Aktualitet

​Ekspertët evropianë të energjisë paralajmëron rrezikun e investimeve hidroenergjetike në Evropën Juglindore

Energjia hidrike, së bashku me qymyrin, ka luajtur tradicionalisht një rol të madh në Evropën Juglindore.

Published

on

Investimet e mëdha të hidrocentraleve në të gjithë Evropën Juglindore po përballen me rreziqe të larta dhe ritme të ulëta realizimi, thuhet në raportin e ri kërkimor të rrjetit të organizatave CEE Bankwatch, EuroNatur, Riverwatch dhe WWF Adria, të publikuar sot, në të cilin janë identifikuar nëntë raste të projekteve me risk të lartë.

Edhe pse qindra hidrocentrale të vogla të cilat janë shumë të dëmshme për biodiversitetin janë ndërtuar në të gjithë rajonin në dekadën e fundit, përpjekjet për të ndërtuar hidrocentrale të gjelbra më të mëdha se 10 MW kanë qenë kryesisht të pasuksesshme, me vetëm Shqipërinë dhe Slloveninë që ia dolën ta bëjnë këtë.

Cenueshmëria ndaj thatësirës, çështjet ligjore, rritja e rezistencës publike dhe mungesa e financimit janë ndër faktorët që kanë ndaluar një mori projektesh të mëdha hidroenergjetike në vitet e fundit, duke përfshirë dy në lumin Vjosa në Shqipëri, dy në Parkun Kombëtar të Mavrovës në Maqedoninë e Veriut dhe disa në lumenjtë Moraça dhe Vrbas në Mal të Zi dhe Bosnje-Hercegovinë.

Energjia hidrike, së bashku me qymyrin, ka luajtur tradicionalisht një rol të madh në Evropën Juglindore, por ndryshimi i klimës po e sfidon këtë rol. Shqipëria ka shtuar rreth 600 MW në termocentrale të mëdha dhe disa qindra megavat termocentrale më të vogla që nga viti 2010, megjithatë prodhimi mesatar i hidrocentraleve mezi u rrit midis 2010 dhe 2020. Madje në Bosnje dhe Hercegovinë, Kroaci dhe Mal të Zi, të cilat shtuan vetëm hidrocentrale të vogla, gjenerimi mesatar është pakësuar.

Të patrazuar, qeveritë dhe ndërmarrjet e rajonit janë të prira për të ndërtuar hidrocentrale edhe më të mëdha. Bosnja dhe Hercegovina është veçanërisht ambicioze, duke planifikuar të paktën 12 diga të mëdha, pavarësisht dështimit të saj për të përfunduar një fabrikë të vetme të madhe të gjelbër në dekadën e fundit.

Financimet po bëhen më të pakta pasi Banka Evropiane e Investimeve, Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim dhe KfW e Gjermanisë janë bërë më të kujdesshme kohët e fundit, duke lënë bankat kineze dhe turke, si dhe Korporatën Ndërkombëtare Financiare të Zhvillimit të ShBA-së (DFC), ndër të paktët që janë të gatshëm të vënë bast në një sektor kaq të rrezikshëm.

Megjithatë, pavarësisht se kompanitë kineze janë përfshirë në disa projekte në Bosnje dhe Hercegovinë, duke përfshirë uzinën e Ulogut në Neretvën e Epërme, një seri prej tre termocentralesh në Bistricë dhe potencialisht edhe tri centrale të tjera në Drinën e Epërme – i vetmi financim i konfirmuar kinez është për impiantin e diskutueshëm të Dabarit 160 MW, për të cilin në janar të këtij viti u nënshkrua një kredi prej 180 milionë euro nga Eximbank.

Pippa Gallop, nga CEE Bankwatch Network – ka thënë se prodhimi i hidrocentraleve në rajon po shkon lart e poshtë si një “yo-yo” për shkak të ndryshimeve klimatike, duke e bërë të kotë shtimin e më shumë digave.

Kjo është më e dukshme në vende si Shqipëria, Bosnja dhe Hercegovina, Kroacia dhe Mali i Zi që tashmë janë mjaft të varura nga hidrocentralet. Është krejtësisht e pakuptueshme që në fund të vitit 2021, Mali i Zi kishte vetëm 2.5 MW të instaluar fotovoltaikë diellorë. Diversifikimi i burimeve të rinovueshme dhe një rritje serioze e efiçencës së energjisë është urgjentisht e nevojshme”.

Ndërkohë, Amelie Huber, nga Fondacioni EuroNatur – tha gjithashtu se investitorët e hidrocentraleve vazhdojnë të joshen nga perspektivat e një burimi energjie falas që është gjithmonë i disponueshëm.

Por hidroenergjia ka pushuar prej kohësh së qeni kjo: tejkalimi i afateve kohore dhe kostos janë rend i ditës, veçanërisht kur bëhet fjalë për hidrocentrale të mëdha dhe rrjedha e lumenjve nuk është më e besueshme. Dhe ndikimi shumë negativ i hidrocentraleve në biodiversitetin e sistemeve lumore duhet të merret parasysh. Vendet, sistemet energjetike të të cilave varen nga hidrocentralet do të paguajnë një çmim të lartë pasi ndikimet e ndryshimeve klimatike intensifikohen dhe thatësirat dhe përmbytjet bëhen më të shpeshta”.

Ulrich Eichelmann nga Riverwatch tha gjithashtu se përveç aspekteve të lidhura me energjinë që flasin kundër bllokimit të lumenjve të Ballkanit, ekziston edhe fakti se lumenjtë si Neretva, Drina dhe të tjerë janë me vlerë të jashtëzakonshme ekologjike.

A do të guxonit të shkatërroni pyjet e fundit të mbetura të vjetra për të prodhuar pelet? Ne do të bënim të njëjtën gjë me këta lumenj, nëse do t’i lejonim që atyre t’u vendosen diga. Për fat të mirë, njerëzit po e kuptojnë gjithnjë e më shumë vlerën e vërtetë të lumenjve të Ballkanit dhe po i kundërshtojnë gjithnjë e më shumë projektet e digave dhe po i fitojnë këto beteja”, tha Eichelmann.

Continue Reading

Aktualitet

Trashëgimia evropiane në zemrën e Kosovës – UBT nderon Karl Gegën me ekspozitën më të madhe ndërkombëtare

Published

on

Në një ceremoni solemne, në Parkun Shkencor, Inovativ dhe Teknologjik të UBT-së në Lipjan, u zhvillua hapja e ekspozitës ndërkombëtare kushtuar gjeniut të inxhinierisë hekurudhore, Karl Gega, si dhe ceremonia qendrore e Global UBT Fest 2025.

Kjo ekspozitë ndërdisiplinare, e sjellë për herë të parë në Kosovë, përfaqëson një bashkëpunim unik midis UBT-së dhe partnerëve ndërkombëtarë nga Italia dhe rajoni.

Ngjarja mblodhi një mori personalitetesh të rëndësishme nga fusha e politikës, arsimit, diplomacisë, biznesit dhe arkitekturës. Të pranishëm ishin: Rektori dhe Presidenti i UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi, Ministrja e Industrisë, Ndërmarrësisë dhe Tregtisë, Rozeta Hajdari, Deputetë të Kuvendit të Kosovës, Përfaqësues të institucioneve vendore dhe ndërkombëtare, Arkitektë nga Italia, profesorë dhe studentë të shumtë.

Në hapje të ceremonisë, Rektori Hajrizi theksoi rëndësinë strategjike të kësaj ekspozite për vendin tonë:

“Me këtë ekspozitë, jo vetëm që e nderojmë figurën e Karl Gegës, një prej inxhinierëve më të shquar të historisë evropiane, por njëkohësisht i japim një mesazh të qartë brezave të rinj: se vizioni, dijet dhe përkushtimi nuk njohin kufij. Qyteti i Mençur i UBT-së është hapësira ku historia takohet me inovacionin, dhe ku trashëgimia kulturore ndërlidhet me teknologjinë dhe të ardhmen”.

Prof. Lucia Nadin vlerësoi UBT-në si një partner të denjë evropian dhe përgëzoi të gjithë për punën e arritur deri më tani.

“Qëllimi i kësaj ngjarjeje është të bëjë të njohur figurën e Karl Gega-s, gjenialitetin e tij, sfidën e tij ndaj të pamundurës, këmbënguljen e tij për të mbrojtur idetë dhe projektet e veta – veçanërisht për të rinjtë: që ata të mësojnë, përmes njohjes së veprës së kësaj personaliteti të madh, se gjithçka mund të arrihet nëse, përveç ëndrrave dhe vizioneve, janë të vetëdijshëm për thellësinë e dijeve që duhet të zotërojnë – dhe që shpesh kërkojnë përpjekje për t’u fituar”, tha Nadin.

Sipërmarrësi shqiptar në Itali, Genc Podgorica, një nga kontribuuesit kyç për realizimin e kësaj ekspozite, u shpreh:

“Ky bashkëpunim është dëshmi se sa shumë mund të arrijmë kur lidhim rrënjët tona kulturore me përvojën dhe dijen ndërkombëtare. Karl Gega ishte vizionar – dhe të rinjtë e Kosovës meritojnë të inspirohen nga të tillë shembuj. UBT është duke krijuar një platformë të jashtëzakonshme që i bën të mundshme këto ura bashkëpunimi”.

Në përmbyllje të ngjarjes, UBT ndau certifikata mirënjohjeje për të gjithë ata që kontribuuan në realizimin e ekspozitës ndërkombëtare për Karl Gega. Rektori Hajrizi theksoi se këto certifikata nuk janë thjesht dokumente simbolike, por shprehje e një vlerësimi të thellë për punën dhe përkushtimin ndaj dijes dhe kulturës.

Ceremonia shënoi një moment të veçantë me këngët e kënduara nga studentët e Fakultetit Muzika Moderne, Prodhimi Digjital dhe Menaxhmenti.

Continue Reading

Aktualitet

Bruksel, Kallas: Afër miratimit të paketës së 18 të sanksioneve ndaj Rusisë

Published

on

Përfaqësuesja e lartë e BE-së për politikën e jashtme dhe sigurinë, Kaja Kallas, deklaroi se vendet anëtare të Bashkimit Evropian janë afër arritjes së një marrëveshjeje mbi paketn e 18-të të sanksioneve kundër Rusisë.

“Shpresojmë të arrijmë një marrëveshje politike mbi paketën e 18-të të sanksioneve. Jemi shumë, shumë afër. Shpresoj që kjo të ndodhë sot“, u tha Kallas gazetarëve përpara një takimi të ministrave të jashtëm të BE-së në Bruksel.

Ajo tha gjithashtu se tema e diskutimit do të jetë Lindja e Mesme. Shefja e politikës së jashtme të bllokut, Kaja Kallas, ka paraqitur 10 hapa të mundshëm pasi Izraeli u zbulua se kishte shkelur një marrëveshje bashkëpunimi midis dy palëve për arsye të të drejtave të njeriut.

Sanksionet e propozuara variojnë nga pezullimi i të gjithë marrëveshjes së bashkëpunimit ose kufizimi i lidhjeve tregtare, deri te sanksionimi i ministrave izraelitë, vendosja e një embargoje armësh dhe ndalimi i udhëtimit pa viza.

“Më kërkuan të jap një inventar të opsioneve që mund të merren në konsideratë dhe u takon shteteve anëtare të diskutojnë se çfarë do të bëjmë me këto opsione”, tha Kallas për media./Kosovapress

 

 

Continue Reading

Aktualitet

Komunave u bllokohen llogaritë bankare, mbi 210 milionë euro të marra për shkak të vendimeve gjyqësore

Published

on

Asociacioni i Komunave të Kosovës ka reaguar pas raportimeve nga kryetarët e komunave se llogaritë bankare të tyre janë bllokuar për shkak të vendimeve gjyqësore që lidhen me kontratat kolektive.

Drejtori ekzekutiv i AKK-së, Sazan Ibrahimi, tha se nga viti 2022 deri në mesin e këtij viti komunave u janë marrë mbi 210 milionë euro përmes përmbaruesve gjyqësorë, duke i pamundësuar realizimin e projekteve kapitale.

“Sot në mëngjes kemi pranuar informata nga komunat e Kosovës, përkatësisht kryetarët e komunave, ku kanë kërkuar që AKK-ja të bëjë një reagim ndaj veprimit të Ministrisë së Financave sepse gjirrollogaritë e tyre bankare janë bllokuar. Pasojat e bllokimit të gjirrollogarive bankare po janë vendimet e gjykatave përmes përmbaruesve, ku komunave padrejtësisht po u merren mjetet financiare për zbatimin e kontratave kolektive”, tha ai.

Gjithashtu, sipas Ibrahimit në kalkulimet që i kanë si AKK, që nga viti 2022 deri në mesin e këtij viti, komunave u janë marrë mbi 210 milionë euro për shkak të vendimeve gjyqësore dhe shumica absolute e këtyre mjeteve janë marrë për shkak të zbatimit të kontratave kolektive.

“Kjo është një dëm i jashtëzakonshëm që po ju shkaktohet komunave të Kosovës sepse shumë projekte për investime kapitale nuk po mund të zbatohen”, tha Ibrahimi.

Ai tha se mungon gatishmëria e nivelit qendror për të bashkëpunuar me komunat dhe për të gjetur një zgjidhje.

Ai përmendi konkretisht komunat më të prekura nga këto bllokime gjatë këtij viti.

“Është Ferizaji, që gjatë këtij viti në shumicën absolute të rasteve ka pasur pothuajse të bllokuar, sepse Ferizajit faturat i kanë shkuar mbi 10 milionë euro që duhet paguar vendime që kanë ardhur nga Gjykata përmes përmbaruesve. Komuna e Lipjanit gjithashtu, komuna e Drenasit, po ka pasur edhe komuna të tjera të cilat i përmenda, si Vitia, Rahoveci, Deçani, Suhareka e të tjera”, tha ai./Ekonomia Online

Continue Reading

Aktualitet

Grupi për Siguri dhe Barazi Gjinore: Partitë politike të rrisin përfaqësimin e grave në zgjedhjet lokale 2025

Published

on

Grupi për Siguri dhe Barazi Gjinore (SGG) u bën thirrje të gjitha partive politike në Kosovë që të respektojnë obligimet e tyre sipas Ligjit për Barazi Gjinore dhe të ndërmarrin hapa konkretë për të rritur emërimin, fuqizimin dhe përkrahjen e kandidateve gra, veçanërisht për pozitat e kryetareve të komunave në zgjedhjet e ardhshme lokale.

Në reagimin e tyre thuhet se “edhe pse korniza ligjore zgjedhore në fuqi parasheh vetëm një kuotë gjinore prej 30% për listat zgjedhore, ne u bëjmë thirrje udhëheqësve të partive politike që të udhëhiqen nga fryma e Kushtetutës dhe Ligjit për Barazi Gjinore dhe të paraqesin lista kandidatësh të bazuara në barazinë gjinore”.

“Megjithatë, në zgjedhjet lokale të vitit 2021, vetëm 2 nga 38 kryetarë komunash të zgjedhur ishin gra, ndërsa gratë përbëjnë vetëm 16% të anëtarëve të kuvendeve komunale, duke theksuar barrierat strukturore të vazhdueshme për udhëheqjen dhe pjesëmarrjen e grave në vendimmarrje politike. Ky nën-përfaqësim jo vetëm që bie ndesh me frymën e Kushtetutës dhe Ligjit për Barazi Gjinore, por paraqet edhe një mundësi të humbur për zhvillim demokratik dhe gjithëpërfshirës të Kosovës”, vijon reagimi.

Sipas tyre gratë sjellin perspektiva thelbësore, udhëheqje dhe zgjidhje për sfidat me të cilat përballen komunat nga siguria në komunitet tek arsimi, shëndetësia dhe zhvillimi ekonomik.

Mes tjerash, thuhet se Grupi për Siguri dhe Barazi Gjinore u bën thirrje të gjitha partive politike që të shkojnë përtej kërkesave minimale ligjore dhe të nominojnë në mënyrë proaktive, të promovojnë dhe fuqizojnë gratë si kandidate në nivel lokal./Telegrafi

Continue Reading

Të kërkuara