Lajmet

A po e fiton luftën Hamasi?

Me masakrën e Hamasit në Izrael dhe me numrin e viktimave civile në rritje në Gaza, logjika e thellë e luftës, fshihet nga mjerimi i pamasë njerëzor që prodhon.

Published

2 years ago

on

Nga Yuval Noah Harari

Lufta është vazhdimi i politikës me mjete të tjera. Shumë njerëz e recitojnë këtë mantra, por shumë pak i kushtojnë vëmendje të mjaftueshme – veçanërisht në mes të luftës. Me masakrën e Hamasit në Izrael dhe me numrin e viktimave civile në rritje në Gaza, logjika e thellë e luftës, fshihet nga mjerimi i pamasë njerëzor që prodhon. Ndërsa trupat vazhdojnë të grumbullohen, kush do ta fitojë këtë luftë? Jo pala që vret më shumë njerëz, jo pala që shkatërron më shumë shtëpi dhe as pala që fiton më shumë mbështetje ndërkombëtare – por pala që arrin qëllimet e saj politike.

Hamasi e nisi këtë luftë me një qëllim politik specifik: të parandalonte paqen. Pas firmosjes të traktateve të paqes me Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Bahreinin, Izraeli ishte në prag të firmosjes së një traktati historik paqeje me Arabinë Saudite. Kjo marrëveshje do të ishte arritja më e madhe e kryeministrit Benjamin Netanyahu, në të gjithë karrierën e tij. Do të kishte normalizuar marrëdhëniet midis Izraelit dhe pjesës më të madhe të botës arabe. Me insistimin e sauditëve dhe amerikanëve, kushtet e traktatit pritej të përfshinin lëshime të rëndësishme për palestinezët, që synonin të lehtësonin menjëherë vuajtjet e miliona prej tyre në territoret e pushtuara dhe të rifillonin procesin e paqes izraelito-palestineze.

Perspektiva e paqes dhe normalizimit ishte një kërcënim vdekjeprurës për Hamasin. Që nga themelimi i saj në vitin 1987, kjo organizatë fondamentaliste islamike nuk e njohu kurrë të drejtën e Izraelit për të ekzistuar, dhe u angazhua për luftë të armatosur pa kompromis. Në vitet ‘90, Hamasi bëri gjithçka që mundej për të prishur procesin e paqes në Oslo.

Për më shumë se një dekadë, qeveritë izraelite të udhëhequra nga Netanyahu braktisën të gjitha përpjekjet serioze për të bërë paqe me forcat më të moderuara palestineze, miratuan një politikë të një vije gjithnjë e më të ashpër në lidhje me pushtimin e territorit të diskutuar dhe madje përqafuan idetë mesianike të krahut të djathtë, mbi supremacinë e hebrenjve.

Gjatë asaj periudhe, Hamasi tregoi një përmbajtje befasuese në marrëdhëniet e tij me Izraelin dhe të dy palët dukej se po adoptonin një politikë shqetësuese, por gjithësesi funksionale të bashkëjetesës së dhunshme. Por më 7 tetor, pikërisht kur qeveria e Netanyahut ishte në prag të një përparimi të madh për paqen rajonale, Hamasi goditi me gjithë forcën e tij.

Hamasi vrau qindra civilë izraelitë, në mënyrat më të tmerrshme që mundej. Qëllimi i menjëhershëm ishte të prishte marrëveshjen e paqes izraelito-saudite. Synimi afatgjatë ishte të mbillte farat e urrejtjes në mendjet e miliona njerëzve në Izrael dhe në mbarë botën myslimane, duke parandaluar kështu paqen me Izraelin, për brezat që do të vijnë.

Hamasi e dinte se sulmi i tij do t’i bënte izraelitët të reagonin me zemërim nga dhimbja, dhe terroristët e dinin se Izraeli do të hakmerrej me forcë masive, duke u shkaktuar dhimbje të madhe palestinezëve. Emri i koduar që Hamasi i dha operacionit të tij flet shumë: al-Aqsa Tufan. Fjala “tufan” do të thotë përmbytje. Ashtu si përmbytja biblike që synonte të pastronte botën nga mëkati, edhe me koston e gatishmërisë së zhdukjes së njerëzimit, sulmi i Hamasit synonte të krijonte shkatërrim në një shkallë biblike.

A nuk i bëhet vonë Hamasit, për vuajtjet që kjo luftë u shkakton civilëve palestinezë? Ndërsa aktivistët e Hamasit, individualisht, me siguri kanë ndjenja dhe qëndrime të ndryshme, botëkuptimi i organizatës e tkurr mjerimin e individëve. Qëllimet politike të Hamasit diktohen nga fantazitë fetare.

Ndryshe nga ato të lëvizjeve laike si Organizata për Çlirimin e Palestinës, qëllimet përfundimtare të Hamasit nuk janë të kësaj bote. Për Hamasin, palestinezët e vrarë nga Izraeli janë martirë që gëzojnë lumturinë e përjetshme në parajsë. Sa më shumë të vrarë, aq më shumë dëshmorë.

Sa i përket kësaj bote, sipas pikëpamjeve të Hamasit dhe grupeve të tjera fondamentaliste myslimane, i vetmi objektiv i zbatueshëm për një shoqëri njerëzore në Tokë është respektimi i pakushtëzuar i standardeve qiellore të pastërtisë dhe drejtësisë. Për shkak se paqja përfshin gjithmonë kompromise mbi atë që njerëzit e konsiderojnë drejtësi, ajo duhet të refuzohet dhe drejtësia absolute duhet të ndiqet me çdo kusht.

Kjo, meqë ra fjala, shpjegon një fenomen të çuditshëm të kohëve të fundit në mesin e së majtës radikale në shumë demokraci perëndimore, duke përfshirë disa organizata studentore në Universitetin e Harvardit. Ata e çlirojnë Hamasin nga çdo përgjegjësi për mizoritë e kryera në Be’eri, Kfar Azza dhe fshatra të tjerë izraelitë, apo për krizën humanitare në Gaza.

Këto organizata ia vënë 100 për qind fajin Izraelit.

Lidhja midis të majtës radikale dhe organizatave fondamentaliste si Hamasi është besimi në drejtësinë absolute, e cila çon në një refuzim për të pranuar kompleksitetin e realiteteve në këtë botë. Drejtësia është një kauzë fisnike, por kërkesa për drejtësi absolute çon në mënyrë të pashmangshme në luftë të pafundme. Në historinë e botës, nuk është arritur asnjë traktat paqeje që nuk ka kërkuar kompromis, apo që ka siguruar drejtësi absolute.

Nëse qëllimet e luftës së Hamasit janë me të vërtetë të prishin traktatin e paqes izraelito-saudite dhe të shkatërrojnë të gjitha mundësitë për normalizim dhe paqe, ai po e fiton këtë luftë me nokaut. Dhe Izraeli po e ndihmon Hamasin, kryesisht sepse qeveria e Netanyahut duket që po e zhvillon këtë luftë pa qëllime të qarta politike.

Izraeli thotë se dëshiron të çarmatosë Hamasin dhe ka çdo të drejtë ta bëjë këtë për të mbrojtur qytetarët e tij. Çarmatosja e Hamasit është gjithashtu jetike për çdo shans për paqe në të ardhmen, sepse për sa kohë Hamasi mbetet i armatosur, ai do të vazhdojë të prishë çdo përpjekje. Por edhe nëse Izraeli arrin të çarmatosë Hamasin, kjo është vetëm një arritje ushtarake, jo politike. Në planin afat shkurtër, a ka Izraeli ndonjë plan për të shpëtuar marrëveshjen e paqes izraelito-saudite? Në planin afatgjatë, a ka Izraeli ndonjë plan për të arritur një paqe gjithëpërfshirëse me palestinezët dhe për të normalizuar marrëdhëniet me botën arabe?

Duke qenë thellësisht i përfshirë në politikën izraelite gjatë vitit të kaluar, kam frikë se të paktën disa anëtarë të qeverisë aktuale të Netanyahut janë edhe vetë të fiksuar tek vizionet biblike dhe drejtësinë absolute, dhe kanë pak interes për kompromisin që sjell paqe.

Të gjitha palët e interesuara duhet të mos lejojnë që përmbytjen e lëshuar nga Hamasi të mbysë Izraelin dhe palestinezët, si dhe të shkatërrojë rajonin.  Vini re se lufta bërthamore është, teorikisht, ndoshta vetëm 24 orë larg – nëse Hezbollahu dhe aleatët e tjerë iranianë godasin Izraelin me dhjetëra mijëra raketa, siç po kërcënojnë të bëjnë, Izraeli mund të përdorë armët bërthamore për vetë-mbrojtje. Prandaj, të gjitha palët duhet të braktisin fantazitë biblike dhe kërkesat për drejtësi absolute dhe të përqendrohen në hapa konkretë për të shmangur konfliktin dhe mbjellë farën për paqen dhe pajtimin.

Pas ngjarjeve të dy javëve të fundit, pajtimi duket krejtësisht i pamundur. Familja dhe miqtë e mi sapo kanë parë nëpër skena që të kujtojnë tmerret e Holokaustit. Por tetë dekada pas Holokaustit, gjermanët dhe izraelitët janë miq të mirë. Hebrenjtë nuk morën kurrë drejtësi absolute për Holokaustin – si mundej? A mundet ndokush t’u kthejë viktimave britmat e dhimbjes në fyt, ta kthejë mbrapsht tymin në oxhaqet e Aushvicit dhe t’i kthejë të vdekurit nga krematoriumet?

Si historian, e di mirë që mallkimi i historisë është se ajo frymëzon dëshirën për të rregulluar të kaluarën. Kjo është përpjekje e pashpresë.

E kaluara nuk mund të shpëtohet. Përqendrohuni në të ardhmen. Lërini plagët e vjetra të shërohen në vend që të shërbejnë si shkak për lëndime të reja.

Në vitin 1948, qindra-mijëra palestinezë humbën shtëpitë e tyre në Palestinë. Si hakmarrje, në fund të viteve 1940 dhe në fillim të viteve 1950, qindra-mijëra hebrenj u dëbuan nga Iraku, Jemeni dhe vendet e tjera myslimane. Që atëherë, plagët janë grumbulluar mbi plagë, në një rreth vicioz dhune që ka çuar vetëm në më shumë dhunë. Ne nuk jemi të detyruar ta përsërisim këtë cikël përgjithmonë. Natyrisht, në mesin e kësaj lufte të tmerrshme, ne nuk mund të shpresojmë të ndalojmë ciklin njëherë e përgjithmonë. Ajo që na duhet tani është të parandalojmë përshkallëzimin e mëtejshëm dhe për këtë kërkojmë disa gjeste konkrete shprese.

Një iniciativë e propozuar kërkon që Hamasi të lirojë të gjitha gratë, fëmijët dhe foshnjat që mban peng, në këmbim të lirimit nga Izraeli të disa dhjetëra grave dhe adoleshentëve palestinezë që mbahen të burgosur. A do të ishte kjo drejtësi? Jo. Drejtësia kërkon që Hamasi të lirojë menjëherë dhe pa kushte të gjithë pengjet që mori. Por kjo nismë mund të jetë gjithsesi një hap drejt uljes së konfliktit.

Një nismë tjetër është që t’u mundësohet civilëve palestinezë të largohen nga Rripi i Gazës për siguri në vende të tjera. Egjipti, që ndan një kufi me Gazën, mund dhe duhet të marrë drejtimin për këtë. Por nëse Egjipti nuk arrin të ofrojë ndihmë, Izraeli mund të sigurojë strehë për civilët e zhvendosur të Gazës, në tokë izraelite.

Nëse asnjë vend tjetër nuk është i gatshëm të pranojë dhe mbrojë civilët palestinezë, atëherë pasi Kryqi i Kuq të ketë qasje te pengjet izraelite të mbajtur nga Hamasi dhe të ketë konstatuar gjendjen e tyre, Izraeli mund të ftojë Kryqin e Kuq dhe grupet e tjera humanitare ndërkombëtare që të krijojnë strehë të përkohshme për civilët e zhvendosur të Gazës në anën izraelite të kufirit. Këtu do të strehoheshin gra, fëmijë dhe të evakuuar nga spitalet e Rripit të Gazës, ndërsa lufta kundër Hamasit vazhdon, dhe në fund të luftimeve, Gazanët e zhvendosur do të ktheheshin në Rripin e Gazës.

Hedhja e një hapi të tillë do të përmbushte detyrën morale të Izraelit për të mbrojtur jetët e civilëve palestinezë dhe njëkohësisht do të ndihmonte Forcat Mbrojtëse të Izraelit të vazhdonin luftën kundër terroristëve të Hamasit, duke reduktuar numrin e civilëve të ngecur në zonën e luftimit.

A kanë mundësi të realizohen nisma të tilla? Nuk e di. Por e di që lufta është vazhdimi i politikës me mjete të tjera, se qëllimi politik i Hamasit është të shkatërrojë çdo shans për paqe dhe normalizim, dhe se qëllimi i Izraelit duhet të jetë ruajtja e mundësisë për paqe. Ne duhet ta fitojmë këtë luftë, në vend që të ndihmojmë Hamasin të arrijë qëllimin e vet.

Yuval Noah Harari është autori i “Sapiens”, “Homo deus” dhe “Unstoppable us” dhe profesor i historisë në Universitetin hebraik të Jeruzalemit./Në shqip nga bota.al

Related Topics:
Continue Reading

Lajmet

Nga arti te teknologjia: Konferenca Ndërkombëtare e Dizajnit e UBT-së sjell idetë më të fundit

Published

8 hours ago

on

October 26, 2025

By

Në kuadër të Konferencës së 14-të Ndërkombëtare Shkencore të UBT-së, u zhvillua Konferenca Ndërkombëtare për Dizajn të Integruar (IC-ID 2025), e cila mblodhi studiues, ekspertë dhe profesionistë nga vendi dhe nga vende të ndryshme të botës për të ndarë përvoja, ide dhe kërkime shkencore mbi zhvillimet më të fundit në dizajn, teknologji dhe inovacion.

Një nga momentet kulmore të konferencës ishte ligjërata kryesore e Prof. Dr. Gjoko Miratovskit, i cili foli për temën “How AI is Changing the Field of Design”, duke trajtuar mënyrën se si inteligjenca artificiale po revolucionarizon proceset krijuese dhe mënyrën se si perceptojmë estetikën, funksionalitetin dhe qëndrueshmërinë në dizajn.

Gjatë gjithë ditës, u zhvilluan katër sesione shkencore me prezantime që përfshinë temat nga dizajni grafik, arkitektura e brendshme, moda, estetika, kultura vizuale, e deri te teknologjia dhe qëndrueshmëria mjedisore.

Sesioni 1

Chair: Aferdita Statovci
Co-Chair: Arbresha Hoxha
Keynote Speaker: Prof. Dr. Gjoko Miratovski – How AI is Changing the Field of Design

  • Prof. Dr. Gjoko Miratovski – How AI is Changing the Field of Design
  • Milot Gusia – Artistic Illustrations in “Jeta e Re” (1970–1973)
  • Arbresha Hoxha – The Influence of Visual Aesthetics on the Perception of Functionality in Graphic Designs
  • Mevludin Shabani, Sasko Milev – Statistical Modeling of Polyester’s Environmental Profile for Eco-Efficient Design
  • Naim Ostergllava et al. – Innovative Design of High-Pressure Vertical Pumps: Tribological Analysis
  • Ylber Limani, Erolina Osmani – Visualizing Transformation: The Intersection of Graphic Design, Sustainability, and Technology
  • Ylber Limani, Olisa Boshnjaku – Visual Identity as Strategy: Branding and Marketing Challenges
  • Ariana Gjoni – Circular Aesthetics: Designing for Longevity and Emotional Durability

Sesioni 2

Chair: Aferdita Statovci
Co-Chair: Arbresh Hoxha

  • Muharrem Sejdiu, Jeta Bejtullahu – Design and Production of Furniture in Gjakova
  • Besfort Salihu – Typography in Furniture Design: Minimalism & Postmodernism
  • Kaltrina Veselaj Shllaku et al. – From Advertising to Reality: Fast-Food Products and Consumer Perceptions
  • Hana Zeqa, Rita Hasani – Living Thread – Materia Nova: Material Experiments
  • Aferdita Statovci – Fashion as Language of Resistance and Change
  • Ardita Rizvanolli, Trim Basha – Redesigning Municipal Logos in Kosovo
  • Ardita Rizvanolli – Symbolic Reflection in Fashion Design (1990–2025)
  • Ardita Rizvanolli, Elita Gruda – Impact of Design and Aesthetics on Interior Space

Sesioni 3

Chair: Aferdita Statovci
Co-Chair: Arbresha Hoxha

  • Zymer Veliu – 8K Immersive Environments: New Dimensions in Art and Design
  • Vlera Mejzinolli et al. – The Role of Natural Lighting in Minimalist Interior Design
  • Benara Bytyqi et al. – Interior Design in Kosovo: Student Experience Perspective
  • Mimoza Hoxha et al. – Excessive Modernism in Interior Design: Case of “Mon Oncle”
  • Enisa Gashi et al. – How Colours Affect Psychology in University Environments
  • Bora Thaqi et al. – The Echo of Tradition: Albanian Domestic Life and Its Impact on Interior Design
  • Albulena Bilalli – Integration of Colour and Light Standards in Education and Industry
  • Nexhat Cocaj – National Symbols in Traditional Textiles

Sesioni 4

Chair: Aferdita Statovci
Co-Chair: Arbresha Hoxha

  • Cennet Lika, Laura Ymeri – Fashion and Cultural Identity in a Globalized Digital World
  • Arbresha Hoxha – Typography as Visual Art – Between Design
  • Arbresha Hoxha, Kaltrina Veselaj Shllaku – Promoting Cultural Identity Through Interactive Design

Në përmbyllje të konferencës, pjesëmarrësit u pajtuan se dizajni i integruar është më shumë sesa art – është një filozofi zhvillimi, që bashkon kreativitetin me inovacionin për të ndërtuar një të ardhme më të qëndrueshme dhe humane.

Continue Reading

Lajmet

Studiuesit dhe ekspertët e marrëdhënieve ndërkombëtare diskutojnë sfidat globale në Konferencën e Shkencave Politike dhe Marrëdhënieve Ndërkombëtare

Published

10 hours ago

on

October 25, 2025

By

Në kuadër të Konferencës Ndërkombëtare Shkencore të UBT-së, u zhvillua sesioni i dedikuar për Shkencat Politike dhe Marrëdhëniet Ndërkombëtare, ku studiues e ekspertë nga vendi dhe jashtë tij trajtuan zhvillimet më aktuale që lidhen me politikën ndërkombëtare, sigurinë, diplomacinë dhe ndikimin e teknologjisë në sistemet politike bashkëkohore. Diskutimet u përqendruan në sfidat e reja të sigurisë, rolin e institucioneve ndërkombëtare dhe ndikimin e politikave mjedisore në stabilitetin rajonal e global.

Në këtë sesion, pjesëmarrësit prezantuan hulumtime të thelluara që ndriçojnë marrëdhëniet ndërmjet shteteve, rolin e aktorëve ndërkombëtarë dhe tendencat që po formësojnë rendin politik global. Përmes analizave të bazuara në raste konkrete – nga Ukraina e deri te Kosova – konferenca ofroi një platformë të rëndësishme për shkëmbimin e ideve, duke promovuar bashkëpunimin akademik dhe diplomacinë shkencore në rajon.

Sesioni I

Co-Chair: Karol Nagy
Co–Chair: Arian Kadriu
Co–Chair: Giuseppe Morabito

  • Ius Commune Balkan and Regional Security: Historical Continuities and Legal Transformations – Karol Nagy, Edmond Hajrizi, Hajdi Xhixha, Luna Sheimeh, Ferenc Gemesi et al.
  • Two-Speed Peripheries: Kosovo, Georgia, and the Toxic Legacy of Bucharest 2008 – Giordano Gomato
  • Deterrence without Detonation: The Strategic Use of Nuclear Rhetoric in the Ukraine War – Alfred Marleku, Dea Selimi, Hajdi Xhixha.
  • Security versus Resilience in the Age of Artificial Intelligence: Rethinking the Conceptual Order – Karol Nagy, Edmond Hajrizi, Hajdi Xhixha, Luna Shemeih, Ferenc Gemesi et al.
  • From Doctrine to Duty: The Responsibility to Protect (R2P) and the Accountability of the International Community – Gjon Culaj
  • The Role of Environmental Policies in Protecting Air Quality in Kosovo – Nexhat Balaj, Filloreta Balaj, Vezir Januzi, Hyzer Rizani
  • The Role of Strategic Planning of Artificial Intelligence in National Security and Policies – Bahri Gashi, Ngadhnjim Brovina, Arian Kadriu
  • Environmental Security – John Doone

Sesioni II

Co-Chair: Marzena Zakowska
Co–Chair: Besnik Tahiri

  • Confidence, Coalition, and Sustainable Governance in the 21st Century – Besnik Tahiri
  • The Humanitarian Age: A Transformative Framework for Governing Emerging Technologies – Karol Nagy, Edmond Hajrizi, Hajdi Xhixha, Luna Shemeih, Ferenc Gemesi
  • Depoliticisation of Public Administration: Myth or Reality – Avni Alidemaj, Alban Maliqi
  • Consuming More of the Package Instead of the Product Content – Ruzhdi Matoshi, Isa Mulaj
  • Constitutional Legacies and Strategic Dependence: The U.S. Role in Shaping Japan’s and Kosovo’s Security Policy – Arbenita Sopaj
  • Combating Disinformation by Democratic States through Digital Diplomacy – Viona Rashica
  • The European Union’s Foreign Policy and External Actions in Kosovo – Llokamn Mirtezani, Muazam Halili
  • Secret Diplomacy as an Instrument for the Resolution of Contemporary Conflicts – Veton Zejnullahu, Erion Zejnullahu

Continue Reading

Lajmet nga UBT

UBT bëhet epiqendra e ideve inovative në ekonomi, menaxhment dhe teknologji

Published

10 hours ago

on

October 25, 2025

By

Studiues, ekspertë dhe profesionistë nga e gjithë bota marrin pjesë në Konferencën Ndërkombëtare të Menaxhmentit, Biznes dhe Ekonomisë në UBT, që fokusohet mbi zhvillimet më të fundit në ekonominë, menaxhimin, teknologjinë dhe inovacionin. Pjesëmarrësit ndanë studime dhe analiza mbi ndikimin e inteligjencës artificiale, digjitalizimit, praktikave të qëndrueshme mjedisore, reformave rregullatore dhe zhvillimeve në marketing, turizëm dhe financa.

Konferenca ofroi një mundësi unike për shkëmbimin e ideve, përmirësimin e praktikave profesionale dhe nxitjen e bashkëpunimeve ndërkombëtare, duke reflektuar rëndësinë e inovacionit dhe teknologjisë në zhvillimin ekonomik dhe arsimor të rajonit.

Sesioni I A

Chair: Muhamet Gërvalla
Co-Chair: Sema Kazazi

  • Do Environmental Practices Enhance Productivity? A Micro Level Analysis of Emerging Economies – Arta Mulliqi
  • The Impact of Regulatory Reform on Microfinance Performance and Protection in Kosovo – Shpresim Vranovci
  • Motivational Policies of Private and Public Enterprises and Their Impact on Workers’ Migration – Engelbert Zefaj
  • The Economic Impact of University–Industry Collaboration: The Case of Albania – Klaudja Guga, Ilira Pulaj
  • The Impact of Circular Economy on the Development of Firms in Kosovo – Riona Bajrami
  • Advancing Green Finance for Sustainable Development in Kosovo: Lessons and Regional Perspectives – Florida Beqiri, Shpresa Alija, Liridona Seferi, Driton Asani
  • Review of Implementing Energy Efficiency in Buildings at Global and European Level – Mimoza Fejzullahu, Jehona Hoxha, Fuat Pallaska, Visar Hoxha

Sesioni II – Menaxhim dhe Administratë Publike

Chair: Ermal Lubishtani
Co-Chair: Ardian Uka

  • Innovation and Technological Change Management in AI Era – Ermira Shehu, Osman Sejfijaj
  • Impact of the COVID-19 Pandemic on Public Procurement and Market Prices – Rezelina Uka
  • Employee Perceptions of the Work Environment in Kosovo’s Public Administration – Nazmi Zeqiri, Fisnik Bytyqi
  • Employment and the Impact of Nepotism in Human Resources – Arsim Gjinovci, Dren Gjinovci
  • The Role of External Audit in Improving the Quality of Financial Statements and Financial Sustainability of LLCs in Kosovo – Dafina Abdullahu
  • BIOAQUA COST Action: Biomolecular Pathways to Sustainable Aquaculture – Besa Shahini
  • The Role of Organizational Culture and Management Strategies in Sales Employee Performance – Dorjana Feimi
  • The Impact of Stress Factors on Employee Performance – Blerina Gerbeshi, Kujtim Zylfijaj

Sesioni II B 

Chair: Gonxhe Beqiri
Co-Chair: Fisnik Bytyqi

  • Estimating Informal Economic Activity through Import-Income Gaps: A Structural Approach Applied to Kosovo and Albania – Filloreta Brahimi
  • Impact and Prospects of ICT as a Source of Economic Growth in the Information Age – Blerim Morina
  • Integrating Fuzzy Graphs for Enhanced Real Estate Investment Decision-Making – Visar Hoxha
  • Public Debt Management in North Macedonia: Challenges and Opportunities in the Context of EU Accession – Sani Saidi
  • Comparative Analysis of Inflation Rate in The Western Balkans – Marigonë Plakaj Vërbovci, Atdhetar Gara
  • The Application Challenges and Impact of Lean Management Principles in Public and Private Sectors in Developing Countries – Mirinda Jashanica Gashi, Edmond Hajrizi, Ylber Limani
  • System Models in Family Businesses and Measuring Trust Through Sustainable Family Business Model: An Application on Family Businesses in Tirana – Oltjan Hamza
  • Relationship Between Inflation, Economic Growth and Unemployment: Empirical Analysis for Balkan Countries – Getoar Lubeniqi

Sesioni III A – Marketing dhe Digitalizim

Chair: Arta Mulliqi
Co-Chair: Kujtim Zylfijaj

  • Online Second-Hand Shopping Motivations According to Consumer Age Groups: An Empirical Evaluation – Meryem Koca, Gülay Keskin, Afërina Skeja
  • The Impact of Digital Advertising on Consumer Awareness of New Products – Gonxhe Beqiri, Riona Rushiti
  • Digitalization and International Marketing: How E-Commerce is Reshaping Global Trade – Mohammad Esa Isar
  • The Impact of AI-Generated Personalized Advertising on Consumer Trust, Privacy Violation Perceptions, and Purchase Intensity – Rajan Arapi, Ajsel Xheladini
  • The Impact of Innovation on Regional Economic Development in Kosovo – Mirjeta Domniku, Arta Jahiu
  • The Role of Strategic Marketing in Increasing the Competitiveness of Kosovar Businesses in the Regional Market – Hamëz Rama
  • Modeling Consumer Behavioral Dimensions in Multicultural Societies: Out-group and In-group Dynamics – Irfan Ishaq, Rana Muhammad Ayyub
  • The Impact of Marketing and Accompanying Campaigns of the “Golden Eagle” Energy Drink on Consumer Choice of This Product and the Application of Machine Learning for Market Segmentation and Consumer Behavior Prediction – Albrim Badallaj

Sesioni III B – Turizëm dhe Financa

Chair: Shpresim Vranovci
Co-Chair: Engelbert Zefaj

  • Smart Tourism Cities – Arta Kadriu
  • The Importance of Green Hotels in the Hospitality Industry; Best Practices – Aseda Banushaj, Doriana Matraku (Dervishi)
  • An Analysis of Economic Growth and Happiness in the Western Balkans – Elirjeta Beka, Ermal Lubishtani
  • Accommodation and Hospitality Services in the Development of Tourism in Kosovo – Kushtrim Dreshaj, Fatmire Shala Dreshaj, Sali Krasniqi
  • The Impact of Transformational Leadership on Employee Performance – Rubjana Zguro, Kujtim Zylfijaj
  • Digital Technologies and Financial Innovations: Effect of AI and Blockchain – Ylber Limani, Mjellma Ejupi, Diellza Hajrizi
  • Strategic Priorities for Real Estate Investment in Prishtina: An Integrated DEMATEL and Quantum Spherical Fuzzy TOPSIS Approach – Visar Hoxha
  • Empirical Analysis of the Impact of FDI, Trade Openness and Human Capital on Economic Growth Case: Western Balkans (WB6) – Ardian Uka, Erzana Uka

Sesioni IV A – Inteligjenca Artificiale dhe Menaxhim Financiar

Chair: Ylber Limani
Co-Chair: Mirjeta Domniku

  • MACHINE LEARNING – Project Data Analysis: Linear, Multiple, and Logistic Regression. Diamond Price Prediction. Diamond Price Category Prediction – Ardian Uka, Teuta Shala
  • Interaction of Monetary Incentives, Feedback, and Recognition to Improve Performance of State Universities Lecturers: An Experimental Study – Fajar Gustiawaty Dewi, Rindu Rika Gamayuni, Liza Alvia, Eha Nugraha, Effriyanti
  • Investigating the Digital Technology Impact on Cyber-Security in Financial Sector – Ylber Limani, Rrezarta Zukaj
  • Defending Your Brand from AI Misuse: A Practical Playbook Against Image/Video Deepfakes in the Age of Sora2 & WAN2 – Labinot Gashi
  • International Financial Management Albania Exchange Rate Regimes – Ardian Uka
  • Engaging Communities in ESG Integration: Narratives and Practices for Sustainable Accounting in Financial Reporting – Ejona Duçi, Eda Tabaku
  • Review of Evolution of the Role of the Real Estate Broker at the Global Market, Professionalism, Post-Pandemic Changes During the Period (2020-2025) – Dea Gerdovci, Veli Lecaj, Jehona Hoxha, Visar Hoxha
  • Quantum-Enhanced Multi-Criteria Group Decision-Making for Real Estate Investment Prioritization in Prishtina – Visar Hoxha
  • Management Optimal Combination of Production Two Products – Shaqir Elezaj, Rame Elezaj

Sesioni IV B – FinTech, Inovacion dhe Transformim Digjital

Chair: Ermira Shehu
Co-Chair: Kestrim Avdimetaj

  • Adoption of Financial Technology (FinTech) in Businesses in Kosovo: Owners’ Readiness to Use Digital Payments – Rozafa Sahiti, Ermira Shehu
  • Leadership and Organizational Culture as Catalysts of Innovation and Business Sustainability – Fisnik Ferizi, Kujtim Zylfijaj
  • The Use of Artificial Intelligence in Business Managers’ Decision-Making Processes – Venet Shala, Demir Lima, Qamil Xhaferi
  • Project Cycle Management in NGOs: Challenges and Best Practices – Laurita Morina, Kujtim Zylfijaj
  • Navigating Global Rankings and Local Realities: Rethinking Quality Assurance in Pakistani Higher Education – Zohaib Hassan Sain
  • Forest Loss or Stability? A Binary Analysis of Land Cover in Ferizaj (1985–2025) – Pajtim Zariqi, Lena Halounova
  • Research on Improvement Mechanism of Financial Management to Service Capability of Kosova Technological Small and Medium Enterprises – Driton Fetahu
  • Abusive Supervisors Make Me Quit: A Meta-Analytical Review Contribution Title – Ahmet Hakan Özkan
  • Review of Neural Network Model in Prediction of Real Estate Prices at Global Level – Jehona Hoxha, Samina Spahi, Visar Hoxha, Fuat Pallaska
  • Digital Transformation: From Analog to AI – Arta Këpuska, Agon Kokaj
  • Leadership in the Era of Remote Work: Challenges and Strategies for Effective Management – Afërina Skeja

Continue Reading

Lajmet

Studiuesit eksplorojnë sigurinë dhe inovacionin në Konferencën e Sistemeve të Informacionit dhe Sigurisë

Published

10 hours ago

on

October 25, 2025

By

Konferenca Ndërkombëtare mbi Sistemet e Informacionit dhe Sigurinë mblodhi ekspertë, akademikë dhe profesionistë për të diskutuar sfidat dhe zgjidhjet inovative në fushën e teknologjisë së informacionit. Punimet e prezantuara u përqendruan në integrimin e inteligjencës artificiale, optimizimin e sistemeve digjitale, menaxhimin e të dhënave dhe sigurinë financiare, si edhe në etikën dhe qeverisjen e përdorimit të teknologjive moderne.

Drejtues të punimeve diskutuan përdorimin e inteligjencës artificiale në analizën e të dhënave, përmirësimin e cilësisë së informacionit dhe sigurinë e të dhënave financiare, duke reflektuar mbi etikën dhe qeverisjen e sistemeve inteligjente. Sesioni i dytë u fokusua në transformimin digjital të biznesit, privatësinë e të dhënave, menaxhimin e sistemeve në kompanitë prodhuese dhe rrjetet e ardhshme të lidhjes inteligjente. Posterët dhe prezantimet praktike ofruan shembuj konkretë të aplikimeve të sistemeve të informacionit në realitetin e biznesit dhe teknologjisë.

Sesioni I:

Chair: Agim Zuzaku

Co – Chair: Besnik Skenderi

  • Integrating Artificial Intelligence into Data Science: A Paradigm Shift in Analytical Methodologies and Decision-Making – Blerton Abazi
  • Multi-Agent and Retrieval-Augmented Techniques for Data Quality: A Systematic Literature Review – Benjamin Besimi, Visar Shehu & Adrian Besimi
  • Bridging Academia and Industry through Information Technology Training and Coaching – Besnik Skenderi & Diamanta Skenderi
  • Financial Data Security in Integrated Accounting Systems – Fidane Spahija Gjikolli & Visar Marku
  • Ethics and Governance in the Use of Artificial Intelligence within Information Systems – Endrit Zogaj & Agim Zuzaku

Sesioni II:

Chair: Blerton Abazi

Co – Chair: Ylber Limani

  • Information Systems Obsolescence and Its Impact on Business Digital Transformation – Ylber Limani & Jona Zeneli
  • Optimizing Aviation Industry Operations through Integrated Digital Information Systems – Ylber Limani & Vlerë Ibrahimi
  • Data Privacy and Security Challenges in Business Model Transformation – Qendresa Podujeva & Ermira Shehu
  • Challenges in Information Systems Management in Manufacturing Companies in Kosovo: The Role of Human Resources in ERP Implementation – Agim Zuzaku
  • Optimizing Fiscal Databases For Digital Taxation – Tringa Beqiri
  • Envisioning Future Access Networks: Intelligent, Adaptive Connectivity for a Hyperconnected World – Jakup Ratkoceri
  • Poster: Operational Research and Their Approach in Practical Actuality – Gelina Maliqi

Continue Reading

Të kërkuara