Kulturë

Art dhe propagandë: Ndikimi i kinemasë britanike në kulturën globale!

Published

on

Pas luftës, filmat propagandistikë nuk u ndalën së prodhuari por përkundrazi u zhvilluan në një mjet të ri komunikimi me audiencën. Ata filluan të përdoren për të promovuar trashëgiminë kulturore britanike, duke nxitur turizmin dhe duke ndikuar në mënyrën se si kultura britanike përceptohet dhe ndryshon. Në vend që të mbeteshin vetëm mjete politike, ata u bënë instrumente për formësimin e imazhit kombëtar dhe përhapjen e tij në botë!

Gjatë Luftës së Dytë Botërore, kinemaja britanike u shndërrua në një mjet të fuqishëm propagandistik. Në atë kohë, kinemaja ishte forma më e përhapur e argëtimit masiv dhe qeveria britanike ndërhyri aktivisht në prodhimin e filmave për të ndikuar në opinionin publik.

Emra të mëdhenj të kinemasë britanike si Alexander Korda dhe Humphrey Jennings, bashkë me filmat e tyre të shquar si “Desert Victory”, “Mrs. Miniver” dhe “The Life and Death of Colonel Blimp”, përfaqësonin atë që shpesh quhet “epoka e artë” e kinemasë britanike. Megjithatë, kjo periudhë ishte po ashtu një kohë kur filmat britanikë ishin të formësuar qartë nga kërkesat e propagandës së luftës.

Edhe pse Lufta e Dytë Botërore ende përbën një kornizë të rëndësishme për të kuptuar botën e sotme, aspekti i ndikimit të propagandës përmes filmit ka marrë pak vëmendje. Shumë njerëz gabimisht e barazojnë propagandën me pavërtetësinë ose mashtrimin, dhe kjo bashkë me faktin se Britania po luftonte kundër nazizmit, ka bërë që ky fenomen të mos analizohet thellë.

Por, në realitet, propaganda ishte një instrument i fuqishëm në formësimin e përceptimeve të njerëzve dhe ndërtimin e një imazhi të ri kombëtar gjatë dhe pas luftës. Me aftësinë për të ndërthurur faktin dhe trillimin në mënyra tërheqëse, filmi u bë një vegël ideale për t’i shërbyer këtij qëllimi. Në këtë mënyrë, zhvillimi i propagandës është i ndërthurur ngushtë me historinë e filmit britanik dhe evolucioin e shtetit modern.

Nëse filmat propagandistikë do të kishin qenë një aktivitet që ishte pranuar vetëm me ngurrim, historia e tyre duhet të kishte përfunduar në vitin 1945. Por, në realitet, pas Krizës së Suezit dhe përballë dekolonizimit dhe kërcënimeve të Luftës së Ftohtë, propaganda filmike mori një formë të re.

Lufta e Dytë Botërore nuk ishte një përjashtim në përdorimin e filmave për qëllime propagandistike; përkundrazi, ajo përfaqësonte një standard të ri të përdorimit të kinemasë për të ndikuar në perceptimin publik.

Filmi propagandistik britanik shfrytëzoi një gamë të gjerë kulturore për të arritur mesazhet e tij. Një shembull i qartë është seriali televiziv “The Pacemakers”, ku Zyra Qendrore e Informacionit (COI) nxiti një brez të ri profesionistësh britanikë, të cilët ishin të angazhuar në ndryshimin e dinamikave të botës kulturore

Edhe pse kurrë nuk u shfaqën në Britani, për dekada me radhë, seriale të COI-së si London Line, This Week in Britain, British Sporting Personalities, The Enthusiasts dhe The Pacemakers tërhiqnin miliona shikues jashtë vendit

Për më tepër, versioni afrikan i London Line, i cili i ofroi një platformë figurave si Lionel Ngakane, Jumoke Debayo dhe (tani) Lord Boateng, shiti universitete britanike, ilaçe dhe ekspertizë në ndërtimin prefabrik përtej kufijve.

Kjo propagandë pro-demokracisë vetëdijshëm e pozicionoi veten në kundërshtim me normat e vendosura nga totalitarizmi ndërmjet luftërave. Por edhe në atë kohë, ajo gjeneroi përgjigje të paqarta.Një komentues i njohur ishte sociologu francez Jacques Ellul, i cili vuri re se periudha pas luftës kishte parë një orientim të propagandës nga menaxhimi i politikës masive në shërbim të ankthit psikologjik të një klase të mesme në rritje.

Nëse filmi propagandistik i fillimit të shekullit të 20-të kishte parë ambiciet e tij politike të zëvendësuara nga një fokus të ri pas luftës në forcimin e identitetit individual, kjo nuk ishte për shkak se ishte bërë paqësor, por sepse apetitet e tij ideologjik kishin zgjeruar. Propaganda, kishte frikë Ellul, ishte bërë endemike: njerëzit e kërkonin atë, ata kërkonin sigurinë, shabllonet, dhe modelet e saj për të përballuar kontradiktat e botës moderne.

Teza e Ellul-it nuk ishte pa kritikët e saj, por parashikimi i tij u dëshmua i saktë; madje edhe pas rënies së Bashkimit Sovjetik, historia e filmit propagandistik (përsëri) nuk erdhi në fund.

Fillimisht, kishte një kalim të dukshëm nga financimi shtetëror i kulturës si një e mirë në vetvete në një formë subvencioni që e shihte filmin si një mënyrë të rëndësishme për të paketuar trashëgiminë kulturore nga Derek Jarman te Paddington  në një formë që inkurajonte investimin e brendshëm; ose më realist, shiste pushime për vizitorët e huaj. Por, që prej shtatë nga shtatë, sponsorë të rinj institucionalë si Njësia e Kërkimeve, Informacionit dhe Komunikimeve (Ricu) kanë mbushur hapësirën digjitale me propagandë audio-vizuale.

Vlerësohet se shekulli 21, po kalon nëpër një periudhë që konsiderohet e begatë për filmin propagandistik, ku volumi i përmbajtjes është më i lartë se kurrë. Filmat e shkurtër ndoshta nuk janë shumë tërheqës në vetvete; megjithatë, qëllimi është të formohet një kulturë e caktuar. Sot, filmi propagandistik është bërë një pjesë e pandashme e përditshmërisë.

Prej “Njësisë kundër Dezinformimit deri te Brigada 77 e Ushtrisë”, puna e këtyre agjencive të reja justifikohet gjithmonë si një përgjigje ndaj kërcënimeve ndaj sigurisë kombëtare.

Në esenë e tij Bullshit Jobs, David Graeber argumentoi se ekonomia post-industriale krijon shumë punë të bardha që nga pikëpamja funksionale nuk kanë nevojë të ekzistojnë, por që në vend të kësaj inkurajojnë një pjesë të madhe të shoqërisë të identifikohet me perspektivat e financës së madhe.

Jetojmë në një kohë ku shteti britanik është bërë reklamuesi më i madh i kombit, ndërsa industria mediatike po absorbon numra të mëdhenj të të diplomuarve. Ricu duket se ka shitur ekspertizën e saj për qeveritë në të gjithë Azinë, Afrikën dhe Europën, si dhe për Bashkimin Evropian përmes një dege ndërkombëtare. Filmi propagandistik është bërë një shërbim që mund të eksportohet.

Shumë intelektualë, shkrimtarë dhe krijues filmash janë aktivisht të angazhuar në ripërcaktimin psikologjik, teknologjik dhe sociologjik të botës, një skenar që ndoshta i bën ata gjithashtu më të ekspozuar dhe më të prirur ndaj pretendimeve të filmit propagandistik.

Pasqyrë e kinemasë britanike nga studentja e Shkencave Politike, Erëta Hasani

 

 

 

Kulturë

Shteti mbështet kinematografinë, 800 mijë euro për tri projekte filmi

Published

on

Qendra Kinematografike e Kosovës (QKK) ka shpallur tre projekte fituese për financim, të cilat do të mbështeten me një total prej 800 mijë eurosh. Këto projekte përfshijnë filma të metrazhit të gjatë, të cilët kanë marrë mbështetje për realizimin e tyre. Projekti “Dua”, me skenar dhe regji nga Blerta Basholli, ka marrë mbështetje më të madhe, 340 mijë euro, ndërsa “Dua të shkoj sërish në det” me regji nga Leart Rama do të mbështetet me 240 mijë euro. Filmi i tretë, “Gjurmë” i regjisores Rita Krasniqi, do të marrë 220 mijë euro. Kjo ndarje buxhetore është pjesë e një thirrje që QKK-ja ka hapur vitin e kaluar, ku nga 12 projekte që aplikuan, vetëm tre arritën të sigurojnë financim.

Përkundër kësaj mbështetjeje, është shprehur shqetësimi për numrin e vogël të projekteve të mbështetura, që ka pasuar ndarjen e një shume të kufizuar buxhetore. Sipas regjisorëve dhe aktorëve të industrisë kinematografike kosovare, problemi i buxhetit të vogël është një pengesë për zhvillimin e kinematografisë dhe për mbështetje më të gjerë të projekteve filmike. Në këtë kuadër, është nënvizuar gjithashtu se QKK-ja ka një buxhet më të madh këtë vit, prej 2 milionë eurosh, dhe se do të hapë një tjetër thirrje brenda një muaji për të mbështetur edhe projekte të tjera.

Për herë të parë, QKK-ja ka emëruar një komision të pavarur për shqyrtimin e projekteve, duke përfshirë ekspertë të njohur si Tin Dirdamali, Norika Sefa, Antoneta Kastratin, Thomas Logoreci dhe Alireza Ghasemi, ndërsa komisioni financiar është përbërë nga Ilir Hasanaj, Ujkan Hysaj dhe Virgjina Peja.

Përveç projekteve që morën mbështetje, disa filma të tjerë, si “Sa o Roma Babo” dhe “Zanushja”, mbetën jashtë këtij procesi. Pas shpalljes së fituesve, regjisori Besim Ugzmajli ka theksuar se ky konkurs është ndikuar edhe nga jashtë dhe se buxheti i vogël për kinematografinë është një problem që duhet adresuar në mënyrë urgjente. Ai ka sugjeruar se ndërhyrjet e jashtme kanë mundur të kenë një ndikim në vendimet e jurisë.

Pavarësisht kritikave, drejtoresha e QKK-së, Blerta Zeqiri, ka konfirmuar se një thirrje e re do të hapet brenda një muaji për të mbështetur kategoritë e tjera të projekteve filmike. Megjithatë, problemi i teknikës dhe shtyrja e afatit të aplikimit ka ndikuar në zhvillimin e këtij procesi. Ndërkohë, buxheti i vitit 2024, që është 1.6 milionë euro, ka mbetur i pa shfrytëzuar, duke e bërë vitin e kaluar të humbur për QKK-në.

Një ndër hapat e rëndësishëm për zhvillimin e industrisë kinematografike është miratimi i Rregullores për të drejtat e rabatit, që lejon rimbursimin e 30% të investimeve që kompanitë e huaja bëjnë në Kosovë. Ky hap është parë si mundësi për të rritur konkurrencën e Kosovës në tregun ndërkombëtar të filmit.

Megjithatë, komuniteti artistik mbetet i ndarë lidhur me këtë nismë dhe ka nevojë për më shumë fushata informuese për të shfrytëzuar këtë mundësi. Po ashtu, QKK-ja ka humbur mundësinë për të nominuar filma për çmimet prestigjioze “Oscar”, pasi nuk ka hapur konkurs për këtë qëllim. Drejtoresha Zeqiri ka sqaruar se një problem teknik ka qenë shkaku i humbjes së mundësisë për nominim, ndërkohë që vitin 2023, komiteti vendosi të mos ketë kandidat për këtë çmim.

Në këtë mënyrë, kinematografia kosovare vazhdon të përballet me sfida të mëdha përsa i përket buxhetit dhe mundësive për mbështetje të projekteve filmike, ndërsa shpresat janë që hapat e ndërmarra të kontribuojnë për zhvillimin e industrisë dhe konkurrencën ndërkombëtare./UBTNews/

Continue Reading

Magazinë

Lady Gaga konfirmon vazhdimin e hitit “Telephone”

Published

on

Lady Gaga ka konfirmuar se vazhdimi i projektit të saj të famshëm “Telephone” është në rrugë e sipër, por nuk ka zbuluar nëse kolegia e saj nga bashkëpunimi i mëparshëm, Beyoncé, do të jetë pjesë e tij.

Gjatë një interviste në serinë “Lie Detector” të Vanity Fair, ajo u pyet nëse do të kishte një vazhdim të “Telephone”, dhe u përgjigj shkurt me: “Po”.

Megjithatë, kur u pyet nëse Beyoncé do të merrte pjesë sërish, Gaga u shpreh me një përgjigje të paqartë: “ndoshta”.

Ajo sqaroi se vonesa nuk lidhet me oraret e agjendës. Videoklipi i  “Telephone”, i publikuar më 2010, shfaq Ladyn si të burgosur për vrasjen e të dashurit të saj.

Beyoncé shfaqet duke e liruar nga burgu, dhe bashkë nisin një seri ngjarjesh dramatike. Në fund të klipit shfaqet mesazhi “To be continued…”, duke lënë të hapur mundësinë e një vazhdimi.

Kënga, e cila fillimisht ishte shkruar për këngëtaren e njohur Britney Spears por u refuzua prej saj, përmban vargun e famshëm: “Hello, hello, baby, you called, I can’t hear a thing…”.Kur u pyet nëse ndonjëherë kishte hapur telefonin duke e thënë këtë frazë, Gaga u përgjigj duke thënë se mund ta ketë bërë.

“Mendoj se mund ta kem bërë, por ndoshta jo. Jam shumë e keqe në këtë lojë, sapo thashë po, jo dhe ndoshta”, ka thënë Gaga.

Kur një anëtar i ekipit i tha se detektori i gënjeshtrave konfirmoi që ajo po thoshte të vërtetën, Gaga qeshi dhe tha se i vjen “mirë ta di këtë”.

Continue Reading

Kulturë

Përkujtohet në 146-vjetorin e lindjes patrioti i shquar Luigj Gurakuqi

Published

on

Muzeu Historik Kombëtar organizoi sot një ceremoni përkujtimore për të nderuar figurën e shquar të patriotit Luigj Gurakuqi, në 146-vjetorin e lindjes së tij.

Luigj Gurakuqi, një nga personalitetet më të shquara të kombit shqiptar, erdhi në jetë më 19 shkurt 1879, ndërsa përjetoi një tragjedi të hidhur më 2 mars 1925, kur u vra në Bari të Italisë. Veprimtaria e tij la një gjurmë të thellë në historinë e Shqipërisë, duke i dhënë vend kombit shqiptar një trashëgimi të çmuar në fushat e letërsisë, arsimit, politikës dhe kombëtarizmit.

Pas mbarimit të Kolegji Shën Adrian në fshatin arbëresh të Shën Mitrit në Itali, Gurakuqi vazhdoi studimet për mjekësi dhe biologji në Universitetin e Napolit. Ndonëse profesioni i tij u shënua nga shkenca, zemra e tij gjithmonë rrahte për atdhenë, dhe ky pasion i çoi veprimtaritë e tij drejt një angazhimi të fortë në fushën e letrave, publicistikës dhe politikës.

Si një nga figurat më të shquara të Rilindjes Kombëtare, Luigj Gurakuqi u angazhua që nga rinia e tij për njohjen dhe pasurimin e kulturës kombëtare. Fillimisht me poezi dhe përkthime, ai kontribuoi në lëvrimin e gjuhës shqipe, duke u bërë një ndër përkthyesit më të rëndësishëm të letërsisë botërore. Krijoi dhe botoi tekste mësimore të abetares në të dy dialektet e shqipes, duke i dhënë mundësinë shumë shqiptarëve të shkollohen dhe të njohin më mirë gjuhën e tyre.

Përpjekja e tij më e madhe ishte angazhimi për një alfabet të unifikuar shqip, për të cilin ai kontribuoi si nënkryetar i Komisionit të Manastirit në vitin 1908, një ngjarje kyçe për zhvillimin e gjuhës dhe identitetit shqiptar. Po ashtu, Luigj Gurakuqi do të mbetet një ndër hartuesit e veprës “Metrika Shqip”, një arritje e madhe e asaj periudhe.

Pjesëmarrës i drejtpërdrejtë në ngjarje kyçe historike, ai u bë drejtor i Normales së Elbasanit më 1909, shkolla e parë profesionale në Shqipëri, që sot mban emrin e tij. Aty, Gurakuqi ndihmoi në përgatitjen e mësuesve shqiptarë dhe në promovimin e arsimit për të rinjtë shqiptarë. Po ashtu, ai ishte njëri nga nismëtarët e Memorandumit të Greçës gjatë kryengritjes së malësorëve të Mbishkodrës në vitin 1911, si dhe i angazhuar në Kuvendin e Vlorës për shpalljen e Pavarësisë më 1912, ku u bë Ministër i Arsimit në qeverinë e Ismail Qemalit.

Në vitin 1916, ai u emërua Drejtor i Përgjithshëm i Arsimit dhe kontribuoi në zhvillimin e arsimit dhe kulturës në Shkodër. Kontributet e tij të mëtejshme përfshijnë pjesëmarrjen në Kongresin e Durrësit më 1918, ku ai u bë ministër i Arsimit dhe anëtar i delegacionit shqiptar në Konferencën e Paqes në Paris.

Veprimtaria e tij nuk mbaroi këtu, pasi në vitet 1921-1924, Luigj Gurakuqi ishte deputet i Këshillit Kombëtar. Ai gjithashtu luajti një rol të rëndësishëm në Lëvizjen e Qershorit të vitit 1924 dhe u caktua Ministër i Financave në qeverinë e Fan Nolit.

Përkushtimi i Luigj Gurakuqit ndaj atdheut, arsimit dhe zhvillimit kombëtar ka lënë një pasuri të jashtëzakonshme për popullin shqiptar. Edhe pse tragjikisht i vrarë në moshë të re, Luigj Gurakuqi mbetet një figurë e pavdekshme, që ka ndikuar në formësimin e Shqipërisë moderne dhe të identitetit kombëtar shqiptar./UBTNews/

Continue Reading

Kulturë

“Trashëgimia letrare e Dritëro Agollit”, në Qendrën Kombëtare të Librit dhe Leximit

Published

on

Një ngjarje e veçantë u zhvillua në Qendrën Kombëtare të Librit dhe Leximit, e cila e kushtoi aktivitetin e saj figurës më të madhe të letërsisë shqipe të pas shekullit XX, Dritëro Agollit. Aktiviteti, i titulluar “Trashëgimia letrare e Dritëro Agollit”, mblodhi studiues dhe lexues, të cilët bënë një analizë të thelluar të krijimtarisë së këtij shkrimtari të shquar, që e ka lënë një trashëgimi të pashlyeshme në historinë letrare të Shqipërisë.

Pjesëmarrësit në aktivitet diskutuan shumë dimensione të figurës dhe veprës së Agollit, duke theksuar jo vetëm cilësinë e lartë artistike, por edhe ndikimin e tij të vazhdueshëm në letërsinë shqipe. Profesor Behar Gjoka, një nga studiuesit më të njohur të letërsisë shqiptare, e përqendroi analizën e tij kryesisht në prozën e shkrimtarit, duke u fokusuar te romanet e tij më të njohura, “Shkëlqimi dhe rënia e shokut Zylo” dhe “Njeriu me top”. Ai e cilësoi satirën e romanit “Shkëlqimi dhe rënia e shokut Zylo” si një akt të qartë rebelimi ndaj kohës dhe regjimit, një pasqyrë e qartë e shoqërisë së asaj periudhe. Po ashtu, për romanin “Njeriu me top”, ai theksoi se ky ishte një studim i thellë dhe një analizë sociale e jetës në fshat, marrëdhënieve njerëzore, zakoneve dhe pasioneve të njerëzve të thjeshtë, përballë atyre që kërkonin të mbijetonin në një realitet të ndërlikuar.

Në vijim, studiuese e njohur Rovena Vata ndau mendimet e saj për poezinë e Dritëro Agollit, duke nënvizuar pasurinë dhe larminë e saj. Ajo u ndal veçanërisht te dimensioni lirik i krijimtarisë së Agollit, i cili mbizotëronte në shumë pjesë të poezisë së tij. Për Vata-n, liria e shpirtit të shkrimtarit pasqyrohej në vargjet e tij, që shpeshherë linin pas vetes një ndjesi të thellë e të gjallë për jetën, natyrën dhe njerëzit.

Një tjetër pjesëmarrës, pedagogia Anila Mullahi, u fokusua në analizën e krijimtarisë së Dritëro Agollit pas viteve ’90, e cila sipas saj, nuk është analizuar aq shumë, ndonëse ka një vëllim të konsiderueshëm dhe ka mbajtur një rëndësi të veçantë. Në këtë kuadër, ajo theksoi veprën “Arka e djallit”, të cilën e konsideroi si një kryevepër të shkruar nga Agolli pas periudhës së diktaturës. Sipas Mullahisë, kjo vepër përbën një nga piket kryesore të krijimtarisë së tij të periudhës pas vitit 1990 dhe mbetet një prej veprave më të spikatura të letërsisë shqiptare të pas luftës.

Aktiviteti në Qendrën Kombëtare të Librit dhe Leximit shënoi një tjetër moment të rëndësishëm për t’u njohur më thellë me jetën dhe veprën e Dritëro Agollit, një nga shkrimtarët më të mëdhenj shqiptarë, që ka dhënë një kontribut të pashlyeshëm për letërsinë shqipe, si dhe për kulturën dhe identitetin kombëtar.

Continue Reading

Të kërkuara