Shëndet
Ndikimi i orizit në trupin tuaj
Ngrënia e orizit mund të ketë efekte të ndryshme në shëndet.
Published
3 years agoon
By
Betim GashiOrizi është një zgjedhje e sigurt kur bëhet fjalë për një pjatë anësore të pjatës kryesore. Shkon mirë me pothuajse çdo gjë dhe në varësi të specieve është i pasur me lëndë ushqyese të ndryshme.
Ngrënia e orizit mund të ketë efekte të ndryshme në shëndet.
1. Mund të shkaktojë inflamacion
Nëse e doni orizin, duhet të keni kujdes se çfarë lloji gatuani.
“Orizi i bardhë është një version i përpunuar mesatarisht i orizit kafe”, thotë dietologia Trista Best. “Ky proces bën që orizi i bardhë të konsiderohet një karbohidrat i thjeshtë. Kjo formë e karbohidrateve shpërbëhet shpejt dhe trupi e përdor menjëherë për energji. Nëse vëreni se jeni të fryrë ose keni ndonjë inflamacion, është e mundur që po hani shumë karbohidrate të rafinuara. Kjo sepse karbohidratet e rafinuara krijojnë një gjendje inflamatore në trup dhe bëjnë që trupi të ruajë më shumë ujë se zakonisht”, shton ai.
2. Ngop shpejt urinë
Nuk është çudi që orizi shkon mirë me shumë pjata. Falë strukturës së saj unike ushqyese, kjo drithëra mund t’ju bëjë të ndiheni të ngopur shpejt.
“Orizi është i pasur me fibra, të cilat mund t’ju ndihmojnë të ndiheni të ngopur dhe të kënaqur për më gjatë”, tha dietologia Meghan Sedivy. “Orizi i murrmë përmban më shumë fibra se orizi i bardhë, dhe kur e konsumoni, trupi juaj përdor fibra për të mbajtur sistemin tuaj të tretjes të funksionojë pa probleme”, shton ai.
3. Mund të shkaktojë një rritje të papritur të sheqerit në gjak
Nëse keni nevojë të monitoroni nivelet e glukozës në gjak, orari i duhur i porcioneve është jetik.
“Menjëherë pasi të keni ngrënë një pjesë të orizit, sheqeri në gjak do të rritet, por lloji i orizit varet nga sa rritet dhe sa shpejt”, thotë dietologia Megan Wong. “Sheqeri juaj në gjak do të rritet sepse orizi është një burim i karbohidrateve dhe të gjitha karbohidratet përfundimisht ndahen në sheqerna,” shton ajo.
“Në përgjithësi, orizi i bardhë me kokrra të shkurtra rrit sheqerin në gjak më së shumti dhe më shpejt, dhe kjo përfshin orizin e sushi, orizin Jasmine, oriz ngjitës dhe oriz Calrose,” vazhdon Wong. “Megjithatë, orizi me kokërr të gjatë – edhe nëse është i bardhë – është më i mirë për ruajtjen e sheqerit në gjak më të qëndrueshëm”, shpjegoi ajo.
Wong shpjegon gjithashtu se orizi përmban dy lloje të ndryshme karbohidratesh: amilozë dhe amilopektinë.
“Orizi me kokërr të gjatë përmban më shumë amilozë, e cila është më mirë në ruajtjen e strukturës sesa amilopektina”, thotë Wong. “Kjo do të thotë se çdo kokërr orizi është e paprekur dhe zgjat më shumë për përtypje dhe tretje, duke ngadalësuar të gjithë procesin e tretjes. “Orizi i murrmë me kokërr të gjatë është alternativa më e mirë kur bëhet fjalë për të ngrënë oriz pa rritje të sheqerit në gjak, sepse fibrat shtesë ndihmojnë në ngadalësimin e tretjes edhe më shumë”, tha ajo.
4. Ndikon në mënyrë të favorshme bakteret në tretje
Shpesh harrojmë të gjitha bakteret e mira që jetojnë në traktin tonë tretës, por orizi, për fat të mirë, ndihmon për t’u kujdesur për këto organizma mikroskopikë, edhe nëse harrojmë veten, transmeton Eat This.
“Nëse orizi ftohet pas gatimit, niseshteja bëhet rezistuese”, tha dietologia Lindsay Allen. “Trupi ynë nuk mund të thithë të gjithë niseshtenë dhe do të shkojë e patretur në zorrën e trashë ku ushqen bakteret tona të mira. Niseshteja rezistuese akoma rrit sheqerin në gjak, por shumë më ngadalë dhe gradualisht. Kjo do të thotë që ne qëndrojmë të ngopur më gjatë dhe nuk ka efekte anësore të rritjes dhe uljes së nivelit të sheqerit në gjak”, shton ajo.
Shtimi i uthullës në oriz ngadalëson më tej përthithjen. Shembulli perfekt i këtij kombinimi të orizit është orizi i sushit.
5. Mund të shkaktojë kapsllëk
Nëse hani vërtet oriz, mund të përballeni me një pasojë të papritur që nuk do ta lidhni kurrë me të.
Fibrat ndihmojnë zorrët të punojnë siç duhet, kështu që ngrënia e sasive të mëdha të drithërave me pak fibra, si orizi i bardhë, mund të çojë në kapsllëk.
6. Mund të shkaktojë shtim në peshë
Kur hani drithëra të përpunuara, kushtojini vëmendje sasisë, në mënyrë që të mos shtoni peshë të padëshiruar.
“Orizi i bardhë është aq i përpunuar sa nuk ka krunde dhe embrion”, thotë Lisa Richards. “Këta dy elementë që janë hequr përfshijnë shumë vitamina dhe lëndë ushqyese të rëndësishme, veçanërisht vitaminat E dhe B dhe fibrat. Kur konsumohet orizi i bardhë, trupi e përpunon atë më shpejt, duke çuar në një ndjenjë më të shkurtër të ngopjes dhe nevojën për të ngrënë më shpesh. Kjo përfundimisht çon në mbingrënie dhe shtim në peshë”, shton ajo.
Megjithatë, për të parandaluar që kjo të ndodhë, merrni parasysh madhësinë e porcioneve dhe shijoni ushqimin tuaj të preferuar pa pendim.
Shëndet
Pse fryhet barku? Shkaqet dhe zgjidhjet më të zakonshme
Published
2 days agoon
October 31, 2025By
UBT News
Fryrja e barkut është një nga shqetësimet më të zakonshme që raportohen në kabinetet mjekësore.
Ajo ndodh kur barku zmadhohet përtej përmasave normale për shkak të gazrave, lëngjeve, përmbajtjes tretëse ose ndryshimeve strukturore në organet e brendshme.
Shkaqet kryesore:
Shkaqe organike: shtatzënia, shtimi në peshë, bllokimet në zorrë, gastropareza, celiakia, peritoniti, asciti ose rritja e organeve të brendshme.
Shkaqe funksionale: gazrat nga sindroma e zorrës së irrituar (IBS), intoleranca ushqimore, kapsllëku, çrregullime të tkurrjes së zorrëve dhe dobësia e muskujve të barkut.
Diagnoza
Mjeku vlerëson simptomat përmes ekzaminimit fizik, nëse është e nevojshme, kryen ultratingull abdominal apo analiza tjera për të përcaktuar shkakun.
Trajtimi
Në rastet organike, trajtohet sëmundja themelore. Në rastet funksionale, ndihmojnë laksativët, probiotikët, enzimat tretëse dhe ndryshimet në dietë.
Shmang ushqimet që shkaktojnë gazra.
Ha ngadalë dhe në porcione të vogla.
Pij më shumë ujë dhe konsum më shumë fibra.
Bëj aktivitet fizik të rregullt.
Nëse fryrja është e shpeshtë ose e shoqëruar me dhimbje, kërko këshillë mjekësore për të përjashtuar shkaqe më serioze. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Ekspertët paralajmërojnë: Këto dy ushqime të përpunuara e dëmtojnë trurin
Published
2 days agoon
October 31, 2025By
UBT News
Ushqimet e përpunuara që mund të dëmtojnë më shumë shëndetin e trurit, sipas një studimi të ri, janë mishi i përpunuar dhe pijet e gazuara me sheqer.
Një ekip studiuesish nga Universiteti Virginia Tech ka zbuluar se personat që konsumojnë rregullisht këto produkte kanë rrezik dukshëm më të lartë për të zhvilluar probleme njohëse, përfshirë çrregullime që lidhen me demencën dhe sëmundjen e Alzheimerit, raporton Science Alert.
Studimi u mbështet në të dhënat e Universitetit të Michiganit për Shëndetin dhe Pensionimin, ku u analizuan 4,750 amerikanë mbi 55 vjeç, të ndjekur për një periudhë shtatëvjeçare (2014–2020). Çdo dy vjet, pjesëmarrësit i’u nënshtruan testeve të kujtesës dhe aftësive njohëse, duke përfshirë kujtimin e menjëhershëm, kujtimin e vonuar, llogaritje të thjeshta dhe ushtrime për përqendrim.
Rezultatet treguan se 1,363 persona zhvilluan probleme me kujtesën. Ata që konsumonin një racion mishi të përpunuar në ditë kishin 17% më shumë rrezik për çrregullime njohëse, ata që pinin çdo ditë pije të ëmbëlsuara – si kola, çaj i ftohtë me sheqer apo lëngje frutash industriale – kishin 6% më shumë rrezik.
Megjithatë, studimi nuk gjeti një lidhje të fortë mes konsumit të përgjithshëm të ushqimeve ultra të përpunuara dhe rritjes së rrezikut për probleme njohëse, përveç mishrave të përpunuar dhe pijeve me sheqer. Ushqime të tjera si gatimet e gatshme, ëmbëlsirat, snack-et e kripura apo produktet e bulmetit dhe drithërave nuk rezultuan me ndikim të njëjtë negativ.
Autorët theksojnë se shmangia e këtyre dy kategorive kryesore mund të ndihmojë në mbrojtjen e shëndetit të trurit.
“Ka gjëra që mund t’i ndryshoni. Sekreti është moderimi dhe balanca në zgjedhjet ushqimore,” – deklaroi profesoresha Brenda Davy, autore e studimit.
Ndikimi i ushqimeve të përpunuara është më i madh sesa mendojnë shumica e njerëzve. Vetëm më 2020, 65% e ushqimeve dhe 38% e pijeve të blera nga familjet amerikane përbëheshin nga produkte të përpunuara me ngjyrues, aromatizues e përbërës artificialë që mungojnë në ushqimin e përgatitur në shtëpi.
Një tjetër autor i studimit, Ben Katz nga Virginia Tech, sugjeroi se edukimi ushqimor mund të jetë pjesë e zgjidhjes: “Nuk mjafton të ndjekësh një dietë. E rëndësishme është t’u japësh njerëzve aftësitë për të gatuar sipas asaj diete,” – u shpreh ai. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Ndërrimi i natës rrit rrezikun e kancerit tek gratë
Published
2 days agoon
October 31, 2025By
UBT News
Puna gjatë natës ka qenë prej kohësh e lidhur me shëndetin e dobët. Tani një studim i ri sugjeron se për gratë, puna gjatë kësaj kohe mund të rris rrezikun e kancerit.
Hulumtuesit kanë zbuluar se gratë që punojnë në turnin e natës janë pothuajse pesë herë më të rrezikuara nga kanceri në krahasim me gratë që punojnë gjatë ditës.
Në këtë studim ekspertët kanë gjetur se gratë që punonin gjatë natës ishin më shumë të rrezikuara nga kanceri i gjirit, kanceri i lëkurës dhe kanceri i mushkërive, shkruan Medicalnewstoday,
Bashkautori i hulumtimit, Xuelei Ma, nga Qendra Mjekësore e Kinës Perëndimore dhe kolegët e tij kanë publikuar gjetjet e tyre në revistën “Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention”.
Hulumtimet e mëparshme kanë treguar se puna gjatë ndërrimit të natës mund të pengojë rëndë ritmin tuaj të qarkullimit.
Ky është orari kur rregullohen proceset fiziologjike të trupit gjatë një cikli 24 orësh. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Ja lista me ushqime që mbajnë yndyrën në gjak nën kontroll
Published
2 days agoon
October 31, 2025By
UBT News
Meqenëse nuk kanë kurrfarë shijeje apo arome, këta dy artikuj mund t’u shtohen ushqimeve më të llojllojshme. Hani pa u shtuar sheqer dhe organizmit tuaj do t’u bëjnë mirë.
Në ditë mjafton të hani një deri në dy lugë të vogël fara chia, ndërkaq nga ajo lugë të vogël do të përfitoni deri në tri herë më shumë hekur sesa nga spinaqi.
Më parë duhet t’i zhytni në ujë, meqë nuk kanë aromë mund t’u shtohet të gjitha gjellëve – supës, perimeve, vezëve e pijeve. Farat e chias janë me omega-3 të thartirave yndyrore, të cilat ndihmojnë në rregullimin e kolesterinës së mirë dhe të kolesterinës së keqe në gjak, ndihmojnë ne shëndetin e zemrës.
Pas eliminoni nga organizmi të të gjithë “armiqtë” e njohur, sheqerit, produkteve të mishit dhe të tjera, në ushqim shtoni farat e tërshërës.
Konsumoni ashtu siç janë, pa shtesa të ëmbla. Kokrrat e tërshërës pastrojnë zorrët nga yndyrat, sepse fibrat e tërshërës të njohura si beta-glukan, yndyrarti thithin, andaj kolesterina as që hyn në gjak dhe në qarkullim të gjakut.
Një filxhan kokrra tërshëre do t’i plotësojë nevojat ditore për beta-glukan, mirëpo fibra të tilla ka edhe në elb dhe në alga.
Në ushqim kohë pas kohe përdorni edhe avokado, e cila, pos që ul kolesterinën LDL, mbron edhe arteriet. /A.Z/UBT News/
Elita nga Kosova fiton çmimin për mentoren më të mirë në garën botërore të robotikës në Panama
Studentët e UBT-së përfundojnë praktikën profesionale në Coca-Cola HBC Kosova
Profesori i UBT-së, Blerim Emerllahu bëhet Ambasador Artist i kompanisë prestigjioze “Henri Selmer Paris”
Profesorët e UBT-së, Musa Sabedini dhe Ferid Selimi, botojnë artikull shkencor në revistën e indeksuar në SCOPUS
TikTok fshin mbi 189 milionë video
Pse fryhet barku? Shkaqet dhe zgjidhjet më të zakonshme
Ja pse Selena Gomez zhduket herë pas here nga interneti
Dy stadiume në garë për finalen e Ligës së Kampionëve 2029
Osmani: Do të bëj çmos për të evituar zgjedhjet, edhe pak ditë sqarohen të gjitha
Të kërkuara
-
Lajmet2 months agoProfesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Aktualitet1 week agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Rajoni1 month agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Vendi2 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
