Published
3 years agoon
By
UBT newsPër shkak të një viti të mbushur me lajme nga lufta në Ukrainë, kriza e kostos së jetesës dhe fatkeqësi të lidhura me klimën, shumëkush do të mendonte se nuk do të mbahet mend pothuajse asgjë e mirë nga ky vit. Megjithatë, ka pasur disa zhvillime pozitive, në disa pika.
Pas dy vitesh nën hijen e pandemisë Covid-19, shumë kishin shpresuar se viti 2022 do të paralajmëronte një të ardhme më të ndritshme. Këto shpresa u shuan qysh në shkurt, me pushtimin rus të Ukrainës.
12 muajt e fundit janë shoqëruar gjithashtu nga katastrofat rekord të klimës, dhe më pas përmbysja e të drejtave federale të abortit në Shtetet e Bashkuara. Megjithatë, pati edhe disa lajme të mira, nga përparimet shkencore deri tek përparimi në të drejtat e njeriut, përcjell UBT News.
Këtu gjeni një përmbledhje të disa prej ngjarjeve pozitive të vitit 2022:
*Ka shpresë për trajtimin e Alzheimerit, sëmundjes së gjumit dhe HIV/AIDS
Rezultatet e një sprove klinike në shkallë të gjerë të botuar në “New England Journal of Medicine”në fund të nëntorit u vlerësuan si një përparim sa i përket sëmundjes së Alzheimerit. Një ilaç i quajtur lecanemab u zbulua se ngadalëson rënien njohëse të pacientëve me 27 përqind. Fatkeqësisht, lecanemab gjithashtu shkakton efekte anësore, disa prej tyre serioze, kështu që nevojiten prova më të gjata klinike për t’u siguruar që përfitimet e trajtimit tejkalojnë rreziqet. Më shumë se 55 milionë njerëz vuajnë nga demenca në mbarë botën, me sëmundjen e Alzheimerit si forma më e zakonshme.
Diku tjetër, një ilaç i njohur si acoziborole mund të ndihmojë në zhdukjen e sëmundjes së gjumit deri në vitin 2030, sipas të dhënave të publikuara në revistën mjekësore “The Lancet”. Kjo sëmundje kërcënon të paktën 60 milionë njerëz në 36 vende afrikane dhe është fatale nëse nuk trajtohet. Deri më tani, të gjitha trajtimet ekzistuese për sëmundjen e gjumit kërkonin shtrimin në spital. Por tani acoziborole mund të merret në formë tabletash.
Në një lajm tjetër të mirë nga bota mjekësore, shkencëtarët njoftuan në shkurt se një person i tretë – gruaja e parë – ishte shëruar nga HIV, falë një trajtimi inovativ.
E fundit, por jo më pak e rëndësishme, janë shpresat se vaksinat mRNA, të zhvilluara fillimisht kundër Covid-19, mund të ndihmojnë në luftën kundër kancerit.
*Nga tigrat deri te ujqërit gri: Speciet e rrezikuara kthehen nga pragu i zhdukjes!
Vitet e fundit vazhdimisht keni parë titujt për zhdukjen e kafshëve të egra, shenjë shqetësuese e krizës së biodiversitetit. Megjithatë, shkencëtarët ishin gjithashtu në gjendje të vëzhgonin fenomenin e kundërt në vitin 2022, me disa specie të rrezikuara që kanë filluar të riktheheshin.
Pothuajse 50 vjet pasi studiuesit humbën gjurmët e leopardit të Anadollit, një prej tyre u pa në Turqi në maj. Ndërkohë, numri i tigrave të egër ka rezultuar të jetë 40 për qind më i lartë në mbarë botën sesa ishte vlerësuar më parë dhe popullsia e tyre duket se po rritet, njoftoi në korrik Bashkimi Ndërkombëtar për Ruajtjen e Natyrës (IUCN). E njëjta gjë vlen edhe për ujqërit gri. Në Francë, ku janë të listuara si specie të mbrojtura, numri i tyre është rritur në 921 nga 783 në vitin 2021, sipas Agjencisë Franceze të Biodiversitetit.
Këto zhvillime janë një lajm i shkëlqyer pasi vlerësohet se popullsia e tyre ka rënë mesatarisht me 69 për qind në më pak se 50 vjet, me pasoja të gjera për planetin.
Fundi i vitit 2022 pa më shumë lajme të mira për natyrën, me një marrëveshje historike të arritur në samitin e OKB-së për biodiversitetin COP15 në Montreal, Kanada, më 19 dhjetor.
*Kombet rritin përpjekjet për të luftuar shpyllëzimin
Viti solli gjithashtu lajme të mira për mbrojtjen e pyjeve, të konsideruara thelbësore për të luftuar ndryshimet klimatike. Midis tyre ishte kthimi në pushtet i Luiz Inacio Lula da Silva në Brazil – i cili është zotuar të ndalojë shpyllëzimin në pyllin tropikal të Amazonës, që u rrit ndjeshëm nën paraardhësin e tij, Jair Bolsonaro. Gjatë fjalimit të tij më 16 nëntor në konferencën e klimës COP27, Lula deklaroi, “Nuk ka siguri klimatike për botën pa një Amazonë të mbrojtur. Ne do të bëjmë gjithçka që duhet për të pasur zero shpyllëzim dhe degradim të biomeve tona”.

Ndërkohë, ligjvënësit e BE-së dhe vendet anëtare arritën një marrëveshje historike më 6 dhjetor për të ndaluar importin në bllok të disa produkteve të konsideruara si “nxitësit kryesorë të shpyllëzimit”. Këto produkte përfshijnë vaj palme, mish viçi, soje, kafe dhe kakao të prodhuara në tokë që u shpyllëzua pas 31 dhjetorit 2020. Këshilli Evropian dhe Parlamenti Evropian ende nuk e kanë miratuar zyrtarisht legjislacionin, por pritet ta bëjnë këtë.
*Tre vende të tjera heqin dënimin me vdekje
Në vitin 2022, Papua Guinea e Re, Republika e Afrikës Qendrore dhe Guinea Ekuatoriale miratuan legjislacionin që heq dënimin me vdekje për të gjitha krimet. Sipas Koalicionit Botëror Kundër Dënimit me Vdekje, 111 vende nga 200 e kanë braktisur plotësisht këtë praktikë. Tre kombe – Irani, Egjipti dhe Arabia Saudite – përbënin 80 për qind të ekzekutimeve në vitin 2021.
*Fitore për të drejtat LGBT në mbarë botën
Kuba votoi në favor të legjislacionit që lejon çiftet e së njëjtës gjini të martohen dhe të adoptojnë fëmijë.
Kryeqyteti japonez, Tokio, filloi të hapë një skemë të certifikatës së partneritetit, e cila lejon që çiftet e së njëjtës gjini të trajtohen njësoj si çiftet e martuara kur bëhet fjalë për strehimin, mjekësinë dhe mirëqenien.
*Skocia ofron produkte menstruale pa pagesë
Për herë të parë në botë, produktet menstruale u bënë të disponueshme falas në Skoci falë një ligji të ri që synon të luftojë varfërinë e periudhës. Lëvizja vjen pas legjislacionit nga 2018 që i bëri të disponueshme produktet menstruale në shkollat, kolegjet dhe universitetet skoceze. Që nga 15 gushti, autoritetet lokale në Skoci tani janë të detyruara ligjërisht të ofrojnë produkte menstruale për “këdo që ka nevojë për to” – në praktikë, kjo nënkupton vënien e artikujve në dispozicion në biblioteka, pishina, palestra publike dhe qendra komunitare. Përveç kësaj, një aplikacion celular, PickupMyPeriod, i ndihmon gratë dhe vajzat të gjejnë pikën e tyre më të afërt të shpërndarjes.
*Pagë të barabartë për ekipet amerikane të futbollit për meshkuj dhe femra
Në maj, Federata e Futbollit të SHBA-së njoftoi se kishte arritur një marrëveshje që garantonte paga të barabarta për ekipet e saj kombëtare të meshkujve dhe femrave. Marrëveshja historike është e para në botën e futbollit profesionist dhe shënoi kulmin e një beteje të gjatë ligjore për femrat e SHBA-së, kryesuar nga yjet Megan Rapinoe dhe Alex Morgan.
Ekipet e meshkujve dhe femrave do të marrin tashmë të njëjtat tarifa dhe shpërblime, qofshin ato për ndeshjet “miqësore” ose konkurruese, raporton FRANCE24, përcjell UBT News.
*Teleskopi James Webb kap pjesë të panjohura të universit
Më 11 korrik, gjashtë muaj pas lëshimit të tij në orbitë, teleskopi hapësinor James Webb dha imazhin e tij të parë me ngjyra. Fotoja befasuese tregon galaktikat e formuara menjëherë pas Big Bengut më shumë se 13 miliardë vjet më parë – “imazhi më i thellë dhe më i mprehtë infra të kuqe i universit të largët deri më tani”, sipas NASA-s.
Që atëherë, “teleskopi i shekullit”, më i fuqishmi i dërguar ndonjëherë në hapësirë, ka ofruar imazhe mahnitëse të pjesëve pak të njohura apo edhe të panjohura të universit tonë, nga mjegullnajat tek ekzoplanetet dhe grupimet e galaktikave. Shpresohet se kjo do të çojë në përparim të rëndësishëm në astronomi në vitet në vijim.
*Fusioni bërthamor, një ‘përparim i madh shkencor’ që sjell shpresë për planetin
Një ekip shkencëtarësh amerikanë njoftuan në mes të dhjetorit se kishin arritur “ndezjen” – një fitim neto i energjisë – gjatë një eksperimenti të shkrirjes bërthamore. Studiuesit e përshëndetën momentin historik si një hap kyç në demonstrimin e qëndrueshmërisë së teknologjisë pa karbon, e cila sipas tyre mund të sigurojë një burim energjie të pastër, të pafund dhe të lirë në të ardhmen. Megjithatë, ka ende një rrugë të gjatë për të bërë në këtë fushë.
*Transformimi i transportit në Gjermani
Si pasojë e luftës në Ukrainë dhe krizës që rezultoi me koston e jetesës, viti 2022 pa një lëvizje drejt mënyrave më të qëndrueshme të transportit. Në një përpjekje për të ndihmuar në kompensimin e inflacionit, Gjermania lëshoi një leje 9 € për tre muaj gjatë verës, duke lejuar udhëtime të pakufizuara në trena, autobusë dhe tramvaje lokale dhe rajonale. Pavarësisht disa pengesave, të tilla si trenat e mbipopulluar, operacioni – i pari në botë për sa i përket përballueshmërisë – u konsiderua i suksesshëm.
Në total, u shitën më shumë se 52 milionë bileta individuale. Sipas Shoqatës së Kompanive Gjermane të Transportit, rreth 1.8 milion ton CO2 u kursyen si rezultat. Pas këtij eksperimenti, ministrat e transportit të 16 rajoneve gjermane njoftuan në mes të tetorit se një biletë transporti mbarëkombëtar do të prezantohej nga 1 janari 2023, me kosto 49 euro në muaj./UBTNews/
Lajmet
Vrasja e gjyqtarit Astrit Kalaja, lihen në burg Gjon Shkambi
Published
59 minutes agoon
October 27, 2025By
UBT News
Në Gjykatën e Apelit sot u mbajt seanca për vrasjen e gjyqtarit Astrit Kalaja.
Gjykata e Apelit ka vendosur të lë në burg Gjon Shkambin dhe punonjësin e sigurisë, Banush Koxhaj.
Ndërkohë vrasësi i gjyqtarit Elvis Shkambi nuk e ka apeluar masën e arrestit me burg.
Gjon Shkambi akuzohet se kishte dijeni mbi planin e nipit, akuza të cilat i ka mohuar. Koxhaj dyshohet se shpërdoroi detyrën duke mos kontrolluar dhe mos vlerësuar alarmin e detektorit që tregoi se vrasësi po hynte me një pistoletë./S.K/KP/
Lajmet
Fillon periudha për votimin me postë nga jashtë Kosovës për raundin e dytë të zgjedhjeve
Published
1 hour agoon
October 27, 2025By
UBT News
Komisioni Qendror i Zgjedhjeve ka njoftuar se sot ka filluar periudha e votimit jashtë Kosovës për votim me postë në raundin e dytë të zgjedhjeve për Kryetarë të Komunave.
KQZ njofton se kjo periudhë e votimit (27 tetor – 8 nëntor 2025) do të vlejë vetëm për 29,712 shtetasit e Republikës së Kosovës që janë regjistruar me sukses si votues jashtë vendit gjatë afatit të përcaktuar për regjistrim (23 korrik- 29 gusht 2025).
“Këta votues i takojnë komunave, të cilat, sipas rezultateve ende të pacertifikuara, janë pjesë e raundit të dytë të zgjedhjeve për Kryetarë të Komunave, si: Gjakovë (3,141), Gjilan (2,066), Dragash (2,770), Kaçanik (1,149), Klinë (2,230), Fushë Kosovë (489), Mitrovicë e Jugut (1,188), Obiliq (220), Rahovec (1,902), Pejë (1,895), Prishtinë (1,727), Prizren (2,870), Suharekë (3,325), Viti (1,970), Vushtrri (1,019), Junik (1,363), Mamushë (356) dhe Kllokot (49)”, thuhet në njoftim.
KQZ thotë se ka nisur procesin e votimit jashtë vendit para certifikimit të rezultateve për të shmangur vonesat në procesin zgjedhor dhe për të siguruar që çdo qytetar i regjistruar të ketë mundësinë të ushtrojë të drejtën e tij kushtetuese për të votuar në kohë.
Me qëllim të ofrimit të mundësisë për votim për shtetasit që janë regjistruar për të votuar përmes postës, kutitë postare janë funksionale në këto shtete: Australi, Austri, Belgjikë, Çeki, Danimarkë, Francë, Gjermani, Holandë, Hungari, Itali, Kanada, Kosovë, Kroaci, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut, Mbretëria e Bashkuar, Norvegji, ShBA, Shqipëri, Slloveni, Suedi, Turqi dhe Zvicër./S.K/KP/
Lajmet
Presidentja Osmani arrin për vizitë pune në Riad, pritet me nderime ushtarake
Published
1 hour agoon
October 27, 2025By
UBT News
Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani ka arritur në Riad të Arabisë Saudite, me ftesë të Princit të Kurorës së Arabisë Saudite, Muhamed bin Salman, për të marrë pjesë në Future Investment Initiative (FII).
Ky forum, i njohur si një nga ngjarjet më prestigjioze globale për investime dhe inovacion, mbledh udhëheqës botërorë, drejtues të korporatave më të mëdha ndërkombëtare, investitorë, dhe ekspertë të teknologjisë e politikave publike, për të diskutuar idetë dhe strategjitë që do të formësojnë ekonominë dhe shoqëritë e së ardhmes.
Presidentja Osmani kur arriti u prit me nderime ushtarake në Riad të Arabisë Saudite./S.K/UBTNews/


Lajmet
Aksidentoi dy turistët francezë, arrestohet 35-vjeçari në Korçë
Published
2 hours agoon
October 27, 2025By
UBT News
Policia e qarkut Korçë ka vënë në pranga një 35-vjeçar nga fshati Grabovicë, pasi u përfshi në një aksident rrugor ku u plagosën dy turiste franceze.
Sipas njoftimit zyrtar të Policisë, E. C., 35 vjeç, u arrestua në flagrancë për veprën penale “Shkelja e rregullave të qarkullimit rrugor”.
Ngjarja ndodhi një ditë më parë në aksin rrugor “Korçë–Pogradec”, ku automjeti që drejtohej prej tij u përplas me mjetin në të cilin ndodheshin dy shtetaset franceze.
Të plagosurat u dërguan fillimisht në Spitalin Rajonal të Korçës, dhe më pas u transportuan për trajtim të specializuar në Spitalin e Traumës në Tiranë, ku ndodhen nën kujdesin e mjekëve, në gjendje shëndetësore të stabilizuar.
Policia bën me dije se grupi hetimor po vijon punën për të përcaktuar me saktësi shkakun dhe rrethanat e aksidentit./S.K/KP/
MacBook pro i ri! Apple lehtëson riparimin dhe përmirëson brendësinë
Katy Perry dhe Justin Trudeau konfirmojnë lidhjen e tyre në Paris
Vrasja e gjyqtarit Astrit Kalaja, lihen në burg Gjon Shkambi
Fillon periudha për votimin me postë nga jashtë Kosovës për raundin e dytë të zgjedhjeve
Parashikimet e Ray Kurzweil për të ardhmen e Inteligjencës Artificiale dhe singularitetin
Presidentja Osmani arrin për vizitë pune në Riad, pritet me nderime ushtarake
Aksidentoi dy turistët francezë, arrestohet 35-vjeçari në Korçë
Tudor në rrezik shkarkimi, ky mund të jetë trajneri i ri i Juventusit
Sulmohen zyrtarët policorë në Ferizaj dhe Kaçanik
Të kërkuara
-
Lajmet2 months agoProfesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Rajoni1 month agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Vendi2 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
-
Aktualitet4 days agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
