Kulturë
Gavril Dara, zëri i paqes për arbëreshët!
Published
2 months agoon
By
UBT NEWSQendra e Studimeve dhe Publikimeve për Arbëreshët, e cila ruan dhe promovon thesaret e kulturës arbëreshe, nderoi sot me respekt e përulësi, në 139-vjetorin e ndarjes nga jeta, një nga personalitetet më të shquara të penës dhe mendjes arbëreshe, poetin dhe intelektualin e shquar, Gavril Dara (i riu).
Gavril Dara lindi më 8 janar 1826, në Palac Adriano të Sicilisë, një fshat i njohur i popullatës arbëreshe që ka ruajtur, për shekuj me radhë, gjuhën, traditat dhe identitetin e tij të veçantë. Prejardhja e tij nga një familje e shquar arbëreshe e orientoi që herët në rrugën e kulturës dhe dijes. Qysh në moshë të re, Gavrili tregoi pasion të jashtëzakonshëm për dijen dhe letërsinë, çka e çoi më pas në Seminaret Arbëreshe të Palermos, ku mori mësimet e para. Edhe pse kishte zgjedhur një drejtim juridik, me kalimin e kohës ai do të bënte një emër të madh në letërsi dhe në fushat e tjera të dijes.
Në vitin 1858, Gavril Dara botoi fletoren letrare “Përtëritja e jetës” (Palingenesi), një projekt ambicioz që synonte ringjalljen e frymës kulturore dhe artistike të arbëreshëve, të cilët ishin në një periudhë të vështirë, përballë sfidave të asimilimit dhe humbjes së identitetit kombëtar. Më vonë, në vitet 1871-1874, ai drejtoi gazetën “La Riforma”, që u botua në Romë, duke u shndërruar në një instrument të fuqishëm për përhapjen e ideve të lirisë, progresit dhe të drejtat e popullit arbëresh. Gazeta kishte si qëllim gjithashtu forcimin e lidhjeve mes diasporës arbëreshe dhe atdheut të tyre, Shqipërisë, duke u bërë një platformë për diskutime intelektuale dhe kulturore.
Një nga veprat më të rëndësishme të Gavril Dara ishte poezia e tij monumentale, “Ana Maria”, një poezi e mbushur me 1300 vargje, që shpalos pasionin e tij të thellë për lirikën dhe artin poetik. Ky ishte një krijim i fuqishëm që i dhanë letërsisë arbëreshe një dimension të ri, duke theksuar lidhjen e thellë me folklorin dhe traditat e tij, të cilat ishin pasuri të paçmuara për kulturën kombëtare. Pasioni i tij për folklorin shprehej jo vetëm në poezinë e tij, por edhe në interesimin për të regjistruar dhe ruajtur trashëgiminë gojore, duke e konsideruar atë si një aset të vyer për identitetin kulturor arbëresh.
Në vitin 1906, u botua një nga veprat më të rëndësishme të Gavril Dara, “Kënga e sprapsme e Balës”, një krijim i lashtë dhe një shembull i shkëlqyer i përpjekjes së tij për të ruajtur dhe përçuar mesazhet e traditës dhe kulturës arbëreshe nëpërmjet artit poetik. Ky dorëshkrim, që pasqyron historinë dhe legjendën e Balës, një figurë mitologjike arbëreshe, është një vepër që e bën Gavril Darën të njëjtë me një koleksionist të kujtimeve dhe historive të popullit të tij, duke i ruajtur ato për brezat që do të vinin pas.
Përveç poetikës, Gavril Dara ishte gjithashtu një studiues i thellë i gjuhësisë, filozofisë dhe arkeologjisë. Ai u përpoq të ndihmonte në zhvillimin e një shkence që do të ndihmonte në zbërthimin e elementeve themelore të kulturës arbëreshe dhe shqiptare. Kjo lidhje me dijen dhe kërkimin e thelluar për të kuptuar rrënjët e kulturës së tij ishte një shembull i shkëlqyer i intelektualit që e konsideronte kulturën si mjet të fuqishëm për ruajtjen e identitetit dhe lirisë së kombit.
Pas një jete të pasur me punë e pasion, Gavril Dara u nda nga jeta më 1885 në Girgeti, një vend që ai e kishte bërë strehë të mendimeve dhe punës së tij intelektuale. I përmendur për pasionin e tij të pashuar për kulturën, shkencën dhe letërsinë, Gavril Dara (i riu) është sot një ndër figurat më të rëndësishme të kulturës arbëreshe, një poet që jo vetëm që shkroi vargje të paharruara, por edhe që kontribuoi në ndriçimin e rrugës së ruajtjes dhe zhvillimit të trashëgimisë kulturore arbëreshe.
Në 139-vjetorin e ndarjes së tij nga jeta, kujtimi për poetin dhe intelektualin Gavril Dara (i riu) është një testament për sakrificat e atyre që, nëpërmjet artit dhe dijes, ruajtën shpirtin dhe historinë e një kombi të pasur me tradita dhe vlera të pashlyera./UBTNews/
Kulturë
Pashk Gjeçi, shqipëruesi i madh i kryeveprave të letërsisë botërore
Published
15 hours agoon
January 20, 2025By
UBT NEWSMë 20 janar 2010, Shqipëria humbi njërin nga figurat më të ndritura të kulturës dhe letërsisë: Pashk Gjeçin, përkthyesin e “Komedisë Hyjnore” të Dantes. Ai lindi në Shkodër më 7 shtator 1918, në një familje që i dha formim klasik dhe frymëzim intelektual. Arsimin e tij e nisi në gjimnazin jezuit të qytetit, ku zotëroi gjuhët italisht, greqisht të vjetër dhe latinisht. Talenti i tij doli në pah që herët, kur ende si nxënës përktheu poezitë e Xhakomo Leopardit.
Në vitin 1938, me mbështetjen e pjesshme të qeverisë shqiptare, ai nisi studimet në Fakultetin e Letërsisë dhe Filozofisë në Romë, ku shpejt u dallua për zellin dhe përkushtimin ndaj letërsisë klasike. Në vitin 1942, Gjeçi u nderua me titullin “doktor” në letërsi, duke hyrë në elitën e studiuesve dhe përkthyesve shqiptarë. Por kthimi i tij në atdhe nuk ishte i lehtë. Për shkak të akuzave politike, ai kaloi pesë vite në burg, një periudhë që, megjithatë, nuk e thyu shpirtin e tij krijues.
Pas lirimit, Gjeçi iu kushtua plotësisht përkthimeve, duke sjellë në shqip kryeveprat më madhore të letërsisë botërore. Përveç “Komedisë Hyjnore”, ai përktheu “Odisenë” e Homerit, “Faustin” e Gëtes dhe “Hamletin” e Shekspirit, duke ngritur lart traditën shqiptare të përkthimeve. Përkthimi i tij i “Komedisë Hyjnore” u vlerësua ndërkombëtarisht nga Shoqata Italiane “Dante Alighieri” si një nga më të mirët në botë. Për këtë arritje të jashtëzakonshme, në vitin 2004, presidenti italian Carlo Azeglio Çampi e dekoroi me titullin prestigjioz “Ordine della Stella, della solidarietà italiana”.
Trashëgimia e Pashk Gjeçit mbetet një monument i gjallë i pasurisë kulturore të Shqipërisë, një pasuri që lidh popullin shqiptar me thesaret e letërsisë universale./UBTNews/
Kulturë
Histori të pathëna nga fotografët e rinj të UBT-së në Festivalin e Fotografisë Digjitale
Published
16 hours agoon
January 20, 2025By
UBT NEWSNë Parkun Shkencor, Inovativ dhe Teknologjik të UBT-së, u zhvillua për herë të parë Festivali i Fotografisë Digjitale, i titulluar “Beyond the Lens: Stories Untold”, një ngjarje që ofroi një shikim të thellë në fuqinë e fotografisë si mjet për tregimin e historive të pathëna dhe për eksplorimin e temave bashkëkohore që prekin shoqërinë. Ky festival, i organizuar nga Fakulteti i Arteve dhe Mediave Digjitale në UBT, i dha mundësinë studentëve të shprehin përmes artit të tyre vizual mendimet dhe pasionet për çështje që formësojnë botën tonë.
Pjesëmarrësit, 50 studentë të talentuar nga të gjitha drejtimet e studimit, prezantuan punimet e tyre kreative dhe të menduara, duke eksperimentuar me forma të ndryshme narrative që trajtonin tematika të rëndësishme, si identiteti, kujtesa kolektive, sfidat mjedisore dhe zërat e margjinalizuar. Çdo punim ishte një pasqyrë e ndryshme, një rrëfim që shfaqte thellësinë e mendimit dhe angazhimit të brezit të ri përmes një teknologjie moderne dhe të avancuar që ata mundën të shfrytëzonin në laboratorët e UBT-së.
Ky festival u bë një shenjë e fuqisë transformuese të artit dhe teknologjisë, duke sjellë në pah rolin e kamerës jo vetëm si një instrument për kapjen e imazheve, por si një dëshmitare e kohës, një medium që mbart mesazhe të fuqishme dhe që ndihmon në zhvillimin e industrive kreative. Me çdo foto të ekspozuar, studentët shpalosën një botë më të gjerë, një botë që thotë histori që ndoshta do të ishin harruar, duke kontribuar kështu në një pasqyrë të qartë dhe të sinqertë të realiteteve të ndryshme që ndodhin rreth nesh./UBTNews/
Kulturë
Draftet e Bob Dylan ‘Mr Tambourine Man’ shiten gati 500,000 euro në ankand
Published
19 hours agoon
January 20, 2025By
UBT NEWSNë një ankand që ka shënuar një moment historik për botën e muzikës dhe koleksionizmit, draftet origjinale të Bob Dylan për këngën e tij të famshme “Mr Tambourine Man” janë shitur për një vlerë mbresëlënëse prej 508,000 dollarësh (rreth 494,000 euro). Ky ankand u zhvillua në Sallën e Famës dhe Muzeun e Muzikantëve të Nashville, dhe përbënte një mundësi të jashtëzakonshme për të pasur një pjesë të historiografisë muzikore të shekullit të 20-të.
Draftet përbëhen nga dy fletë të verdha të daktilografuara, të cilat përmbanin tre versione të ndryshme të tekstit të këngës që Dylan shkroi në vitin 1965, periudhë e cila shënon një moment të rëndësishëm në karrierën e tij si artist. Vlera e pritur e këtyre artikujve ishte ndërmjet 400,000 dhe 600,000 dollarëve, por interesimi i koleksionistëve dhe fansave të Dylan e çoi çmimin final në një shifër shumë më të lartë.
Një histori interesante pas këtyre draftëve shtoi një dimension të veçantë në ankand. Në mars të vitit 1964, gazetari i njohur amerikan Al Aronowitz e gjeti Dylanin duke shkruar këngën “Mr Tambourine Man” në divanin e tij, pas një nate të kaluar duke e rishkruar dhe përmirësuar tekstin në një makinë shkrimi. Draftet e hershme, të cilat u hodhën më vonë në koshin e Aronowitz, përbëjnë një pjesë të rëndësishme të krijimtarisë së Dylan.
Këto faqe të çmuara ishin pjesë e një koleksioni më të gjerë që përfshinte gjithsej 60 artikuj të lidhur me Bob Dylan. Shitja e këtyre artikujve arriti një total të madh prej rreth 1.5 milionë dollarë (1.45 milionë euro). Disa nga artikujt më të spikatur të ankandit ishin një pikturë vaji e vitit 1968 nga Dylan, e cila u shit për 260,000 dollarë (252,000 euro). Kjo pikturë, e krijuar në ditët e para të përpjekjeve të Dylan në art, përshkruan një figurë të guximshme në stilin kubist.
Një tjetër artikull i veçantë që shkoi për një çmim të lartë ishte një kitarë elektrike Fender Telecaster e vitit 1983, dikur e përdorur nga Dylan. Ky instrument e tejkaloi vlerën e tij të pritur, duke u shitur për 222,250 dollarë (216,000 euro). Po ashtu, një skicë e një dore nga Dylan, që fillimisht ishte vlerësuar në vetëm 1,500-2,500 dollarë (1,455-2,425 euro), u shit për 88,928 dollarë (58,800 euro).
Ndër artikujt e tjerë të rëndësishëm ishin një xhaketë xhins Levi’s, e zbukuruar me dorë dhe e veshur nga Dylan në filmin “Hearts of Fire” të vitit 1987, e cila u shit për 25,400 dollarë (24,650 euro), si dhe një faturë e rrallë nga performanca e parë kryesore e Dylan në Town Hall të Nju Jorkut në vitin 1963, së bashku me fotografi të hershme dhe një harmonikë të nënshkruar nga vetë artisti.
Ky ankand ka pasur një rëndësi të veçantë për historinë e muzikës dhe koleksionizmit, duke reflektuar pasionin dhe adhurimin që fansat e Bob Dylan kanë për punën e tij dhe ndikimin e tij të jashtëzakonshëm në kulturën popullore.
“Ne jemi të nderuar të nxjerrim në pah këtë koleksion vërtet unik, që përmban kaq shumë artikuj historikë të Bob Dylan nga gjyshi i gazetarisë rock, Al Aronowitz. Ky ankand i përforcon ndikimin e jashtëzakonshëm dhe dashurinë e përjetshme që njerëzit kanë për Dylanin, një dashuri që i kapërcen brezat”, tha një përfaqësues i ankandit, duke nënvizuar rëndësinë e këtij momenti të veçantë./UBTNews/
Magazinë
Blake Lively krahason veten me Khaleesi-n, fansat e “Game of Thrones” reagojnë negativisht
Published
4 days agoon
January 17, 2025Blake Lively ka shkaktuar reagime të shumta nga fansat e “Game of Thrones” pasi e krahasoi veten me Khaleesi, personazhin ikonik të serialit, në një mesazh për Justin Baldonin.
Ajo shprehu se si ka “dragonj”, të cilët mbrojnë ata që ajo do, duke aluduar në rolin e Daenerys Targaryen, e njohur për fuqinë dhe lidhjen me dragonjtë. Megjithatë, shumë fansa të serialit nuk ishin të kënaqur me krahasimin, duke e konsideruar atë si një referencë të pasaktë, pasi Khaleesi përfundoi si një personazh që ra në çmenduri dhe hakmarrje, shkruan DailyMail.
Në mesazhin e dërguar, Blake theksoi se edhe ajo ka “dragonj”, por për të “mirë”.
Kjo shkaktoi kritika nga ndjekësit, të cilët kujtuan se Khaleesi në fund të serialit u bë një figurë kontestuese, duke shkatërruar një qytet të tërë. Krahas kësaj, mesazhi i Blake ishte pjesë e një beteje ligjore me Baldonin, i cili e ka akuzuar për ngacmim seksual dhe krijimin e një mjedisi të tensionuar në setin e filmit “It Ends With Us”.
Baldoni pretendon se Blake, bashkë me bashkëshortin e saj Ryan Reynolds dhe një mik të famshëm, ushtroi presion mbi të për ndryshimet në skenar. Kjo ka çuar në tensione të mëdha dhe ndryshime të shpeshta në skenar, duke shkaktuar vonesa dhe stres për ekipin e prodhimit.
Mungesa e krerëve institucionalë në inaugurimin e Trumpit po konsiderohet shqetësuese
Trump do të përdorë të njëjtën Bibël si Abraham Lincoln gjatë betimit
Trump dhe Biden tashmë ndodhen në ndërtesën e Kongresit
Ndalohen për 48 orë tre inspektorë të ATK-së, dyshohen për marrje ryshfeti
Biden mirëpret Trumpin në Shtëpinë e Bardhë
Bitcoin arrin rekord të ri historik
Putin e uron Trump-in dhe shprehet i hapur për dialog me administratën e re lidhur me Ukrainën
Vdiq 25-vjeçari që u lëndua nga shpërthimi i fishekzjarrëve në Prizren
Ish-deputetja belge, akuzohet se është pjesë e një organizate kriminale
Të kërkuara
-
Bota3 months ago
Trump premton paqe në Liban nëse rikthehet në Shtëpinë e Bardhë
-
Bota3 months ago
Koreja e Veriut rrit frikën në botë, lëshon raketën e re balistike ndërkontinentale
-
Bota2 months ago
“Ethet” e kthimit të Trump! Takohen Macron e Starmer, zbardhet fokusi i diskutimeve
-
Lajmet2 months ago
Rektori Hajrizi: Çdo sukses i joni është një sukses për Kosovën!