

Kuriozitete
Ditët e Oqeanit Paqësor janë të numëruara, një superkontinent i ri do të shfaqet
Një simulim i ri “superkompjuter” tregon se ditët e Oqeanit Paqësor janë të numëruara.
Published
3 years agoon
By
Betim GashiShkencëtarët parashikojnë se në 300 milionë vitet e ardhshme Oqeani Paqësor do të zhduket dhe se një superkontinent i ri i madh do të formohet në Tokë, në një cikël që përsëritet çdo 600 milionë vjet. Një simulim i ri “superkompjuter” tregon se ditët e Oqeanit Paqësor janë të numëruara.
Simulimi bazohet në lëvizjen e vazhdueshme të pllakave tektonike të Tokës. Megjithatë, ky oqean (më i vjetri në Tokë) ka ende 300 milionë vjet për të shkuar. Shkencëtarët në Universitetin Curtin në Australi besojnë se Oqeani Paqësor ka të ngjarë të “gëlltitet” përpara se të festojë ditëlindjen e tij të miliardë.
Para vetë zhdukjes, Oqeani Paqësor nuk do t’i ngjajë më blusë së madhe që është sot. Çdo vit ky oqean tkurret me disa centimetra – kjo ndodh pasi ishte një superoqean rreth superkontinentit të fundit – Pangea.
Shkencëtarët shpjegojnë se çdo vit disa centimetra të pllakës së Paqësorit rrëshqasin nën pllakat euroaziatike dhe indo-australiane, duke zvogëluar distancën midis kontinenteve të Amerikës së Veriut, Azisë dhe Australisë.
Jo të gjithë shkencëtarët bien dakord se si do të duket apo si do të formohet superkontinenti i ardhshëm, por në shumë simulime Oqeani Paqësor është i dënuar.
Ndërsa disa studime sugjerojnë se Oqeani Atlantik, i cili po zgjerohet sot, mund të fillojë të tkurret në të ardhmen, duke krijuar një superkontinent të rrethuar nga Oqeani Paqësor, studiuesit në Universitetin Curtin nuk janë dakord.
Në vend që të formojnë një kontinent të dytë të ngjashëm me Pangea, ata argumentojnë se bota po shkon drejt një superkontinenti të quajtur Amazia, ku Amerika e Veriut përplaset me Azinë. Australia është lënë jashtë këtij emri, por në modelet gjeodinamike 4D duket se Australia gjithashtu luan një rol të rëndësishëm në mbylljen e pjesës tjetër të Oqeanit Paqësor, raportojnë portalet shkencore./Alsat Mk/
Kuriozitete
Nga strategjia te kreativiteti – përfitimet surprizuese të shahut në jetën tuaj
Published
9 hours agoon
August 6, 2025By
UBT News
Shahu nuk është vetëm një garë mendore mes dy lojtarësh, por ushtrim i thellë intelektual që ndihmon në formësimin e trurit dhe karakterit. Kjo lojë ka kaluar kohën e kufijtë gjeografikë, duke u bërë pjesë e përditshme e jetës në dhoma pritjeje, biblioteka publike, shkolla e sheshe në të gjithë botën.
Shahu është më shumë se sport intelektual, është mënyrë për të ndërtuar mendje të mprehtë, të qëndrueshme e më të aftë për të përballuar sfidat e jetës.
Pavarësisht moshës apo përvojës, një tabelë shahu është gjithmonë një ftesë për të ushtruar trurin.
Por përse shahu konsiderohet kaq i dobishëm për zhvillimin e trurit?
1. Zhvillon aftësinë për të menduar me empati
Për të qenë një lojtar i suksesshëm, nuk mjafton të mendosh vetëm për lëvizjen tënde – duhet të hysh në mendjen e kundërshtarit. Kjo aftësi për të kuptuar mendimet dhe qëllimet lidhet ngushtë me konceptin psikologjik të “teorisë së mendjes”, që është thelbësor për marrëdhënie sociale të suksesshme.
2. Forcon kujtesën afatshkurtër dhe atë vizuale
Lojtarët e shahut janë të ekspozuar ndaj kombinimeve të mundshme gjatë lojes, i detyron të mbajnë mend pozicione, skema, strategji, sfidë që stërvit kujtesën vizuale dhe atë logjike në të njëjtën kohë. Ata që luajnë hah kanë performancë më të mirë në teste që kërkojnë rikujtim e njohje të shpejtë të modeleve.
3. Nxit mendimin strategjik dhe planifikimin në afatgjatë
Çdo lëvizje në shah është një hap drejt një qëllimi të madh. Loja nxit lojtarin të planifikojë disa hapa para, duke marrë parasysh të gjitha mundësitë dhe kundërveprimet. Kjo formë mendimi është e dobishme jo vetëm në lojë, por edhe në jetë, nga menaxhimi i kohës deri tek marrja e vendimeve të rëndësishme.
4. Rrit fleksibilitetin mendor dhe zgjidhjen e problemeve të reja
Lojtarët përballen me situata të reja që kërkojnë zgjidhje. Kjo përfshin zhvillimin e asaj që quhet inteligjencë fluide, aftësia për të analizuar probleme të panjohura dhe reaguar në mënyrë efikase. Loja përmirëson shpejtësinë e përpunimit të informacionit, duke i bërë lojtarët më të shpejtë në vendimmarrje.
5. Zhvillon kreativitetin dhe mendimin divergent
Në kontrast me idenë se shahu është ogjikë e ftohtë, loja kërkon mendim krijues. Kur situatat në lojë nuk janë të zakonshme, lojtarët gjejnë zgjidhje kreative e dalin jashtë rregullave standarde. Një eksperiment në Indi tregoi se fëmijët që luanin shah kishin rezultate më të mira në teste të kreativitetit krahasuar me ata që nuk luanin.
6. Përmirëson përqendrimin dhe vetëkontrollin
Një ndeshje shahu mund të zgjasë orë të tëra, çdo gabim kushton humbjen e lojës. Kjo kërkon nivel të lartë përqendrimi dhe vetëdisiplinimi. Aftësia për të qëndruar i fokusuar për një kohë të gjatë është e rëndësishme jo vetëm në shah, por edhe në arsim, punë dhe situata të jetës së përditshme.
7. Ndihmon në rregullimin e emocioneve dhe menaxhimin e stresit
Shahu i mëson lojtarët të menaxhojnë presionin emocional e të përballen me humbjen në mënyrë konstruktive. Përmes lojës, individi mëson të ruajë qetësinë, të mendojë para se të veprojë dhe të mësojë nga gabimet pa u zhgënjyer. Këto aftësi janë të rëndësishme për mirëqenien psikologjike.
8. Mbron trurin nga plakja e hershme
Ka shumë dëshmi se aktivitetet mendore komplekse, si shahu, ndihmojnë në ruajtjen e funksioneve njohëse te të moshuarit. Studime kanë sugjeruar se njerëzit që merren rregullisht me lojëra si shahu, kanë rrezik më të ulët për zhvillimin e sëmundjeve neurodegjenerative si Alzheimeri.
Kuriozitete
Regjistrohet rrufeja 829 kilometra e gjatë
Published
6 days agoon
August 1, 2025By
UBT News
Organizata Botërore Meteorologjike ka vendosur rekord të ri botëror për rrufenë më të gjatë një rrufe e jashtëzakonshme prej 829 kilometrash në një zonë të njohur për stuhi në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Komiteti i WMO për Ekstremet e Motit njofton se rrufeja më e gjatë në botë ndodhi në tetor 2017 gjatë një stuhie të madhe në SHBA, duke përshkuar 829 km nga lindja e Teksasit deri afër Kansas City. Do të duheshin rreth 8-9 orë me veturë ose të paktën 90 minuta me avion për ta përshkuar.
“Vetëtimat janë të mrekullueshme, por dhe të rrezikshme, duke marrë shumë jetë çdo vit. Kjo ngjarje tregon sa larg mund të përhapen rrufetë, duke rrezikuar aviacionin dhe shkaktuar zjarre”, tha Celeste Saulo, sekretare e përgjithshme e WMO.
Komiteti i WMO për Ekstremet e Motit e konfirmoi rekordin me ndihmën e teknologjive të reja satelitore. Ky rekord është 61 kilometra më i gjatë se ai i mëparshmi në SHBA më 29 prill 2020 (768 km). Gabimi i matjes është ±8 km.
Rrufja ndodhi në Rrafshinat e Mëdha të Amerikës së Veriut, një zonë e njohur për stuhitë Mesoskalare Konvektive që mundësojnë “mega-rrufe”.
Ajo u zbulua përmes analizës së përsëritur me ndihmën e satelitit GOES-16.
“Ky rekord tregon fuqinë e natyrës e përparimin shkencor në dokumentimin e ekstremeve. Ka të ngjarë që në të ardhmen të zbulohen më të mëdha”, tha Randall Cerveny nga WMO. Arkivi i WMO ruan të dhënat për ekstreme, përfshirë temperaturat, erën, reshjet, breshrin, rrufetë, tornado e ciklonet tropikale.
Kuriozitete
Vala e të nxehtit kaplon edhe “tokat e akullta” të Finlandës
Published
1 week agoon
July 30, 2025By
UBT News
Laplanda finlandeze është përfshirë nga një valë të nxehti rekord, me temperatura që kanë kaluar 30°C për 14 ditë rresht, një fenomen i paprecedentë që shkencëtarët e lidhin me ndryshimet klimatike.
Në qytetin arktik të Rovaniemit, termometri ka shënuar deri në 33°C në diell, duke e bërë të pamundur që ai të dalë jashtë për pjesën më të madhe të ditës.
Sipas Institutit Meteorologjik Finlandez, kjo është vala më e gjatë e të nxehtit që është regjistruar ndonjëherë në Lapland që nga viti 1961. Temperaturat janë rreth 10 gradë Celsius mbi mesataren sezonale, me stacione në Ylitornio dhe Sodankylä që regjistruan deri në 31.7°C.
“Herën e fundit që patëm një valë të tillë ishte në vitin 1972, por zgjati më pak”, tha meteorologu Jaakko Savela, duke shtuar se kjo valë tashmë ka thyer çdo rekord në rajon.
Shkencëtarët theksojnë se, ndonëse kjo valë nuk është shkaktuar nga ndryshimet klimatike, ngrohja globale ka ndikuar fuqishëm në intensitetin dhe gjatësinë e saj. Arktiku po ngrohet 4 deri në 5 herë më shpejt se pjesa tjetër e Tokës.
Nxehtësia ka ndikuar edhe te drerët e Laplandës, të cilët tani shihen duke braktisur pyjet në kërkim të freskisë. Mushkonjat që shumohen në vapë i ndjekin, duke i shtyrë të kërkojnë strehim në fshatra dhe përgjatë rrugëve.
Ekspertët paralajmërojnë se, me përkeqësimin e kushteve klimatike, barinjtë mund të detyrohen të ndërtojnë struktura të reja për t’u ofruar hije kafshëve.
Turistët në fshatin e Babagjyshit janë gjithashtu të tronditur nga temperaturat e larta. Ndërkohë, ditët e gjata me diell deri në orën 23:00 po i mbajnë temperaturat lart për më shumë orë, duke e përkeqësuar situatën.

‘Dita Botërore e Tigrit’, është një festë vjetore që shënohet çdo 29 korrik, për të rritur ndërgjegjësimin për ruajtjen e këtyre kafshëve.
E krijuar në vitin 2010 në ‘Samitin e Tigrit’, në Shën Petersburg, pas raporteve të fundit alarmante, se 97% e të gjitha llojeve të tigrave të egër ishin zhdukur në shekullin e fundit dhe vetëm rreth 3,000 kanë mbetur gjallë.
Ka disa faktorë që kanë shkaktuar rënien e numrit të tigrave, duke përfshirë humbjen e habitateve, ndryshimet klimatike, gjuetinë dhe përdorimin e lëkurës së tyre për përfitime industriale.
Tigrat janë në prag të zhdukjes e data e sotme apo ‘Dita Ndërkombëtare e Tigrit’, synon të sjell vëmendje ndaj këtij fakti e të përpiqet të ndalë zhdukjen e tyre.

Meta: WhatsApp fshin mbi 6.8 milionë llogari të lidhura me mashtrime

Al-Hilal shumë afër transferimit të Darwin Nunez

7 këshilla për femrat që duan të bëhen lidere

Nga strategjia te kreativiteti – përfitimet surprizuese të shahut në jetën tuaj

Gjiganti francez në bisedime me Zhegrovën

Brenda vilës luksoze në Ksamil ku po i bënë pushimet Dua Lipa

Kurti: Përgjegjësia për pagat e RTK-së i takon Kuvendit, zgjidhje vetëm ligjore

Policia konfiskon 11 armë gjatë bastisjes te një 70-vjeçar në Ferizaj

Kurti: Është dëm i madh që Kosova nuk ka Kuvend
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT rilicencohet nga MAShTI për ofrimin e arsimit profesional në katër drejtime të rëndësishme shëndetësore
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT organizoi Akademi Përkujtimore në nder të Prof. Dr. Naser Kamberit