Shëndet

Cilat janë fazat e pandemisë dhe ku jemi tani?

Pavarësisht se duket e kundërta, ne jemi ende në fazën e parë, ose “fazën e pandemisë”, sipas Dr. Fauci.

Published

on

Së pari, është e rëndësishme të kuptohet se ka pesë faza në një përgjigje pandemike, të cilat Anthony Fauci, drejtor i Institutit Kombëtar të Alergjisë dhe Sëmundjeve Infektive (NIAID) dhe këshilltar kryesor mjekësor i presidentit amerikan, Joe Biden, i përshkroi gjatë Forumit Ekonomik Botëror në Davos. Pavarësisht se duket e kundërta, ne jemi ende në fazën e parë, ose “fazën e pandemisë”, sipas Dr. Fauci.

Pesë fazat e pandemisë janë si më poshtë:

Pandemia: Kjo është faza e parë e pandemisë, ku e gjithë bota është e ndikuar negativisht siç jemi ne tani, tha Dr. Fauci.

Ngadalësimi: Faza tjetër është ngadalësimi, në të cilin bota sheh një ngadalësim të numrit të rasteve të reja të konfirmuara. Megjithatë, Dr. Fauci tha se mund të jetë shumë shpejt për të ditur nëse imuniteti natyror do të shkaktojë rënien e rasteve të reja dhe një variant i ri mund të parandalojë gjithmonë rënien e rasteve.

Kontrolli: Faza e tretë ndodh kur COVID-19 bëhet një sëmundje endemike dhe është në një nivel që nuk e prish më shoqërinë. Shkalla e shtrimit në spital dhe e vdekjeve bëhet e vogël. COVID-19 në këtë fazë do të bëhej pjesë e sëmundjeve infektive që shumë njerëz i përjetojnë zakonisht, të ngjashme me gripin apo ftohjen e zakonshme.

Eliminimi: Faza e katërt ndodh kur një virus ekziston ende në botë, por është zhdukur nga rajone, vende dhe qytete të caktuara. Një shembull i kësaj përfshin poliomielitin, i cili është zhdukur nga shumë vende, por ka disa vargje të poliomielitit në Afganistan dhe pjesë të Afrikës.

Çrrënjosja: Faza e fundit përfshin eliminimin global të virusit, për të cilin Dr. Fauci tha se nuk do të ndodhë me COVID-19. Lija është e vetmja sëmundje infektive njerëzore që është zhdukur plotësisht.

Të gjithë aktualisht po përpiqen për ngadalësim tani, por mbetet në mëshirën e evolucionit të virusit, tha për Health, Anna Bershteyn, PhD, profesore e asociuar në Departamentin e Shëndetit të Popullsisë në Shkollën e Mjekësisë NYU Grossman.

“Është shumë e mundur që një variant shumë i keq mund të vijë ende dhe ndoshta të jetë më i rëndë se variantet e kaluara”, tha Bershteyn.

Eric Toner, studiues dhe shkencëtar i lartë në Qendrën për Sigurinë Shëndetësore në Shkollën e
Shëndetit Publik, Johns Hopkins Bloomberg, tha se ne madje mund të kalojmë nga faza e ngadalësimit në fazën e kontrollit ku sëmundja do të jetë më shumë endemike. Do të thotë në vend që të përpiqemi të
zhdukim virusin, realiteti është se ne do të duhet të mësojmë se si të jetojmë me të./UBTNews/

Shëndet

Ky ilaç është premtues për humbje në peshë

Published

on

Continue Reading

Shëndet

Kur kanceri i mëlçisë përhapet në kocka

Published

on

Kur kanceri i mëlçisë metastazon në kocka, zakonisht ndodhet në stadin e katërt (IV).

Ky stad shoqërohet me dhimbje të forta kockore, rrezik të lartë për fraktura dhe komplikime si hiperkalcemia (rritje e kalciumit në gjak) dhe kompresioni i palcës kurrizore.

Dhimbja është e vazhdueshme dhe vështirë kontrollohet edhe me ilaçe.

Sipas klinikave si Cleveland Clinic dhe Mayo Clinic, metastazat kockore mund të shkaktojnë lodhje, të përziera, konfuzion, dhe dobësi ose mpirje në gjymtyrë. Kanceri i mëlçisë shpesh zbulohet në faza të vona, sidomos te pacientët me hepatit kronik, cirozë, diabet apo mbipeshë.

Studimet tregojnë se 3% deri në 20% e pacientëve me karcinomë hepatike zhvillojnë metastaza në kocka, kryesisht në shtyllën kurrizore.

Dhimbja është simptoma më e shpeshtë dhe më e rëndë, duke ndikuar drejtpërdrejt në cilësinë e jetës së pacientit.

Trajtimi në këto raste është paliativ, pra synon lehtësimin e dhimbjes dhe përmirësimin e jetës.

Përveç ilaçeve dhe radioterapisë, sot përdoren edhe teknika moderne si ablacioni me radiofrekuencë dhe embolizimi selektiv, që ndihmojnë në kontrollimin e metastazave dhe reduktimin e dhimbjes. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Shëndet

A e dini kur është koha më e mirë për ta ngrënë një mollë?

Published

on

Mollët janë të pasura me fibra dhe antioksidantë, duke kontribuar në shëndetin e tretjes dhe organizmit në përgjithësi.

Por a ndryshojnë përfitimet e tyre sipas kohës së ngrënies? Ekspertët e ushqyerjes tregojnë se kur efekti i një molle është më i madh.

Mëngjesi: Një fillim i mirë i ditës

Një mollë është një zgjedhje ideale për mëngjes, jep ndjesi ngopjeje dhe është e ulët në kalori. Dr. Jacqueline Vernarelli thekson se mollët kanë një indeks të ulët glicemik dhe përmbajnë acid klorogjenik, i cili ndihmon në stabilizimin e sheqerit në gjak pas vakteve.

“Mollët janë të pasura me fibra, vitamina dhe antioksidantë që mbështesin shëndetin e zemrës, tretjen dhe sistemin imunitar. Ato përmbajnë gjithashtu përbërës anti-inflamatorë si vitamina C dhe kuercetina,” shpjegon Vernarelli. Dietologia Lauren Manaker shton se një mollë mund të stimulojë butësisht tretjen në mëngjes.

Para një vakti: Kontrolli i oreksit

Ngrënia e një molle një ose dy orë para një vakti mund të ndihmojë në kontrollin e peshës trupore. Mollët nxisin ndjesinë e ngopjes dhe mund të ulin marrjen e kalorive gjatë vakteve. Morgan Walker sqaron se fibra e mollës ngadalëson përthithjen e karbohidrateve e ruan nivelet e sheqerit në gjak. Një mollë mesatare përmban 4–5 gramë fibra, konsumi i rregullt lidhet me rrezik më të ulët për sëmundjet e zemrës dhe diabetin tip 2.

Para stërvitjes: Burim natyral energjie

Një mollë mund të jetë snack i mirë para ushtrimeve, dy deri tre orë më parë, ose disa feta menjëherë para stërvitjes. Ashley Koff shpjegon se sheqernat natyralë në mollë japin energji të shpejtë, ndërsa fibra ndihmon në ruajtjen e sheqerit në gjak të qëndrueshëm. Megjithatë, ata që janë të ndjeshëm ndaj fibrave duhet të shmangin ngrënien e një molle menjëherë para ushtrimeve intensive, vëren Manaker.

Me një vakt ose në mbrëmje: Alternativë e shëndetshme ndaj ëmbëlsirave

Mollët mund të shtohen në mëngjes, drekë ose darkë. Dr. Anne VanBeber rekomandon t’i kombinoni me bollgur, të përfshihen në kekë të vegjël ose të shërbehen si pjesë e një darke të lehtë. Për ata që dëshirojnë diçka të ëmbël pas darkës, një mollë është një alternativë e shëndetshme ndaj ëmbëlsirave, mund të kombinohet me gjalpë arrash ose të spërkatet me kanellë për shije dhe ngopje shtesë.

Koha më e mirë për të ngrënë një mollë

“Koha më e mirë është kur ka më shumë gjasa ta hani atë,” thotë Manaker. Disa njerëz e preferojnë në mëngjes, të tjerët para ushtrimeve ose si snack gjatë ditës. Në thelb, mollët janë të shëndetshme dhe të dobishme në çdo moment. /A.Z/UBT News/

 

 

Continue Reading

Shëndet

E përdorni çdo ditë, por furça e dhëmbëve mund të jetë plot mikrobe

Published

on

Ekspertët zbulojnë se si një nga mjetet më të përdorura çdo ditë mund të strehojë miliona mikrobe.

Furça e dhëmbëve është një nga sendet më të domosdoshme të higjienës personale, por njëkohësisht edhe një nga më të ndoturat.

Ajo mund të strehojë miliona baktere, kërpudha e viruse, përfshirë ato që lidhen me infeksionet në gojë, gripin, herpesin, madje bakteret e jashtëqitjes, raporton BBC. Një furçë, një “ekosistem i vogël”: fijet që lagen e thahen çdo ditë krijojnë kushte ideale për rritjen e mikrobeve.

“Mikrobet në furçat e dhëmbëve vijnë nga tre burime kryesore – nga goja jonë, nga lëkura dhe nga mjedisi ku mbahet furça,” – shpjegon Marc-Kevin Zinn, mikrobiolog në Universitetin Rhine-Waal në Gjermani.

Madje, edhe furçat e reja mund të jenë të kontaminuara. Një studim në Brazil tregoi se gjysma e 40 furçave të reja të blera në dyqane përmbanin tashmë baktere të ndryshme.

Mikrobet e zakonshme dhe ato të rrezikshme

Shumica e mikrobeve në furçë janë të padëmshme dhe vijnë natyrshëm nga goja, si Streptococcus mitis apo Actinomyces, që ndihmojnë në mbrojtjen kundër kariesit. Sipas Vinicius Pedrazzi, profesor i stomatologjisë në Universitetin e Sao Paulos, në to mund të fshihen edhe baktere më të rrezikshme si Streptococci dhe Staphylococci, që shkaktojnë prishje të dhëmbëve dhe sëmundje të mishrave.

Studiuesit kanë zbuluar baktere të traktit tretës, si Escherichia coli dhe Pseudomonas aeruginosa, dhe kërpudhën Candida, e njohur për shkaktimin e mykut oral.

“Pluhuri” i tualetit – burimi më i papritur i ndotjes

Një nga burimet më të neveritshme të kontaminimit është vetë tualeti. Sa herë që tërhiqet uji, krijohet një re mikroskopike pikash uji dhe fekalesh që mund të përhapet deri në 1.5 metra larg. Këto pika mund të përmbajnë viruse si gripi, COVID-19 që bien mbi furçën nëse ajo mbahet afër tualetit.

Një studim në një universitet amerikan gjeti se 60% e furçave të studentëve që ndanin banjo ishin të ndotura me baktere që gjenden në feces. Erica Hartmann, profesoreshë në Universitetin Northwestern (SHBA), thekson se rreziku real është më i ulët nga sa mendohet.

“Shumica e njerëzve nuk sëmuren nga furça” – shpjegon ajo, duke shtuar se shumë baktere të zorrëve nuk mbijetojnë gjatë në ajër. Viruse si herpesi, mund të qëndrojnë aktive në furçë 48 orë, ndaj nuk duhet ndarë furça me të tjerët e as lejuar që furçat të prekin njëra-tjetrën.

Sa i madh është rreziku?

Sipas Zinn, rreziku është i vogël për shumicën e njerëzve, por më i lartë për ata me imunitet të dobësuar. Disa studime kanë zbuluar se disa baktere në furça mbartin gjene rezistente ndaj antibiotikëve, duke i bërë infeksionet më të vështira për t’u trajtuar.

Furçat antibakteriale, megjithëse të reklamuar si zgjidhje higjienike, nuk kanë treguar efikasitet të madh. Disa madje mund të nxisin zhvillimin e baktereve rezistente.

Ekspertët këshillojnë mënyra më të thjeshta e efektive:

Mbajeni furçën në pozicion vertikal, të thajë në ajër dhe pa mbulesë plastike.

Mos e mbani në kuti të mbyllur, pasi lagështia favorizon mikrobet.

Ndërroni furçën çdo 3 muaj ose pas çdo sëmundjeje.

Si ta pastroni siç duhet furçën?

Shpëlarje me ujë shumë të nxehtë;

Zhytje për 5–10 minuta në ujë antiseptik për gojën;

Përdorim të solucioneve që përmbajnë 0.12% klorheksidinë ose 0.05% cetilpiridinium klorid, që janë më efektivët sipas profesor Pedrazzi.

Shkencëtarët po zhvillojnë koncepte të reja si furça dhe pasta probiotike, të cilat synojnë të nxisin rritjen e “baktereve të mira” në gojë.

P.sh bakteret Streptococcus salivarius dhe Limosilactobacillus reuteri ndihmojnë në luftimin e atyre që shkaktojnë karies dhe inflamacion të mishrave.

“Konceptet si fijet bioaktive ose shtresat probiotike mund të ofrojnë mënyra të reja për të ruajtur ekuilibrin mikrobial – por ende kemi shumë për të mësuar,” – përfundon Zinn. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara