Kuriozitete

Fëmija yt bën shumë pyetje? Ja si ta menaxhosh situatën

Published

on

Kur fëmija yt fillon të të bombardojë me pyetje të panumërta që nisin me “pse”, mos u shqetëso! Kjo gjë ju ndodhë shumicës së prindërve të ditëve të sotme dhe është një fazë normale dhe e rëndësishme në zhvillimin e tij, por ndonjëherë mund të të bëjë të ndihesh i/e mbingarkuar.

Në vazhdim do të zbulojmë disa truke që do të të ndihmojnë ta përballosh këtë periudhë pa humbur durimin.

Përgjigju thjesht dhe qartë – Kur fëmija të pyet: “Pse qielli është blu?” ose “Pse njerëzit flenë?”, është e rëndësishme që përgjigjet të jenë sa më të kuptueshme. Fëmijët kanë nevojë për sqarime të thjeshta, pasi konceptet e ndërlikuara mund t’i ngatërrojnë. P.sh në vend të një përgjigje shkencore të detajuar për qiellin e kaltër, mund t’i thuash: “Qielli duket blu për shkak të dritës së diellit.”

Bëje bisedën argëtuese – Një mënyrë tjetër për ta kaluar më lehtë këtë fazë është duke e bërë procesin argëtues dhe ndërveprues. Përgjigju me pyetje tjera si: “Çfarë mendon ti për këtë?”. Kjo mënyrë e bën fëmijën të ndihet më i përfshirë dhe ndihmon në zhvillimin e mendimit kritik.

Dëgjo me vëmendje – Ki parasysh se shumë nga këto “pse” janë të lidhura me kureshtjen e natyrshme. Duke dëgjuar me vëmendje, jo vetëm që ndihmon fëmijën të mësojë më shumë, por i jep atij një ndjenjë sigurie dhe vlerësimi. Në këtë mënyrë, ai ndjen se bota e tij e brendshme është e rëndësishme për ty.

Mos ki frikë të thuash “nuk e di” – Jo gjithmonë ke përgjigje të gatshme, kjo është në rregull. S’ke pse t’i dish të gjitha! Nëse të pyet diçka që nuk e di, mund të thuash: “Nuk e di, të kërkojmë përgjigjen.” Kjo i mëson fëmijës se të mësuarit është proces i vazhdueshëm e të kërkosh informacione është pjesë e rritjes.

Jep përgjigje krijuese – Faza e “pse-ve” është mundësi e shkëlqyer për të përdorur imagjinatën. Nëse fëmija të pyet: “Pse bie shi?”, në vend që t’i japësh një përgjigje teknike, mund ta kthesh në një tregim: “Shiu është si peshkatar që hedh rrjetën nga retë për të kapur pika uji.” Krijo një histori të shkurtër që jo vetëm i përgjigjet pyetjes, por edhe e bën më argëtuese.

Shpjegoja ngadalë konceptet më të ndërlikuara – Jo çdo përgjigje ka shpjegim të thjeshtë. Për disa pyetje më të ndërlikuara, si: “Pse njerëzit sëmuren?” apo: “Pse s’mund të fluturojmë?”, është e rëndësishme të fillosh me përgjigje bazë e ta thellosh kur fëmija rritet.

Kujto se është një fazë kalimtare – Mos harro: Faza e “pse-ve” është një fazë kalimtare. Ajo tregon që fëmija yt po zhvillohet dhe po zbulon dalëngadalë botën që e rrethon. Sado e lodhshme të duket, pyetjet e tij janë një shenjë që ai po mendon dhe mëson gjithnjë e më shumë, citon Anabel.

Pra, herën tjetër kur fëmija të të pyesë “pse?”, mos u streso! Me këto truke, do kalosh këtë fazë dhe do ndihesh krenar/e që po e ndihmon fëmijën të eksplorojë botën përmes kureshtjes. /UBT News/

Kuriozitete

Pse nuk bën të parkosh automjetin në bar të thatë?

Published

on

Vera është koha e të nxehtit të madh dhe thatësirave, dhe e gjitha kjo është një terren i përshtatshëm për zjarre.

Burimet e zjarreve mund të jenë të ndryshme, nga ato natyrore deri te zjarrvënësit që kënaqen me flakët.

Në Spanjë, Agjentët e mbrojtjes së mjedisit lëshuan paralajmërimin interesant, parkimi i veturave mbi thatësi, veçanërisht pas një udhëtimi të gjatë, është i rrezikshëm. Shkaku qëndron te sistemi i shkarkimit të gazrave, pra te katalizatori, komponent i projektuar për të reduktuar ndotjen që lëshojnë automjetet.

Gjatë funksionimit normal, ky element mund të arrijë temperatura të larta, nga 400 deri në 800 gradë Celsius, duke shkaktuar ngrohje të konsiderueshme në zonën poshtë makinës. Pas një udhëtimi prej disa kilometrash, nxehtësia në pjesën e poshtme të automjetit mund të arrijë në 300 gradë Celsius.

Nëse vetura parkohet mbi bar të thatë, nxehtësia mjafton që bimësia të nisë të digjet për disa sekonda.

Masa më e thjeshtë për të shmangur këtë lloj zjarri është të mos parkoni automjetet jashtë zonave të përcaktuara për këtë qëllim, veçanërisht në vende ku ka bimësi të thatë.

Continue Reading

Kuriozitete

Barbie bën versionin e kukullës me diabet të tipit 1

Published

on

Kukulla e re “Barbie” nga kompania e njohur e lodrave “Mattel” ka pompë insuline e monitor të glukozës, e cila është pjesë e serisë së re të kukullave të lansuara nga brendi, ka raportuar The Guardian.

Kjo kukull është projektuar në mënyrë që fëmijët me diabet ta ndiejnë veten të përfshirë në shoqëri..

Në filmin  “Barbie”, të regjisores Greta Gerwig, Barbieland është vend i gjithëpërfshirjes e diversitetit. Që nga 2019 “Mattel” ka filluar të prodhojë kukulla me aftësi të kufizuara, ani pse kjo kukull e njohur ekziston që nga viti 1959.

Kompania ka lansuar “Barbien” e parë me sëmundjen e diabetit të tipit 1, edicioni i fundit i rangut, për të cilin ka deklaruar se është projektuar “të ua mundësojë fëmijëve ta gjejnë veten te kjo kukull e ta inkurajojnë sa më shume lojën me kukulla përtej eksperiencave jetësore”.

Diabeti i tipit 1 është sëmundje autoimune ku vet trupi i sulmon dhe i shkatërron qelizat e pankreasit që e krijojnë insulinën. Sëmundja diagnostikohet në fëmijëri dhe pacientët monitorojnë nivelin e sheqerit në gjak e të marrin insulinë.

“Barbie” e re është dizajnuar në bashkëpunim me organizatën jo-fitimprurëse Breakthrough T1D.

Kukulla ka një pajisje për monitorimin e glukozës, që e ka të vendosur në krah, një telefon mobil me aplikacionin CGM, i cili iu ndihmon që ta përcjellë nivelin e sheqerit në gjak. Ajo ka pompë insuline një çantë që ia zë të gjitha pajisjet mjekësore që i duhen si dhe ushqimet.

Krista Berger, zëvendës shefe e kukullave “Barbie” në “Mattel”, ndërkohë që po promovonte kukullën e re ka thënë se ky është një hap i rëndësishëm drejt përkushtimit që ka kompania për gjithëpërfshirje dhe përfaqësim.

“‘Barbie’ ndihmon fëmijët të fitojnë përceptimet e para për botën, duke reflektuar edhe sëmundjen e diabetit  tipi 1, sigurohemi që më shumë fëmijë të mund ta shohin veten në historitë që i imagjinojnë përmes lojës me kukullat që i duan”, ka thënë Berger.

“Barbie” e parë afroamerikane u lansua gjatë viteve ’60, kurse ato hispanike u lansuan gjatë viteve ’80, ndërkohë që shumë kukulla në profesione të ndryshme që ushtrojnë gratë u prezantuan në vitet ’90 e 2000.

Në ditët e sotme ka më shumë se 175 lloje të ndryshme të kukullave në fjalë, me shumë ngjyra lëkure, syve, flokëve, tipe të ndryshme trupash si dhe aftësive të kufizuara trupore. Kompania ka përshirë edhe “Barbien” e verbër, “Barbien” afromarikane më sindromë Down, kukulla me aparat dëgjimi, me proteza të ndryshme për gjymtyrë, kukulla me karrocë si dhe “Barbien” më sëmundjen e lëkurës, që quhet vitiligo.

“Barbie” nuk është e vetmja kukull që fokusohet te diversiteti. Kompanie e lodrave “Lottie” ka kukulla me sindromën Down si dhe me autizëm, ndërkohë që kompania “Lego” shet shumë lloje të figurave që kanë aftësi të kufizuara fizike.

“Përfaqësimi ka rëndësi, sidomos në fëmijëri. Të shohësh ‘Barbie’ me diabet të tipit 1 ndihmon në normalizimin e kësaj sëmundje e në uljen e stigmatizimit dhe u tregon fëmijëve që nuk qëndrojnë vetëm në këtë botë. Ky është hap pozitiv drejt ndërtimit të vetëbesimit, përfshirjes dhe kuptimit se si është të jetosh me diabet”, ka thënë Arjun Penasar, shef ekzekutiv i “diabetes.co.uk”.

Continue Reading

Kuriozitete

Çfarë janë kukullat Labubu dhe pse njerëzit po lënë kokat pas tyre?

Published

on

Labubu, një krijesë e vogël me veshë lepurushi, dhëmbë të theksuar dhe veshje të çuditshme, është kthyer në aksesorin më të paparashikuar të verës 2025.

I varur në çanta Hermès, Louis Vuitton apo Bottega, kjo lodër e çuditshme ka rrëmbyer jo vetëm influencueset dhe VIP-at si Rihanna, Dua Lipa dhe Lisa nga Blackpink, por edhe gjithë gjeneratën Z.

Si u krijua Labubu?

Kukulla Labubu u krijua më 2015 nga Kasing Lung. E frymëzuar nga mitologjia nordike, Labubu është pjesë e universit “The Monsters” dhe përfaqëson një personazh të mirë që shpesh gabon pa dashje. Kukullat vijnë në forma të ndryshme dhe të mbështjella me kostume në varësi të një tematike dhe shiten si “blind boxes”, pra ti nuk e di kurrë cilën do të marrësh derisa ta hapësh.

Pse janë bërë kaq të famshme?

Nostalgjia – Shumë nga blerësit e sotëm janë rritur me anime, lodra dhe personazhe të viteve ’90 dhe 2000. Tani, me më shumë të ardhura, ata rikthehen tek ato ndjesi të thjeshta dhe të lumtura përmes kukullave si Labubu.

Kultura e “kidult” – Brezat e rinj nuk kanë më frikë të përqafojnë fëmijërinë edhe si të rritur. Tregu i lodrave për të rritur është në bum.

Elementi i misterit – Kukullat vijnë të fshehura në kuti “surprizë”, duke krijuar ndjesinë e lojës me fat. Ndjenja e emocionit nga unboxing-u është si një dozë dopaminë.

A do të rritet vlera e tyre?

Shumë mund të shihen si investim, njësoj si kartat Pokémon apo Beanie Babies dikur. Një Labubu i rrallë është shitur për 1,000 paund. Marka po zgjeron “universin” me produkte të reja si kapëse flokësh, mbështjellës për AirPods apo aksesorë telefoni. Herën tjetër kur të shohësh një kukull të vogël me dhëmbë të çuditshëm që rri varur në një çantë luksoze, ndoshta duhet të pyesësh veten “çfarë është më me vlerë – çanta, apo Labubu?”.

Continue Reading

Kuriozitete

Autizmi tashmë mund të zbulohet nga testi në një fije floku

Published

on

Shkencëtarët kanë shpikur një test universal për autizmin tek foshnjat që përdor një fije floku.

Ai analizon mostrën për nivelet e metaleve si plumbi dhe alumini, të cilat janë më të larta te fëmijët autikë. Testi përfshin dërgimin e një mostre flokësh në laborator për analizë dhe u tregua se parashikonte autizmin me saktësi 81 për qind të kohës në një studim të rishikuar nga kolegët.

Shkencëtarët tjerë e shpallën testin si zhvillim ‘novator’ për gjendjen famëkeqe të vështirë për t’u diagnostikuar që prek 5.4 milionë amerikanë dhe 700,000 britanikë. Për shkak se nuk ka asnjë test standard për gjendjen, mjekët duhet të mbështeten në historinë e zhvillimit dhe sjelljen e fëmijës.

Për testin, shkencëtarët përdorin një lazer për të hequr shtresën sipërfaqësore të flokëve. Një lazer i dytë, më i fuqishëm, lëshohet më pas përgjatë flokëve, i cili merr matje në 650 pikë për çdo centimetër. Kjo gjithashtu e kthen fillesën në plazmë.

Kontrollon për substanca të lidhura me autizmin duke përfshirë metale; plumbi, kadmiumi, arseniku, zinku e bakri ndër të tjera. Hulumtimet e mëparshme kanë gjetur nivele të larta të të tre metaleve elementare në flokët e fëmijëve autikë. Rezultatet futen në program i cili kërkon modele që tregojnë autizëm.

Ata testuan metodën në fijet e flokëve të mbledhura nga 220 fëmijë japonezë kur ata ishin rreth një muajsh. Rezultatet u krahasuan me diagnozën klinike të autizmit, e përfunduar kur të rinjtë ishin rreth katër vjeç. Shkencëtarët zbuluan se testi i tyre identifikoi saktë autizmin në 394 raste (81 për qind e totalit).

Ai identifikoi autizmin në 96.4 për qind të fëmijëve dhe ia dha plotësisht të qartë 75.4 për qind që nuk kishin autizëm. Autizmi është diçka me të cilën njerëzit lindin, gjë që çon në funksionimin e trurit të tyre ndryshe nga ai i njerëzve të tjerë. Ata me këtë gjendje mund të luftojnë për të komunikuar, e kanë të vështirë të kuptojnë se si mendojnë ose ndihen të tjerët, ose shqetësohen dhe mërziten në situata të panjohura dhe ngjarje shoqërore.

Shkencëtarët nuk janë të qartë se çfarë e shkakton këtë gjendje, megjithëse mendohet se janë të përfshirë faktorë mjedisorë dhe gjenetikë.

Continue Reading

Të kërkuara