Lajmet

Çfarë fshihet pas tensioneve Iran-Azerbajxhan?

Irani njihet për përfshirje në konfliktet në rajon përmes grupeve që mban nën kontroll.

Published

on

Janë tri çështje që kanë shkaktuar rritjen e tensioneve mes Iranit dhe Azerbajxhanit gjatë periudhës së fundit.

E para është një stërvitje ushtarake të cilën ushtria e Azerbajxhanit e ka zhvilluar së bashku me homologët turq dhe pakistanezë rreth 500 kilometra larg kufirit me Iranin.

Arsyeja e dytë janë kufizimet që ka vendosur Azerbajxhani në qasjen e shoferëve iranianë të kamionëve për në Armeni, përfshirë edhe arrestimin e dy shoferëve.

Dhe çështja e tretë ka të bëjë me raportet e Azerbajxhanit me Izraelin, vend ky i cili nga Irani konsiderohet si armik.

Tensionet mes dy vendeve u përshkallëzuan edhe më shumë pasi Teherani nisi stërvitjet ushtarake pranë kufirit me Azerbajxhanin më 1 tetor.

Ushtrimeve i parapriu vendosja e pajisjeve ushtarake në rajon nga ana e Trupave të Gardës Revolucionare Islamike (IRGC). Presidenti i Azerbajxhanit, Ilham Aliyev, e priti me shqetësim lëvizjen iraniane duke thënë se ishte i befasuar nga ky veprim.

“Çdo vend mund të kryejë stërvitje ushtarake në territorin e vet. Është e drejtë sovrane. Por pse tani, dhe pse në kufirin tonë?”, tha ai.

Ai tha se që nga rënia e Bashkimit Sovjetik, 20 vjet më parë, kjo është hera e parë që Irani ka manifestuar një forcë të tillë në kufi.

Lidhja e pretenduar me Izraelin

Në reagimin e tyre disa zyrtarë iranianë, thanë se vendimi për të zhvilluar “lojëra lufte është çështje sovraniteti”, por të tjerët e lidhën atë me një prani izraelite në Azerbajxhan.

Ministri i Jashtëm iranian, Hossein Amir-Abdollahian, tha se Teherani kishte të drejtë të mbante stërvitje. Megjithatë, ai nënvizoi “rëndësinë” e bashkëpunimit midis Iranit dhe Azerbajxhanit.

Të dyja vendet ndajnë një territor kufitar prej 700 kilometrash.

“Ne nuk e tolerojmë regjimin zionist që pranë kufijve tanë të ketë prani dhe aktivitete kundër sigurisë sonë kombëtare. Do të ndërmarrim çdo veprim të nevojshëm në këtë drejtim”, tha Amir-Abdollahian në një takim me ambasadorin e ri të Azerbajxhanit më 30 shtator.

Ndërkohë ambasadori iranian në Baku, Abbas Musavi, tha javën e kaluar se manovrat ushtarake të Iranit nuk ishin “një kërcënim” për Azerbajxhanin. Ai shtoi se ato ishin planifikuar më herët.

Komandanti i forcave tokësore iraniane, Kioumars Heydari, gjithashtu e bëri një ndërlidhje të supozuar të raporteve mes Azerbajxhanit dhe Izraelit.

Teherani ka akuzuar Izraelin për sabotimin e programit të tij bërthamor dhe vrasjen e shkencëtarëve të tij bërthamorë, përfshirë shkencëtarin e lartë Mohsen Fakhrizadeh.

Fakhrizadeh ishte personi kyç për drejtimin e një programi sekret bërthamor iranian. Ai u vra në Teheran përmes një prite të udhëhequr nga distanca në vitin 2020. Irani ka akuzuar Izraelin për vrasjen.

“Që nga ardhja e këtij regjimi, ndjeshmëria jonë ndaj këtij kufiri është rritur dhe aktivitetet e tyre këtu janë plotësisht nën vëzhgimin tonë”, tha Heydari.

Ai shtoi se Teherani është gjithashtu i shqetësuar për praninë e “forcave terroriste që erdhën në rajon nga Siria”.

Me këtë ai mbase iu referua raporteve se vitin e kaluar Turqia rekrutoi luftëtarë islamikë për të shkuar në Azerbajxhan dhe për të ndihmuar këtë vend në luftën kundër armenëve etnikë në rajonin e Nagorno Karabakut.

Komandanti iranian tha se Irani nuk është i sigurt se luftëtarët janë larguar nga rajoni.

Irani njihet për përfshirje në konfliktet në rajon përmes grupeve që mban nën kontroll.

Vitin e kaluar ky vend kishte shprehur shqetësim duke supozuar se ekzistojnë synime që terroristët nga Siria po dërgohen pranë kufijve të tij.

Stërvitjet iraniane, të cilat përfshijnë artileri, dronë dhe helikopterë, pasuan stërvitjet ushtarake nga Turqia, Pakistani dhe Azerbajxhani që nisën më 12 shtator në Baku.

Stërvitjet janë quajtur “Tre vëllezërit 2021” dhe qëllimi i tyre, siç është thënë, ka të bëjë me forcimin e lidhjeve mes këtyre vendeve.

Udhëheqësi suprem iranian, Ayatollah Ali Khamenei, i dërgoi porosi Azerbajxhanit duke thënë që “të mos luajë me bishtin e luanit”.

Shqetësimi i Iranit

Touraj Atabaki, profesor i historisë së Lindjes së Mesme dhe Azisë Qendrore në Universitetin Leiden në Holandë, tha për Radion Evropa e Lirë se shqetësimet e Teheranit kanë të bëjnë me faktin se ndjehet i anashkaluar.

“Turqia ka ushtrinë e dytë më të madhe të NATO-s dhe Pakistani është një fuqi bërthamore në rajon. Fakti që këto dy vende i bashkohen manovrave ushtarake të Azerbajxhanit është shqetësuese për Rusinë dhe Iranin. Ushtrimet ushtarake të Iranit e manifestojnë pikërisht këtë shqetësim”, tha Atabaki.

Më 17 shtator, udhëheqësi i Lutjeve të së Premtes në Iran, Ayatollah Hassan Ameli tha se vendet kanë të drejtë të mbajnë stërvitje ushtarake, por shtoi se “këtu, ka ndodhur një incident që ne nuk mund ta lëmë të kaloj lehtë”.

Ai shtoi se meqenëse Azerbajxhani dhe Turqia nuk respektuan të drejtat e Iranit si fqinj, ne i kërkojmë Këshillit të Lartë të Sigurisë Kombëtare që të lejojë Trupat e Gardës Revolucionare Islamike të demonstrojë fuqinë në këtë anë të kufirit.

Komentet e tij u bënë pasi Azerbajxhani vendosi një “taksë rrugore” për shoferët e kamionëve iranianë që transportonin mallra dhe karburant në Armeninë fqinje përmes një rruge nëpër Azerbajxhan.

Këto rrugë janë në rajonet të cilat Azerbajxhani i mori nën kontroll vitin e kaluar gjatë gjashtë javëve të luftimeve intensive me Armeninë.

Azerbajxhani gjithashtu arrestoi dy shoferë kamionësh. Ministria e Jashtme e Iranit bëri thirrje për lirimin e menjëhershëm të tyre.

Irani dhe Azerbajxhani kanë pasur marrëdhënie të mira në të kaluarën, por Teherani gjithnjë e më shumë ka shprehur shqetësimin në lidhje me pretendimet për ndikimin e Izraelit.

Më 24 shtator, agjencia gjysmë shtetërore e lajmeve Fars, e citoi Ayatollah Hassan Amelin të ketë thënë sestërvitjet ushtarake i dërguan një mesazh Izraelit.

“Izraeli ka ardhur në Azerbajxhan për të komplotuar kundër Iranit”, tha Ameli, pa dhënë detaje./REL

Kulturë

Eurovision 2025 në Bazel: Përballë kundërshtimeve, qyteti fiton mbështetje popullore!

Published

on

Më 25 nëntor, qytetarët e Bazelit miratuan financiarisht mbështetjen për organizimin e Konkursit të Këngës Eurovision 2025, duke i dhënë qytetit mundësinë të presë eventin prestigjioz të muzikës, pavarësisht kundërshtive të forta nga konservatorët.

Fitorja e këngëtarit zviceran Nemo në Eurovision 2024, me këngën “The Code”, dha të drejtën e Zvicrës për të organizuar edicionin e 69-të të konkursit të njohur. Megjithatë, pas një peticioni nga partia ultra-konservatore Union Demokratik Federal i Zvicrës (EDU), vendimi i Këshillit të Madh të Kantonit të Bazelit për të alokuar deri në 35 milionë franga zvicerane (afërsisht 37.5 milionë euro) për organizimin e Eurovision 2025 u fut në një referendum popullor.

EDU e kundërshtoi financimin, duke argumentuar se evenimenti do të dëmtonte imazhin e Bazelit. Anëtarët e partisë kritikuan konkursin për performancat që ata i konsideronin “blasfemike”, duke e akuzuar për promovimin e ideologjive të tilla si “wokeism” dhe të drejtat e transgjinorëve. Një nga këngëtarët që u vu në shënjestër ishte Bambie Thug, interpretuese nga Irlanda, e cila u cilësua nga EDU si “okulte” dhe “satanike”, një akuzë që ata e bazuan në ngjashmëritë me Harry Potterin.

Megjithatë, shumica e banorëve të Bazelit nuk u ndikuan nga kjo fushatë fetare kundër Eurovision, dhe pas më shumë se dy javësh votimi me postë, qyteti e miratoi financimin për organizimin e këtij evenimenti. Rezultatet përfundimtare treguan se 38,186 persona votuan “Po” për financimin e Eurovision 2025, duke përfaqësuar 66.57% të votave, ndërkohë që pjesëmarrja ishte 57%.

Ky rezultat e siguroi Bazelin si qytetin mikpritës për Eurovision 2025, i cili do të zhvillohet në arenën e mbyllur St-Jakobshalle. Semifundet do të mbahen më 13 dhe 15 maj, ndërsa finalja do të zhvillohet më 17 maj të vitit të ardhshëm. Nëse shumica e votuesve do të kishin thënë “Jo”, financimi do të ishte bllokuar dhe Korpusi i Radio-televizionit Zviceran mund të kishte hequr Bazelin nga mundësia për të organizuar konkursin.

Kjo fitore për organizimin e Eurovision 2025 pasqyron mbështetje të gjerë për këtë ngjarje, ndërkohë që thekson edhe tensionet kulturore dhe ideologjike që mund të shfaqen në organizimin e ngjarjeve të mëdha ndërkombëtare./Euronews/

Continue Reading

Lajmet

COREPER i kërkon Shqipërisë hapjen e grupkapitullit VI për marrëdhëniet me jashtë

Published

on

Shqipëria ka bërë një hap tjetër përpara në rrugën e saj drejt anëtarësimit në Bashkimin Evropian. Komiteti i Përfaqësuesve të Përhershëm të Qeverive të Shteteve Anëtare në Bashkimin Evropian (COREPER) ka kërkuar nga Shqipëria që të ndajë qëndrimin e saj lidhur me hapjen e grupkapitullit VI, i cili ka të bëjë me marrëdhëniet e jashtme të shtetit shqiptar.

Ambasadorët e 27 vendeve anëtare të BE-së kanë shprehur interesin e tyre për këtë hap të rëndësishëm në procesin e negociatave. Po ashtu, sipas presidencës hungareze të radhës, Këshilli i BE-së do të nisë punën për zhvillimin e qëndrimit të përbashkët për përgatitjen e Konferencës Ndërqeveritare me Shqipërinë, e cila pritet të zhvillohet në muajin dhjetor.

Ky zhvillim është një tjetër hap pozitiv për Shqipërinë, e cila ka filluar zyrtarisht negociatat e anëtarësimit në BE më 15 tetor të këtij viti, duke hapur grupkapitullin I, që lidhet me parimet themelore të Bashkimit Evropian. Ky grupkapitull është gjithashtu i fundit që mbyllet gjatë procesit të anëtarësimit.

Burime diplomatike kanë theksuar se Këshilli i BE-së tani do të fillojë punën për grupkapitullin VI, një hap që pritet të pasohet nga Konferenca Ndërqeveritare me Shqipërinë në muajin dhjetor. Ky proces pritet të sjellë një angazhim të thellë nga BE për të mbështetur Shqipërinë në rrugën e saj drejt integrimit të plotë në Bashkimin Evropian./UBTNews/

Continue Reading

Lajmet

​UNDP: Gjermania destinacioni më i popullarizuar për kosovarët

Published

on

By

Programi i Kombeve të Bashkuara për Zhvillim (UNDP) në Kosovë, ka lansuar të hënën analizën e pulsit publik mbi efektet e liberalizimit të vizave në migrim. Të dhënat e këtij pulsi publik tregojnë se 32 për qind e respodentëve kanë udhëtuar në BE pas vendimit për liberalizim të vizave. Sipas tyre, Gjermania ka qenë destinacioni më i popullarizuar, pasuar nga Zvicra dhe Austria.

Ndërkaq, 64 për qind e respodentëve konsiderojnë se nuk do të migrojnë në BE, pas vendimin për liberalizim të vizave.

Menaxherja e projektit në USAID, Alisa Hasani, tha se në bazë të gjeturave, 9.8 për qind e respodentëve kanë deklaruar se planifikojnë të shpërngulen në BE.

“Të dhënat tregojnë se 95.3 për qind e respodentëve në mënyrë të duhur e lidhin liberalizimin e vizave me aftësinë që të udhëtojnë pa viza dhe vetëm një përqindje e vogël besojnë që përmes liberalizimit të vizave kanë të drejtën të punojnë kudo në BE, kjo është 2.5 për qind…Respodentët gjithashtu janë pyetur nëse kanë udhëtuar në shtetet e BE-së, 32 për qind kanë deklaruar që kanë udhëtuar pas liberalizimit të vizave. Gjermania ka qenë destinacioni më i popullarizuar, kjo s’është befasi pasi e dina që diaspora e Kosovës është më shumë në Gjermani, pastaj përcjellët nga Zvicra dhe Austria. Shumica të cilët kanë udhëtuar në këto shtete kanë deklaruar se fillimisht kanë shkuar për t’i vizituar familjen dhe shoqërinë. Pastaj kemi vazhduar dhe kemi pyetur respodentët nëse konsiderojnë të migrojnë në BE pas liberalizimit të vizave, ku 64 për qind kanë deklaruar se nuk e konsiderojnë që të shpërngulen në Evropë. Sidoqoftë kemi 9.8 për qind të respodentëve të cilët kanë deklaruar se planifikojnë që të shpërngulen”, tha ai.

Në anën tjetër, përfaqësuesi i UNDP-së në Kosovë, Dudley Tartlton tha se përmes kësaj analize kanë dashur të shpërfaqin demografinë e personave që janë larguar nga Kosova, çfarë pune po kërkojnë dhe në çfarë vende të BE-së po shkojnë.

“Kemi dashur që të shohim demografinë e personave të cilët janë larguar nga Kosova, çfarë pune po kërkojnë, ku po shkojnë dhe të shohim nëse Kosova po ka efekt të madh liberalizimi i vizave…Implikimet potenciale të migrimit në shoqëri dhe gjithashtu në reduktimi ne fuqisë punëtore në afatshkurtër dhe afatmesme. Kjo analizë e pulsit publik do të ketë situatë në teren dhe gjithashtu të gjithë politikë bërësit në nivelin qendror dhe lokal që të ketë masa të përshtatshme për të zbutur potencialin”, tha ai.

Ndërkaq, drejtori i zyrës për zhvillim ekonomik të USAID-it në Kosovë, Alex Albertine, tha se të dhënat e këtij pulsi publik janë mjaft interesante dhe të cilat duhet të shfrytëzohen nga institucionet në Kosovë.

“Kjo pyetje e diasporës dhe liberalizimit të vizave, migrimit dhe trendëve të ndryshme se çka po ndodh dhe ndikimi në ekonomi janë pjesë kritike të këtij diskutimi. Arsyeja e dytë është që për këto çështje të kemi më shumë të dhëna për të vazhduar tutje se çka do të thotë një mundësi ekonomike, interesat e personave dhe institucioneve euroatlantike. Po ashtu, edhe të lidhjeve që janë në mbarë botën sesi Kosova mundet të ketë avancim”, tha ai.

Continue Reading

Lajmet

Erdogan synon rritjen e tregtisë me Rusinë

Published

on

By

Presidenti turk, Recep Tayyip Erdogan ka thënë të dielën në një bisedë telefonike me homologun e tij rus, Vladimir Putin, se dëshiron të zgjerojë bashkëpunimin tregtar në mes të Ankarasë dhe Moskës.

“Presidenti Erdogan ka deklaruar se ai synon rritjen e bashkëpunimit në mes të Turqisë dhe Rusisë në disa drejtime, përfshirë zgjerimin e volumit tregtar”, ka thënë Presidenca turke përmes një deklarate.

Ndonëse ka qenë e shpejtë në dënimin e luftës së Rusisë në Ukrainë, Turqia mban qëndrim neutral për këtë luftë, dhe nuk i ka ndjekur politikat e Perëndimit për vendosje të sanksioneve kundër Moskës.

Erdogan e ka justifikuar politikën për shkak të varësisë së Turqisë ndaj naftës dhe gazit rus.

Pesë kompani turke janë shënjestruar me sanksione amerikane në shtator të vitit 2023 për furnizim me pajisje të disa kompanive ruse në fushën e mbrojtjes.

Në një letër të dërguar në gusht të vitit 2022, Departamenti amerikan i Thesarit pati paralajmëruar kompanitë turke për “rrezik në rritje” teksa “Rusia tenton të shfrytëzojë” Turqinë për “t’iu ikur sanksioneve”.

Lufta në Ukrainë ka nisur më 24 shkurt të vitit 2022.

Presidenti rus, Vladimir Putin, e quan luftën “operacion special ushtarak” për të çmilitarizuar Ukrainën.

Perëndimi është përgjigjur ndaj Rusisë, duke goditur ekonominë e këtij shteti me sanksione të ashpra.

Si pasojë e luftës kanë vdekur mijëra persona dhe miliona të tjerë janë zhvendosur nga shtëpitë e tyre./REL/

Continue Reading

Të kërkuara