Shëndet

Ecja “Dhëmbë të shëndoshë, fëmijë të lumtur”, kërkohet ndalimi i ushqimeve të dëmshme në shkolla

Kërkohet implementimi i ligjit për detyrimin e fëmijëve për kontrollet te dentisti nën moshën 3-vjeçare.

Published

on

Në ditën ndërkombëtare të shëndetit të dhëmbëve, është mbajtur ecja e gjashtë me rradhë me projektin “Dhëmbë të shëndoshë, fëmijë të lumtur”, ku fëmijët u informuan mbi rëndësinë e shëndetit të dhëmbëve, derisa u kërkua nga Qeveria implementimi i ligjit për sigurimet shëndetësore, i cili që nga viti 2014 ka mbetur i pazbatueshëm.

Dentisti i fëmijëve, por njëherësh edhe udhëheqës i projektit ”Dhëmbë të shëndoshë, fëmijë të lumtur”, Xhavit Ujkani tha se kërkojnë nga Ministria e Shëndetësisë dhe nga Qeveria që të nis implementimi i ligjit për detyrimin e fëmijëve për kontrollet te dentisti nën moshën 3-vjeçare, ndërsa nga Ministria e Arsimit kërkojnë të ndalojnë shpërndarjen e ushqimit të pashëndetshëm në institucionet parashkollore dhe fillore.

“Sot po shënojmë ditën ndërkombëtare të shëndetit oral, të shëndetit të gojës të dhëmbëve në përgjithësi. Sot sërish po iu drejtohemi institucioneve tona, Ministrisë së Shëndetësisë por edhe Qeverisë së Republikës së Kosovës, që vizitat e fëmijëve tek dentisti të bëhen të detyrueshme me ligj para moshës tre vjeçare por kësaj t’i paraprijë implantimi i ligjit për sigurimin shëndetësorë, ligj që është votuar në Kuvendin e Kosovës prej vitit 2014 edhe po kalojmë në prill ku bëhen 8 vite ku nuk ka filluar të implementohet, dhe kjo ndikon në shëndetin e dhëmbëve të fëmijëve në gjeneratat e reja, por edhe në shëndetin e përgjithshëm të popullatës”, tha ai.

Ai po ashtu tha se mosha mesatare e fëmijëve të cilët vizitojnë dentistin është mosha pesëvjeçare. Sipas tij, edhe prindërit duhet të kenë kujdes për edukimin e fëmijëve gjatë pastrimit të dhëmbëve.

“Po ashtu kërkojmë nga Ministria e Arsimit të ndalojë futjen e ushqimeve të dëmshme në institucionet parashkollore dhe fillore në nivel të Republikës së Kosovës, por kësaj t’i paraprijë implementimi i projektit për kuzhinat në kuadër të institucionet parashkollore dhe fillore në të gjithë Kosovën që fëmijët të ushqehem me ushqim të shëndetshëm dhe jo me ushqime të dëmshme e të rrezikshme dhe të manipulohen nga dillerët e duhanit dhe të drogës. Kjo ndikon në shëndetin e dhëmbëve dhe në shëndetin e përgjithshëm dhe në sigurinë e fëmijëve sa qëndrojnë në institucionet parashkollore dhe fillore. Si model është mirë të merret modeli në kuadër të kuvendit komunal të Prishtinës që kanë një kuzhinë popullore që furnizojnë të gjitha institucionet me ushqim të shëndetshëm. Edhe kjo qeveri sikur qeveritë e kaluara, janë ndërruar 5 kryeministra që nga viti 2014 dhe ligji për sigurimin shëndetësorë ka mbete i pazbatueshëm dhe i paimplementueshëm në mungesë të një vullneti të institucioneve tona”, tha ai.

Ky është viti i dhjetë i realizimi të projektit “Dhëmbë të shëndoshë, fëmijë të lumtur”, i cili monitorohet dhe bazohet në rekomandimet e komitetit ndërministrorë të programit “Shkollat pormovuese të shëndetit”, nga Ministria e Arsimit, Shkencës, Teknologjisë (MAShT), Ministria e Shëndetësisë, Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor, si dhe Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit.

Shëndet

Pse tetori është muaji më i rëndësishëm për sistemin imunitar?

Published

on

Sezoni i viruseve respiratore zakonisht rritet në tetor, duke e bërë këtë periudhë kritike për forcimin e imunitetit.

Sipas Dr. Sharon Nachman, MD, shefe e sëmundjeve infektive pediatrike në Spitalin Stony Brook Children’s, “Edhe pse zakonet e shëndetshme janë të rëndësishme gjatë gjithë vitit, tetori është muaji kur rritet rreziku për infeksione respiratore.”

Dr. Michael Richardson, MD, mjek familjar, shton se moti më i ftohtë, tubimet brenda ambienteve dhe udhëtimet për festat e vjeshtës e bëjnë më të lehtë përhapjen e viruseve.

Edhe fëmijët janë më të ekspozuar pasi kthehen në shkolla dhe takojnë më shumë njerëz, thotë Dr. Raj Dasgupta, MD. Vjeshta është koha kur trupi mund të jetë i lodhur nga ndryshimi i stinëve, ndaj sistemi imunitar ka nevojë për mbështetje shtesë për të shmangur ftohjet, gripin apo infeksione më serioze.

Këshilla për të forcuar imunitetin këtë tetor

Merrni vaksinat e rekomanduara: Funksionojnë si stërvitje për sistemin imunitar, duke e përgatitur për të luftuar infeksionet. Dr. Dasgupta sugjeron vaksinën vjetore dhe nëse jeni të kualifikuar, vaksinën kundër COVID-19. Koha më e mirë për të marrë vaksinën e gripit është shtatori ose tetori, për t’u mbrojtur para kulmit të sezonit.

Hani ushqime të plota dhe të shëndetshme: Frutat, perimet, drithërat, proteinat dhe yndyrnat e shëndetshme ofrojnë vitamina e minerale që mbështesin funksionin e qelizave imunitare, si vitamina C, D, zinku dhe antioksidantët. Dieta me stil Mesdhetar është model i shkëlqyer.

Qëndroni të hidratuar: Uji ndihmon qarkullimin e gjakut dhe lëvizjen e faktorëve imunitar. Alkooli dobëson imunitetin, ndaj shmangeni.

Flini mjaftueshëm: Gjumi është i rëndësishëm për prodhimin e hormonave e mediatorëve si citokinat, që ndihmojnë qelizat të luftojnë infeksionet. Largoni telefonat gjatë natës për të përmirësuar cilësinë e gjumit.

Ulni stresin: Ai kronik rrit nivelin e kortizolit dhe dobëson imunitetin. Frymëmarrja e thellë, pushimet e shkurtra dhe teknikat e vëmendjes së plotë ndihmojnë trupin të rikuperohet.

Bëni ushtrime rregullisht: Aktiviteti fizik jo vetëm forcon muskujt, por përmirëson edhe imunitetin e ndihmon trupin të luftojë infeksionet.

Qëndroni në shtëpi kur jeni të sëmurë: Pushimi ndihmon sistemin imunitar të rikuperohet më shpejt dhe mbron të tjerët nga infeksioni.

Në thelb, tetori është muaji kur duhet t’i kushtojmë vëmendje të veçantë ushqimit, gjumit, aktivitetit fizik dhe vaksinave për të mbajtur imunitetin në formë të mirë gjatë sezonit të vjeshtës dhe dimrit. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Shëndet

Epoka e re e mjekësisë, shpresa për kurën e tullacisë

Published

on

Shkencëtarët amerikanë kanë bërë përparime të rëndësishme drejt zhvillimit të trajtimeve të reja kundër tullacisë dhe alopecisë, duke tejkaluar opsionet aktuale që vetëm ngadalësojnë humbjen e flokëve.

Në Universitetin e Kalifornisë, Irvine (UCI), është zbuluar një molekulë e quajtur SCUBE3, e cila arrin të aktivizojë qelizat staminale të folikulave të flokëve, duke nxitur rritjen e tyre.

Testimet e para janë kryer si tek minjtë, ashtu edhe në lëkurë njerëzore të transplantuar, duke dhënë rezultate premtuese.

Një vit më vonë, studiues nga Universiteti i Kalifornisë në Los Anxhelos (UCLA) prezantuan një tjetër molekulë inovatore, të quajtur PP405.

Kjo substancë ka treguar aftësinë për të “zgjuar” folikulat e flokëve brenda vetëm një jave, përmes aplikimit topik në lëkurë njerëzore.

Sipas “News-Medical”, risia e këtyre zbulimeve qëndron në faktin se ato nuk kufizohen vetëm në ngadalësimin e rënies së flokëve, por riaktivizojnë ciklin biologjik të rritjes së tyre – një qasje krejtësisht e re në këtë fushë.

Ekspertët paralajmërojnë se trajtimet duhet të kalojnë përmes provave të gjera klinike përpara se të bëhen të disponueshme për publikun.

Nëse këto teste rezultojnë të suksesshme, mjekësia mund të jetë pranë një epoke të re në luftën kundër tullacisë. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Shëndet

Jo vetëm uji, pijet që përshpejtojnë humbjen e peshës

Published

on

Edhe pse uji konsiderohet si një nga faktorët kryesorë për humbjen e peshës, ekzistojnë edhe pije të tjera që mund të jenë po aq ose më efektive për djegien e dhjamit dhe përshpejtimin e metabolizmit.

Rekomandohet të konsumohen të paktën dy litra ujë në ditë, por një pjesë e kësaj sasie mund të zëvendësohet me pije që jo vetëm hidratojnë, por edhe mbështesin procesin e dobësimit.

Më poshtë janë katër alternativa të dobishme e të shijshme ndaj ujit të zakonshëm – të cilat duhet të merren si shtesë, jo si zëvendësim i tij:

Kokteji i proteinave – Proteinët janë thelbësore për ruajtjen e masës muskulore gjatë rënies në peshë. Një koktej proteinash ofron një mënyrë praktike për të shtuar proteinat, për të ulur ndjenjën e urisë dhe për të nxitur djegien e dhjamit.

Kafeja – Konsumi i moderuar ndihmon në kontrollin e oreksit dhe në rritjen e shpenzimit të kalorive. Kafeina përshpejton metabolizmin, jep energji dhe përmirëson qëndrueshmërinë fizike, sidomos kur konsumohet para stërvitjes.

Çaji me xhenxhefil – Xhenxhefili nxit metabolizmin, përshpejton djegien e dhjamit dhe krijon ndjesi ngopjeje. Përveç kësaj, ai ka veti anti-inflamatore dhe përforcon sistemin imunitar, duke e bërë çajin me xhenxhefil një ndihmës të vlefshëm në procesin e dobësimit.

Uji me limon – I freskët dhe i lehtë, stimulon tretjen, redukton fryrjen dhe nxit hidratimin. Është një zëvendësues i shkëlqyer për pijet e gazuara dhe lëngjet e ëmbla. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Shëndet

Ja arsyet e pazakonta pse rritet rreziku për kancer të lëkurës

Published

on

Melanoma është forma më e rrezikshme e kancerit të lëkurës, që lind nga melanocitet, qelizat që prodhojnë pigmentin e lëkurës sonë.

Shumë njerëz nuk e dinë se disa faktorë që duken të padëmshëm mund të ndikojnë në shfaqjen e këtij kanceri. Disa prej tyre janë:

Vera e bardhë

Një studim i publikuar në Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention tregon se konsumimi i një gote vere të bardhë në ditë e rrit me 13% rrezikun për zhvillimin e melanomës. Shkaku lidhet me enzimen acetaldehyde, e cila dëmton ADN-në. Kjo substancë gjendet në pijet alkoolike, por në sasi më të lartë tek vera. Autori i studimit, Eunyoung Cho, sugjeron që personat me faktorë të tjerë risku për melanomë të kufizojnë përdorimin. Një alternativë më e sigurt është ajo e kuqe, e pasur me antioksidues që ndihmojnë në mbrojtjen e qelizave.

HPV (Papillomavirusi i njeriut)

Sipas një hulumtimi, infeksioni me HPV është i lidhur me përhapjen e karcinomës skuamoqelizore, një tjetër lloj kanceri i lëkurës, i ndryshëm nga melanoma.

Trashëgimia gjenetike dhe flokët e kuq

Individët me flokë të kuq mbartin një gjen që e shton rrezikun për kancer të lëkurës, sidomos të lidhur me ekspozimin ndaj diellit. Ky gjen ka efekt të krahasueshëm me 20 vite qëndrimi nën rrezet e diellit. Një studim i botuar në Nature Communications tregon se edhe nëse ju vetë nuk keni flokë të kuq, por dikush në familjen tuaj i ka, rreziku juaj për dëmtime gjenetike nga dielli rritet me 42%.

Lëngjet e qitros (citrus)

Konsumimi i më shumë se një gote (rreth 1.6 herë në ditë) me lëng portokalli ose grejpfruti lidhet me rritje prej 36% të rrezikut për melanomë. Kjo lidhet me përbërësit psoralen e furocoumarin, që e bëjnë lëkurën më të ndjeshme ndaj rrezeve të diellit. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara