Autoritetet iraniane kanë ndërmarrë një valë arrestimesh dhe ekzekutimesh pas përfundimit të konfliktit 12-ditor me Izraelin, duke akuzuar qindra persona për bashkëpunim me agjencitë e inteligjencës së huaj, përfshirë Mossad-in izraelit.

Sipas raportimeve të mediave shtetërore dhe burimeve ndërkombëtare, gjatë kësaj periudhe janë ekzekutuar gjashtë persona nën akuza për spiunazh për Izraelin, ndërsa Ministria e Inteligjencës e Iranit ka bërë të ditur se janë arrestuar mbi 700 të dyshuar në mbarë vendin.

Zyrtarët iranianë kanë lidhur rrjedhjet e mundshme të informacionit me vrasjet e disa komandantëve të Gardës Revolucionare Islamike dhe shkencëtarëve bërthamorë gjatë konfliktit. Ata e kanë cilësuar situatën si një “infiltrim të paprecedentë” të inteligjencës izraelite në strukturat e sigurisë iraniane.

Televizioni shtetëror iranian ka transmetuar rrëfime të supozuara nga disa prej të ndaluarve, ndërsa grupet për të drejtat e njeriut kanë ngritur shqetësime për gjyqe të mundshme të padrejta dhe rrëfime të detyruara.

Ministria e Inteligjencës ka paralajmëruar qytetarët për përdorimin e rrjeteve sociale që lidhen me Izraelin, duke i kërcënuar me ndjekje penale. Në të njëjtën kohë, është shtuar presioni ndaj gazetarëve iranianë që punojnë për mediat në mërgatë, përfshirë BBC Persian dhe Iran International. Sipas raportimeve, familjarë të gazetarëve janë arrestuar si formë presioni për të ndaluar mbulimin e konfliktit nga jashtë vendit.

Zhvillimet e fundit vijnë në një kohë tensioni të shtuar rajonal dhe janë cilësuar si pjesë e një “beteje kundër rrjeteve të inteligjencës perëndimore”, përfshirë CIA-n, Mossad-in dhe MI6.

Zyra e Kombeve të Bashkuara për Koordinimin e Çështjeve Humanitare (OCHA) ka paralajmëruar për rrezikun e zhvendosjes me forcë të më shumë se 1,200 palestinezëve në zonën Masafer Yatta në Bregun Perëndimor të pushtuar, pas një njoftimi nga ushtria izraelite për shkatërrimin e të gjitha ndërtesave në 13 komunitete palestineze.

Sipas OCHA-s, në mesin e banorëve që rrezikojnë të mbesin pa strehë janë edhe mbi 500 fëmijë. Organizata shprehet e shqetësuar për përshkallëzimin e veprimeve ushtarake në rajon dhe pasojat e tyre humanitare.

Në raportin e saj të fundit, OCHA thekson se në periudhën 13–23 qershor, ushtria izraelite ka marrë përkohësisht nën kontroll 240 shtëpi palestineze, të cilat janë përdorur si baza ushtarake dhe qendra për marrje në pyetje. Pronarët e shtëpive, sipas raportit, janë larguar me forcë ose nuk janë lejuar të hyjnë gjatë operacioneve.

Po ashtu, në kampet e refugjatëve Tulkarem dhe Nur Shams, afër 100 struktura janë shkatërruar gjatë këtij muaji, ndërsa në Jerusalemin Lindor, rreth 320 palestinezë nga tre komunitete të ndryshme përballen me kërcënimin e dëbimit dhe prishjes së shtëpive.

OCHA ka bërë thirrje për respektim të të drejtave të banorëve palestinezë dhe për ndalimin e menjëhershëm të veprimeve që mund të çojnë në zhvendosje të detyruar.

Kancelari gjerman Friedrich Mertz deklaroi se synon ta bëjë Gjermaninë përsëri forcën lëvizëse të Bashkimit Evropian, si dhe se dëshiron të japë një “kontribut personal për të siguruar që Evropa të ecë me sukses në vitet e ardhshme”.

Në pjesëmarrjen e tij të parë në samitin e BE-së në Bruksel që nga marrja e detyrës në maj, Mertz deklaroi gjithashtu se dëshiron të shohë një zgjidhje të shpejtë të mosmarrëveshjes tregtare të Bashkimit Evropian me Shtetet e Bashkuara të Amerikës, raporton Tageschau.

“Unë gjithashtu mbështes Komisionin Evropian në të gjitha përpjekjet e tij për të arritur shpejt një marrëveshje tregtare me SHBA-në”, tha Mertz.

Afati i fundit i vendosur nga Presidenti i SHBA-së Donald Trump për negociatat mbi tarifat me BE-në skadon më 9 korrik dhe Mertz akuzoi Komisionin Evropian se negociatat janë “shumë të komplikuara”.

Lidhur me veprimet e Izraelit në Rripin e Gazës, Mertz hodhi poshtë masat ndëshkuese kundër vendit ose pezullimin e Marrëveshjes së Asociimit të BE-së me Izraelin, të cilën disa vende e kanë kërkuar.

Kjo pasoi publikimin e një raporti auditimi të BE-së, i cili deklaroi se veprimet e Izraelit në zonën bregdetare shkelin parimet e vendosura të bashkëpunimit të ngushtë me bashkësinë ndërkombëtare.

Në një deklaratë të përbashkët, krerët e shteteve dhe qeverive të BE-së u bënë thirrje të gjitha palëve në Lindjen e Mesme të ushtrojnë përmbajtje dhe të respektojnë ligjin ndërkombëtar.

Shtetet e Bashkuara dhe Irani janë duke mbajtur kontakte të vazhdueshme për rifillimin e bisedimeve mbi programin bërthamor të Teheranit, por ende nuk kanë caktuar bisedime formale, thanë zyrtarë nga të dyja vendet të enjten vonë.

Uashingtoni është “në komunikim të afërt” me Iranin dhe ndërmjetësit e tij, tha zëdhënësja e Shtëpisë së Bardhë, Karoline Leavitt, në një konferencë për shtyp, ndërsa ministri i Jashtëm iranian, Abbas Araqchi, i tha transmetuesit shtetëror IRIB se diplomacia po vazhdon dhe kontaktet po zhvillohen përmes kanaleve të ndryshme.

Araqchi shtoi se nuk është bërë asnjë “marrëveshje, aranzhim apo bisedë për t’i nisur bisedimet e reja bërthamore”.

Ai theksoi se Irani tani po vlerëson se çfarë është më e mira për interesat kombëtare, duke shtuar se “thashethemet” se Teherani do të rikthehet në tryezën e bisedimeve “nuk duhet të merren seriozisht”.

Presidenti amerikan, Donald Trump, duke folur në samitin e NATO-s në Hagë më 25 qershor, tha se Uashingtoni do të zhvillojë bisedime me Teheranin javën e ardhshme.

Rundi i gjashtë i bisedimeve SHBA-Iran në Oman, i caktuar për 15 qershor, u anulua pasi forcat izraelite kryen sulme mbi caqet iraniane më 13 qershor.

Duke folur për IRIB, Araqchi konfirmoi se sulmet e fundjavës së kaluar nga forcat amerikane shkaktuan dëme “të konsiderueshme” në infrastrukturën bërthamore të Iranit.

Komentet e Araqchi vijnë pak orë pasi mbikëqyrësi kushtetues i Iranit, Këshilli i Gardës, e miratoi vendimin e Parlamentit për të pezulluar bashkëpunimin e Teheranit me Agjencinë Ndërkombëtare për Energjinë Atomike (IAEA).

Për këtë ligj, i cili u miratua një ditë më parë nga ligjvënësit me 221 vota pro dhe asnjë kundër, do të vendosë përfundimisht Këshilli Suprem i Sigurisë Kombëtare (SNSC).

SNSC teknikisht drejtohet nga presidenti, por ashtu si të gjitha institucionet kyçe të shtetit, i përgjigjet udhëheqësit suprem, ajatollah Ali Khamenei.

“Plani për ta detyruar Qeverinë ta pezullojë bashkëpunimin me Agjencinë Ndërkombëtare për Energjinë Bërthamore nuk ishte në kundërshtim me ligjin islamik dhe Kushtetutën pas shqyrtimit nga anëtarët e Këshillit të Gardës”, tha zëdhënësi i këshillit, Hadi Tahan Nazif, në një postim në X.

Izraeli kreu sulme të papara ndaj objekteve kyçe bërthamore dhe ushtarake të Iranit, si dhe zonave të banuara, më 13 qershor, në një luftë që mori jetën e shumë civilëve nga të dyja palët para se të përfundonte me një armëpushim të brishtë të ndërmjetësuar nga Shtetet e Bashkuara më 24 qershor.

Pezullimi i bashkëpunimit me IAEA do të thotë se Irani do t’i ndalojë inspektimet, raportimet dhe veprimtarinë mbikëqyrëse sipas Traktatit për Mospërhapjen e Armëve Bërthamore (NPT).

Para votimit, kryetari i Parlamentit, Mohammad Baqer Qalibaf, e kritikoi IAEA-n, duke thënë se ajo dështoi “qoftë edhe të shtirej sikur e dënonte sulmin ndaj objekteve bërthamore të Iranit” dhe e akuzoi për “shitjen e besueshmërisë së vet ndërkombëtare”.

Teherani ka akuzuar prej kohësh IAEA-n për anshmëri dhe bashkëpunim me fuqitë perëndimore dhe Izraelin kundër Iranit.

Projektligji parashikon që pezullimi i bashkëpunimit të hiqet vetëm nëse garantohet që objektet dhe shkencëtarët bërthamorë iranianë janë të mbrojtur dhe që e drejta e Iranit për të pasuruar uranium brenda vendit është e garantuar.

Drejtori i Përgjithshëm i IAEA-s, Rafael Grossi, ka shprehur prej vitesh shqetësimin për mungesën e bashkëpunimit nga Irani në hetimet për objekte të vjetra, por të padeklaruara, bërthamore.

“Organizata për Energjinë Atomike e Iranit do të pezullojë bashkëpunimin me agjencinë deri sa të garantohet siguria e objekteve bërthamore, dhe programi bërthamor paqësor i Iranit do të ecë përpara me një ritëm më të shpejtë”, tha Qalibaf në komentet që u pasuan nga thirrjet e ligjvënësve “vdekje Amerikës dhe Izraelit”.

Presidenti i Francës, Emmanuel Macron, tha se “skenari më i keq” do të ishte nëse Teherani tani do të largohej nga Traktati për Mospërhapjen e Armëve Bërthamore.

Macron u tha gazetarëve në Bruksel, pas një samiti të BE-së, se në përpjekje për të ruajtur traktatin, ai do të fliste në ditët në vijim me pesë anëtarët e Këshillit të Sigurimit të OKB-së.

Këto bisedime tashmë kanë filluar me një telefonatë në Shtëpinë e Bardhë më 26 qershor, në të cilën ai informoi presidentin Donald Trump për kontaktet që Parisi ka pasur me Teheranin “në ditët dhe orët e fundit”.

“Shpresa jonë është që të ketë një konvergjencë të vërtetë të pikëpamjeve”, tha Macron, duke shtuar se synimi është “që të mos ketë rifillim” të ndërtimit bërthamor nga Irani.

Irani e ratifikoi traktatin për mospërhapjen e armëve bërthamore (NPT) në vitin 1970, duke u angazhuar të deklarojë materialin e tij bërthamor para Agjencisë Ndërkombëtare për Energji Atomike./REL/