimit të lëndës./EO
Ambasadorja e Kosovës në Panama, Heroina Telaku takohet me ekipin First Kosovo në ceremoninë e hapjes së First Global Challenge 2025
Galaxy AI “mëson” dy gjuhë të reja, tani flet me 5.9 miliardë njerëz
Mblidhet Kryesia e re e Kuvendit të Kosovës
Takimi me Muratin, DHTIK: Nuk është marrë asnjë vendim rreth nivelit të pagës minimale
Dy filxhanë kafe në ditë mund të ulin rrezikun e Parkinsonit
Aksident në autostradën “Ibrahim Rugova”, lëndohet një person
Si të zhbllokoni lavamanin me sodë buke dhe uthull?
Kurti në panelin “Paqeruajtja në një udhëkryq: E ardhmja e misioneve të OKB-së dhe përgjegjësia globale”
Vendimi i arbitrazhit ndërkombëtar në Gjenevë, KEDS dhe KESCO detyrohen të paguajnë KEK-ut rreth 8.3 milionë euro
Të kërkuara
-
Lajmet2 months agoProfesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Rajoni1 month agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Aktualitet7 days agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Vendi2 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
