Kulturë
Gladiatorët: Colosseumi si paraardhës i Reality TV?
Me lansimin e shumëpritur të vazhdimit të filmit Gladiator II, një nga filmat më të pritur të vitit, pyetja që ngrihet është: A mund të gjejmë paralele mes traditës antike të gladiatorëve romakë dhe reality show-ve moderne?
Ridley Scott, regjisori i dy filmave, po ashtu është një figurë ikonë, me një histori të pasur që përfshin hitet legjendare si Alien (1979), Blade Runner (1982) dhe më së fundmi Napoleon (2023). Pavarësisht periudhës që ka kaluar, luftërat e gladiatorëve vazhdojnë të jenë një temë e paharruar dhe e përsëritur, dhe, po të hedhim një sy më të thellë, mund të zbulojmë disa paralelja interesante me shfaqjet moderne të reality-t.
Një popull ka nevojë për “buka dhe cirk”
Shprehja “bukë dhe cirku”, e atribuueshme poetit romak Juvenal, flet për mënyrën se si perandorët romakë arritën të mbajnë popullin të kënaqur dhe të kontrolluar, duke u ofruar atyre ushqim dhe argëtim. Juvenal, megjithatë, e përdorte këtë shprehje për të kritikuar popullin romak, i cili, sipas tij, ishte shumë i preokupuar me kënaqësitë e sipërfaqshme dhe më pak i interesuar për punët politike.
Siç thotë historiania dhe eksperti për gladiatorët, Alexander Mariotti, luftërat e gladiatorëve ishin “mjeti më i fuqishëm politik i kohës”. Perandori Vespasian, që urdhëroi ndërtimin e Colosseumit, erdhi në pushtet në një periudhë të trazuar pas një lufte civile dhe kaosit të brendshëm. Vespasiani, një njeri i popullit, e kuptoi se për të siguruar mbështetje, kishte nevojë për diçka më shumë se sa vetëm shpërndarjen e bukës: ai i ofroi popullit “cirkun”, një spektakël të jashtëzakonshëm që do t’i mbante të angazhuar dhe të kënaqur.
Reality TV — “cirkët” modern?
Olivia Stowell, një kërkuese doktorature në Universitetin e Miçiganit, e cila ka studiuar historinë e reality TV, sheh një lidhje mes luftërave të gladiatorëve dhe shfaqjeve moderne si Survivor. Në të dyja formatet, individë të ndryshëm garojnë për kënaqësinë e audiencës, dhe kjo garë shpesh është e lidhur me mundësinë për t’u bërë të famshëm dhe të pasur.
Stowell shton me humor se, ndonëse Candid Camera, një shfaqje komike që ka filluar në vitin 1948, shpesh identifikohet si shfaqja e parë e reality TV, ajo do të duhej ta fillonte historinë e saj “me Colosseumin!” Një dallim i qartë mes gladiatorëve dhe pjesëmarrësve të reality show-ve është se në Romën antike, gladiatorët shpesh nuk kishin mundësi zgjedhjeje: shumica ishin skllevër ose të burgosur të detyruar të luftonin në arenë. Megjithatë, siç tregon Mariotti, me kalimin e kohës, gjithnjë e më shumë njerëz u regjistruan në “shkollat e gladiatorëve”, duke shpresuar të bëheshin profesionistë të adhuruar dhe të pasur.
Një llotari për pasuri dhe lavdi
Pjesëmarrësit në luftërat e gladiatorëve ishin të vetëdijshëm për rrezikun e vdekjes, por gjithashtu dinin se kishin mundësinë për t’u pasuruar dhe për t’u bërë të famshëm. “Ishte një mundësi për të arritur famë dhe pasuri të shpejtë”, thotë Mariotti. “Ishte si të bëhesh një atlet i preferuar i kohës, një njeri i dëshiruar nga të gjithë.” Po ashtu, pjesëmarrësit në reality show janë të ndërgjegjshëm se do të sakrifikojnë disa aspekte të jetës së tyre, si privatësinë dhe dinjitetin, për mundësinë për t’u bërë të njohur dhe përfitues.
Prodhuesit — perandorët e modernë?
Në një analogji më të thellë, mund të pyesim: kush është “perandori” i shekullit XXI? “Unë mendoj se është ne – krijuesit e shfaqjeve”, thotë Sagar More, një producent dhe regjisori i shfaqjes më të gjatë të reality TV në Indi, Roadies. Ai tregon se si shfaqjet moderne janë gjithnjë e më shumë të projektuar për të krijuar drama të pasura, me elemente si privimi i gjumit dhe ofrimi i alkoolit, të cilat krijojnë kushte për të nxjerrë reaksione dramatike nga pjesëmarrësit.
Siç thotë More, editores i ndodhin “më shumë orë të incizuara materiale që mund të redaktohen për të formuar një histori. Ky është një pushtet i madh, i cili mund të ndryshojë drejtimin e një historie.”
Fitimi i pëlqimit të publikut
Në periudhën romake, perandori kishte fuqinë direkte për të vendosur fatin e gladiatorëve. Në shumë raste, ai kërkonte që audienca të shprehte mendimin e saj: a duhej të tregoheshin të mëshirshëm, apo të vdisnin? Sot, ndonëse reality TV nuk është kaq ekstrem, ajo është shpesh objekt kritikash për kushtet e keqija të punës, promovimin e standarteve të pasigurta të bukurisë dhe manipulimin e audiencës.
Një çështje që është bërë gjithnjë e më e dukshme është shëndeti mendor. Pjesëmarrësit në shumë shfaqje kanë folur për ankthin dhe depresionin që përjetojnë gjatë dhe pas xhirimeve, çka i ka shtyrë disa shfaqje të ofrojnë mbështetje psikologjike, por kjo nuk është gjithmonë e mjaftueshme.
Nga Colosseumi te Hollywood-i
Luftërat e gladiatorëve u ndaluan fillimisht në fillim të shekullit të 5-të, por ende vazhdojnë të magjepsin masat, sidomos përmes filmave si Gladiator. Filmi i parë, i cili arriti të fitonte më shumë se 450 milionë dollarë në botë, është një testament i vazhdimësisë së këtij mitologjie, që ende tërheq shikuesit. Vazhdimi i filmit pritet të ketë një sukses të ngjashëm, duke na kujtuar se, edhe në kohët moderne, spektakli i gladiatorëve mbetet një formë e pashtershme argëtimi, duke e lidhur të kaluarën dhe të tashmen në një lidhje të fuqishme kulturore./DW/d.e.
Sipas një renditjeje të fundit nga InterNations, e publikuar nga Forbes, Valencia në Spanjë është shpallur qyteti më i mirë në botë për të jetuar, për të huajt që zgjedhin të jetojnë jashtë vendit të tyre.
Sondazhi përfshiu mbi 12,500 ekspatë në 53 qytete të 35 vendeve, dhe u bazua në cilësinë e jetës, lehtësinë e përshtatjes dhe aspektet financiare personale.
Valencia mori vlerësime të larta për transportin publik të aksesueshëm, mundësitë për aktivitete e sigurinë. Një ekspat holandez e përshkroi jetën si “e qetë dhe e shijshme”, duke përmendur mikpritjen, kuzhinën e shkëlqyer, kulturën gjallëruese dhe klimën e butë.
Spanja dominon listën me Málaga dhe Alicante në vendin e dytë dhe të tretë. Málaga u vlerësua për atmosferën mikpritëse e cilësinë e lartë të jetës, ndonëse disa shprehën vështirësi në tregun lokal të punës.
Alicante mori pikë të larta për strehimin e përballueshëm dhe infrastrukturën digjitale të zhvilluar, gati 70% e të anketuarve e konfirmuan këtë.
Edhe Madrid dhe Barcelona janë pjesë e 25 qyteteve më të mira në botë për të jetuar si ekspat, një tjetër dëshmi e fuqisë sërishme të Spanjës si destinacion i preferuar ndërkombëtar.
Robbie Williams paralajmëron koncertin e karrierës për promovim të albumit të ri
Top destinacionet ku njerëzit zhvendosen për të jetuar më mirë
Asani, sulmuesi i Kombëtares prezantohet te klubi legjendar
Ushqimet më të mira për rigjenerimin e qelizave
Zeniti gjobitet për fyerjet e tifozëve ndaj Dakut
UBT në mesin e 5 institucioneve finaliste në botë për çmimet Triple E
Studimi: Një stërvitje e vetme mund të ndihmojë trupin të luftojë qelizat kancerogjene
Zbulohet arsyeja pse Princi William refuzon pajtimin me Princin Harry
Guardiola zbulon se ku e sheh veten pas katër vjetësh
-
Lajmet nga UBT2 months agoUBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane
-
Lajmet nga UBT3 months agoUBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Lajmet nga UBT3 months agoUBT rilicencohet nga MAShTI për ofrimin e arsimit profesional në katër drejtime të rëndësishme shëndetësore
-
Lajmet nga UBT3 months agoUBT organizoi Akademi Përkujtimore në nder të Prof. Dr. Naser Kamberit