Lajmet

India pritet të bëhet shteti me popullsinë më të madhe në botë, a mund të krijojë mjaftueshëm vende pune?

Kjo do të sjellë implikime të rëndësishme ekonomike te dy gjigantët aziatikë.

Published

on

India do ta tejkalojë Kinën këtë vit për nga numri i popullsisë. Gjasat që India ta tejkalojë Kinën u rritën të martën, kur Kina raportoi se popullsia e saj ra në vitin 2022 për herë të parë në më shumë se 60 vjet.

Kjo do të sjellë implikime të rëndësishme ekonomike te dy gjigantët aziatikë, të cilët kanë mbi 1.4 miliard banorë secili, sipas CNN.

Bashkë me të dhënat për popullsinë, Kina raportoi edhe shifrat më të dobëta për rritjen ekonomike në afërsisht gjysmë shekulli, duke vu në pah sfidat e mëdha me të cilat përballet vendi ndërsa fuqia e saj e punës tkurret dhe radhët e pensionistëve rriten.

Për Indinë, ajo çfarë ekonomistët e quajnë “divident demografik” mund të përshpejtojë rritjen teksa numri i punëtorëve shëndetësorë po rritet.

Megjithatë, ekziston frika se vendi mund të humbasë. Kjo për shkak se India thjesht nuk po krijon mundësi punësimi për miliona punëkërkues të rinj që tashmë hyjnë në fuqinë punëtore çdo vit.

Popullsia në moshë pune e kombit të Azisë Jugore është mbi 900 milionë, sipas të dhënave të vitit 2021 nga Organizata për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim (OECD). Ky numër pritet të arrijë në më shumë se 1 miliard gjatë dekadës së ardhshme, sipas qeverisë indiane.

Këto shifra mund të bëhen detyrim nëse politikëbërësit nuk krijojnë mjaft vende pune, paralajmëruan ekspertët. Tashmë, të dhënat tregojnë se një numër në rritje i indianëve nuk po kërkojnë as punë, duke pasur parasysh mungesën e mundësive dhe pagat e ulëta.

Shkalla e pjesëmarrjes në fuqinë punëtore të Indisë, një vlerësim i fuqisë punëtore aktive dhe njerëzve që kërkojnë punë, qëndroi në 46%, që është ndër më të ulëtat në Azi, sipas të dhënave të vitit 2021 nga Banka Botërore. Në krahasim, normat për Kinën dhe Shtetet e Bashkuara qëndruan përkatësisht në 68% dhe 61% në të njëjtin vit.

Për femrat, shifrat janë edhe më alarmante. Shkalla e pjesëmarrjes së femrave në punë në Indi ishte vetëm 19% në vitin 2021, nga rreth 26% në vitin 2005, tregojnë të dhënat e Bankës Botërore.

“India është ulur mbi një bombë me sahat”, i tha CNN Chandrasekhar Sripada, profesor i sjelljes organizative në Shkollën Indiane të Biznesit. “Do të ketë trazira sociale nëse nuk mund të krijojë mjaftueshëm vende pune në një periudhë relativisht të shkurtër kohore”.

Shkalla e papunësisë së Indisë në dhjetor ishte 8.3%, sipas Qendrës për Monitorimin e Ekonomisë Indiane (CMIE), një institut i pavarur mendimi me seli në Mumbai, i cili publikon të dhënat e punës më rregullisht se qeveria indiane. Në të kundërt, norma e SHBA ishte rreth 3.5% në fund të vitit të kaluar.

“India ka popullsinë më të madhe të të rinjve në botë … Nuk ka mungesë kapitali në botë sot”, shkroi Mahesh Vyas, CEO i CMIE, në një postim në blog vitin e kaluar. “Idealisht, India duhet të shfrytëzojë këtë mundësi të rrallë të disponueshmërisë së lehtë të punës dhe kapitalit për të nxitur rritjen e shpejtë. Megjithatë, duket se do t’i ikë ky autobus”, deklaroi ai.

Mungesa e cilësisë së lartë në arsim është një nga arsyet më të mëdha pas krizës së papunësisë në Indi. Kishte një “dështim masiv në nivelin arsimor” nga politikëbërësit, tha Sripada, duke shtuar se institucionet indiane theksojnë “të mësuarit përmendësh” mbi “të menduarit krijues”.

Si rezultat i këtij kombinimi toksik të nivelit të dobët të arsimit dhe mungesës së vendeve të punës, mijëra të diplomuar nga kolegjet, përfshirë ata me doktoraturë, përfundojnë duke aplikuar për punë të ulëta në qeveri, si ato të “peonëve” ose djemve të zyrës, të cilët paguajnë më pak se 300 dollarë në muaj.

Lajmi i mirë është se politikëbërësit e kanë njohur këtë problem dhe kanë filluar të vënë “theks të arsyeshëm në krijimin e aftësive tani”, tha Sripada. Por do të kalojnë vite përpara se të shihet ndikimi i politikave të reja, shtoi ai.

Ekonomia e tretë më e madhe e Azisë gjithashtu duhet të krijojë më shumë vende pune jo-bujqësore për të realizuar potencialin e saj të plotë ekonomik. Sipas të dhënave të fundit të qeverisë, më shumë se 45% e fuqisë punëtore indiane është e punësuar në sektorin e bujqësisë.

Vendi duhet të krijojë të paktën 90 milionë vende të reja pune jo-fermale deri në vitin 2030 për të thithur punëtorë të rinj, sipas një raporti të vitit 2020 nga McKinsey Global Institute. Shumë nga këto vende pune mund të krijohen në sektorët e prodhimit dhe të ndërtimit, thanë ekspertët.

Ndërsa tensionet midis Kinës dhe Perëndimit rriten, India ka bërë disa përparime në nxitjen e prodhimit duke tërhequr gjigantë ndërkombëtarë si Apple për të prodhuar më shumë në vend. Por, fabrikat ende përbëjnë vetëm 14% të PBB-së së Indisë, sipas Bankës Botërore.

Me një zgjerim prej 6.8% të parashikimit të PBB-së për këtë vit fiskal që përfundon në mars, kombi i Azisë Jugore pritet të jetë ekonomia kryesore me rritjen më të shpejtë në botë. Por, sipas një ish-bankieri qendror, edhe kjo rritje është “e pamjaftueshme”.

“Shumë nga kjo rritje është rritje e papunësisë. Punët janë në thelb një detyrë për ekonominë. Ne nuk kemi nevojë që të gjithë të jenë programues ose konsulent softuerësh, por ne kemi nevojë për punë të denjë”, tha Raghuram Rajan, ish-guvernatori i Bankës Rezervë të Indisë, për kompaninë mediatike NDTV, vitin e kaluar.

Sipas raportit të Mckinsey, për “rritje fitimprurëse dhe produktive të punësimit të kësaj shkalle, GDP-ja e Indisë do të duhet të rritet me 8.0% në 8.5% çdo vit gjatë dekadës së ardhshme”./UBTNews/

Rajoni

Presidenti i Austrisë nderon Rektorin e UBT-së, Dr. Edmond Hajrizi, me Medaljen e Artë të Meritave

Published

on

Presidenti i Austrisë, Alexander Van der Bellen e ka dekoruar Presidentin dhe Rektorin e UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi me Medaljen e Artë të Meritave, një çmim që u jepet personaliteteve të larta botërore.

Dekorata e lartë iu dorëzua Rektorit Hajrizi, në një ceremoni solemne organizuar sot në Parkun Inovativ të UBT-së, nga Ambasadori i Austrisë në Kosovë, z. Georg Schnetzer.

Kjo dekoratë është ndarë me dekret shtetëror nga Presidenti Austrisë, Van der Bellen, më 23 prill 2025. Ajo nderon kontributin e jashtëzakonshëm të Rektorit Hajrizit në zhvillimin dhe avancimin e sistemit arsimor në Kosovë, si dhe në forcimin e marrëdhënieve akademike, shkencore dhe kulturore ndërmjet Austrisë dhe Kosovës.

Në fjalën e tij, ambasadori Schnetzer vlerësoi ndikimin afatgjatë që Rektorit Hajrizi ka pasur në fushën e arsimit dhe bashkëpunimit ndërkombëtar.

“Është një nder i veçantë për mua që sot, në emër të Republikës së Austrisë, t’ia dorëzoj këtë medalje të rëndësishme Profesor Edmond Hajrizit. Ky çmim, i ndarë nga Presidenti Federal Alexander Van der Bellen, përfaqëson mirënjohjen e Austrisë për kontributin e tij të jashtëzakonshëm në përmirësimin e cilësisë së arsimit në Kosovë dhe për forcimin e lidhjeve të qëndrueshme ndërmjet dy vendeve tona në fushën e shkencës, kërkimit dhe shkëmbimeve akademike”, deklaroi ambasadori Schnetzer.

Ai shtoi se UBT është shndërruar në një urë të fortë akademike mes Austrisë dhe Kosovës, duke nxitur partneritete të qëndrueshme dhe bashkëpunime të frytshme në shumë fusha.

Në fjalën e tij falënderuese, Prof. Dr. Edmond Hajrizi e cilësoi këtë medalje si një nder të jashtëzakonshëm dhe me domethënie të veçantë personale.

“Kjo medalje ka një kuptim jashtëzakonisht të veçantë për mua, sepse më jepet nga shteti i Austrisë, një vend që për më shumë se 30 vjet e kam quajtur shtëpinë time të dytë. Në një kohë kur Kosova po kalonte periudha të vështira, Austria ishte vendi që hapi dyert për ne, duke na dhënë mundësinë të ëndërrojmë, të zhvillohemi dhe të kontribuojmë për të ardhmen”, theksoi Rektori Hajrizi.

Ai shtoi se modeli austriak i arsimit ka qenë një nga frymëzimet kryesore në ndërtimin e filozofisë akademike të UBT-së:

“Austria është një lider global në inovacion, arsim dhe zhvillim. Ajo ka krijuar një ekosistem të jashtëzakonshëm që lidh ngushtë akademinë me industrinë, duke u ofruar studentëve mundësinë të aplikojnë dijen në praktikë. Kjo qasje është bërë pjesë thelbësore e punës sime dhe e modelit që kemi ndërtuar në UBT”, tha Rektori Hajrizi.

Hajrizi, i nderuar për këtë çmim jetësor, falënderoi të gjithë bashkëpunëtorët e shumtë, ndërkombëtarë e vendorë, që ndihmuan në rrugëtimin dhe të arriturat e tij jetësore.

Ai theksoi mbështetjen e familjen së tij, si një nga elementet më të rëndësishme të suksesit dhe të arritjeve së tij, veçanërisht bashkëshorten e tij, Fisnete Hajrizi, e cila ishte bashkrijuese, përkrahëse e vazhdueshme e vizionit dhe ideve të tij, nga fillimi deri në realizimin final.

Përveç rolit të tij akademik, Prof. Hajrizi është ndërmarrës vizionar që ka themeluar më shumë se 30 kompani dhe laboratorë inovacioni, si dhe Parkun e parë të Shkencës, Inovacionit dhe Teknologjisë në Kosovë. Ai është anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencave dhe Arteve, fitues i disa çmimeve ndërkombëtare dhe pjesëmarrës aktiv në iniciativa që promovojnë arsimin, kërkimin shkencor, inovacionin dhe zhvillimin e qëndrueshëm.

UBT, i themeluar në vitin 2001 nga Prof. Hajrizi, ku mandej nisi me vetëm 29 studentë dhe sot numëron mbi 10000 studentë në disa kampuse. Institucioni është ndërtuar mbi modelet dhe standardet akademike austriake, me një qasje ndërdisiplinore dhe të orientuar drejt praktikës. Në vitet e para të funksionimit, UBT ka përfituar ndjeshëm nga ekspertiza e profesorëve dhe hulumtuesve të Universitetit Teknik të Vjenës (TU Wien) dhe institucioneve të tjera akademike austriake.

Sot, institucioni vazhdon bashkëpunime të shumta me universitete, institute kërkimore dhe qendra ekselence në Austri, ndërsa programi EUROTRIP i UBT-së u mundëson studentëve vizita studimore dhe eksperienca praktike në institucione austriake.

Përveç dimensionit akademik, UBT ka kontribuar ndjeshëm edhe në forcimin e marrëdhënieve ekonomike ndërmjet Austrisë dhe Kosovës, përmes bashkëpunimeve me Dhomën Ekonomike Federale të Austrisë (WKÖ), organizatën austriake për zhvillim ekonomik WIFI, si dhe institucione të tjera partnere. Universiteti organizon rregullisht aktivitetin tradicional “Ditët e Austrisë”, që ka shërbyer si platformë për shkëmbim idesh, përvoja dhe mundësi bashkëpunimi.

Gjithashtu, UBT ka qenë një nga promotorët kryesorë të futjes së modelit austriak të arsimit profesional dual në Kosovë, duke kontribuar në reformimin e sistemit arsimor në vend.

Ceremonia e dorëzimit të medaljes u mbyll me një pritje solemne, ku morën pjesë përfaqësues institucionesh, profesorë, studentë, bashkëpunëtorë ndërkombëtarë dhe miq të institucionit.

Continue Reading

Lajmet

​KQZ nuk certifikon kandidatët e Listës Serbe

Published

on

By

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ) ka certifikuar sot kandidatët për deputetë të subjekteve politike që marrin pjesë në zgjedhjet e parakohshme parlamentare të 28 dhjetorit, me përjashtim të Listës Serbe, e cila nuk mori miratimin e komisionit.

Kundër certifikimit të kandidatëve të Listës Serbe votuan anëtarët e KQZ-së nga Lëvizja Vetëvendosje, Sami Kurteshi dhe Alban Krasniqi. Sipas tyre, kjo parti është e përkrahur nga Beogradi zyrtar dhe nuk duhet të certifikohet për pjesëmarrje në zgjedhje.

Pas votimit, rezultati ishte tre vota për, dy kundër dhe gjashtë abstenime. Me këtë balancë votash, kryesuesi i KQZ-së njoftoi se certifikimi i listës së kandidatëve të Listës Serbe refuzohet.

Lista Serbe kishte dorëzuar gjithsej 33 kandidatë për zgjedhjet e parakohshme për Kuvendin e Kosovës, që do të mbahen më 28 dhjetor.

Continue Reading

Lajmet

Specialja liron me kusht Isni Kilajn

Published

on

Dhomat e Specializuara dhe Zyra e Prokurorit tё Specializuar tё Kosovёs kanë njoftuar se është liruar me kusht Isni Kilaj.

Njoftimi thekson se Kilaj mbetet i akuzuar në gjykimin aktual dhe për lirimin e tij janë caktuar disa kushte që synojnë të zvogëlojnë rrezikun e ndikimit të tij ndaj dëshmitarëve në ҫështjen gjyqësore kundër të tij  dhe po ashtu përcaktohet se në rast se Kilaj do të shkelë cilindo prej kushteve të lirimit të tij, do të lëshohet një fletarrestim për arrestimin e tij të menjëhershëm.

Në vendimin e tij të 3 dhjetorit, 2025, Gjykatësi konstatoi se rrethanat kishin ndryshuar që prej rishikimit të paraburgimit të  Kilajt në tetor 2025 dhe se mbajtja e tij në paraburgim nuk ishte më as e arsyeshme, as proporcionale.

Megjithëse Gjykatësi konstatoi se ekzistonte njëfarë rreziku që në qoftë se lirohet, Kilaj mund të pengojë ecurinë e procesit ose të kryejë vepra penale të tjera, ai arriti në përfundimin se në rrethanat konkrete e drejta themelore e Kilajt për liri peshon më shumë se këto rreziqe tjera gjyqësore në Dhomat e Specializuara, bëhet e ditur në njoftim.

Në njoftim thuhet po ashtu se ndër faktorë të tjerë, Gjykatësi mori parasysh se koha që Kilaj ka kaluar në paraburgim në këtë moment tejkalon dënimin minimal sipas ligjit me të cilin ai do të përballej në qoftë se do të shpallej fajtor për veprat penale për të cilat është akuzuar.

Kilaj mbetet i akuzuar në gjykimin aktual dhe për lirimin e tij janë caktuar disa kushte që synojnë të zvogëlojnë rrezikun e ndikimit të tij ndaj dëshmitarëve në ҫështjen gjyqësore kundër të tij ose në ҫështje të Në vendim përcaktohet se në qoftë se z. Kilaj do të shkelë cilindo prej kushteve të lirimit të tij, do të lëshohet një fletarrestim për arrestimin e tij të menjëhershëm./S.K/EO/

Continue Reading

Sport

Vdes në moshën 74-vjeçare boksieri Nazif Gashi

Published

on

Presidentja Vjosa Osmani ka ngushëlluar familjen e boksierit, Nazif Gashi i cili ndërroi jetë në moshën 74-vjeçare.

Ajo ka thënë se kujtimi për Gashin do të mbetet i paharruar dhe inspirues për brezat që vijnë.

“Me pikëllim të thellë morëm lajmin për ndarjen nga jeta të Nazif Gashit, njërit prej emrave më të shquar në historinë e sportit të Kosovës dhe pjesëtar i gjeneratës së artë të boksit prishtinas.Si boksier i klubit “Prishtina”, u bë simbol i guximit, disiplinës dhe përkushtimit. Fitoret dhe paraqitjet e tij na bënë krenar dhe e shndërruan Prishtinën në njërin prej klubeve më të suksesshme të kohës. Ju shpreh ngushëllime të sinqerta familjes, të afërmve, Federatës së Boksit të Kosovës dhe gjithë komunitetit sportiv”, thuhet në telegramin e ngushëllimit të presidentes.

Gashi ishte pjesë e gjeneratës së artë të Prishtinës që për shumë vite, dominoi në shtetin e dikurshëm federativ.

Për vdekjen e Gashit kanë njoftuar familjarë të tij./S.K/EO/

 

Continue Reading

Të kërkuara